-
CÁI ĐẸP
CAO CẢ
-
Giác
Hạnh Phương
Trong câu chuyện đối thoại của hai
người bạn gặp nhau nói chuyện chúng con tình cờ nghe được có liên quan
cái đẹp. Câu chuyện như sau: Lâu lắm mới gặp lại bạn, lúc này thấy bạn
đẹp ra hơn trước. Tôi thấy người được khen kia cười mĩm, có vẽ cũng vui
lắm. Theo con nghĩ có lẽ lâu lắm rồi không ai khen tặng bạn ấy thật lòng
như vậy. Sau đó người bạn kia nói tiếp: “Nếu bạn thương tôi nhiều hơn
nữa thì bạn sẽ đẹp hơn nữa.” Qua
câu chuyện đối thoại của hai người bạn với nhau, con suy luận đặt giả
thiết là trước đây giữa hai người bạn này có mâu thuẫn nhau, chưa hiểu
nhau, bây giờ họ đã hoà giải, đã hiểu nhau, tha thứ cho nhau nên cả hai
cùng nhận ra “vẽ đẹp” của nhau. Người khen cũng thấy cái đẹp ở người kia,
và người được khen cũng chấp nhận lời khen và cảm thấy hài lòng nên mới
mĩm cười chúm chím. Cả hai người rất vui vẻ, làm hoà nhau qua lời khen
ấy.
Qua câu chuyện của hai người bạn
nêu trên chúng ta tìm hiểu mối liên hệ tác động ảnh hưởng giữa cái đẹp
tâm hồn và cái đẹp ngoại hình. Ngược lại, cái đẹp ngoại hình tác động
đến tâm hồn con người như thế nào?
MỐI LIÊN HỆ GIỮA CÁI
ĐẸP HÌNH THỨC VÀ TÂM HỒN
Sự ảnh hưởng cái đẹp tâm hồn đến cái đẹp ngoại hình.
Trong
kinh Tỉêu nghiệp phân biệt, Kinh Trung Bộ,135 đức Phật dạy về sự sai
khác nhau giữa con người với người trong đó có đề cập dung sắc xấu và
đẹp “Chúng sinh trong đời này có
dung sắc xấu xí, nhiều bệnh tật là do tâm thường phẫn nộ, sân hận,
do quá khứ hay não hại chúng sinh hoặc các loài hữu tình khác bằng bất
cứ phương tiện thô tế nào. Chúng sinh có dung sắc được xinh đẹp, ít bệnh
tật là nhờ tâm không sân hận, không phẫn nộ, do quá khứ không não
hại, không làm thương tật, có lòng từ bi thương xót chúng sinh hoặc các
loài hữu tình khác.”[1]
Tướng tốt
này không phải do trời sanh mà do Phật trãi qua nhiều kiếp tu hành mới
thành tựu được. Nên kinh Bách Phước Trang Nghiêm nói: « tu
100 phước mới trang nghiêm được một tướng. »
Ta
thấy
để có kết quả thân
tướng đẹp về ngoại hình là do các yếu tố cao thượng (không phẫn nộ,
không sân hận, không làm người khác buồn, và có tình thương yêu) bên
trong tâm hồn được huân tập làm nhân làm duyên cho nhau mà hình thành
thân tướng đẹp.
Hay nói
cách khác chính cái đẹp của đức hạnh mà có kết quả cái đẹp hình thể, đó
là tiến trình nhân quả. Điều này được chứng minh qua sự quan sát thực tế
trong cuộc sống mà rút ra qui luật sống. Chúng tôi thấy những người làm
công tác từ thiện nhiều, sau một thời gian gặp lại họ tôi thấy ở họ toát
ra vẽ đẹp, càng đẹp. Hoặc những Thầy, Cô mới xuất gia sau một thời gian
đẹp ra (phát tướng hảo) đó là người tu đúng phương pháp.
Cái đẹp ngoại hình tác
động đến tâm hồn con người.
Phải nói
rằng hình tướng đẹp của Phật đã đóng góp rất nhiều trên con đường hoằng
hoá độ sanh. Chính đức Phật đã sử dụng ý niệm vả niềm tin vào tướng tốt
của mọi người để truyền đạt chân lý « diệt trừ điều ác tăng trưởng điều
thiện » Qua tướng hảo đó chúng sanh vừa nhìn thấy là khởi tâm kính mến
hoan hỷ phát triển làm điều tốt. Kinh Tâm Địa Quán có nói « tướng trăm
phước chói sáng trang nghiêm, chúng sanh trông thấy phát tâm kính mến
hoan hỷ. »
Khi Đức
Phật còn tại thế, với thân 32 tướng tốt và 80 vẻ đẹp của Ngài là một
điều kiện tốt để dễ gần gũi và dễ giaó hoá những chúng sinh căn cơ thấp
kém. Chẳng hạn, trong chúng đệ tử của Phật, có rất nhiều vị thánh đệ tử,
chưa nghe Phật thuyết Pháp,chỉ mới nhìn thấy kim dung của Phật liền
quyết chí quay về quy y rất nhiều điển hình như thanh niên Vakkali con
của vị trưởng giả đến nghe Phật thuyết pháp, nhìn thấy thân tướng đẹp
cảu Ngài, Vakkali không nghe pháp gì cả mà chỉ chiêm ngưỡng tâhn tướng
cảu Phật. Sau đó xin xuất gai để được gần Phật. Có lần đức Phật buộc
Vakkali phải ở cách xa tịnh thất của Ngài, Vakkali buồn rầu thất vọng và
muốn tự tử. Nhân đó đức Phật giảng gải về sự vô thường cảu xác thân tứ
đại. Nhờ đó Vakkali giác ngộ. Một số quần chúng cũng vậy, họ ái mộ và đi
theo Ngài không hẳn nhờ vào tài thuyết pháp của Ngài, mà còn nhờ vào
thân tướng và phong cách đẹp đẽ siêu tuyệt của Ngài nữa. Đó là tâm lý
bình thường của chúng sanh, không những chỉ xảy ra trong thời đức Phật
mà ngay trong hiện tại, các vị giảng sư nào mà có thân tướng hảo, đẹp
thì quần chúng Phật tử đi theo nghe Pháp nhiều hơn, qua đó mà họ cũng
được thắm nhuần Phật pháp.
Theo thế
gian, cái đẹp hình thức cũng rất quan trọng, chính vì tâm lý hướng ngoại
mà các công ty xí nghiệp khi tuyển dụng nhân viên đều ghi « cần người có
ngoại hình đẹp». Người nào đẹp về thể hình cũng là người có phước
báu, sẽ gặp nhiều may mắn,
cơ hội, làm việc gì cũng dễ thành công hơn, được nhiều người ưu ái giúp
đỡ hơn. !!!
CÁI
ĐẸP CAO CẢ
Người
có trí tuệ, không đánh giá con người theo tiêu chuẩn cái đẹp hình thể,
mà chú trọng cái đẹp tâm hồn vị tha. Vị tha không có nghĩa
phải là người có tiền ban phát bố thí, mà đó là sự xả thân, dấn
thân, hy sinh để đời sau đẹp hơn mà
quên đi sự đền bù, không vụ
lợi, vô tư, một tấm lòng cao cả « coi sự thi ân như đôi dép
bỏ » . Hai phạm trù
« Bỏ » và « quên » là hai phạm
trù thẩm mỹ cao đẹp trong Phật giáo, đưa con người từ hữu hạn đến cái vô
hạn. Đó là cái đẹp dựa trên cái chân thật, cái tốt và cái thiện. Cái đẹp
hoàn hảo là cái đẹp hội đủ cả 3 yếu tố Chân _Thiện _ Mỹ. Đó là cái đẹp
thể nhập đầy lý tưởng, cái đẹp của chư vị Bố tát chịu đựng khổ đau ở địa
ngục để chúng sanh được an vui, chịu những khổ đau của cuộc đời như hạnh
nguyện của Bồ tát Địa Tạng « Chúng sanh độ tận phương chứng Bồ đề, địa
ngục vị không bất thành Phật đạo » hay cái đẹp của Ngài Anan « ngũ trược
ác thế thệ tiên nhập. »
Trong
cuộc sống hiện tại chúng ta cũng bắt gặp những con người cũng có cái đẹp
như thế như Nguyễn Trãi « đem lại nghĩa để thắng hung tàn, lấy chí nhân
để thay cường bạo » .v.v... còn vô số con người thật việc thật sống hy
sinh phụng sự tất cả. Và tất cả sự hy sinh cao cả, sự hy sinh đi những
gì mà mình đã có, để người khác có được những gì họ chưa có đều nhằm vẽ
lên bức tranh đẹp cho cuộc đời
Cái đẹp
trong tinh thần Phật giáo được gặt hái từ mãnh đất tam giới này chứ
không phải từ cảnh giới an lạc, cái đẹp dấn thân xả thân vào đời nhưng
không bị trói buộc của cuộc đời. Giá trị cái đẹp của con người được nâng
cao, được đánh giá bằng cái đẹp của trái tim từ bi, trái tim hiểu biết,
trái tim rộng mở, trái tim tình thương tràn ngập bao la vô bờ bến của
« đại hùng, đại lực, đại từ bi », chứ giá trị con người không được đánh
giá qua sự trang điểm bằng vật chất, kim cương, đá quí, vì cái đó nó sẽ
bị hư hoại theo thời gian và lỗi thời theo môi trường hoàn cảnh. Cái đẹp
tâm hồn là sự an lạc, bình an, thong dong, tự do là biết hy sinh cho tất
cả, không mang màu vị kỷ đó là cái đẹp bền vững vĩnh viễn không bị phai
mờ theo thời gian hay môi trường./.
Mùa Phật Đản, 2009
Giác Hạnh Phương
[1]
Kinh Tiểu Nghiệp Phân Biệt, Trung Bộ, số 135, HT. Thích Minh
Châu dịch
http://www.buddhismtoday.com/viet/cuocsong/caidepcaoca.htm