-
Thời gian và tiền bạc
- Bernard Glassman –
Rich Fields
- Huyền Quang
Bernard Glassman, viện
trưởng của Cộng đồng Thiền ở New York và Trung tâm Thiền ở Los Angeles.
Tốt nghiệp tiến sĩ Toán ứng dụng, trước đây ông là kỹ sư không gian cho
hãng McDonnell- Douglas, trong chương trình gửi người lên Mar những năm
1970.
Rick Fields nguyên là tổng
biên tập của tạp chí Yoga
Journal và cộng tác biên tập cho tạp chí Tricycle. Ông là tác giả cảu
nhiều quyển sách giá trị về Phật giáo ở phương Tây. Ông vừa mất tháng 6
năm 1999 vì căn bệnh ung thư.
Thời gian và tiền bạc là
hai thực phẩm chính trong bữa ăn cuộc đời. Những nguyên liệu không thể
thiếu, không ai có thể sinh tồn mà không có chúng.
Thời gian và tiền bạc cũng
giống nhau ở điểm là: ai cũng than họ không có đủ thời gian và tiền bạc.
Về tiền, chúng ta mỗi
người có thể làm chủ một số lượng khác nhau, nhưng tất cả chúng ta đều
có cùng số lượng thời gian. Mỗi người đều có 24 tiếng mỗi ngày. Tuy
nhiên đa số chúng ta đều than không có đủ thời gian để làm tất cả những
việc ta cần làm.
Đúng thế, những việc ta
muốn làm thì vô hạn. Vì thế nếu bạn nghĩ rằng bạn có thể thực hành được
tất cả mọi dự định của mình, hoặc bạn quá lo lắng về những việc bạn
không thể thực hiện được thì lúc nào bạn cũng sẽ thấy mình không đủ thời
gian. Trong những trường hợp đó, thời gian đã làm chủ bạn.
Vì thời gian có hạn, ta
cần phải biết việc gì cần làm trước, việc gì sau và dùng thời gian ta có
thể hoàn tất các công việc đó trong ngày. Lúc đó ta phải làm chủ thời
gian chứ không phải chạy đuổi theo thời gian.
Thời gian không hề thiếu.
Tôi có thể có ít thời gian, nhưng điều đó không cấm tôi phải bỏ bữa ăn.
Có thể tôi không có đủ thời gian để sửa soạn một bữa thịnh soạn, nhưng
với vài cọng rau, tôi cũng có thể làm thành một nồi súp. Không sao cả.
Điều quan trọng là bạn cần phải biết sử dụng những gì bạn có trong tầm
tay.
Đừng chỉ vì bạn nghĩ là
mình không có thời gian, để không làm gì hết. Lúc nào bạn cũng có thể
làm gì đó. Và làm cái gì đó, bắt đầu cái gì đó, hay chỉ là ý hướng đến
một điều gì đó cũng đã làm thời gian của ta như nhiều thêm ra. Càng hoàn
tất được nhiều việc, bạn càng có thêm nhiều thời gian.
Trái lại, nếu bạn cảm thấy
mất bình tĩnh trước bao nhiêu việc phải làm, cuối cùng bạn sẽ phí thời
gian ngồi lo sợ mình không có đủ thời gian để làm gì cả. Lúc đó tâm
trạng bạn luôn nhắc mãi một điệp khúc: “Tôi không có đủ thời gian! Tôi
không thể làm gì cả!”
Nếu bạn cảm thấy như mất
phương hướng trước quá nhiều công việc, thì giải pháp là hãy đi từng
bước một. Bạn chỉ cần dừng lại và tự hỏi mình: “Tôi sẽ sử dụng thì giờ
như thế nào cho hữu hiệu trong một tiếng đồng hồ sắp tới?”
Điều đó không có gì khó.
Mỗi ngày trước khi bắt tay vào việc ở sở hay ở nhà, tôi thường ghi xuống
việc gì cần làm ngay trong ngày, và xếp theo thứ tự quan trọng của
chúng.
Nhưng tôi cũng không quá
chấp chặt vào danh sách đó. Nếu có việc khác quan trọng hơn bất ngờ xảy
ra thì tôi sẽ lo chu toàn việc đó trước.
Căn bản là lúc nào cũng
phải sáng suốt, biết việc gì trước, việc gì sau. Làm sao thực hiện điều
đó? Các thiền sinh mỗi ngày đều dành ít thì giờ cho các hoạt động tâm
linh, như là ngồi thiền, là hoạt động sẽ giúp ta phát triển sự sáng
suốt, trí tuệ.
Một vị thiền sư Tây Tạng,
Ngài Dilgo Khyentse Rinpoche, vừa mới mất ở Bhutan, 84 tuổi. Ngài không
bao giờ ngủ hơn 3 tiếng mỗi ngày, và dùng tất cả thời gian còn lại để
phục vụ tha nhân. Ngài dạy Thiền, lo quản lý một thiền viện lớn đồng
thời cũng là trường hợp cho trẻ em Tây Tạng, và tham gia các chương
trình khác.
Những người này không phải
là siêu nhân. Họ cũng chỉ là người như chúng ta. Vậy mà bằng cách nào đó
lúc nào họ cũng có đủ thời giờ để chăm lo cho người khác. Làm được như
thế, bạn như có tất cả thời gian bạn cần. Đúng là khi chúng ta dành thời
gian cho người khác, hình như ta có nhiều thời gian hơn.
Bí quyết là mỗi lúc chỉ
nên làm một công việc. Giống như vị thầy dạy Thiền của tôi. Ngài Maezumi
đã nói khi tôi mới bắt đầu tu thiền: “Khi con đi thì chỉ lo đi”. Đơn
giản mà hiệu quả.
Như với thời gian, ta cũng
thường nghĩ là ta không có đủ tiền bạc. Nhưng có bao nhiêu thì mới gọi
là đủ? Thực sự ta cần có bao nhiêu tiền bạc?
Đức Phật đã không cho các
đệ tử của Ngài tích lũy của cải vật chất. Không có tủ lạnh để chứa thực
phẩm, không có ngân hàng để tiết kiệm. Mỗi sáng các vị tu sĩ phải đi đến
các làng lân cận để khất thực. Sự sống còn của họ tùy thuộc vào việc họ
làm trong ngày. Mỗi ngày họ đều phải bắt đầu trở lại để kiếm sống. Họ
dùng những gì được đặt vào bát họ với tất cả lòng biết ơn. Sống như thế
giúp ta thấy mỗi ngày đều quan trọng, giúp ta thực sự sinh động, giúp ta
bỏ được thói quen tự mãn, và hành động mà không bị kiềm chế bởi áp lực
nào. Theo tôi, nghèo mà như thế là cách sống sung túc nhất.
Nhưng điều đó khác hẳn với
cái sống đói nghèo. Khi ta sống trong sự nghèo khổ, ta luôn đói khát- ta
cảm thấy không đủ ăn, không đủ áo mặc, không có nhà cửa. Ngược lại, nếu
bạn sống trong xa hoa, bạn cảm thấy quá thừa mứa, như một người bội thực.
Người tu thiền tránh cả
hai cách sống cực đoan này, mà theo con đường trung đạo của Đức Phật.
Nói về tiền bạc, cách sống trung đạo giúp chúng ta tránh khỏi cảnh đói
nghèo hay quá xa hoa, phung phí. Nó giúp ta thấy vừa đủ. Nếu ta chỉ cần
có đủ, ta sẽ không gạt bỏ, đè nén các nhu cầu của mình, mà cũng không
trở nên quá tham lam. Chúng ta sẽ chỉ tạo ra hay mua vừa đủ tiêu dùng-
không ít hơn, không nhiều hơn. Chúng ta mua sắm quần áo để mặc, chứ
không phải để dành trong tủ áo. Mua thực phẩm để tiêu thụ chứ không phải
để hư thối trong tủ lạnh. Và chúng ta bù đắp lại những gì ta đã tiêu hao.
Điều đó cũng có thể áp
dụng vào kinh doanh. Thí dụ như khi một doanh nghiệp đóng góp vào xã hội,
nó sẽ giúp xã hội trở nên phát triển. Kết quả là ta sẽ có ít người thất
nghiệp hơn và nhiều khách hàng hơn. Công ty của bạn cũng như các công ty
khác trong vùng đều phát triển.
Ngược lại, các doanh
nghiệp chỉ biết làm tiêu hao nguồn nguyên liệu, môi trường mà không có
bù đắp sẽ chẳng còn khách hàng, và dần dần phải đóng cửa.
Tiền bạc là nguyên liệu
tối cần không thể thiếu để sửa soạn bữa ăn cuộc đời, nhưng khi nó trở
thành động lực, nguồn sống của chúng ta, khi bạn chỉ chăm chăm lo tích
trữ nó, thì chúng ta đã biến nó thành chủ ta, làm cho bữa ăn cuộc đời
của chúng ta kém ngon. Cuộc đời trở nên chua chát.
Trái lại nếu bạn chỉ cố
gắng lo cho người khác, bạn cũng sẽ rơi vào cái bẫy khác. Lúc nào bạn
cũng lo làm việc thiện. Bữa ăn xã hội lại có quá nhiều vị ngọt. Khi
những điều đó xảy ra, người đầu bếp thiền phải biết thêm một thứ nguyên
liệu khác, đó là trí tuệ.
Trong một mức độ nào đó,
đôi khi thiếu thốn tiền bạc lại là điều tốt cho bạn. Vì vấn đề không
phải là bạn có bao nhiêu tiền bạc. Khi không có đủ nguyên liệu, người ta
vẫn có thể sửa soạn một bữa ăn ngon. Ngược lại khi có nhiều quá, người
ta có khuynh hướng đổ hết tất cả mọi thứ vào với nhau- thịt, khoai, rau
cùng với tất cả ngũ vị hương. Phương pháp đó cũng không tốt. Quá nhiều
nguyên liệu, món ăn của bạn sẽ thiếu một mùi vị riêng biệt.
Huyền Quang
(Trích dịch theo Time và
Money)
http://www.buddhismtoday.com/viet/cuocsong/thoigian_tienbac.htm