- Qua cơn mê
- Cư sĩ Chính Trực
Trong cuộc sống hằng ngày, tất cả mọi người, từ tấm
bé cho đến khi trưởng thành, đều phải trải qua nhiều giai đoạn khác
nhau. Lúc còn nhỏ, chúng ta chỉ biết ăn cho no, ngủ cho đã, chơi cho sướng,
còn mọi chuyện khác, có người lớn lo. Lớn lên một chút, chúng ta được
cha mẹ cho đến trường để học. Ở quê nhà, trước đây, chúng ta được
học lễ giáo, trước khi học chữ nghĩa. Chắc chúng ta ai cũng còn nhớ
câu: "Tiên học lễ hậu học văn". Còn ở hải ngoại, học sinh
được dạy dỗ nhiều về trí dục và thể dục, phần đức dục có phần
khiếm khuyết, có nơi hầu như không có!
Sau khi tốt nghiệp, tiểu học trung
học, hoặc là đại học, cũng có những người, kém may mắn hơn, chưa kịp
học xong, tất cả mọi người, đều phải bước qua, ngưỡng cửa cuộc
đời. Có người bước được, những bước chắc chắn, vững chải tốt
đẹp, thành công tốt đẹp, vui vẻ hạnh phúc. Dưới góc cạnh cuộc đời,
trong con mắt thế gian, người ta thường cho rằng: đó là những người
"có tài". Dưới cái nhìn trong nhà đạo, đó là những người
"có phước". Cũng có nhiều người, bước đi những bước, loạng
quạng vào đời, có khi vấp ngã, thiệt thòi thương đau, người đời gọi
là "bất tài", hay là "vô phước"!
Dù có tài hay có phước, dù bất
tài hay vô phước, sau sáu mươi năm cuộc đời, người sống lâu hơn, hơn
kém trăm năm, người ta bắt đầu, cảm thấy mệt mỏi, tuổi già sức yếu,
lưng còm gối mỏi, da dẻ nhăn nheo, bệnh hoạn triền miên, cuối cùng thì
sao, kết thúc thế nào? Ít người có thời gian, có can đảm, chịu suy
nghĩ về ngày cuối cùng của cuộc đời mình. Một nấm mồ với tấm mộ
bia, hay một cái hủ đựng xương cốt với tấm biển đồng, khắc ghi tên
họ, bằng cấp chức tước, là cái phước cuối cùng, con người có thể
hưởng, lúc cuối đời! Thế là xong hết! Xong hết thiệt rồi! Một đời
đã qua! Người nào cũng vậy! Đời nào cũng vậy! Nơi nào cũng vậy! Thánh
phàm cũng vậy!
* * *
Trên thế gian này, từ ngàn xưa cho đến ngày nay, tất cả
mọi người sinh ra trên quả địa cầu này đều chấp nhận diễn tiến,
tuần tự của cuộc đời mình như vậy, sinh lão bệnh tử, không ai nghĩ là
có thể làm bất cứ điều gì khác hơn được. Cho nên, trong cuộc sống hằng
ngày, con người thường đấu tranh, giành giựt, để được phần thắng,
phần lợi, phần tốt, phần hơn, phần phải về phía mình, gia đình mình.
Còn phần thua, phần thiệt, phần xấu, phần lỗ, phần quấy, dành cho mọi
người, họ có ra sao cũng mặc kệ, chẳng có gì quan trọng, chẳng có điều
gì đáng quan tâm, miễn sao, mình và gia đình mình vui sướng là được rồi!
Con người thường suy nghĩ đơn giản như vậy. Đến khi nào chính mình gặp
khổ nạn, bất trắc, tai họa, nguy biến, phiền não, hệ lụy, con người
bèn la hoảng lên, than trời trách đất, kêu gào thảm thiết, van xin cầu
khẩn, thánh thần thiên địa, phù hộ độ trì, cứu tai cứu khổ, ban ơn
ban phước, cho mình đều được, tai qua nạn khỏi, hết chuyện xui xẻo,
qua cơn khốn khó. Khi qua được rồi, cuộc đời con người lại trôi nổi
bềnh bồng, lại tiếp tục đấu tranh giành giựt, không cần biết ngày
sau mình sẽ ra sao!
Trong cuộc sống hằng ngày, để
được sống còn, để được sung sướng, để được hưởng thụ, dù
quan niệm "đời hãy còn dài", hoặc suy nghĩ "đời quá ngắn
ngủi", con người sẵn sàng làm bất cứ điều gì, lợi mình hại người,
không cần đếm xỉa đến quyền lợi, danh dự, sự nghiệp, đời sống và
gia đình của người khác. Nhứt là đối với những người mình không
ưa, và những người không ưa mình, hoặc những kẻ oán thù, con người
thường mang tâm niệm muốn cho họ biến mất trên thế gian này, càng sớm
càng tốt, cho khuất mắt mình. Con người sẵn sàng, làm đủ thứ chuyện,
đủ mọi thủ đoạn, mưu sâu kế hiểm, nghe lời xúi bảo, thưa gởi kiện
tụng, vu oan giá họa, để hại người đời, làm cho người khác, thân bại
danh liệt, suy sụp nguy khốn, gia đình tan nát, phiền não khổ đau, họ mới
hả dạ, họ mới vui lòng!
Lòng tham lam của con người vô
cùng vô tận, được một đòi mười, được mười đòi trăm, được
trăm đòi triệu, một vốn bốn lời, nhứt bổn vạn lợi, được voi đòi
tiên, được tiên đòi tiền, được tiền đòi danh, được danh đòi thọ,
trường sinh bất tử, cải lão hoàn đồng, không muốn chết uổng.
Than ôi, tâm địa người đời, thực
khó mà hiểu, thấu cho cùng được!
Tục ngữ có câu: "Dò sông
dò biển dễ dò. Đố ai lấy thước mà đo lòng người".
Lòng sân hận của con người vô lượng
vô biên, cao ngất trời xanh, một điều không vừa ý có thể đòi lấy mạng
người, hay đòi hủy hoại danh dự và đời sống người khác, hoặc muốn
cho người khác ở tù chung thân! Người nào không chịu giúp mình, như mình
mong muốn, dù gian hay ngay, mình phải ra tay, hãm hại họ trước, bằng đủ
mọi cách, không hề từ nan, nộp đơn thưa kiện, vu khống cáo gian, đặt
điều thêm bớt, làm đủ thứ chuyện, miễn sao người đó, khốn nạn điêu
linh, tán gia bại sản, sống khổ không yên, thiệt mới hả dạ!
Lòng si mê của con người vô bờ
vô bến, những chuyện hiểm nguy, tàn ác vô nhân, cũng đều dám làm, những
lời độc hại, có thể giết người, hãm hại người khác, cũng đều dám
nói, mưu sâu kế độc, tinh vi khôn lường, tàn bạo dã man, thỏa lòng tự
ái, cũng đều dám nghĩ! Khi mình gặp nạn, bởi tâm si mê, nhứt định trả
thù, mong muốn người khác, nhứt là kẻ thù, cũng phải khốn khổ, khốn
nạn như mình, hoặc khổ hơn mình, thiệt mới hài lòng!
Những hành động do tâm tham lam, những
lời nói do tâm sân hận, những ý nghĩ do tâm si mê thúc đẩy, quả thực
đã tạo ra, không biết bao nhiêu, tội lỗi nghiệp báo, khiến cho con người,
xô nhau đẩy nhau, chìm đắm trong biển, phiền não khổ đau, trầm luân
sinh tử, đền trả quả báo, trong bao nhiêu kiếp, không bao giờ dứt,
không thoát ra được. Vì thế cho nên, chư Phật Bồ Tát, chư hiền thánh Tăng,
vì lòng từ bi, xuất hiện trên đời, để giúp chúng sanh, tự mình biết
rằng, đang sống trong mê, sống trong điên đảo, sống trong mộng tưởng,
đến khi lìa đời, con đường trước mặt, mờ mờ mịt mịt, không biết
về đâu, đâm ra hoảng hốt, sợ hãi khủng khiếp, thì đã quá muộn!
Tổ Sư Qui Sơn có dạy: "Tiền
lộ mang mang vị tri hà vãng", chính là nghĩa đó vậy. Người nào
thức tỉnh, giác ngộ như vậy, xa hẳn cơn mê, điên đảo mộng tưởng,
không còn tạo nghiệp, tức là đạt được, cứu kính niết bàn, mà thập
phương tam thế chư Phật hằng tâm nguyện chỉ bày cho tất cả chúng sanh.
* *
A. Trong cơn mê : Có thể nói
rằng: hầu hết mọi người, khi được sinh ra, trên trái đất này, đều
không biết mình, từ đâu đến đây, đến để làm gì, sau khi từ giả, sẽ
đi về đâu? Con người chỉ biết, cuộc đời hiện tại, cho nên cảm thấy,
mấy mươi năm sống, ở trên thế gian, quả là dài lắm, tưởng chừng mọi
việc, đều như vậy mãi, không hề thay đổi, không có nổi trôi. Đến
khi về già, nhìn lại cuộc đời, tưởng là giấc mơ, nhưng mà quả đúng,
thực là cơn mê.
Khi gặp hoạn nạn, phiền não khổ
đau, khó khăn trắc trở, con người cầu mong, mọi chuyện xui xẻo, trôi
qua cho mau. Khi gặp an ổn, dễ dàng sung sướng, suôn sẻ vui vẻ, con người
cầu mong, cuộc đời mãi mãi, cứ y như vậy. Đến khi những chuyện, bất
trắc bất thường, bất như ý muốn, xảy đến cho mình, người đời đau
khổ, vì những mất mát, vật chất tinh thần. Chẳng hạn như là: buôn
bán thua lỗ, mất tiền mất của, mất nhà mất xe, mất việc làm tốt,
đưa đến quẩn trí, mắc bệnh tâm thần, có thể mất mạng! Chẳng hạn
như là: người thân qua đời, từ giả ra đi, qua thế giới khác, chúng ta
đau khổ. Chẳng hạn như là: người thân ngỏ ý, từ giả ra đi, lập cuộc
sống khác, chúng ta phiền não, cảm thấy chới với, không còn muốn sống,
cảm thấy cuộc đời, chỉ toàn màu đen, đen thủi đen thui, tối thủi tối
thui!
Con người không biết rằng cuộc
đời hiện tại này chỉ là một đoạn, một mắc xích trong chuỗi dài
sinh tử luân hồi, nhiều đời nhiều kiếp. Cuộc đời hiện tại chỉ là
một dòng chuyển biến không ngừng. Sau cơn mưa, trời lại sáng. Hết cơn
bỉ cực, tới hồi thới lai. Trăng tròn rồi khuyết. Bèo hợp rồi tan. Hoa
nở rồi tan. Cuộc đời dâu biển. Không có cái gì tồn tại vĩnh viễn.
Không có việc gì kéo dài vĩnh cửu. Mọi sự mọi việc, mọi vật mọi thứ,
trên thế gian này, thay đổi đổi thay, liên tục liên miên, trong từng sát
na, từng giây từng phút, từng giờ từng ngày, từng tháng từng năm. Chẳng
hạn như là: cái tấm thân này, nay khỏe mai đau, nay trẻ mai già, nay còn
mai mất. Chẳng hạn như là: chính tâm tính mình, nay vui mai buồn, nay an mai
động, nay thiện mai ác, nay ác mai thiện, thường xuyên thay đổi. Con người
không ai có khả năng, cũng như không vị giáo chủ nào có thể, dừng được
bánh xe thời gian!
Con người chỉ có thể dùng trí tuệ
bát nhã, dừng bánh xe luân hồi nghiệp báo, nếu muốn, nếu giác ngộ. Nghĩa
là chỉ khi nào thức tỉnh, vượt qua cơn mê, con người mới hiểu được:
tại sao mình phải ngưng làm những việc bất thiện, tại sao mình phải ngưng
nói những lời thô ác, tại sao mình phải ngưng suy nghĩ những điều lợi
mình hại người! Còn trong cơn mê, những việc bất thiện dễ làm hơn những
điều thiện, những lời thô ác dễ nói hơn những lời êm dịu ngọt
ngào, những điều lợi mình hại người dễ suy nghĩ hơn những điều vị
tha, vì ích lợi của người khác.
Trong cơn mê, con người sẵn sàng
nhảy vào căn nhà lửa, mà cứ tưởng là đang vui hưởng ngũ dục. Căn nhà
lửa chính là cái thân tứ đại của mình, đang bị lửa thời gian thiêu
đốt, từng giây từng phút, bị lửa tham lam, lửa sân hận, lửa si mê,
thiêu đốt qua từng cơn, qua từng cơn mê. Căn nhà lửa cũng chính là cái
thế giới đầy dẩy những cám dỗ, những cạm bẫy hiểm nguy vô cùng.
Con người luôn luôn mơ ước thụ hưởng ngũ dục thế gian gồm có: tài,
sắc, danh, thực, thùy. Con người luôn luôn mơ ước lắm của nhiều tiền,
trúng số độc đắc, nhà cao cửa rộng, xe cộ đắt tiền. Con người luôn
luôn mơ ước được sắc đẹp mỹ miều, trẻ mãi không già. Ai khen mình
trẻ đẹp thì thích. Ai nói sự thực thì mích lòng mình. Con người luôn
luôn mơ ước được danh tiếng lẫy lừng, nhiều người biết đến, vỗ
ngực xưng tên, nhưng lại chẳng tài cán chi. Con người luôn luôn mơ ước
được ăn ngon mặc đẹp, sơn hào hải vị, không ngại giết hại, mạng sống
sinh vật, bằng đủ mọi cách, để được ăn ngon. Con người luôn luôn mơ
ước được ngủ nghỉ thoải mái, giường cao nệm tốt, đầy đủ tiện
nghi.
Không được thỏa mãn ngũ dục,
con người luôn luôn tìm đủ mọi cách, để đoạt cho bằng được, bất
chấp mọi thủ đoạn, dù phải hại người hại vật cũng chẳng ngại, dù
phải chà đạp người khác để hưởng lợi hay để bước lên đài danh vọng,
dù phải khen mình khinh người cũng chẳng sao, dù phải nhận người khác
xuống bùn đen cũng thấy thích thú. Chỉ vì ngũ dục mà con người tạo không
biết bao nhiêu là tội nghiệp, để rồi phải đền trả quả báo sau này,
bởi vì trong cơn mê, mình không hay biết đó thôi.
Trong cơn mê, con người tưởng rằng
tấm thân tứ đại là "mình", quanh năm suốt tháng, làm lụng vất
vã, thức khuya dậy sớm, không từ bất cứ việc gì, miễn là cung phụng
cho tấm thân được no ấm, sung sướng mà thôi. Bởi vậy bất cứ ai động
đến tấm thân này, con người đều cảm thấy khổ đau, cảm thấy bị chạm
tự ái, cho nên phải trả thù, phải hại người khác, dù mười năm sau
cũng chẳng muộn! Cho đến lúc thở hơi ra, mà chẳng có khả năng hít hơi
khác vào, con người mới biết tấm thân tứ đại này phải trở về với
cát bụi, phải xuống nấm mồ hay phải vào lò thiêu. Lúc đó, con người
mới nhận biết được: tấm thân tứ đại này không phải là
"mình" thì đã quá muộn màng! Biết bao nhiêu tội nghiệp đã tạo
trong đời, để rồi phải đền trả quả báo sau này, bởi vì trong cơn mê,
mình không hay biết đó thôi.
Trong cơn mê, con người tưởng rằng
cái tâm suy nghĩ lăng xăng lộn xộn là "mình". Bởi vậy khi tâm
tham nổi lên, con người liền theo, bất chấp thủ đoạn để thỏa mãn
lòng tham, khi tâm sân nổi lên, con người liền theo, bất chấp nhân nghĩa
để thỏa mãn lòng sân, khi tâm si nổi lên, con người liền theo, bất chấp
lý lẽ để thỏa mãn lòng si. Cho nên con người tạo không biết bao nhiêu
là tội nghiệp, để rồi phải đền trả quả báo sau này, bởi vì trong cơn
mê, mình không hay biết đó thôi. Con người suốt đời cứ bị cái vọng
tâm lăng xăng lộn xộn sai khiến, điều khiển, quên mất cái bản tâm
thanh tịnh sẵn có từ lâu, ít ra cũng từ khi lọt lòng mẹ. Sách có câu: "Nhân
chi sơ tánh bổn thiện".
Trong cơn mê, những khi gặp hoạn nạn,
con người bực tức, thù hận cuộc đời, chán ghét người khác, sẵn
sàng trả thù, sẵn sàng gây đau khổ cho bất cứ ai, mà con người có thể
làm được, để thỏa mãn tâm sân hận và si mê. Con người thường không
hiểu tại sao tai nạn xảy đến cho mình, không hiểu tại sao có người đến
chửi mắng mình, làm nhục mình, không hiểu tại sao người thân từ giả,
bỏ mình ra đi! Hằng ngàn hằng muôn câu hỏi "tại sao" những chuyện
như vậy, xảy ra thường xuyên, trong cuộc đời mình?
Con người không bao giờ chịu đáp
lại bằng câu trả lời: "Lỗi tại tôi, lỗi tại tôi mọi đàng!".
Hoặc ít ra cũng suy nghĩ được rằng: "Lỗi tại tôi, lỗi tại tôi
một phần! ". Thông thường con người nghĩ rằng tất cả đều do
lỗi của người khác, lỗi của ai đâu không, tại người này thế này, tại
người kia thế khác, không có tại mình, chút xíu nào cả, thậm chí có
lúc bực quá, con người la lên: "Tại ông trời đó! ".
Con người gặp tai nạn là do kém
phước báu, và do con người đã gieo nghiệp nhân không tốt, trong kiếp trước
hay kiếp này. Kiếp trước làm gì không tốt, con người chưa có tu chứng
nên không thể biết được. Kiếp này tai nạn xảy ra, do con người có một
phần bất cẩn trọng. Nếu không có nghiệp nhân xấu, không thể có nghiệp
quả tự nhiên xấu được. Hãy thử suy nghĩ: tại sao tai nạn không xảy
ra cho người này, người khác, mà lại xảy ra cho mình? Chuyện xui xẻo
không xảy ra cho người khác, tại sao lại đến với mình? Không chịu suy
nghĩ, không hiểu như vậy, con người sẽ hết sức tức giận kẻ gây ra
tai nạn cho mình, kẻ gây ra phiền toái cho mình, kẻ gây ra thương tích cho
mình, kẻ đã làm khổ làm nhục mình.
Không thấu hiểu được như vậy,
con người sẽ đòi hỏi sự bồi thường quá mức, do lòng tham lam của
chính mình và lòng tham lam của những người chung quanh, hay trong gia đình,
thúc đẩy sai kiến, bất chấp mọi thủ đoạn, mọi mưu kế, hại bất cứ
người nào liên can, miễn đoạt được lợi! Nghĩa là con người lại tiếp
tục tạo tội nghiệp, gây quả báo cho đời sau, cho kiếp sau, tiếp tục
trầm luân, trong lục đạo sinh tử luân hồi, không biết đến bao giờ mới
dứt! Bánh xe luân hồi nghiệp báo chỉ dừng, không tiếp tục quay, khi con
người qua cơn mê mà thôi. Tỉnh người sau cơn mê, nghĩa là con người đã
giác ngộ, sau đó sẽ được giải thoát khỏi vòng trầm luân sinh tử
luân hồi vậy.
Có câu chuyện sau đây để chúng
ta cùng nhau suy gẫm: Có hai vị thiền sư đi qua sông, gặp một chiếc thuyền
chài đang lưới cá. Mẻ lưới đầy ắp cá đang được kéo lên thuyền.
Có một con cá ra sức vùng vẫy, nhảy thoát khỏi lưới, rớt trở lại sông,
bơi lội tung tăng, có vẻ mừng rở, vì mới thoát nạn. Vị thiền sư thứ
nhứt nói: Con cá giỏi thiệt, chỉ phóng một cái, thoát ra khỏi lưới! Vị
thiền sư thứ hai bèn nói: Nếu con cá giỏi thiệt, sao lại để bị lưới?
Cũng vậy, con người thường bị
lưới tình cảm, lưới tiền tài, lưới danh vọng, lưới sắc đẹp, lưới
ăn ngủ, nói chung là lưới ngũ dục của thế gian, vây chặt, xiết chặt,
nhưng có mấy ai muốn thoát ra khỏi đâu? Con người vẫy vùng bơi lội
trong màn lưới mê mờ đó, từ lúc còn bé thơ cho đến khi thành người lớn,
lại lấy làm thỏa thích vô cùng. Đến khi tuổi già sức yếu, nhiều người
vẫn chưa có phước duyên thức tỉnh, vẫn tiếp tục bơi lội trong lưới,
không ngại tróc vẩy trầy vi, bám lấy tiền bạc, danh vọng địa vị, cho
đến hơi thở cuối cùng! Những người thức tỉnh, giác ngộ, đều hết
sức cố gắng, nhảy một cái ra khỏi lưới, không được thì cố gắng lần
thứ hai, thứ ba, cho đến khi nào, được giải thoát mới thôi. Lúc được
giải thoát, tức là lúc thoát ra khỏi lưới, con người đã qua được
cơn mê, đến bờ giác ngộ.
Nghĩa là trong cơn mê, bất chợt
lúc nào đó, thấy được cảnh trần khổ đau phiền não, chẳng hạn như
người thân qua đời, con người liền giựt mình thức tỉnh, hiểu rằng
cuộc đời vui ít khổ nhiều, không phải "đời còn dài" như mình
mộng tưởng, mình có thể ra đi bất cứ lúc nào, bất cứ cách nào, bất
cứ nơi đâu. Cho nên con người liền quay đầu hướng thiện, xa lánh những
cuộc vui giả tạm của cuộc đời, xa lánh những bạn ăn nhậu đua đòi
ngày trước, xa lánh những cuộc tranh chấp, xa lánh những chốn bụi trần,
xa lánh những nơi ồn ào náo nhiệt, tìm nơi thanh tịnh, tìm gặp thiện hữu
tri thức, để gặp Chánh Pháp, để thấy Chánh Đạo, để bắt đầu tu tâm
dưỡng tánh, để cuối cùng qua được cơn mê ngàn đời!
Con người thường hay nằm mơ. Cơn
mơ có thể là các giấc mơ đẹp, có hoa có bướm, trời cao mây xanh, gió
mát hiu hiu. Cơn mơ cũng có thể là các cơn ác mộng, các giấc mơ hãi
hùng, các giấc mộng ghê sợ. Lúc đó mình sẽ ú ớ la hét, tay chân quờ
quạng, nhưng không tỉnh được. Trong cơn mơ, chuyện gì xảy ra, mình đều
cho là thực. Nếu có người bên cạnh đánh thức mình dậy, thì hay biết
mấy. Cũng vậy, hiện nay, chúng ta đang sống trong cơn mê ngàn đời, chúng
ta đang sống trong điên đảo mộng tưởng, nếu có người đánh mình thực
đau, giúp mình thức tỉnh, thì hay biết mấy. Người này có thể là người
ơn, giúp đỡ mình hiểu được đạo lý, chỉ dẫn mình đường lối tu tâm
dưỡng tánh. Người này cũng có thể là kẻ thù người oán, luôn luôn hại
mình, làm mình điêu đứng, khốn khổ triền miên, hết làm chuyện này, đến
gây chuyện khác.
Trong kinh sách, hai hạng người này
đều được gọi là thiện hữu tri thức. Hạng người trước, ví như thầy
lành bạn tốt, chỉ dạy, giúp đỡ mình tận tâm, tận sức tận tình,
trên mọi phương diện, được gọi là bồ tát thuận hạnh, chuyên tạo
thuận cảnh, giúp đỡ người tu học. Hạng người thứ hai, ví như giám
khảo, hạch hỏi, tra xét, cật vấn, để chứng nhận mình đang ở trình
độ tu học nào, tiến bộ ra sao, có đạt gì không, được gọi là bồ
tát nghịch hạnh, chuyên tạo nghịch cảnh, giúp đỡ người tu học tiến
bộ nhanh hơn.
* *
B. Sau cơn mê : Người đã từng
ngụp lặn trong biển mê, có nhiều phước duyên, gặp được minh sư, gặp
được Chánh Pháp, ví như được phao, giựt mình thức tỉnh, cảm thấy từ
lâu mình đã phí phạm cả quãng đời trong cơn mê, bèn hạ quyết tâm, tu
tâm dưỡng tánh, tìm ra đường đạo, nếm được thiền vị giác ngộ, giải
thoát khỏi sự trói buộc của dục lạc thế gian, cuộc sống được an lạc
và hạnh phúc. Sau cơn mê, con người được tâm khinh an, không còn lo âu, sợ
hãi phập phồng, thấp tha thấp thỏm, nếm được thiền vị giải thoát,
không còn tâm tham, không còn tâm sân, không còn tâm si, xa lìa hết thảy,
điên đảo mộng tưởng.
Sau cơn mê, con người không còn suy
nghĩ đến chuyện trả thù, tâm từ bi hỷ xả phát triển cao tột, con người
cảm thấy chúng sanh đau khổ, cũng như mình đau khổ, không khác. Sau cơn mê,
con người không còn suy nghĩ đến lỗi lầm, hay tội lỗi của người khác,
không quan tâm đến quá khứ của người khác, luôn luôn quán xét tự tâm,
luôn luôn quan tâm đến những gì mình đang làm, đang nói, đang nghĩ mà
thôi. Người đã thức tỉnh, đã biết chuyển hóa, trở thành người tốt,
tự lâu lắm rồi, mình chẳng hay biết, còn mình thì sao, có gì tốt chăng,
có gì hay chăng, đã biết dừng nghiệp, chuyển nghiệp hay chưa?
Trong Kinh Pháp Cú, Đức Phật có dạy:
- "Lấy oán báo oán, oán nghiệp chập chùng.
- Lấy ơn báo oán, oán nghiệp tiêu tan".
Sau cơn mê, con người không còn ham
thích những bửa ăn ngon miệng, trên sự đau khổ của chúng sanh, không
còn thích tìm giết những con vật sống, để thỏa mãn cái khẩu vị, như
lúc còn trong cơn mê. Tại sao vậy? Bởi vì trong cơn mê, con người không
hiểu được các sinh vật có thể là người thân, từ nhiều đời nhiều
kiếp của mình, vì tạo nhiều nghiệp báo trong cơn mê, cho nên phải đọa
lạc vào đường súc sinh, phải mang lông đội sừng, phải mang vi mang vẩy.
Những sinh vật đó cũng biết đau đớn, biết sợ hãi, biết chạy trốn,
khi bị rượt đuổi, bắt giết làm thịt.
Sau cơn mê, con người không còn bị
tâm lăng xăng lộn xộn, tâm tham lam dụ dẫn, tâm sân hận xui khiến, tâm
si mê lôi kéo, bởi vì con người đã thức tỉnh, đã có trí tuệ bát
nhã, đã nhìn muôn sự mọi việc, đúng như thực tướng, không còn mơ mộng
viễn vông, không còn điên đảo mộng tưởng. Sau cơn mê, con người đã
hiểu tại sao mình phải tu tâm dưỡng tánh, tại sao mình phải nhẫn nhịn,
tại sao mình phải từ bi hỷ xả. Bởi vì không có gì quí hơn sự bình
yên trong tâm hồn! Sống an lạc và hạnh phúc, được giác ngộ và giải
thoát là mục đích cứu kính của người theo đạo Phật, mặc dù trong cuộc
sống hằng ngày, chúng ta vẫn phải tiếp xúc với cuộc đời, vẫn gặp
những điều bất trắc, những cảnh ngộ bất như ý. Qua cơn mê, mọi việc
không còn thành vấn đề!
Trong kinh A Hàm, đức Phật có dạy
"Thập nhị nhân duyên", gồm có mười hai nhân duyên phát sinh muôn
sự muôn việc, đó là: vô minh, hành, thức, danh sắc, lục nhập, xúc, thọ,
ái, thủ, hữu, sinh, tử. Thập nhị nhân duyên là giáo lý giảng dạy
nguyên nhân nào sự việc này sinh khởi, sự việc này sinh khởi đều có
quan hệ với sự việc đã sinh khởi trước đó. Trong thập nhị nhân
duyên, cơn mê của con người, từ muôn kiếp trước, gọi là "vô
minh". Vô minh là nguyên nhân của mọi phiền não khổ đau, dẫn dắt chúng
sanh trôi lăn trong lục đạo luân hồi. Vô minh là không sáng suốt, là si
mê lầm lạc, là không nhận được thực tướng của cuộc đời, là điên
đảo mộng tưởng, là chấp ngã và chấp pháp. Cho nên, muốn giải thoát
khỏi vòng sinh tử luân hồi, chấm dứt phiền não khổ đau, con người phải
phá cho bằng được màn vô minh đen tối, tức là phải "qua cơn mê",
phải thức tỉnh, bằng cách thắp sáng ngọn đuốc trí tuệ bát nhã của
mình qua Chánh Pháp.
Trong Kinh Pháp Cú, Đức Phật có dạy:
- "Hãy tự thắp đuốc lên mà đi.
- Thắp lên với Chánh Pháp".
* * *
Tóm lại, một
khi qua cơn mê, xa cuộc đời bềnh bồng, xa mộng tưởng điên đảo, được
cứu kính niết bàn, ta lại về bên nhau. Ngày gió mưa không còn, nên đường
đời thật dài, ta mặc tình rong chơi. Tỉnh người sau cơn mê, ta thấy đời
an lành, thấy mọi người hiền từ, nên đời đẹp như tranh. Ta sẽ ươm
thật nhiều, trái yêu thương ngọt ngào, hái đem cho mọi người.
Nghĩa là qua được cơn mê, chúng
ta sẽ xa lìa được cuộc sống bềnh bồng, điên đảo mộng tưởng, chúng
ta không còn thấy mình tốt hơn người, không còn thấy mình và người khác
nhau. Trái lại, sau khi lòng lắng xuống, không còn khổ đau phiền não,
không còn tức giận hận thù, không còn đố kyanh tị, không còn thương
ghét giận hờn, không còn quay lưng ngoảnh mặt, chúng ta thấy được mọi
người đều có "bản tâm thanh tịnh" như nhau, thấy được "tâm
cảnh nhất như", không khác.
Do đó, chúng ta đạt được cảnh
giới cứu kính niết bàn, an lạc hạnh phúc, ngay cuộc sống hiện tại,
chúng ta lại có thể về bên nhau, sống chung nhau theo tinh thần lục hòa. Tại
sao vậy? Bởi vì, tỉnh người sau cơn mê, chúng ta thấy được vạn vật
vũ trụ đồng nhất thể, tuổi thọ của con người không hạn chế trong
cuộc đời này, không phải chỉ có trăm năm mà thôi. Sống được với bản
tâm thanh tịnh, không còn chịu ảnh hưởng của thời gian và không gian,
chúng ta mới thực sự thấy đường đời không giới hạn, chúng ta mặc
tình rong chơi, tiêu dao tháng ngày, an nhàn tự tại, ở khắp mọi nơi, không
bị ràng buộc, không còn phiền não, chẳng còn khổ đau, quên hết sự đời,
an hưởng cảnh giới niết bàn. Cho nên chúng ta thấy cuộc đời hết sức
an lành.
Chúng ta nhìn mọi người với cặp
mắt từ bi, cho nên thấy mọi người hiền từ. Chúng ta nhìn thế gian với
cặp mắt lạc quan, cho nên thấy đời đẹp như tranh. Từ đó, cuộc sống
của chúng ta sẽ an lạc và hạnh phúc ngay hiện đời, chúng ta sẽ sống với
tâm lượng từ bi hỷ xả, đem yêu thương đến cho mọi người chung quanh,
chúng ta sẽ sống đời như lời Đức Phật dạy, niết bàn cực lạc
chính là đây, không còn chờ đến sau khi từ giả cuộc đời, mới được
niết bàn cầu nguyện, phân ưu mộng tưởng, trên mặt báo chí! Tại sao vậy?
Bởi vì khi còn sống, chưa biết được niết bàn thế nào, thì làm sao,
sau khi chết, được niết bàn?
Muốn đạt được cảnh giới thanh
tịnh của chư Phật chứng được, con người phải thật cố gắng, kiên
tâm trì chí, dũng kiệt mạnh mẽ, cắt đứt mọi cám dỗ của cuộc đời.
Muốn đạt được an lạc và hạnh phúc trong cuộc đời hiện tại trên thế
gian, trong lúc chúng ta vẫn phải đối diện với muôn ngàn khó khăn, phải
đối phó với mọi hoàn cảnh bất trắc, bất như ý chung quanh, chúng ta phải
sống thực với chính mình, với chính bản thân mình, với tâm lượng khiêm
tốn, thực hành hạnh từ bi hỷ xả, và cố gắng giúp đỡ tất cả chúng
sanh, sống chung quanh mình, đều được thức tỉnh, giác ngộ, quay về với
chánh đạo.
Trong Bát Nhã Tâm Kinh, Đức Phật có
dạy: "Bồ đề tát đõa y bát nhã ba la mật đa cố, tâm vô quái ngại,
vô quái ngại cố, vô hữu khủng bố, viễn ly điên đảo mộng tưởng, cứu
cánh niết bàn". Nghĩa là chúng ta muốn phát tâm tu tập, để thoát khỏi
phiền não khổ đau, như các vị bồ tát đã làm, thì chúng ta phải nương
theo trí tuệ bát nhã ba la mật, tức là trí tuệ nhìn thấy thực tướng của
các pháp trên thế gian, nói cách khác là trí tuệ giúp chúng ta qua được
cơn mê, qua được bể khổ nguồn mê, sớm đến bờ giác ngộ.
Được trí tuệ bát nhã ba la mật,
chúng ta nhìn cuộc đời đúng như thực, không còn si mê lầm lạc, không
còn điên đảo mộng tưởng, cho nên tâm không còn quái ngại, không còn việc
gì khủng bố được, không còn chuyện gì làm cho sợ hãi. Từ đó chúng
ta xa lìa điên đảo mộng tưởng, xa lìa cơn mê nhiều đời nhiều kiếp,
cũng như mây đen tan biến thì trăng sáng hiện tiền. Lúc đó, chúng ta hiểu
được, thấy được, ngộ được, đạt được, chứng được, sống được
trong cảnh giới niết bàn cực lạc, như lời chư Phật dạy, ngay tại thế
gian này vậy.
- Cư-sĩ Chính-Trực (Toronto-Canada)
- 302 - 2 DORADO COURT, TORONTO, ONTARIO M3M 2E8, CANADA
http://www.buddhismtoday.com/viet/ddtamly/010-quaconme.htm