- CÔ ĐƠN
- Lạt Ma Thubten
Gyatso (Bác
sĩ Adrian Feldmann)
- Pháp Hạnh dịch
Ở
thủ đô Kathmandu xứ Nepal, người dân tại đây có phong tục chọn ra một em bé gái làm vị đại diện
cho một nữ thần Ấn Độ Giáo và giam em bé này trong một lâu đài, cấm
không cho ra ngoài. Người ta chăm sóc
cho mọi nhu cầu của em này, trừ nhu cầu cắt tóc. Em bé không bao giờ được cắt tóc hay chạm
chân xuống đất. Người ta giữ em
trong cái ngục tù này cho đến ngày em bắt đầu có kinh nguyệt. Sự “nguyền rủa” của hành kinh nay đã
trở thành vị cứu tinh của thiếu nữ và một em bé xấu số khác lại
được thay thế. Người ta tin rằng
những em gái nhỏ bé này là may mắn. Thế
nhưng, tâm hồn không tin vào thần linh của tôi cảm thấy buồn bã khi nghĩ
đến sự tách biệt và cô đơn mà
những em bé này bị cưỡng bức phải chịu đựng.
Một số người cho rằng việc trở thành
một tu sĩ sống đời sống không gia đình cũng là một lối sống khốn khổ
không kém gì những em bé kia. Lúc tôi
thôi làm việc và chuẩn bị rời nước Úc để đi thọ giới trở thành một
nhà sư thì, theo truyền thống của bệnh viện, tôi ra một quán rượu
trong vùng cùng nhiều bác sĩ để uống rượu chia tay. Nơi đây, tôi, một nhà sư Phật giáo tương
lai, ngồi nơi bàn rượu với điếu xì-gà trong miệng, một ly bia trước mặt,
và trong vòng tay hai nữ bác sĩ trẻ...một trong hai nữ bác sĩ này hỏi
tôi, "nhưng mà, không biết rồi anh có sẽ cảm thấy cô đơn không?"
Tôi
trả lời, "tôi không biết, nhưng tôi đã quyết định lên đường."
Tôi
không lạ gì với sự cô đơn. Một
vài năm trước, tôi chia tay người yêu ở nước Úc để sang Anh dự khóa
tu nghiệp y khoa và nghiên cứu hậu đại học, và không giấu gì bạn, tôi
đi để tìm sự phiêu lưu. Tại Anh,
tôi đã tìm thấy tất cả - phiêu lưu, bè bạn, học tập và làm việc đầy
hứng thú. Thế nhưng, khi những lá thư
của người yêu từ Úc gởi đến, và những kỷ niệm xâm chiếm tâm tư,
thành phố London nhộn nhịp bổng trở thành nơi cô đơn nhất trên thế
gian. Tôi khao khát được có nàng bên
tôi và chia sẽ những niềm hạnh phúc này.
Tấm
gương của các vị Lạt Ma và sự sáng suốt có được từ lời dạy của
đức Phật đã là căn bản cho sự sẳn sàng chấp nhận cô đơn để trở
thành một Tăng sĩ của tôi. Tôi chưa
từng gặp ai có một mức độ minh mẫn, hạnh phúc, và đầy sự hóm hỉnh
như các vị Lạt Ma, và tôi cũng đã biết rằng, khi ở London, những lúc
tôi không nghĩ đến người yêu của tôi, đó là những lúc tôi không cô
đơn. Nếu sự cô đơn chỉ vì sự
thiếu vắng nàng thì tôi phải luôn luôn cảm nhận nó. Thế nhưng, tôi không phải lúc nào cũng cảm
thấy cô đơn. Vì thế, dường như có thể suy luận ra rằng sự cô đơn
đến từ tâm thức.
Tôi
đã chứng kiến sự cô đơn kinh khủng của cha tôi khi mẹ tôi qua đời ở tuổi rất trẻ, và
tôi cũng đã biết rằng thời điểm khi chúng ta có một người bạn thân
thiết thì cũng là khởi đầu cho một sự cô đơn khủng khiếp khi sự
chia ly không tránh khỏi xảy ra trong tương lai.
Nếu tôi có thể học được cách tâm thức vận hành thì tôi
có thể đạt tới sự chế ngự tâm
và xả bỏ sự bất hạnh phúc cùng
nguyên nhân của nó, và đó là những gì thuộc về đạo Phật.
Hết
thảy chúng ta đều trãi qua sự cô đơn ở những mức độ khác nhau trong
suốt cuộc đời chúng ta, và chúng ta thường có khuynh hướng trách móc
thái độ thờ ơ không quan tâm của người khác hay xã hội cho sự cô độc của mình. Đúng là những điều kiện bên ngoài là
có thật, nhưng nguyên nhân chính yếu của sự cô đơn chính là do chúng ta
tự khoá chặt mình trong toà lâu đài chúng ta tự tạo dựng. Một định nghĩa dễ hiểu cho những
bệnh nhân loạn thần kinh chức năng là nhóm người xây lâu đài trên hư
không, và định nghĩa cho những bệnh nhân tâm thần là những người sống
trong những lâu đài trên hư không. Với
thái độ tự kỹ (coi mình là trung điểm vũ trụ) thèm khát được yêu thương,
thừa nhận, và được quý trọng, tất cả chúng ta sẽ đi gần đến bờ
thẳm của loạn thần kinh chức năng do sự cô đơn đơn tạo ra.
Tôi
đã đề cập trước đây là mẹ là những hình ảnh quá quan trọng trong
cuộc sống của chúng ta, bởi vì, khi là những ấu nhi, chúng ta được mẹ
cho bú mớm. Mẹ nuôi dưỡng thân
chúng ta bằng sữa từ ngực của bà và ấp ủ tâm hồn chúng ta với tình
thương từ trái tim. Mẹ cai sữa
cho chúng ta, nhưng mẹ không cai tình thương khỏi chúng ta. Khi chúng ta lớn lên, chúng ta cảm thấy
nhu cầu được tự lập và thế là chúng ta tự tách rời mình khỏi sự
lo âu của mẹ, và chúng ta lại còn trách móc mẹ của chúng ta cho những
khó khăn trong cuộc sống của mình. Sự lỗi lầm, tuy nhiên, là ở trong
tâm thức của chúng ta, trong cái sự thèm khát tình thương đã bị đánh mất
của mẹ.
Xúc
cảm của chúng ta thật là hết sức bất ổn; chúng ta đi lên tuyệt đỉnh
của hạnh phúc khi nghe những câu như, "em yêu anh," và chúng ta cũng
bị dèm xuống tận cùng của tuyệt vọng, và ngay cả tự sát, khi thấy những
dòng chữ, "tôi không còn yêu anh nữa," hay, "tôi chán ghét
anh."
Ngày
nào mà chúng ta còn cảm thấy nhu cầu được yêu thương, thừa nhận, và
quý trọng thì ngày ấy chúng ta còn luôn chịu nổi đe dọa của sự cô
đơn, và chúng ta càng đòi hỏi những thứ này ở tha nhân nhiều bao
nhiêu, thì tha nhân càng dễ rút đi tình cảm của họ bấy nhiêu. Nhu cầu này ngày nay bị tận dụng một
cách đáng sợ bởi một thế giới thương mại chỉ quan tâm đến tiền bạc
của bạn, bởi những kẻ săn tìm tình dục chỉ quan tâm đến khoái cảm
của họ, và bởi những tôn giáo chỉ quan tâm đến số lượng môn đồ và
ngân quỹ của họ.
Tôi
không có ý nói rằng chúng ta phải nên từ chối tình thương và vân vân…Chúng
ta nên nhận và ban phát tình thương một cách ngang nhau, cảm nhận hạnh
phúc trong phút giây hiện tại và đừng làm vững mạnh lâu đài trên hư
không với ý tưởng không thực rằng, "nó sẽ tồn tại vĩnh cửu.”
Hạnh
phúc cao quý nhất trong cuộc sống đến từ ban phát tình yêu, hơn là nhận nó, và đúng là có vẻ nghịch lý
nhưng khi ban phát tình yêu mà không đòi hỏi điều gì đền đáp, thì bạm
làm cho tha nhân thương yêu, thừa nhận, và quý trọng bạn hơn hết thảy
mọi thứ.
Đây là bài pháp của Lạt Ma Thubten Gyatso, trước đây
là bác sĩ Adrian Feldmann, một vị Tăng người Úc hiện nay đang làm việc tại
Mông Cổ. Bài pháp này được
đăng trên tờ báo Anh ngữ địa phương tại thủ đô Ulaan Baatar của Mông
Cổ.