- Thần
thức sẽ trụ nơi nào sau khi chết?
Hỏi:
Sau khi một người bị
chết rồi, phần tâm thức sẽ trụ ở nơi nào? Và làm sao để biết chắc
có sự tái sanh? Tôi đã có lần gặp ma rồi, vậy họ là hạng chúng sanh
gì ?
Chân thành cảm ơn.
Giác Hy
Đáp:
Trước hết, chúng
tôi xin gởi lời chúc tốt đẹp nhất đến
Giác Hy. Tiếp theo, chúng tôi xin trình bày những vấn đề mà Giác Hy đã hỏi.
1) Sau khi một người
từ giã cõi đời, phần tâm thức của họ không trụ ở một nơi nào, tuỳ
theo khuynh hướng của tâm (nghiệp) mà thần thức của người đó đi tái
sanh ở cõi tương ứng. Ngay khi còn sống tâm thức của người đó cũng không
trụ ở nơi nào, vì nó hằng tuôn chảy như thác nước (hằng chuyển như
bộc lưu) như Duy Thức Tam Thập Tụng đã nêu rõ, thì làm sao khi chết
thần thức của người đó tồn tại, hay kết ngưng ở một điểm nào.
Có một trường hợp thần thức trú một chỗ, đó là khi thần thức nằm
trong bụng mẹ, như trong Kinh thường
trình bày. Vì một thai nhi được thành tựu, một trong các yếu tố là buộc phải có thức trú. Nếu thức của hài nhi đó không trú
vào trong bụng mẹ thì bào thai đó
không thể nào thành tựu.
Theo Luận Tạng
(Abhidhamma Pi.taka) của Phật giáo Nam Truyền, tâm tử (cuti citta) cũng
chính là tâm sanh (patisandhi citta), nghĩa là
khi con người lìa bỏ thân tứ đại này lập tức đi tái sanh,
tìm kiếm một thân mới dưới hình thức khác.
2) Làm sao để biết
chắc có sự tái sinh? Nhiều học thuyết thời Đức Phật đã chủ trương
rằng sau khi chết là hết, không có đời sau như
đã trình bày trong Kinh Sa-môn Quả (Sàma~n~naphala
Sutta) thuộc Trường Bộ Kinh (Dìgha Nikàya). Kinh
này ghi lại tư tưởng của ngoại đạo Ajita Kesakambali cho rằng sau khi chết
là hết, không hề có tái sanh luân hồi. Tư
tưởng này cho đến thời cận đại cũng còn có nhiều tư tưởng
gia cổ xuý. Nhưng học thuyết này đã bị Đức Phật cật lực phủ bác
và cho đó là một học thuyết đưa con người đến đoạ xứ, ác thú, địa
ngục, như Kinh Sa-môn Quả trình bày.
Lại nữa, Kinh Tệ Túc (Pàyàsi Suttanta),
số 23, cũng thuộc Trường Bộ Kinh trình bày cuộc trao đổi giữa
một vị vua minh triết Pàyàsi và Thánh đệ tử đa văn Kumàra Kassapa của
Đức Thế Tôn là làm thế nào để biết có luân hồi. Qua 12 thí dụ của tôn giả Pàyàsi Kassapa
đã minh chứng và thuyết minh hùng hồn về sự tái sanh của tất cả hữu
tình, mà vua Pàyàsi đã cố tình đưa đẩy không chấp nhận. Cuối cùng
nhà vua đã thâm tín lời giảng dạy của tôn giả Kumàra Kassapa và quy y
Tam Bảo.
Giác Hy có thể xem
thêm trong Kinh Na-tiên Tỳ Kheo ( Cao Hữu
Đính dịch) để thấy Ngài
Na-tiên (Nagasena) trả lời cho vua
Mi-lin-đà (Milinda) như thế nào để chứng minh là tái sanh là chuyện có thật
và nhà vua đã hoàn toàn bị chiết phục trước những lập luận và chứng
minh đầy sức thuyết phục của Ngài Nagasena.
Cũng xin giới thiệu
thêm bài “Một Bằng Chứng Sống về Thuyết Tái Sanh” do Thầy
Thích Nguyên Tạng dịch, được đăng trong Trang nhà Nguyên Tạng.
3) Như Giác Hy đã
nói là Giác Hy đã gặp ma rồi, vậy họ là hạng chúng sanh gì ? Khái niệm “ma” trong dân gian Việt Nam, mặc dầu trong Kinh
ít thấy được sử dụng, vì phần lớn các dịch giả Trung Quốc và Việt
Nam đều chuyển ngữ chữ Peta trong
Pàli hoặc Preta trong Sanskrit thành “ngạ quỷ” (quỷ đói) như tiếng Hán Việt, chứ
không dịch chữ này thành “ma” ,“quỷ” như
người Việt Nam thường gọi.
Khái niệm “ma”
và “quỷ”û, Việt Nam và Trung Quốc phân
biệt khá rõ ràng. Những hạng chúng sanh sau khi chết mà không đi đầu
thai ở cõi người hoặc các cõi khác
mà phải đoạ vào hạng chúng sanh vất vưởng đói khát, nhưng không phá
phách nhiều thì gọi là ma, còn cùng một loại trên mà có năng lực mạnh
hơn và chuyên tâm hại người thì gọi là quỷ. Còn những hạng có công với
quốc gia, với xã tắc, bỏ mình vì chiến trận, và hộ quốc an dân, hoặc
trong đời sống có làm phước thiện, nếu không được đi đầu thai làm
người hoặc trời, thì được phong thần cả. Trong Phật giáo, theo cách
phân chia tổng quát, thì cả 3 hạng trên đều thuộc về Peta cả. Chúng ta thấy trong Ngạ Quỷ Sự ,
hoặc còn được dịch là Chuyện Ngạ Quỷ (Petavathu), trong đó trình
bày nỗi khổ của loài quỷ đói, miêu tả các hình thái của thân ngạ quỷ
và nêu lên các nguyên nhân tại sao chúng
sanh bị đoạ vào loài Peta và cả 3 hạng
này đều được đề cập.
Cách phân loại
chúng sanh ở cảnh giới nào cũng mang tính khái quát thôi. Thông thường,
thế giới này được Đức Phật chia thành ba cõi (tam giới) hoặc sáu đường
(lục đạo). Nhưng trong sáu đường đó, có các hạng chúng sanh gần như ngoại lệ, ví dụ: thế giới của
Càn-thát-bà (Gandhabba) trong
Kinh Xà-ni-sa và trong Kinh Đại Điển Tôn
thuộc Trường Bộ Kinh cũng đề cập đến thế giới chư thiên này,
nhưng chỉ là những nhạc công, hay nói cách khác chỉ là những người nô
lệ của thế giới chư thiên khác, vì tính từ dưới lên trên thì chư thiên ở cõi Dục giới gồm có: Tứ Thiên Vuơng,
Đao Lợi, Dạ-ma, Đâu-suất, Hoá Lạc và Tha Hoá Tự Tại, không hề thấy
trong Kinh điển đề cập đến Càn-thát-bà như là một cảnh giới chư thiên
độc lập. Do đó, việc phân loại chúng sanh thuộc cảnh giới nào cũng chỉ
mang tính khái quát. Cũng tương tự, hạng
thần ở cõi trần, vì tạo được một vài thiện sự nên cũng ở cõi trần mà hưởng phước
dưới dạng một chúng sanh không phải cõi người và vì nghiệp thức
chiêu cảm nên cấu trúc về xác thân
và có những đặc điểm y như loài quỷ
vậy, ví dụ biết được tâm niệm của người, mà họ khác loài quỷ ở
chỗ phước đức mà thôi, do đó cũng xếp vào hạng Peta.
Do đó, nếu ta dịch
chữ Peta hoặc Preta thành
ngạ quỷ (quỷ đói), e rằng không lột tả được hết nghĩa của của nó.
Và, có người sẽ đặt vấn đề vậy thần
sẽ được xếp vào hạng nào? Theo Pali-English
Dictionary của T.W. Rhys Davids và William Stede, Peta các nghĩa sau: 1. Thần hồn của những
người đã mất (souls of the departed); 2. Loài ma quỷ đau khổ (unhappy ghosts)
và 3. Loài ma quỷ hạnh phúc (happy
ghost). Trong đó, còn liệt kê nhiều kinh liên hệ đến cả 3 loại này. Do
đó, nếu ta theo sát từ điển nói trên thì peta chỉ có nghĩa là: thần
hồn của người đã mất, quá cố
(dead, departed, the departed spirit) để
chỉ chung cho các hạng sau khi chết không bị
đoạ vào các địa ngục (niraya) hoặc không được tái sanh vào cõi
A-tu-la (Asura), người (manussa) hoặc chư thiên (deva).
Từ Điển Phật Học Hán Việt trình bày các hạng ma quái, quỷ mị, địa
thần cũng xếp vào Peta hoặc Preta. Luận
Thuận Chính Lý, quyển 31, có 3 loại quỷ: 1. Vô tài quỷ; 2. Thiểu tài
quỷ; 3. Đa tài quỷ. Mỗi loại quỷ lại chia 3 hạng nữa thành cả thảy
9 loại. Trong Kinh Chánh Pháp Niệm, quyển 16, nêu tơi 36 loại quỷ.
(Xem thêm Từ Điển Phật Học Hán Việt). Kinh Địa Tạng cũng
liệt kê nhiều loại quỷ khác nhau, như Ác Mục quỷ vuơng (chúa quỷ mắt
dữ), Đạm Huyết quỷ vuơng (chúa quỷ ăn huyết), Đạm Tinh Huyết quỷ
vương (chúa quỷ ăn tinh chất), Đạm Thai Noãn quỷ vương ( chúa quỷ ăn
thai trứng), Hành Bịnh quỷ vương (chúa quỷ gây bịnh tật), Nhiếp Độc
quỷ vương (chúa quỷ trừ độc), v.v…(Phẩm một: Thần Thông Trên Cung Trời Đao Lợi).
Như vậy,
trường hợp Giác Hy nói là đã gặp “ma”, người viết cũng không thể
xác định giúp cho Giác Hy đó là thuộc hạng Peta 1, 2 hoặc 3 như Pali-English Dictionary trình bày. Giác
Hy tự mình có thể đoán họ là hạng nào,
vì Giác Hy là người gặp và trong trường hợp nào. Dĩ nhiên chúng cũng không
ngoài hạng ma, quỷ, thần như chúng ta vừa đề cập ở trên.
Viết đến
đây, chúng tôi nhớ đến câu chuyện của Khổng Tử, khi Quý Lộ (Tử Lộ)
hỏi Khổng Tử về đạo thờ quỷ thần, Khổng Tử đáp “chưa biết đạo
thờ người, sao biết được đạo thờ quỷ thần” (Vị năng sự nhân,
yên năng sự quỷ). Khi đó, Tử Lộ hỏi tiếp về trạng thái sau khi chết,
Khổng Tử cũng đáp “sự sống còn chưa biết, làm sao biết được sự
chết?” (vị tri sinh, yên tri tử ), (Luận Ngữ : Tiên Tần đệ thập nhất: 11). Bản thân người trả
lời ở đây cũng thưa là còn nhiều điều chưa biết về thế giới quỷ
thần, nhưng dựavào Kinh điển và các luận sớ
cũng như theo kinh nghiệm riêng để đi đến kết luận là
có thế giới quỷ thần, ma quái thật và nghiệp
quả của chúng là như vậy.
Thân chúc Giác Hy
thân tâm thường an lạc và hằng tinh tấn trên
con đường tốt đẹp mà Giác Hy có cơ duyên
tiếp cận, học hỏi và tu tập
http://www.buddhismtoday.com/viet/hopthu/than_thuc_sau_khi_chet.htm