Chúc Thành
đang tìm bài Tứ Ân để đọc. Không biết tìm đâu ra, mong sự chỉ dẫn.
Thành thật
cảm ơn.
Một ngày
vui.
Thành Chúc.
Trả lời:
Chúc Thành
mến,
Truớc nhất, GH xin thay mặt Ban HTPH
xin gởi lời cầu chúc sức khỏe và tinh tấn đến Chúc Thành. Giờ GH xin
ngỏ lời “tâm sự” đến Chúc Thành về đề tài “Tứ Ân” và những
vấn đề liên hệ.
Ðề tài nầy
làm cho GH bối rối một chút, vì biết rằng không dễ tìm ra tài liệu cụ
thể để giới thiệu đến với bạn đọc. Ngày nào tụng Kinh cũng đọc
văn phát nguyện “thượng báo tứ trọng ân, hạ tế tam đồ khổ…”,
rồi thỉnh thoảng đọc lại Quy Sơn Cảnh Sách như để tự nhắc nhở
mình, cứ nghe văng vẳng lời của Ngài Ðại Viên “phù xuất gia giả …
dụng báo tứ ân,…”, “…diệc nãi thù báo tứ ân, bạt tế
tam hữu..”,”…bất khả đẳng nhàn quá nhật… diệc nãi cô phụ tứ
ân”, còn nhiều bài Sám trong các thời công phu trong truyền thống
Trung Quốc, nhấn mạnh đến công hạnh của người xuất gia là để đền
đáp bốn ơn nặng và cứu vớt ba
đường khổ, thế mà khi bắt tay tra khảo lại các bài viết về tứ ân
thì thấy không nhiều! Cho tới nay theo chỗ GH phát hiện trên các diễn đàn
Phật Pháp dưới dạng trang Web chưa có bài nghiên cứu nào cụ thể mang tựa
đề “Tứ Ân” cả, mà phần lớn khai triển một hoặc hai trong tứ ân thôi.
Có lẽ khái niệm “tứ ân” được
đưa vào và phát triển mạnh trong văn học Trung Quốc sau khi Đức Phật vào
vô dư niết-bàn, . Không biết có đúng không, nhưng GH cũng không tìm thấy
khái niệm “bốn ân” trong Kinh điển Pàli. Dựa vào Kinh điển và những tác phẩm sớ giải cũng như
văn học sử Phật giáo Pàli, chúng ta thấy Đức Phật thường dạy các vị
Tỳ-kheo thường tu tập tâm Từ và Bi đến tất cả chúng sanh trong mỗi
lúc, thỉnh thoảng nhắc đến công ơn cha và mẹ trong trường hợp có thể
cho một vài vị cư sĩ. Điều này chúng ta có thể hiểu vì tình thương yêu
rộng lớn của Đức Phật đối với mọi chúng sanh, không hề sanh tâm
phân biệt gia đình, chủng tộc, màu da, sắc tóc, vượt khỏi biên giới
đối đãi của con người. Với Phật nhãn, Ngài nhìn khắp chúng sanh ai cũng
đã từng là cha là mẹ, là thân nhân nhiều đời nhiều kiếp của Ngài. Với
tâm đại bi đồng thể, Ngài thương yêu tất cả chúng sanh mà không hề vướng
mắt trong đối đãi biên giới, quốc độ của kiếp người.
Như GH đã nói ở trên, khái niệm
“bốn ân” có thể là đặc thù của Phật giáo Trung Quốc. Chúng ta có
thể hiểu được vì tinh thần hiếu đễ, tôn quân, ái quốc ở Trung Quốc
quá mạnh, các nhà truyền giáo Phật giáo đã vận dụng các khái niệm “hiếu
đễ” có mặt trong hệ A-hàm và khái quát hoá để tương thích với các
quan niệm văn hoá của xã hội đương thời. Điều này không những giương
cao tinh thần hiếu đạo của người con đối với gia đình và các mối
quan hệ hỗ tương trong xã hội như trong hệ thống của Phật giáo.
Từ Ðiển Phật Học Hán Việt
(tập II), trang 1726 đưa ra hai quan điểm về Tứ Ân. Theo Kinh Tâm Ðịa
Quán, bốn ơn gồm có: 1. Ơn cha mẹ; 2. Ơn chúng sanh; 3. Ơn quốc
vương; 4. Ơn Tam Bảo. Theo Thích Thị Yếu Lãm, bốn ơn gồm có: 1.
Ơn cha mẹ; 2. Ơn Sư trưởng; 3. Ơn quốc vương; 4. Ơn thí chủ. Như vậy bốn
ơn của 2 thuyết mặc dầu cách dùng từ và sắp xếp có khác, nhưng tựu
trung vẫn giống nhau cơ bản. Tuy nhiên, Kinh Tâm Ðịa Quán trình bày
tứ ân rộng hơn. Vì ơn chúng sanh bao hàm luôn cả ơn thí chủ. Ơn Tam Bảo
bao hàm luôn nghĩa ơn Sư trưởng. Do đó theo cách hiểu GH thì chúng ta nên
xem thuyết bốn ân trong Kinh Tâm Ðịa Quán làm chuẩn để trình bày
vấn đề.
Trong
trường hợp ơn quốc vương ở đây có lẽ chúng ta nên hiểu là ơn quốc
gia. Không hiểu vì sao ngày xưa các dịch giả, các nhà biên tập văn học
lại dùng chữ “quốc vương”, đáng lẽ ra là phải dùng chữ “quốc
gia” thì mới đúng. Vì nhiều ông vua trong lịch sử cổ kim cho thấy mấy
ổng cũng ngu si, tàn bạo, độc ác … nói chung có quá nhiều những thuộc
tính bất nhân. Trong thực tế hiện nay nhiều nhà lãnh đạo quốc gia cũng
tương tự, có thể làm cho quốc gia đổ nát chỉ vì những sắc lệnh, những
quyết định điên rồ của mình, chưa kể đến những chính sách khủng bố
đàn áp tôn giáo, đặc biệt là khủng
bố Phật giáo, phá hoại luân thường đạo lý của con người! Do đó, GH
có gợi ý là mạn phép sửa lại chữ “ quốc vương” thành chữ “quốc
gia”, thì dầu ông vua hay nhà lãnh đạo
đó có tồi như thế nào thì mình cũng mang ơn những người cùng chia xẻ
vận mệnh của mình. Nói cụ thể hơn, là mang ơn những người cùng chia
vui xẻ buồn của cả một dân tộc và những người chiến sĩ hy sinh vì
muốn đem lại sự thanh bình của đất
nước. Nhờ những người quên mình vì quốc gia đó mà mình mới có thể
có cơm ăn, đến trường học, học hỏi đạo lý và sống một đời sống yên ổn mà tu tập,
sau đó chia xẻ và hướng dẫn người khác cùng
tu tập.
Trong bốn ơn, đứng đầu là ơn
Cha Mẹ. Vì thấy được ơn trọng của Cha Mẹ, nên quý Hoà Thượng, Thượng
Toạ, Đại Đức, quý Sư Cô và các Phật tử tại gia khai triển chủ đề
này dưới mọi phương diện. Thông qua mục “Vu-lan-bồn” trong trang nhà
Ðạo Phật Ngày Nay hoặc mục “Vu lan” trong trang nhà Quảng Ðức, chúng
ta có thể tham khảo hàng loạt bài nêu bật công ơn sanh thành dưỡng dục
của cha và mẹ. Cũng qua các bài viết này, Chúc Thành có thể truy nguyên
các thông tin về hiếu đạo từ hai tạng Kinh điển Hán và Pàli. Như vậy
Chúc Thành có thể vào các trang nhà Phật
học để tham chiếu.
Ơn thứ hai
là ơn đối với chúng sanh và thứ ba là ơn đối với quốc gia dường
như không được đề cập đến nhiều. Tần số xuất hiện quá ít về
các bài viết các ơn sau cũng dễ hiểu, vì trong thực tế nếu mình có thể
thực hiện hiếu đạo đối với cha mẹ thì mới có thể thực hiện được
các ơn sau. Vì tính trọng yếu của ơn Cha Mẹ nặng sâu đối với từng cá
nhân như vậy nên các nhà nghiên cứu đương đại cũng tập trung xiển
dương vấn đề này và dường như bỏ quên các ơn khác. Vả lại, vấn đề
vương quyền và cương thổ của một quốc gia cũng có giá trị hạn hẹp
và tương đối, trong khi đó mục tiêu của Đức Phật là nhắm đến lợi
ích cho tất cả chúng sanh, chứ không theo chủ nghĩa dân tộc, vì lợi ích
của dân tộc hoặc của một bộ tộc nào.
Ở đây, xin trình bày một ý nhỏ, có lẽ là một
nhược điểm khi chúng ta quá thiên trọng về các ơn như ơn Cha Mẹ, ơn
Sư Phụ, mà ít để ý đến ơn của tất cả chúng sanh. Mặc dầu chúng ta
thường nhắc đến Tứ Phạm Trú: Từ, Bi, Hỷ, Xả mà một vị thâm hiểu
giáo pháp cần tu tập, nhưng trên thực tế ơn của chú lao phu quét rác đêm
thâu, của người nông phu cày cấy trên nắng dưới nước, ơn của người
làm công mỗi ngày hai buổi, ơn của chú gác gian đêm khuya lạnh lùng trên
phố vắng, dường như không được nhắc đến nhiều; hẳn có người đã
trả lời lạnh lùng rằng: Ôi, họ làm, mình trả tiền sòng phẳng, có chi
đâu mà ơn với nghĩa!!! Mình cũng làm việc cực khổ mới có tiền chứ bộ…!
Những luận điểm như vậy thật hoàn toàn không hiểu gì về lý “duyên
sanh” của Phật Pháp. Cuộc sống cạnh tranh kinh tế thị trường ngày nay
lắm lúc làm cho mình dường như quên hẳn mối hỗ tương trong xã hội mà
trong Kinh Hoa Nghiêm gọi là “tương tức tương nhập”. Con người,
động vật, thiên nhiên và đến ngay cả thế giới quỷ thần cùng cộng
trụ trên hành tinh nầy. Ai được tiếp cận và học hỏi giáo Pháp của
Đức Phật cũng biết rằng thế giới này được mệnh danh là “ngũ thú
tạp cư địa”nghĩa là năm cõi ở
chung trên trái đất, thế mà mình không hề quan tâm đến sự huỷ hoại sự
sống của các loài khác. Khi loài khác bị huỷ hoại tức là mình bị huỷ
hoại. Huỷ hoại thiên nhiên là huỷ hoại sự sống của chính mình. Giết
hại động vật bừa bãi cũng chính là giết hại sự sống của chính
mình.
Các bài viết về công ơn cha mẹ
thì khá nhiều, nếu ai đã từng đọc Kinh Vu-lan-bồn và các bài viết về
hiếu hạnh chắc không khắc khoải vì mình chưa làm được điều gì để
đền ơn cha mẹ! Còn các bài viết về công giáo dưỡng của Sư Phụ và
ơn giúp đỡ trợ duyên của bằng hữu đồng tu hoặc các bậc Thầy giáo
thọ dường như chỉ được nghe trong các lễ điếu tang, hoặc đó đây
trong các kỷ yếu của một khóa học khi mãn trường, hoặc trong kỷ yếu
để tưởng niệm của một người
khi đã đi xa ! Viết đến đây, GH cũng cảm thấy có gì đó thật xót xa!
Còn ơn đối
với Tam Bảo trong đó có Sư trưởng không có bài viết cụ thể nhưng nó
bàng bạc trong các bài viết về lời ngỏ của các bài viết về phương
diện ứng dụng của giáo pháp, hoặc các bài tự sự vì sao đến với giáo
pháp của một vài vị. Trong phần Phật Giáo Cho Người Bắt Đầu
-> Đến Với Đạo Phật của Trang ĐPNN cũng
giới thiệu các bài viết những
nguyên nhân nào thúc đẩy Phật tử đến giáo pháp. Qua các bài viết đều
thể hiện sự biết ơn đối với Tam Bảo. Mặc dầu ơn của Thầy (nói
chung là ơn Tam Bảo) đối với hàng xuất gia có thể nói là ơn đứng đầu
trong các ân. Vì chính bậc Minh Sư mới có thể hướng dẫn mình trên con
đường hướng đến quả vị liễu sanh thoát tử. GH nhớ đâu đó nói rằng,
sanh xác thân và cho mình thành nhân là nhờ ơn cha mẹ, nhưng sanh mình ra
trong chánh pháp, trở thành con của giòng giống Phật phải nhờ Sư trưởng,
bạn hiền. Ðiều này thiết tưởng là phần vô cùng quan trọng trong tứ
ân đối với bậc xuất gia.
Trong cuốn The
Seeker’s Glossary of Buddhism của cư sĩ Minh Thành và P.D. Leigh, trang 230, cũng
trình bày tứ ân nhưng trật tự của tứ ân và nội dung cũng có phần
khác: 1) Ơn Tam Bảo; 2) Ơn Cha mẹ và Thầy Cô giáo; 3) Ơn thiện trí thức
(bạn tâm linh); và 4) Ơn của tất cả chúng sanh. Như vậy trong 4 ơn này
không thấy đề cập đến ơn quê hương đất
nước như trong Kinh Tâm Địa Quán và Thích Thị Yếu
Lãm như đã trình bày ở trên. Cũng không rõ cư sĩ Minh Thành và ông
P.D.Leigh đã dựa vào Kinh hoặc Luận nào để đưa ra bốn ơn ở trên. Tuy
nhiên, chúng ta thấy có một điểm chung là ơn Cha và Mẹ, và ơn chúng sanh
là ơn chung nhất dù cho người đó là có theo Đạo Phật hay không.
Nhìn lại một
cách khách quan những bài về phương diện học thuyết và về phương diện
ứng dụng về “Tứ Ân” còn chưa nhiều. Vì điều kiện của GH cũng thiếu
tài liệu rất nhiều, chỉ tham khảo được qua hệ thống các trang Web mà
thôi. GH viết đôi lời “tâm sự”
trên để chia xẻ cùng với bạn đọc những suy nghĩ nhỏ của mình, còn
để đáp ứng yêu cầu bạn đọc như Chúc Thành nói “mong sự chỉ dẫn”
bài về Tứ Ân để đọc thì không dám nhận nơi đây.
Kính mong
qúy Thầy Cô và các Phật tử với tinh thần chia xẻ kiến thức và giúp
đỡ lẫn nhau trong nghiên cứu, nếu biết được các bài viết về “Tứ
Ân” giới thiệu đến Ban Biên Tập ĐPNN, sau đó sẽ chuyển đến Chúc
Thành. Và cũng rất mong đón nhận các bài viết về Tứ Ân của Chúc
Thành và của các Phật tử khác để làm hồi sinh tinh thần “tri ân và
báo ân” của Ðức Từ Phụ đã tuyên thuyết.
Thân chúc
Chúc Thành an vui trong chánh pháp và gặp nhiều thuận duyên trong nghiên cứu
và tu tập.
Hôm nay thật vui và hy vọng mọi ngày đều vui trong chánh
pháp.
http://www.buddhismtoday.com/viet/hopthu/tu_an.htm