- Lá thư thầy (27)
Ngày … tháng …năm……
T.
U con,
Nhận thư con trong thời
gian thầy đang nhập thất để tĩnh dưỡng tối đa nhân đầu mùa an cư kiết
hạ. Đáng lẽ ra thất thầy mới viết cho con, nhưng thầy không nỡ để
con kéo dài tình trạng khủng hoảng có thể đưa đến thối giảm tín tâm
trên con đường học đạo.
Tín
tâm là đầu mối của tinh tấn, giác niệm, định tĩnh, trí tuệ, giác ngộ
và giải thoát. Nếu tín tâm thối giảm thì toàn bộ tiến trình giác ngộ
giải thoát sẽ bị lung lay. Đó là điều thầy không thể không quan tâm.
T.
U, con hãy bình tĩnh, thầy sẽ giúp con hiểu tại sao con đang bị khủng hoảng
và làm thế nào để con có thể ra khỏi tình trạng khủng hoảng này.
Trước
hết con đừng sợ tình trạng khủng hoảng mà con đang trải qua, vì đó
là quá trình tất yếu. Trên quá trình tiến hóa, con người tất yếu phải
đi qua các giai đoạn khủng hoảng để đi vào và thoát ra mỗi chặng
đường cam go, khốc liệt, rồi cứ thế họ tiến đến cứu cánh cuối
cùng.
Con
đã bước qua được chặng đường vật chất thô thiển như nghèo khổ, bệnh
tật, khó khăn... mà con đã từng đấu tranh và khắc phục được chúng,
trong khi những người khác đang loay hoay trong cơn sốt thành bại, được mất,
nghèo giàu, hơn thua, yếu mạnh... Như thế con đã ra khỏi chặng đường bùn
lầy đó. Thầy mừng cho con.
Rồi
bấy lâu nay con đã tiến vào một chặng đường mới, đó là chặng đường
giá trị đạo đức. So với giai đoạn vật chất thì nó cao thượng hơn,
nhưng cũng chính ở đó con tìm thấy một tình trạng khủng hoảng mới khi
con phải phấn đấu, lựa chọn giữa hai con đường thiện và ác, tốt và
xấu, ngay thẳng và gian manh, chân thực và giả dối... Con đã thấy rằng
một bên là đỉnh cao, một bên là vực sâu, và con cũng đã quyết định
phải chọn đỉnh cao cho định hướng của đời con. Đó là quyết định
đúng và cao quý. Nhưng oái ăm thay trước mắt con những giá trị đạo đức
đó dường như đang lung lay và không thực! Rõ ràng là những kẻ đạo đức,
thực thà, chất phác đang bị thiệt thòi, đang bị chà đạp và biếm nhẽ!
Còn những kẻ bất lương, gian manh, dối trá lại nghiễm nhiên được ưu
đãi, được tâng bốc và kính nể!
Như
vậy đạo đức, nhân quả, nghiệp báo, luân hồi có thực hay không? Nghi
ngờ này khởi lên nơi con như một thử thách khiến con phải lẩn quẩn
trong vòng thiện ác thị phi và bị bế tắc lâu dài trong đó. Khổ nỗi
bây giờ làm thiện thì khó tin và làm ác thì cũng không sao làm được!
Suy nghĩ, đắn đo, phân vân, phấn đấu, thất bại, chán nản, nghi ngờ,
khủng hoảng, bế tắc!
Nhưng
rồi con cứ yên tâm, "vật cùng tắc biến, biến tắc thông"
mà. Một ngày nào đó khi đầy đủ nhân duyên con sẽ vượt ra khỏi thiện
ác thị phi để thấy ra một chân trời mới, một chặng đường mới. Ở
đây đạo đức sẽ không đòi hỏi điều kiện nào cả, nó chấp nhận
thiệt thòi, chà đạp và biếm nhẽ vì nó đã thoát thai để trở thành
trí tuệ với chân lý tuyệt đối và tối thượng, không phải nhân quả
thiện ác tầm thường. Giống như con sâu biến thành con nhộng.
Và
khi con bước vào chặng đường mới này của trí tuệ con lại phải
đương đầu với một cuộc khủng hoảng mới, như nhộng phải biến thành
bướm để bay vào khung trời cao rộng: đó là sự phân vân giữa chân và
vọng, giữa khổ đế với diệt đế, giữa tập đế với đạo đế.
Nếu
con vượt qua chặng đường này con sẽ "parasangate" như trong
câu chú cuối Bát Nhã Tâm Kinh: "Gate, gate, paragate, parasangate, Bodhi
svàhaø" (vượt qua, vượt qua, vượt qua bờ bên kia, hoàn toàn vượt
qua bờ bên kia, ôi tuệ giác siêu việt!).
Đó,
con thấy không, chặng đường nào cũng phải có hai bờ để khủng hoảng
và để vượt qua. Con đang vượt qua, vượt qua... tất nhiên con phải kham
nhẫn nhận chịu đớn đau vằ khủng hoảng, Vậy con hãy tinh tấn, sáng suốt,
định tĩnh, đừng để tín tâm thối giảm, đừng để phóng dật trổ
sinh.
Hãy
tin ở con, không tin ở lý thuyết nhân quả tái sinh một cách máy móc và
kinh điển, không tin ở giá trị đạo đức nào tiền định. Chân lý chỉ
tìm thấy nơi con khi con sáng suốt, định tĩnh, trong lành, giác ngộ và giải
thoát. Có một số vấn đề về nhân sinh, vũ trụ, đạo đức v.v... Đức
Phật chỉ tạm dùng để giải thích cho người mới học đạo, rồi sau những
sự thật này cần phải được hành giả tự thấy, tự chứng ở mức độ
thâm sâu, vi tế và như thực chứ không nhắm mắt tin theo một số khía cạnh
nhỏ mà Đức Phật vì lòng từ bi tạm tùy cơ ứng hóa để người tu học
yên tâm tu niệm.
Thầy
cũng có thể giải thích cho con một số khía cạnh về nhân quả nghiệp
báo nhưng thật là dài dòng vô ích. Riêng ở khía cạnh con thắc mắc thầy
có ý kiến thế này:
1)
Đối với người thiên nặng về vật chất thì đạo đức bị xem thường,
người này có thể làm điều ác để được mục đích lợi dưỡng. Và
khi người này gặp thời, nghĩa là thời mà đa số con người thiên nặng
vật chất thì người ấy được tôn trọng, được địa vị, danh vọng,
uy quyền. Nhưng con nghĩ thế nào khi họ không gặp thời nữa?
Giống
như trên một đồng lúa, gặp thời con người lười biếng thì cỏ được
tốt tươi, lúa bị èo uột. Còn gặp thời con người siêng năng thì lúa
được tốt tươi, cỏ bị nhổ bỏ. Thời của nhân quả cũng vậy.
2)
Đối với người thiên nặng đạo đức thì vật chất bị xem thường,
người này có thể làm thiện để được phước báu tinh thần. Và khi người
này gặp thời, nghĩa là thời mà đa số con người thiên nặng đạo đức
thì người ấy được tôn trọng, được địa vị, danh vọng và uy quyền.
Trái lại thì cũng bị chê bai, khinh bỉ, chà đạp. Đời là vậy có gì
con phải ngạc nhiên!
Ngày
xưa Khuất Nguyên thấy đời đục cả chỉ một mình ông trong nên ông khổ
sở lắm. Có lần ông ra bờ sông Thương Lương đứng than thở trò đời
thì nghe một ngư ông hát:
Thương
Lương chi thủy thanh hề khả dĩ trãc ngã anh
Thương
Lương chi thủy trược hề khả dĩ trạc ngã túc.
(Nước
sông Thương Lương trong thì ta giặt giải mũ, còn nước sông Thương
Lương đục thì ta dùng rửa chân).
Con
cũng vậy, nếu con đặt trọng tâm của đời sống là giác ngộ thì chính
trò đời này đã phơi bày bản chất của nó cho con giác ngộ. Nếu cuộc
đời không có những nguy hiểm mà chỉ có những vị ngọt thì khó có người
giải thoát, phải không con? Còn nếu con đã là người chấp nhận con đường
đạo đức mà không gặp thời thì một là con phải thật khiêm tốn nhu
hòa, đừng để lộ đạo đức ra ngoài, "đức hậu tỷ như xích tử"
(đức dày giống như trẻ sơ sinh), cứ hòa với mọi người, thương yêu
và hỷ xả cho họ, miễn đừng bị đồng hóa là được. Nếu không được
như vậy thì hai là con phải có khí phách cao ngạo một tí, phải xem thường
bình phẩm khen chê ở đời, phải xem thường những thiệt thòi mà con phải
chịu đựng. Con không nhớ câu nói của Chúa: "Kẻ nào chịu thiệt
thòi trên thế gian này, kẻ ấy được ưu tiên trên nước Thiên Đàng".
Thế gian là quyền lợi vật chất, còn thiên đàng là an lạc tinh thần. Nếu
một người thực sự đạo đức họ sẽ an bần lạc đạo như lời
Chúa và các bậc Thánh hiển dạy. Vì thật ra chưa nói đến tối thượng
an ổn khỏi các ách phược của một bậc hoàn toàn giải thoát, chỉ những
an lạc tinh thần cũng đủ đền bù biết bao thiệt thòi ở giữa thế gian
đầy tranh chấp nhiệt não, phải không con?
Thật
là hay nếu con lắng sâu hơn nữa để nghe từ bên trong những giá trị đạo
đức đích thực, để bắt gặp một niềm an lạc tinh thần mà không một
quyền lợi nào trên đời có thể so sánh được. Người nào đạt được
thiền tịnh thâm sâu Đức Phật gọi là đã đạt được hiện tại lạc
trú của các bậc Thánh. Lắng sâu cũng có nghĩa là vượt qua, vượt qua cái
vỏ bề ngoài của những tư tưởng, ý niệm hay hành động đạo đức để
hướng vào bên trong (Opanayiko), bên trong nữa... cho đến khi con bắt gặp sự
thâm sâu của thiền tịnh: sáng suốt, định tĩnh, trong lành, giải thoát vằ
biết mình giải thoát.
Có
sá gì những phần thưởng bên ngoài của đạo đức, có sá gì những thiệt
thòi mà cuộc đời bắt con gánh chịu, hãy lắng sâu vào bên trong bằng
con đường Chánh Niệm Tỉnh Giác, hãy lắng sâu, lắng sâu đến chỗ uyên
áo của đạo.
Thân
ái chào con.
Thầy
http://www.buddhismtoday.com/viet/khac/009-thu27.htm