- Lá thư thầy (7)
- Sư Viên Minh
Ngày … tháng …năm……
Con thương mến,
Đọc thư con thầy rất xúc động. Con là người đệ tử
ít được thầy hướng dẫn nhất và bây giờ con lại ở rất xa, điều
kiện thư từ khó khăn nên thầy không làm gì được để chia sẻ những nỗi
khổ đau của con.
"Con người" như William Faulkner đã nói "là
tổng số những nỗi bất hạnh" mà mỗi người phải tự
đương đầu một mình. Không ai có thể gánh vác cho ai bất cứ điều gì,
vì ngay mỗi người còn chưa giải quyết được cho chính mình những bước
thăng trầm mà mình phải đi qua trong cuộc đời đầy khó khăn phức tạp
này. Đạo lý, tâm lý, quyền năng, sức mạnh v.v…. đều vô nghĩa đối với
những nỗi thống khổ của cuộc đời, của con, của thầy và của tất cả
chúng sanh. Thầy cũng là người với tất cả những nỗi bất hạnh rất
người, cho nên giữa chúng ta, giữa con người, chỉ còn tình thương yêu,
thông cảm và mở lòng chia sẻ với nhau những bước thăng trầm giữa cuộc
phù sinh. Thầy gọi đó là tình người.
Con có những nỗi bận tâm băn khoăn lo tính cho bạn bè,
cho những người thân yêu, và để giải quyết những vấn đề khó khăn
cho những người liên hệ hay cho chính bản thân con thì con nghĩ rằng phải
có kiến thức, phải biết đắn đo suy nghĩ, phải thừa tài năng, tiền của
hay địa vị. Nhưng con có biết không, mối bận tâm lo lắng ấy chỉ là bệnh,
là bệnh trách nhiệm của thời đại ! Hậu quả của nó là suy nhược, một
điều không sao tránh khỏi.
Con ạ, lo âu, suy nghĩ, đắn đo, toan tính, v.v… không phải
là tình người, không phải là lòng từ bi, bác ái, không đem lại hạnh phúc
cho mình và người mà chỉ chồng chất thêm những nỗi bất hạnh trong cuộc
đời vốn đã nhiều bất hạnh.
Thầy nói rằng chúng ta chỉ cần có tình người, nghĩa là
có một tâm hồn cởi mở đủ để thương yêu, thông cảm, bao dung, tha thứ
và chia sẻ buồn với người mà thôi chứ không cần quá quan tâm lo toan giải
quyết vấn đề cho kẻ khác. Mỗi người phải tự lo lấy vận mệnh của
họ cũng như ta phải tự lo lấy đời sống của ta. Như vậy không phải
là ích kỷ đâu. Ích kỷ thì làm sao có được một tấm lòng cởi mở, thương
yêu. Và khi thầy nói tự lo lấy thì cũng không nghĩa là
chỉ biết có mình mà thôi, vì tự lo lấy còn hàm nghĩa tự lực, tự
cường hoặc độc lập không bị lệ thuộc và hơn thế nữa tự giải thoát
mình ra khỏi ích kỷ cá nhân.
Khi con lo tính cho bạn bè, quyến thuộc, những người thân
yêu hay cho chính con cũng đều là ích kỷ cả. Vì sự toan tính đó sẽ chẳng
bao giờ đưa con đến cởi mở, vị tha, thương yêu và thông cảm thực sự.
Khi nào tình thương yêu thông cảm thực sự hiện hữu, khi
đó chỉ có sự tươi mát, dịu dàng, khinh an, thư thái chứ không có căng
thẳng và thở ra. Căng thẳng là triệu chứng của suy nhược và thở ra
là dấu hiệu của bệnh phổi hoặc bao tử. Nhà thương Mỹ chỉ có thể
chữa cho con những bệnh trạng chứ không thể chữa cho con nguyên nhân của
bệnh. Nhưng chữa khỏi bệnh trạng này thì lại sinh ra bệnh trạng khác
và rồi rốt cuộc cũng chẳng đi đến đâu nếu con không biết tự chữa
lấy căn nguyên của bệnh, nghĩa là tự giải thoát ra khỏi những lo âu
toan tính giữa cuộc đời huyễn hóa phù du.
Con ạ, thầy không bi quan tiêu cực khi khuyên con nên sống
giản dị, thanh thản và trong sáng với lòng mình, với cuộc đời, vì cho
đến khi đó con mới thấy rằng mình có đầy sinh lực và nhiệt tình có
thể thực sự tích cực yêu thương và phục vụ con người.
Kiến thức, tài năng, tiền của, sắc đẹp có thể không
cần thiết là bao cho tình yêu thương và phục vụ. Trái lại, có khi nó
còn là trở ngại nữa. Con hãy tưởng tượng một người tầm thường nhất,
một cô giúp việc không có tài năng, kiến thức, của cải, sắc đẹp và
địa vị gì ráo, nhưng nếu cô ta chất phác, thật thà, trong lành, giản dị,
giàu tình yêu thương và sẵn sàng giúp đỡ thì mọi người sẽ chọn cô
ta hơn là chọn một triết gia, có phải thế không ? Không biết thầy có cổ
hủ không khi nhận xét rằng trí thức không bằng trong sáng, tài năng không
bằng chân tình, tiền của không bằng thanh bạch, sắc đẹp không bằng hiền
thục, lo tính không bằng sẵn lòng v.v… Những điều trước phải vất vả
mới tạo được nhưng đôi khi không giải quyết được gì mà còn tai hại
nữa. Trái lại những điều sau ai cũng sẵn có, chỉ cần biết khai thác
là nó trở nên phong phú ngay.
Kiến thức, tài năng bao giờ cũng chỉ là những sở đắc
phiến diện, tương đối và dễ lỗi thời. Nhưng trong sáng và cởi mở (sẵn
sàng thông cảm, thương yêu, tha thứ và phục vụ…) thì lại là một kho
tàng vô tận sẵn có nơi con. Trong sáng là cha đẻ của mọi kiến thức và
sẵn sàng là mẹ sinh của tất cả tài năng, đức hạnh. Vì vậy con không
nên chạy theo những gì phù phiếm mà bỏ quên căn cội mạch nguồn.
Con ạ, theo thầy thì trong một xã hội càng phúc tạo bao
nhiêu ta lại càng phải giản dị trong sáng bấy nhiêu mới có thể ứng
phó kịp thời những thế sự đa đoan. Đừng trù bị cho mình quá nhiều
để rồi chỉ thêm luống cuống trước những biến chuyển khó lường của
cuộc sống vô thường ảo hóa. Cũng như một người sốngq quá tiện nghi
sẽ không còn khả năng thích ứng với những biến đổi thiên nhiên nữa.
Hoặc như một người đánh vợt chuẩn bị quá kỹ để không còn đỡ kịp
những cú bất ngờ không sao liệu trước.
Thế rồi một người với đầy đủ khả năng, kiến thức
cuối cùng thật sự chẳng làm nên việc gì cho đời và hy vọng bảo anh
ta rằng : "Hãy tiếp tục ! Hãy tiếp tục ! Rồi anh ta đi đến nấm mồ".
Đó là lời nói nổi danh của Mác de Maintenon.
Con thương mến,
Thầy viết những dòng trên chỉ với tình thương của một
vị thầy đối với người đệ tử, muốn sẻ san với con những khó khăn
trong cuộc đời. Thầy không phê phán chỉ trích con đây, thầy trình bày
thẳng thắn như vậy vì nghĩ rằng không nên an ủi suông để vui lòng con
trong chốc lát mà phải làm sao cho đệ tử hiểu được sự thật của những
nỗi khó khăn và thay đổi tận nguồn những nỗi khó khăn ấy. Miễn sao
con được an vui hạnh phúc là thầy mãn nguyện.
Cầu cho con luôn trong sáng, hồn nhiên và trầm tĩnh giữa
cuộc đời biến đổi thăng trầm.
Thầy.