- Giới thiệu kinh Trung
A-hàm
- Điền Quang Liệt
-
(Trích dịch từ
TRUNG QUỐC PHẬT GIÁO tập 3)
Kinh
Trung A-hàm, 60 quyển, do Sa-môn người nước Kế Tân là Tăng-già-đề-bà
và Tăng-già-la-xoa dịch vào đời Đông Tấn, niên hiệu Long An thứ 2 (398).
Kinh này là một bộ trong bốn Kinh A-hàm của Phật giáo Bắc truyền. Vì
kinh này tập hợp các kinh không dài không ngắn, ở dạng trung bình nên
được đặt tên là Trung A-hàm (Xem DI-SA-TẮC
NGŨ PHẦN LUẬT 30, LUẬN PHÂN BIỆT CÔNG ĐỨC, quyển thượng). Bản Hán dịch đầu tiên
của kinh này do ngài Đàm-ma-nan-đề thực hiện vào đời Phù Tần, niên hiệu
Kiến Nguyên thứ 20 (384), gồm 59 quyển (hiện
nay đã thất lạc, chỉ còn một ít bản lẻ). Vì bản dịch này chưa
phù hợp với nguyên ý, nên hơn 10 năm sau, ngài Tăng-già-đề-bà dịch lại.
Nội dung của bản dịch
kinh này gồm 5 tụng, 18 phẩm, 222 kinh, khoảng 514.825 chữ (Xem bài tựa của
Đạo Từ trong XUẤT TAM TẠNG KÝ TẬP quyển 9). Chủ đề của các phẩm như sau :
A. Ngày đầu tiên tụng 5
phẩm rưỡi gồm có 64 kinh :
I. Phẩm Thất Pháp nói về 7 pháp và những
vấn đề có liên quan, gồm 10 kinh :
1.
Kinh Thiện Pháp nói về 7 pháp lành như
biết pháp, biết nghĩa …
2.
Kinh Trú Độ Thọ dùng 7 giai đoạn của
cây Trú Độ trên cõi trời Tam Thập Tam như lá héo vàng, mọc lá, ra hoa
… để dụ cho Tỳ-kheo từ xuất gia đến chứng 4 quả.
3.
Kinh Thành Dụ, dùng 7 việc đầy đủ và
4 thứ lương thực sung túc của Vương thành ở biên giới để dụ cho Thánh
đệ tử đắc 7 pháp thiện, thành tựu 4 thiền.
4.
Kinh Thủy Dụ, đem 7 loại người từ
thường nằm trong nước cho đến đã lên bờ để dụ cho người thường
làm điều tệ ác cho đến người thành tựu 4 quả.
5.
Kinh Mộc Tích Dụ, nói thà ôm đống gỗ
đang cháy đỏ dù phải chịu đau khổ hay mất mạng chứ không phá giới gần
gũi người nữ …
6.
Kinh Thiện Nhân Vãng nói về 7 bậc
A-na-hàm làm “chỗ đến của 7 bậc thiện nhân và Vô dư niết-bàn”.
7.
Kinh Thế Gian Phước nói về 7 phước thế
gian như bố thí phòng nhà … cho đến 7 phước xuất thế gian như vui mừng
hớn hở khi nghe đến Phật…
8.
Kinh Thất Nhật nói về 1 mặt trời xuất
hiện ở thế gian cho đến 7 mặt trời cùng xuất hiện một lượt ở thế
gian để nói các hành vô thường, khuyên mọi người hãy buông bỏ.
9.
Kinh Thất Xa, lấy việc vua Ba-tư-nặc từ
nước Xá-vệ lần lượt thay 7 xe để mau chóng đến Bà-kê-đế, ví dụ
do 7 pháp tịnh như giới tịnh … tương tục thành tựu đạt đến đến
niết-bàn.
10. Kinh Lậu Tận nói về 7 thứ hữu lậu
nhờ Kiến … mà đoạn.
II. Phẩm Nghiệp Tương Ưng gồm 10 kinh có
liên quan đến 10 pháp thiện và 10 pháp bất thiện.
1.
Kinh Diêm Dụ nói người trí tu thân, giới,
tâm huệ …, tuy có làm nghiệp bất thiện, nhưng cũng chỉ chịu quả báo
nhẹ trong đời hiện tại như đem chút ít muối bỏ vào sông Hằng thì
không cảm thấy được vị mặn …
2.
Kinh Hòa Phá, vì ông Thích Hòa Phá, đệ
tử Ni-kiền, nói về 6 chỗ thiện trú như vô minh hết thì không còn tái
sanh, cho đến mắt thấy sắc mà không mừng, không lo …
3.
Kinh Độ, phá ba luận nghị của ngoại
đạo như túc mạng …, nhân đó nói về 6 xứ : mắt, tai, mũi, lưỡi, thân,
ý và pháp 6 giới : địa, thủy, hỏa, phong, không, thức.
4.
Kinh La Vân, răn dạy La-hầu-la chớ vọng
ngữ.
5.
Kinh Tư nói về quả báo khác nhau của
việc cố ý và không cố ý làm 10 nghiệp thiện.
6.
Kinh Già-lam, răn cấm 10 nghiệp bất thiện,
khuyên tu 4 vô lượng, được 4 trú xứ an ổn.
7.
Kinh Già-di-ni nói quả báo của 10 ác, 10
thiện như đá, như dầu, chìm nổi khác nhau.
8.
Kinh Sư Tử nói về các điều nên làm
và không nên làm.
9.
Kinh Ni-kiền nói về 5 điều đáng ghê tởm
của Ni-kiền Tử và 5 điều được xưng tán mà Như Lai đã đạt.
10. Kinh
Ba-la-lao, nói Phật biết huyễn thuật ấy, nhưng chính Phật không phải
là nhà huyễn thuật và nói 4 vô lượng cùng pháp viễn ly quyết định đoạn
trừ được nghi hoặc.
III. Phẩm Xá-lê Tử Tương Ưng gồm 11
kinh, chủ yếu do ngài Xá-lê Tử nói, hoặc các việc có liên quan đến Ngài.
1.
Kinh Đẳng Tâm nói về chư thiên Đẳng
Tâm thuật lại với Phật việc ngài Xá-lê Tử nói người có nội kết, bậc
A-na-hàm không còn trở lại thế gian này; người có ngoại kết không phải
là bậc A-na-hàm, sẽ còn trở lại thế gian này.
2.
Kinh Thành Tựu Giới, ngài Xá-lê Tử
nói người thành tựu giới, định, huệ sanh lên trời Ý Sanh mà ra vào định
Tưởng tri diệt.
3.
Kinh Trí, ngài Xá-lê Tử nói với Phật
về các nghĩa đắc trí huệ sanh tử đã hết, phạm hạnh đã lập, điều
cần phải làm thì đã làm xong, không còn thọ thân đời sau.
4.
Kinh Sư Tử Hống, ngài Xá-lê Tử nói nếu
người có quán niệm thân trên thân thì không khinh mạn một vị phạm hạnh;
nếu người nào không có quán niệm thân trên thân thì người ấy mới
khinh mạn một vị phạm hạnh.
5.
Kinh Thủy Dụ nói về 5 thứ không tịnh
hạnh, người có trí thấy mà sanh phiền giận, thì phải nên trừ bỏ.
6.
Kinh Cù-ni-sư, ngài Xá-lê Tử, nhân
Cù-ni-sư mà bảo các thầy Tỳ-kheo hãy học kính trọng và tùy thuận …
7.
Kinh Phạm Chí Đà-nhiên, ngài Xá-lê Tử
giáo hóa Phạm chí Đà-nhiên tu 4 Phạm thất (4 vô lượng tâm) để sanh lên cõi Phạm
thiên.
8.
Kinh Giáo Hóa Bệnh nói có 10 thứ thượng
tín ... đắc pháp Tu-đà-hoàn. Điều này có thể trị được bệnh.
9.
Kinh Đại Câu-hy-la, ngài Xá-lê Tử hỏi
tôn giả Đại Câu-hy-la, nhân vì biết bất thiện, biết bất thiện căn
… mà được chánh kiến nhập vào chánh pháp.
10. Kinh Tượng
Tích Dụ nói pháp 4 đế bao gồm các pháp thiện, hơn hết trong tất cả
pháp.
11. Kinh Phân
Biệt Thánh Đế nói chư Phật quá khứ, hiện tại, vị lai đều dạy về
pháp 4 thánh đế.
IV. Phẩm Vị Tằng Hữu Pháp gồm 10 kinh
:
1.
Kinh Vị Tằng Hữu Pháp nói về pháp vị
tằng hữu Phật Thích-ca phát nguyện tu phạm hạnh và hành Phật đạo ở
trước đức Phật Ca-diếp thời quá khứ.
2.
Kinh Thị Giả, nói về pháp vị tằng hữu
ngài A-nan lập 3 điều nguyện làm thị giả Phật.
3.
Kinh Bạt-câu-la nói về hạnh tri túc vị
tằng hữu của ngài Bạt-câu-la.
4.
Kinh A-tu-la dùng biển cả để dụ cho 8
pháp vị tằng hữu trong chánh pháp luật của Phật.
5.
Kinh Địa Động nói về 3 nguyên nhân
gây động đất và Như Lai thành tựu công đức đắc pháp vị tằng hữu.
6.
Kinh Chiêm-ba cũng dùng biển cả dụ cho
pháp vị tằng hữu trong chánh pháp luật của Phật.
7.
và 8. Kinh Úc-già Trưởng Giả nói về Úc-già trưởng
giả có 8 pháp vị tằng hữu.
9.và 10. Kinh Thủ Trưởng Giả nói Thủ
trưởng giả có 8 pháp vị tằng hữu.
V. Phẩm Tập Tương Ưng gồm 16 kinh :
1.
Kinh Hà
Nghĩa nói trì giới khiến cho người ta không hối hận, dần dần được
giải thoát tham, sân, si.
2.
Kinh Bất
Tư nói pháp tự nó vốn như vậy, không nên nghĩ ngợi.
3. đến 9. Kinh Niệm, Kinh Tàm Quý, Kinh Giới,
Kinh Cung Kính nói có chánh niệm, chánh trí, tàm quý, trì giới, thực
hành cung kính thì có thể gìn giữ các căn, các giới, cho đến giải thoát
mà đắc niết-bàn.
10. Kinh
Bản Tế nói người ác do gần gũi ác tri thức dần dần đi đến vô
minh sanh ái; người lành do gần gũi thiện tri thức dần dần tiến đến 7
giác chi sanh trí huệ giải thoát.
11. và 12. Kinh Thực nói người ác làm thức
ăn của ác tri thức, ý đồng với Kinh Bản Tế, và lấy biển cả làm
thí dụ.
13. Kinh Tận Trí nói phụng sự thiện tri
thức là cái nhân để được nghe pháp lành, dần dần tiến đến giải
thoát đắc lậu tận.
14. Kinh Niết-bàn nói vô minh là nhân khổ
cho đến nói giải thoát là nhân niết-bàn, cho nên nhờ quán 12 nhân duyên
mà đắc niết-bàn.
15. và 16. Kinh Di-hê, nói với các thầy Tỳ-kheo
về 5 nhân gần gũi bậc thiện tri thức và tu 4 pháp như bất tịnh quán
… để cho tâm giải thoát thuần thục.
VI. Phẩm Vương Tương Ưng gồm 14 kinh (phẩm
Thượng gồm 7 kinh) :
1.
Kinh Thất Bảo nói Chuyển luân vương ra
đời thì có 7 báu xuất hiện ở thế gian, còn đức Như Lai thì có của
báu 7 giác chi.
2.
Kinh Tam Thập Nhị Tướng nói Chuyển
luân vương có đủ 32 tướng đại nhân.
3.
Kinh Tứ Châu nói bản sanh Phật làm vua
Đảnh Sanh thống trị 4 châu mà vẫn không biết đủ.
4.
Kinh Ngưu Phẩn Dụ nói về 3 thứ nghiệp
báo bố thí của vua Đảnh Sanh, nhưng 5 uẩn vô thường …
5.
Kinh Tần-bệ-ta-la Vương Nghinh Phật, Phật
vì vua Tần-bệ-ta-la nói các pháp 5 uẩn vô thường …, nhà vua chứng quả,
quy y.
6.
Kinh Bệ-bà-lăng-kỳ, Phật Ca-diếp vì
vua Hiệp-bệ nói về hạnh của người thợ gốm Nan-đề-bà-la.
7.
Kinh Thiên Sứ nói Diêm vương trị tội
kẻ tạo nghiệp ác với sự cật vấn quở trách của 5 thiên sứ.
B. Ngày thứ hai tụng 4 phẩm rưỡi, gồm có
52 kinh.
VI. Phẩm Vương Tương Ưng (phẩm Hạ gồm
7 kinh) :
8.
Kinh Ô Điểu Dụ răn dạy các thầy Tỳ-kheo
đừng có dựa vào phi pháp mà sinh sống như con rái cá …
9.
Kinh Thuyết Bản nói về bản sự của
ngài A-na-luật-đà do cúng dường thức ăn cho vị Bích-chi Phật mà 7 lần
được sanh lên trời, và còn nói về việc của vua Chuyển luân tên Loa ở
đời vị lai và việc của Phật Di-lặc.
10. Kinh Đại
Thiên Nại Lâm nói về việc con cháu của Chuyển luân vương Đại Thiên
đời đời nối nhau xuất gia.
11. Kinh Đại
Thiện Kiến nói về việc ngày xưa vua Đại Thiện Kiến tu 4 vô lượng
(từ, bi, hỷ, xả), 6 lần xả thân …
12. Kinh Tam Thập
Dụ, Phật vì ngài Xá-lê Tử mà dùng sự trang sức của nhà vua và đại
thần để dụ cho Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni dùng giới đức để làm đồ trang sức.
13. Kinh Chuyển
Luân Vương nói Chuyển luân vương Kiên Niệm thành tựu 7 báu đắc 4 đức
như ý, cho đến Tỳ-kheo phải như Chuyển luân vương Loa lấy 4 niệm xứ làm
cảnh giới …
14. Kinh Bệ-tứ
nói ngài Cưu-ma-la Ca-diếp phá kiến chấp không có đời sau của vua Bệ-tứ.
VII. Phẩm Trường Thọ Vương gồm 15 kinh
:
1.
Kinh Trường Thọ Vương Bản Khởi nói về
việc vua Trường Thọ và thái tử Trường Sanh tu hạnh từ mẫn không cho
giết người …
2.
Kinh Thiên nói tu 8 hạnh được quang minh
sanh lên trời.
3.
Kinh Bát Niệm, ngài A-na-luật-đà nói đắc
8 suy niệm của bậc đại nhân.
4. đến 7. Kinh Tịnh Bất Động Đạo, Kinh
Úc-già-chi-la, Kinh Ta-kê-đế Tam Tộc Tánh Tử, Kinh Phạm Thiên Thỉnh Phật,
Phật vì A-na-luật-đà … nói pháp ly dục …
8. Kinh Hữu Thắng Thiên, A-na-luật-đà nói
về nghĩa của đại tâm vô lượng tâm cho đến nhân quả của Quang Thiên,
Tịnh Quang, Biến Tịnh Quang Thiên.
9. đến 15. Kinh Ca-hy-na, Kinh Niệm Thân, Kinh
Chi-li-di-lê, Kinh Trưởng Lão Thượng Tôn Thùy Miên, Kinh Vô Thích, Kinh Chân
Nhân, Kinh Thuyết Xứ, ngài A-na-luật-đà nói về pháp Ca-hy-na …
VIII. Phẩm Uế gồm
10 kinh :
1.
Kinh Uế Phẩm, ngài Xá-lê Tử nói người
đời có pháp ô uế và pháp không có ô uế.
2.
Kinh Cầu Pháp nói về 3 pháp đáng chê
và 3 pháp đáng khen, lại nói Trung đạo đoạn dục tham … làm cho tâm được
an trú cho đến niết-bàn.
3.
Kinh Tỳ-kheo Thỉnh, ngài Mục-kiền-liên
nói về sự đắc thất khác nhau của người nói lời ngang ngược và người
nói lời hiền lành.
4. và 5. Kinh Tri Pháp, Kinh Châu-na Vấn Kiến,
ngài Châu-na nói các thí dụ về người biết pháp và người không biết
pháp.
6. Kinh Thanh Bạch Liên Hoa Dụ nói về
pháp do thân miệng diệt trừ cho đến pháp do huệ kiến mà diệt trừ.
7. Kinh Thủy Tịnh Phạm Chí nói 21 thứ
ô uế nơi tâm.
8. đến 10. Kinh Hắc Tỳ-kheo, Kinh Trụ Pháp,
Kinh Vô, nói về các pháp thiện, bất thiện cho đến pháp tịnh thạnh
suy …
IX. Phẩm Nhân gồm 10 kinh :
1.
Kinh Đại Nhân nói rộng về pháp duyên
khởi sâu xa cho đến pháp 8 giải thoát.
2.
Kinh Niệm Xứ nói về 4 niệm xứ.
3. và 4. Kinh Khổ Ấm phân biệt các pháp
dục nhiễm và tội lỗi của nó.
5. Kinh Tăng Thượng Tâm nói thường quán
niệm 5 tướng thì được tăng thượng tâm.
6. Kinh
Niệm nói về niệm dục, khuể, hại và niệm vô dục, khuể, hại.
7. Kinh Sư
Tử Hống nói vô minh là gốc của các thọ, vô minh hết thì tất cả
thọ diệt.
8.
Kinh Ưu-đàm-bà-la nói khổ hạnh không
thể gọi là pháp chánh giải thoát.
9.
Kinh Nguyện nói rộng về các việc mà Tỳ-kheo
nên mong cầu.
10. Kinh Tưởng nói chấp 4 đại (địa, thủy, hỏa, phong) thì không biết 4
đại, không chấp 4 đại thì biết 4 đại.
X. Phẩm Lâm gồm 10 kinh :
1. và 2. Kinh Lâm : Kinh thứ nhất lấy việc
Tỳ-kheo trụ ở rừng có thể hay không thể đắc chánh niệm, định tâm,
giải thoát, lậu tận, niết-bàn phối hợp với việc mưu cầu áo chăn, thức
uống ăn khó dễ thành 4 cặp so sánh, để chọn lấy chỗ thuận tiện cho
việc có thể đắc chánh niệm cho đến niết-bàn, xin được áo chăn, thức
uống ăn dễ dàng làm chỗ ở suốt đời để tu tập. Kinh thứ hai cũng dùng
4 cặp so sánh giống như kinh thứ nhất là nơi nào tìm cầu dễ dàng các vật
dụng cần thiết trợ giúp phương tiện cho Sa-môn đạt được cứu cánh
giải thoát thì Tỳ-kheo phải trụ ở đó suốt đời để tu tập.
3. và 4. Kinh Tự Quán Tâm nói người đắc
Chỉ Quán nên cầu lậu tận.
5. Kinh Đạt Phạm Hạnh nói biết nguyên
nhân của lậu thì mới có thể dứt hết các khổ.
6. Kinh A-nô-ba nói Đề-bà-đạt-đa vì
buông lung cho nên bị đọa địa ngục.
7. Kinh Chư Pháp Bổn nói các pháp lấy dục
làm gốc.
8. và 9. Kinh Ưu-đà-la, Kinh Mật Hoàn Dụ nói 3 thọ là cội gốc
của ung nhọt, 6 xúc xứ là tất cả lậu.
10. Kinh Cù-đàm-di, Phật chấp thuận cho
bà Đại Ái Đạo xuất gia, nhân đó chế Bát kỉnh pháp.
C. Ngày thứ ba tụng một phẩm rưỡi gồm có
35 kinh.
XI. Phẩm Đại gồm 25 kinh :
1.
Kinh Nhu Nhuyến nói Phật vì già, bệnh,
chết mà xuất gia.
2.
Kinh Long Tượng nói Phật là bậc long tượng.
3.
Kinh Thuyết Xứ nói về 3 thuyết xứ
quá khứ, hiện tại, vị lai.
4.
Kinh Vô Thường nói quán 5 ấm vô thường
thì được chứng quả.
5.
Kinh Thỉnh Thỉnh nói Phật thọ thân đời
này là thân sau rốt.
6.
Kinh Chiêm-ba, quở trách tội phạm giới.
7.
Kinh Sa-môn Nhị Thập Ức lấy đàn cầm
dụ cho tinh tấn chứng quả.
8.
Kinh Bát Nạn nói 8 nạn, 8 phi thời của
người học đạo.
9.
Kinh Bần Cùng lấy không có của cải
thiện pháp dụ cho nghèo nàn.
10. Kinh Hành
Dục nói về 10 loại người hành dục.
11. Kinh Phước
Điền nói về hai hạng người phước điền hữu học và vô học.
12. Kinh Ưu-bà-tắc nói Ưu-bà-tắc giữ 5
giới, niệm Tam bảo thì có thể chứng quả.
13. Kinh Oán
Gia nói giận hờn là oán gia làm mất đi vẻ đẹp của người.
14. và
15. Kinh Giáo Đàm-di, Kinh Hàng Ma, do tin 4 việc đức Như Lai nói cho nên
xuất gia.
16. Kinh Lại-tra-hòa-la nói trong 3 nghiệp
thì ý nghiệp là quan trọng hơn hết.
17. Kinh Ưu-ba-ly nói việc ngài Ưu-ba-ly bỏ
Ni-kiền Tử, theo Phật.
18. Kinh Thích Vấn nói 8 chánh đạo phòng
hộ 6 căn.
19. Kinh Thiện Sanh, Phật dạy Thiện Sanh
pháp lễ bái 6 phương.
20. Kinh Thương Nhân Cầu Tài nói người
chấp căn, trần, ấm, giới là Ngã thì bị kiến chấp ấy làm hại.
21. Kinh Thế Gian, những điều Phật nói
từ lúc thành đạo đến nhập niết-bàn đều là sự thật.
22. Kinh Phước nói về phước báo của
Phật do đã tu hạnh từ mẫn 7 năm trong thời quá khứ.
23. Kinh Tức Chỉ Đạo nói Tỳ-kheo mới
tu học phải thường quán niệm bất tịnh để trừ tham dục.
24. Kinh Chí Biên nói muốn hết khổ thì
phải tu pháp Sa-môn.
25. Kinh Dụ nói vô lượng pháp lành đều
lấy không buông lung làm gốc, dụ như đất …
XII. Phẩm Phạm Chí gồm 20 kinh (phẩm Thượng
có 10 kinh) :
1.
Kinh Vũ Thế nói về 7 pháp không suy và
6 pháp ủy lạo của Tỳ-kheo.
2.
Kinh Thương-ca-la, Phật vì Ma-nạp Thương-ca-la
mà nói 3 pháp như ý túc thị hiện, chiêm niệm thị hiện và giáo huấn thị
hiện khiến cho ông ấy quy y.
3.
Kinh Toán Số Mục-kiền-liên, Phật vì
Phạm chí Toán Số Mục-kiền-liên mà nói về trình tự tiến tu Phật
pháp.
4.
Kinh Cù-mặc Mục-kiền-liên, ngài A-nan
vì Phạm chí Cù-mặc Mục-kiền-liên mà nói không có một thầy Tỳ-kheo
nào bằng với đức Thế Tôn.
5.
Kinh Tượng Tích Dụ, Phật vì Phạm chí
Sanh Văn mà nói từ xuất gia, gìn giữ các căn đến chứng quả vô lậu mới
là dấu chân của con voi cực lớn.
6.
Kinh Văn Đức, Phật vì Phạm chí Sanh Văn
mà nói về công đức sai biệt của bác văn tụng tập, từ xuất gia đến
chứng tịch diệt niết-bàn.
7.
và 8. Kinh Hà Khổ, Kinh Hà Dục, đức Phật trả lời câu
hỏi của Phạm chí Sanh Văn về việc khổ vui của người tại gia.
9. và 10. Kinh Uất-sấu-ca-la, Kinh A-nhiếp-hòa
nói về sự bình đẳng của 4 giai cấp.
D. Ngày thứ tư tụng 3 phẩm gồm có 36 kinh.
XII. Phẩm Phạm Chí (phẩm Hạ có 10 kinh)
:
11. Kinh Anh
Võ, vì Phạm chí Anh Võ mà phân biệt việc tại gia, xuất gia, còn nói
về 5 món ngăn che và pháp từ tâm khởi.
12. Kinh Man-nhàn-đề, vì kẻ dị đạo tên
Man-nhàn-đề mà nói về pháp ly dục.
13. Kinh Bà-la-bà-đường, đức Phật vì 2 vị
Phạm chí Bà-tư-tra và Bà-la-bà nói về lai lịch và nghiệp báo của 4 giai
cấp bình đẳng.
14. Kinh Tu-đạt-đa,
Phật vì cư sĩ Tu-đạt-đa mà nói về sự sai biệt của tâm bố thí.
15. Kinh Phạm Ba-la-diên nói ngày nay Phạm
chí đã vượt pháp Phạm chí.
16. Kinh Hoàng Lô Viên nói không đắm, không
sợ 5 dục, chứng 4 thiền, 3 minh mới không nhập thai.
17. Kinh Đầu-na, Phật vì Phạm chí Đầu-na
mà nói về 5 pháp Phạm chí.
18. Kinh A-già-la-ha-na, Phật đáp câu hỏi của
Phạm chí A-già-la-ha-na về kinh điển dựa vào con người để tồn tại, lần
lượt cho đến dựa vào niết-bàn.
19. Kinh
A-lan-na, Phật vì Phạm chí A-lan-na xuất gia mà nói pháp vô thường lợi
ích vô lượng.
20. Kinh Phạm-ma
nói Phạm chí Phạm-ma và Ma-nạp Ưu-đa-la thấy Phật tướng hảo mà
phát tâm xuất gia.
XIII. Phẩm Căn Bản Phân Biệt gồm 10
kinh :
1.
và 2. Kinh Phân Biệt Lục Giới, Kinh Phân Biệt Lục Xứ
phân biệt các pháp 6 giới tụ, 6 xúc xứ, 18 ý hành…
3. Kinh
Phân Biệt Quán Pháp, phân biệt quán pháp, tâm tán loạn hay không tán
loạn.
4. và 5. Kinh Ôn Tuyền Lâm Thiên và Kinh
Thích Trung Thiền Thất Tôn nói Phật không nghĩ quá khứ vị lai thường
nói kệ Bạt-địa-la-đế, ngài Ca-chiên-diên dùng căn trần để giảng rộng.
6. Kinh A-nan Thuyết, ngài A-nan nói kệ Bạt-địa-la-đế
và ý nghĩa của kệ này, được Phật ấn khả.
7. Kinh Ý Hành nói 8 định, 8 thiên xứ đều
lấy diệt định làm hơn hết.
8. Kinh Câu-lâu-sấu Vô Tránh, phân biệt
pháp tranh cãi và không tranh cãi.
9. Kinh Anh Võ phân biệt pháp nghiệp báo
sai biệt.
10. Kinh Phân Biệt Đại Nghiệp phân biệt
sự sai biệt của lúc thọ 3 thứ nghiệp báo.
XIV. Phẩm Tâm gồm 10 kinh :
1.
Kinh Tâm nói tâm dẫn thế gian đi, tâm
đắm nhiễm, tâm khởi tự tại …
2.
Kinh Phù-di nói về phạm hạnh tà chánh
đắc quả hay không.
3. và 4. Kinh Thọ Pháp nói về hiện tại
khổ về sau vui, hiện tại vui về sau khổ, hiện tại khổ về sau khổ, hiện
tại vui về sau vui.
5. Kinh Hành Thiền, phân biệt 4 loại
hành thiền thạnh suy …
6. Kinh Thuyết nói về nghĩa thoái trụ
trong 8 định và lậu tận.
7. Kinh Lạp Sư, tu 4 thiền có thể thoát
ma cảnh.
8. Kinh Ngũ Chi Vật Chủ nói Đệ nhất
nghĩa sa-môn đủ 8 chánh đạo phải biết thiện giới, bất thiện giới
…
9. Kinh Cù-đàm-di nói về bố thí và thọ
nhận thanh tịnh và không thanh tịnh.
10. Kinh Đa Giới nói biết giới, xứ
duyên khởi là trí huệ, lại nói 18 giới và 62 giới.
XV. Phẩm Song gồm 10 kinh (phẩm Thượng có
6 kinh) :
1. và 2. Kinh Mã Ấp nói pháp Sa-môn cần
phải 3 nghiệp thanh tịnh thành tựu thiền định cho đến lậu tận.
3.
Kinh Ngưu Giác Sa-la Lâm, thượng, người
thích như ý đạo là Đại Mục-kiền-liên, người thích hạnh Đầu-đà
là Đại Ca-diếp, người luận nghị là Ca-chiên-diên, người thành tựu
thiên nhãn là A-na-luật-đà, người tu thiền là Ly-việt-đa, người đa
văn là A-nan theo sự hiểu biết của mình mà đáp lại lời hỏi của ngài
Xá-lê Tử về sở đắc tu hành.
4.
Kinh Ngưu Giác Sa-la Lâm, hạ, ngài A-na-luật
.… nói tu 4 thiền, 4 vô lượng là pháp thượng nhân.
5.
Kinh Cầu Giải nói do thấy sắc nghe tiếng
mà hiểu được, biết được pháp Như Lai.
6.
Kinh Thuyết Trí, hỏi đáp với Tỳ-kheo
phạm hạnh đã lập về tri kiến 5 ấm, 4 thực, 4 thuyết….
E. Ngày thứ năm tụng 3 phẩm rưỡi, gồm 35
kinh :
XV. Phẩm Song (phẩm Hạ có 4 kinh) :
7.
Kinh A-di-na nói về tri kiến của chúng
đúng pháp và chúng phi pháp.
8.
Kinh Thánh Đạo nói 8 thánh đạo và 10
chi chánh giải thoát, chánh trí …. theo sự tu đoạn đúng sai mà thành 40
pháp thiện và bất thiện.
9.
Kinh Tiểu Không nói hành chân thật
Không thì không điên đảo, không khởi tưởng về người, về thôn xóm, về
vô sự cho đến không trụ vào định Vô tưởng.
10. Kinh Đại
Không, người muốn hành Không phải tu pháp nội không, ngoại không, nội
ngoại không, pháp bất động.
XVI. Phẩm Hậu Đại gồm 10 kinh :
1.
Kinh Ca-lâu-ô-đà-di ngợi khen người bỏ
việc ăn quá ngọ.
2.
Kinh Mâu-lê-phá-quần-na nói người xuất
gia phải tu tập vô dục, từ, bi, hỷ, xả …
3.
Kinh Bạt-đà-hòa-lợi khen ngơi pháp nhất
tọa thực.
4.
Kinh A-thấp-bối quở trách việc ăn quá
ngọ.
5.
đến 7. Kinh Châu-na, Kinh Ưu-ba-ly, Kinh Điều Ngự Địa
nói về tu hành bất phóng dật, 6 tịnh bản, 7 diệt pháp, 7 diệt tịnh, như
pháp, bất như pháp …
8.
Kinh Si Huệ Địa nói về các tướng quả
báo khổ vui của ngu si và trí huệ.
9.
Kinh A-lê-tra nói pháp dục làm chướng
đạo.
10. Kinh Trà-đế
nói về 12 duyên khởi.
XVII. Phẩm Bô-lợi-đa gồm 10 kinh :
1.
Kinh Trì Trai nói nên trì bát quan trai và
tu 5 niệm : niệm Phật, niệm Pháp, niệm Tăng, niệm Thí, niệm Thiên.
2.
Kinh Bô-lợi-đa, Phật vì cư sĩ Bô-lợi-đa
mà nói về 8 chi là lìa sát sanh …, cắt đứt các việc thế tục.
3.
Kinh La-ma nói cầu pháp niết-bàn an ổn
không bệnh là thánh cầu, cầu pháp bệnh là chẳng phải Thánh cầu.
4.
Kinh Ngũ Hạ Phần Kiết nói nương vào
đạo để đoạn trừ 5 phần kiết sử bậc hạ.
5.
Kinh Tâm Uế dẹp mối nghi về ô uế
trong 5 thứ tâm, cởi mở sự trói buộc trong 5 thứ tâm, đấy là pháp
thanh tịnh của Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni.
6.
Kinh Tiễn Mao, Phật vì kẻ dị học tên
Tiễn Mao mà nói Phật dùng 5 pháp là vô thượng giới… khiến cho đệ tử
cung kính, không rời.
7.
Kinh Tiễn Mao, Phật vì kẻ dị học tên
Tiễn Mao mà nói về thiên nhãn túc mạng thông.
8.
Kinh Bệ-ma-na-tu nói người không dua dối
theo sự giáo hóa của Phật ắt đắc chánh pháp.
9.
Kinh Pháp Lạc Tỳ-kheo-ni, Tỳ-kheo-ni
Pháp Lạc đáp lời hỏi pháp của Ưu-bà-di Tỳ-xá-khư.
10. Kinh Đại
Câu-hy-la, ngài Câu-hy-la đáp lời hỏi pháp của ngài Xá-lợi-phất.
XVIII. Phẩm Lệ gồm 11 kinh :
1.
Kinh Nhất Thiết Trí, Phật vì vua Ba-tư-nặc
mà nói về 4 giai cấp thành tựu 5 đoạn chi, ở đời sau có sai biệt.
2.
Kinh Pháp Trang Nghiêm, vua Ba-tư-nặc ngợi
khen các pháp Phật thanh tịnh.
3.
Kinh Bệ-ha-đề, Phật nói pháp thiện,
các đệ tử hướng thiện, Phật hành thiện không bị Sa-môn Phạm chí
thông minh trí huệ và người đời ghen ghét.
4.
Kinh Đệ Nhất Đắc, nói đệ tử không
muốn pháp đổi khác, chỉ nên truyền bá rộng rãi 8 chánh đạo.
5.
Kinh Ái Sanh nói lúc sanh ái thì sanh ra buồn
khổ.
6.
Kinh Bát Thành, ngài A-nan vì cư sĩ Bát
Thành mà nói 12 thiền.
7.
Kinh A-na-luật-đà nói Tỳ-kheo đắc 4
thiền và lậu tận chết được an lành.
8.
Kinh A-na-luật-đà, ngài A-na-luật-đà
nói Tỳ-kheo tri kiến chất trực, tu niệm xứ, 4 vô lượng chết không bị
phiền nhiệt.
9.
và 10. Kinh Kiến, Kinh Tiễn Dụ, Phật luôn luôn nói hữu
thường, vô thường, nhưng không phải bao giờ cũng nói thế gian hữu thường.
11. Kinh Lệ nói muốn đoạn trừ vô minh
cho đến già chết, thấu rõ vô minh cho đến già chết thì phải tu 37 bồ-đề
phần, 10 nhất thiết xứ, 10 pháp vô học.
Các kinh A-hàm được
các bộ phái trong Thanh văn thừa truyền đều có sai khác. Kinh Trung A-hàm bản
dịch đời Phù Tần được truyền từ bộ phái nào, từ trước đến nay
chưa có ý kiến nhất trí. Nhưng bản dịch đầu tiên của kinh này cùng với
Kinh Tăng Nhất A-hàm cùng một người dịch là Đàm-ma-nan-đề, còn bản dịch
hiện nay do Tăng-già-la-xoa đọc bản Phạn, Tăng-già-đề-bà chuyển dịch
Phạn Hán, hai vị này đều là người ở nước Kế Tân, căn cứ địa của
Hữu Bộ. Ngoài ra, Tăng-già-đề-bà còn có dịch Luận A-tỳ-đàm Bát Kiền-độ
(tức Luận Phát Trí), ngài Tăng-già-la-xoa
dịch tiếp thành ra bộ mà sau này ngài La-thập dịch lại mang tên Luật Thập
Tụng, đều là những tác phẩm trọng yếu của Hữu Bộ. Kết cấu của
kinh này và bản dịch Tây Tạng Trung A-hàm Hữu Bộ mà ngài Chỉ Thiên dẫn
dụng trong Câu-xá Luận Sớ Yếu Dụng Luận cực kỳ tương tự. Xét từ
các phương diện kể trên, kinh này có thể là truyền bản của Hữu Bộ.
Toàn
bộ bản Phạn của kinh này dường như đã tán thất, những năm trước đây
ở vùng Tân Cương phát hiện được bản Phạn 3 kinh lẻ tương đương với
Kinh Thỉnh Thỉnh (kinh 121), Kinh Ưu-ba-ly (kinh 133), Kinh Anh Võ (kinh 170) của
bộ Kinh Trung A-hàm này.
Trước và sau khi kinh này được dịch trọn
bộ, thì bản dịch riêng lẻ rất nhiều, hiện còn 73 kinh. Trong đại bộ
kinh của Tây Tạng thì kinh lẻ tương đương với kinh này chỉ có 5 kinh.
Đối chiếu bản kinh này với Kinh Trung Bộ tiếng Pàli của Nam truyền,
trong 222 kinh chỉ có 96 kinh tương đồng. Bởi kinh này thu tập các kinh dài
ngắn không hoàn toàn trung bình, vì thế tại bản Pàli Nam truyền cũng có
hơn 90 kinh được thu tập vào các bộ khác. Các kinh trong kinh này thấy
trong Trường Bộ có 9 kinh, trong Tăng Chi Bộ có 76 kinh, trong Tương Ưng Bộ
có 76 kinh.
http://www.buddhismtoday.com/viet/kinh/gioithieu_TrungAHam.htm