- Nên chăng một quyển
nghi thức tụng niệm thuần Việt
- được phổ nhạc
theo nghi lễ Phật giáo
- TK .Thích Minh Nguyện
Kính thưa Quí vị,
Phật giáo được xuất phát từ
chiếc nôi thành Ca Tỳ La Vệ thuộc NéPal ngày nay và nó đã được lan tỏa
khắp năm châu. Khi đi đến đâu, đến quốc gia nào Phật Giáo như dòng sữa
hài hòa với nguồn nước để tạo thành những nét đặc trưng cho từng
quốc độ, từng dân tộc mà không bị đồng hóa, pha tạp.
Sự hài hòa ấy, cũng xuất phát từ
tinh thần "Đổng Thể Đại Bi" của Phật Giáo. Tùy duyên mà bất
biến. Phật Giáo Việt Nam là của người Việt Nam, Phật Giáo Nhật Bản
là của người Nhật Bản v.v... và những điều thể hiện tính riêng biệt
bất biến ấy được thể hiện rỏ nét nơi tính cách cư xử, phong tục tập
quán, kiến trúc chùa tháp v.v... và đặc biệt hơn hết là sự diễn đạt
lời dạy Đức Phật bằng những âm giọng, chất điệu tán tụng theo truyền
thống nghi lễ của từng quốc gia theo Phật Giáo.
Như vậy, khi nói đến âm nhạc hay
nghi lễ theo truyền thống Phật Giáo đó là điểm nổi bật nhất, là cái
hồn của từng dân tộc, thẩm thấu được lời dạy của Đức Phật qua
việc diễn đạt ấy.
Cho nên, đối với Phật Giáo Việt
Nam và dân tộc Việt Nam chúng ta đã trải qua một quá trình dài lâu, chiến
đấu gian khổ chống giặc ngoại xâm, nên việc phát huy những nét hoa mỹ,
tinh túy ấy qua đời sống vật chất cũng như tâm linh không có thời gian
được mài dủa, trao chuốt. Nhưng hiện nay, đất nước chúng ta đã độc
lập, giang sơn nối liền một cõi thì chúng ta không thể để những điều
ấy bị thui chột, biến mất, mà phải phát huy mạnh mẽ hơn nữa những
tiềm ẩn trên.
Thiết nghĩ, việc biên soạn một
cuốn nghi thức tụng niệm thuần tiếng Việt được phổ nhạc theo nghi lễ
Phật Giáo là một điều trọng yếu, cấp thời, được ưu tiên hàng đầu
đối với những ai ưu tư muốn phát huy cái hồn trong nghi lễ Phật Giáo
Việt Nam.
Chúng tôi xin dẫn chứng một vài nước
để chúng ta thấy được việc phát huy nghi lễ qua cách tán tụng theo truyền
thống Phật Giáo.
Ví dụ như Nhật Bản, một quốc
gia có thể nói đã thấm nhuần giáo lý Phật Đà rất mạnh mẽ nơi mỗi
người dân, họ đã vận dụng lời dạy của đức Pật thành: lẽ sống
được thể hiện trong thi ca, võ thuật, hội họa, trà Đạo, Hoa Đạo
.v.v.., tuy có nhiều Tông phái khác nhau, cùng nhau phát triển nhưng những
nghi thức tán tụng theo truyền thống nghi lễ Phật giáo của họ rất được
quan tâm và phát huy, vì họ biết được tầm quan trọng lớn lao trên và
vào những dịp Đại Lễ, các hội nghị Quốc tế về Tôn giáo họ đều
hãnh diện và muốn phát huy cho mọi người đều biết được Phật Giáo
và dân tộc họ có những tài sản tâm linh quý báu đó.
Trở lại đảo quốc Đài Loan, tuy
là một hòn đảo nhỏ với hơn 20 triệu dân, nhưng Phật Giáo và nhân dân
Đài Loan được thừa hưởng một kho tàng phong phú về truyền thống từ
đất mẹ Trung Hoa, cho nên họ có đủ điều kiện và khả năng phát huy hơn
nữa tính đặc trưng ấy.
Nếu chúng ta có dịp đi du lịch đến
Đài Loan hãy đến Phật Quang Sơn, một Đại tùng lâm danh tiếng trong nước
cũng như quốc tế. Chúng ta mới thấy được việc phổ quát nghi lễ âm
nhạc Phật Giáo nơi ấy như thế nào ! Từ hàng Tăng lữ cho đến hàng Phật
tử tại gia, ai ai cũng biết nghi lễ, cách tán tụng trong các thời khóa hằng
ngày. Đối với Phật giáo Tây Tạng, Mông Cổ, Trung Hoa v.v... cũng đều có
những nét riêng biệt mà sống động ấy.
Thật hổ thẹn biết bao ! Chúng ta
phải làm sao khắc phục những thiếu sót ấy và phát huy mạnh mẽ hơn nữa
để cùng sánh vai với Phật Giáo các nước bạn, để họ cũng biết là
Phật Giáo Việt Nam, người dân Việt Nam chúng ta cũng có những đặc sản
tâm linh thông qua nghi lễ Phật Giáo không thua kém gì đất nước họ.
Như lời diễn đạt của Giáo sư
Tiến sĩ Trần Văn Khê nói : "Âm nhạc nước ngoài tuy hay nhưng chúng
ta không thể đem lên bàn thờ mà lạy, vì họ là khách, chúng ta là chủ,
chúng ta tiếp thu cái hay nhưng không bị lệ thuộc..."
Nhưng để làm sao khôi phục và
phát huy cái hồn trong âm nhạc truyền thống Phật Giáo Việt Nam ấy, thiết
nghĩ đó là trách nhiệm, là hoài bão của những vị Bồ Tát, những vị
làm nghi lễ trong thời điểm hiện nay.
Như vậy, để hình thành một quyển
nghi thức tụng niệm thuần Việt được phổ nhạc theo nghi lễ truyền thống
Phật Giáo là một việc làm hết sức gian khổ và khó khăn, nhưng với đại
nguyện cao cả, ý chí vững mạnh, cùng sự trợ duyên giúp đỡ của chư Tôn
Thiền Đức, đó là động lực vĩ đại để những ai ưu tư muốn phát
huy nó trong lòng những người con Phật, để Phật Giáo Việt Nam và đặc
biệt là nghi lễ truyền thống Phật Giáo Việt Nam không bị mai một mà
ngày càng thấm sâu vào tâm thức của mỗi người dân Việt đang sống trên
mảnh đất hiền hòa mà kiên cường ấy.
Như lời Hòa thượng Thiền Chủ Hạ
Trường Xá Lợi cũng là Trưởng ban nghi lễ khuyên bảo đại chúng rằng :
"Các vị nếu có thời gian rảnh hãy cố gắng học nghi lễ, nó sẽ
giúp rất nhiều cho quí vị trên con đường hoằng pháp..."
Thượng tọa Thích Lệ Trang cũng dạy
: "Âm nhạc truyền thống Phật Giáo là cái hồn của Phật Giáo, chùa
to, Phật lớn chỉ là cái xác mà thôi..."
Xin thành tâm kính chúc những người
đang âm thầm gánh vác trọng trách ấy, luôn luôn lúc nào cũng đầy đủ
sức khỏe, đầy đủ nghị lực, để hoàn thành ý nguyện. Rất mong ý
nguyện sẽ thành tựu tốt đẹp trong tương lai.
Thật vậy :
- Hai ngàn năm, trang sử Phật
- Oai hùng, hiên ngang và bất khuất
- Cùng dân tộc đánh đuổi xâm lăng
- Đem an vui, vững bền bờ cõi
- Trang sử Phật hôm nay
- Một trang đầy hy vọng
- Hy vọng mới, chào thiên niên kỷ mới
- Nghi lễ Phật Giáo ! Nghi lễ Phật Giáo !
- Cái hồn của Phật Giáo nước nhà
- Hãy cùng nhau gánh vác tồn vong
- Làm sống mãi những tâm hồn thơ dại
- Cũng quay về ánh Đạo chơn như
- Hoa Bồ Đề nở khắp muôn nơi.
-
- Xá Lợi mùa An Cư 2000
- TK .Thích Minh Nguyện
- Chân thành cảm ơn thầy Đồng Bổn
đã gởi tặng bài viết này. ĐPNN, 1-8-2000