- Phái Đoàn truyền bá Phật
giáo
- đến Châu Mỹ Trước
ông Columbus
- Thích Nguyên Tạng
Những thế kỷ đầu của Tây lịch
đã được đánh dấu bằng hoạt động truyền bá Phật Giáo mạnh mẽ vượt
quá biên giới Ấn Độ. Tiếp tục truyền thống hoằng pháp của thời vua
A-Dục, các nhà sư Phật Giáo từ Tích Lan, Nam Ấn, đặc biệt là
Kanchipuram, miền Trung và Bắc Ấn đã tham gia từ thiên niên kỷ đầu Tây
lịch vào việc truyền bá lời Phật dạy đến những miền đất xa xôi như
Trung Quốc, Nhật Bản, Tây Tạng, Mông Cổ, Miến Điện, Thái Lan, Lào,
Campuchia, Việt nam và một số quốc gia khác. Những vị sư này mang theo họ
những hình tượng, ngọc xá lợi và một vài bản kinh chép tay.
Trong nhiều trường hợp, các vị
này thông thạo những ngôn ngữ của những quốc gia họ đến lưu trú và
chuyển dịch nhiều kinh Phật từ tiếng Pali và Sanskrit ra những tiếng ấy.
Những kỳ tích, những thử thách và gian truân của các nhà truyền giáo
tiên phong này đã được ghi nhận trong những bia ký và văn học của các
quốc gia mà họ truyền bá. Sứ mệnh của họ ở nước ngoài đã để lại
dấu ấn trên nền văn hóa của những nước họ đã từng sống.
Dù Ấn Độ là nơi phát sinh ra Phật
Giáo và chúng ta đã có một nền văn học Phật Giáo vĩ đại được tích
lũy qua nhiều thế kỷ và đã lưu truyền đến ngày nay, chúng ta vẫn
không tìm thấy trong đó bất cứ lời ám chỉ nào về những hoạt động
truyền bá Phật Giáo ở ngoài vùng Đại Tây Dương và Thái Bình Dương.
Nhưng kỳ thực, dường như những nhà sư Phật Giáo đã đến những hòn
đảo Thái Bình Dương và Châu Mỹ.
Chaman Lan và một số học giả Hoa
Kỳ cho rằng không phải ông Columbus đầu tiên tìm ra Châu Mỹ mà chính những
người di dân Hindu từ Ấn Độ. Lý luận mới lạ này được dựa vào một
số truyền thống thịnh hành ở Trung Mỹ và Mexico. Nhưng giả thiết này
thiếu sự ủng hộ của bằng chứng văn học. Tuy nhiên chúng ta cũng có
ít nhất là một điểm được ghi lại trong lịch sử Trung Hoa nói đến một
đoàn tu sĩ Phật Giáo đến Châu Mỹ vào thế kỷ thứ 5 sau Tây lịch và
đã đưa Phật Giáo vào dạy cho những người dân ở đó.
* PHÁI ĐOÀN CỦA
PHÁP SƯ HUI SHEN
(Huệ Thần, Hội Thần ?) :
Mặt khác, hai học giả Mỹ
và học giả người Canada đưa ra ánh sáng những hoạt động của phái đoàn
Phật Giáo đến Trung Mỹ và Mexico khoảng thế kỷ thứ 5 sau Tây lịch. Những
khám phá của các học giả này không chỉ được dựa vào biên niên sử của
Trung Hoa mà còn căn cứ theo những truyền thống và tập quán tôn giáo
đang hiện hữu ở Trung Mỹ và Mexico. Đó là một câu chuyện gây chấn động
: nó thêm một chương mới vào lịch sử Phật Giáo và những mối quan hệ
văn hoá Ấn-Mỹ cổ đại.
Theo giáo sư John Fryer thuộc Đại Học
đường California, một nhà sư Phật Giáo tên là Hui Shen trong tiếng Trung
Hoa và bốn vị khác người gốc Kabul ở Afganistan đã viếng thăm Trung Mỹ
và Mexico vào năm 458 sau Tây lịch với mục đích truyền dạy giáo lý của
Đức Phật. Phái đoàn tách ra làm hai chi bộ riêng biệt đến Trung Mỹ tiến
hành công việc hoằng pháp trên 40 năm. Sau khoảng thời gian 40 năm, Pháp sư
Hui Shen, vị trưởng đoàn và cũng là một thành viên của giáo đoàn ấy,
đã đơn độc trở về Trung Quốc năm 499 (sau Tây lịch).
Người ta không biết phái đoàn khởi
hành từ Kabul vượt đất liền đến Trung Hoa và từ đó đến Trung Mỹ bằng
đường biển hay là đến một trong những hải cảng Ấn độ từ Kabul và
rồi sau đó giong buồm đi đến bờ biển Thái Bình Dương. Người ta đặt
giả thuyết rằng đoàn trước tiên đến Trung Quốc, từ đó họ giong buồm
để tới Trung Mỹ. Vào thời điểm đó Trung Hoa là trung tâm nổi tiếng về
những hoạt động truyền bá Phật giáo ở châu Á. Cho dù thời ấy phái
đoàn đã theo lộ trình nào đi nữa, thì Pháp sư Hui Shen trong chuyến trở
về cũng đã đến Kinh Châu, thủ đô nhà Tề nằm trên bờ sông Dương Tử.
Ngài phải chờ đến ba năm để xin yết kiến vị Hoàng Đế và tâu trình
về những hoạt động của mình ở Trung Mỹ, nhưng Ngài không thể nào diện
kiến với vua được, vì nội chiến đang lan tràn ở đất nước này. Mãi
đến năm 502 sau Tây lịch, Pháp sư Hui Shen mới được yết kiến vua Võ Đế
của tân triều đại nhà Lương và trình lên nhà vua tất cả những Phật
sự của giáo đoàn đã thực hiện ở Trung Mỹ.
* CÁC CÂU CHUYỆN
ĐƯỢC GHI LẠI TRONG LỊCH SỬ
Theo sử ký Trung Quốc, hình
như Pháp sư Hui Shen không phải người Trung Hoa nên không nói được tiếng
Hoa thông thạo, và vua Võ Đế đã tiếp ngài như một vị sứ thần từ
Trung Mỹ đến, vì rõ ràng quốc tịch của ngài là ở nước ngoài. Pháp sư
Hui Shen đã dâng lên Hoàng Đế những món hàng lạ kỳ, những thứ ngài đã
mang về từ Trung Mỹ và xứ Mexico. Vua Võ Đế là một người mộ đạo Phật,
lại là một thí chủ hộ pháp, đã quan tâm đặc biệt đến chuyến hành
trình của Pháp sư Hui Shen và đề cử vị thân vương Du Kỳ thẩm vấn Pháp
sư Hui Shen chi tiết về phái đoàn của ngài đến châu Mỹ, rồi sau đó tường
trình đầy đủ về những hoạt động của ngài ở xứ lạ kia. Vì thế bản
tường trình của Pháp sư Hui Shen đã được thực hiện và đưa vào văn
khố của nhà Lương rồi lưu truyền đến ngày nay, được sự xác nhận
đầy đủ của sử gia Trung Hoa lừng danh là Mã Đoan Lâm (sử gia đời Tống,
viết "Văn Hiến Thông Khảo" TNT).
Trong khi tiếp chuyện với vị
thân vương Du Kỳ. Pháp sư Hui Shen trình rằng giáo đoàn gồm năm tăng sĩ
Phật giáo trong đó có ngài, đã đến châu Mỹ dưới thời vua Minh Đế của
triều đại nhà Tống (420 - 589) trong khoảng 458 sau TL. Các nhà sư mang theo
hình tượng, ngọc xá-lợi và kinh sách. Thời ấy đất Mỹ chưa biết đến
đạo Phật, phái đoàn đã thành công và họ đã có thể truyền cụ túc
giới cho các Tăng sĩ trong số người dân ở đó. Phái đoàn đi dọc theo
quần đảo Kurile và đảo Aleutian đến Alaska. Họ khởi hành từ vùng
Kamchatka, vùng này đã được người Trung Hoa thời ấy biết đến. Pháp sư
Hui Shen miêu tả rất sinh động cái xứ sở đã được vùng Viễn Đông biết
đến với tên Fusan ấy, những tập quán và phong cách của người bản xứ
và nói rằng xứ ấy cách khoảng 2000 dặm đến 6500 dặm về miền đông
Kamchatka và cũng là phía đông của Trung Hoa, rõ ràng nhóm người ấy đã
thực hiện một chuyến hải trình trên một chiếc thuyến không mui hoặc một
chiếc xuồng nhỏ.
Sau khoảng 40 năm, không biết vì
lý do nào đó, Pháp sư Hui Shen đã bị người thổ dân ngược đãi và khi
cuộc sống của ngài bị đe dọa, ngài biến mất khỏi đất nước này.
Nhưng ngài đã để lại vài dòng chữ khắc trên vách đá. Ở Magdalana thuộc
Mexico, có một pho tượng được dựng lên để tưởng nhớ ngài với tên
tuổi được khắc vào đó. Ở Trung Mỹ có bằng cớ cả theo truyền thống
lẫn khảo cổ chứng tỏ rằng những thành viên kia của phái đoàn đã đi
theo một tuyến đường khác đến Trung Mỹ và tiến hành việc hoằng pháp
ở đó. Pháp sư Hui Shen quay lại Trung Hoa một mình và không ai biết gì về
những thành viên còn lại của phái đoàn ấy nữa.
Bằng chứng này từ văn học Phật
Giáo Trung Hoa được hỗ trợ với những phong tục tập quán, những nghi lễ,
những cổ vật được tìm thấy ở Trung Mỹ mở rộng suốt hướng đi xuống
tận những bờ biển Thái Bình Dương từ Alaska đến Mexico và cả những
địa phương khác nằm trên đất liền, để lộ những ảnh hưởng của
Phật Giáo tại đó.
* NHỮNG TẬP
QUÁN TÔN GIÁO
Đề cập tầm ảnh hưởng
lan rộng của văn hóa Ấn Độ đến tận Trung Mỹ và Mexico, giáo sư John
Fryer nói : "Những tập quán tôn giáo và tín ngưỡng của xứ Mexico,
Yucatan và Trung Mỹ, cùng với lối kiến trúc niên lịch, nghệ thuật và
nhiều thứ khác được người Tây Ban Nha khám phá khi họ chinh phục Châu
Mỹ, chứng tỏ cho thấy có sự trùng hợp hết sức kỳ lạ về những
nét đặc biệt giữa phong tục tín ngưỡng Châu Mỹ với phong tục tín ngưỡng
Châu Á, khiến người ta ngạc nhiên và nghĩ rằng ảnh hưởng Đạo Phật
đã lan đến Châu Mỹ thời ấy. Những sự trùng hợp như vậy rất
nhiều đến độ những nhà nghiên cứu độc lập không hề biết gì đến
câu chuyện Pháp sư Hui Shen cũng tin chắc rằng hẳn đã có mối liên hệ
nào đó giữa Mỹ và Châu Á từ đầu kỷ nguyên Tây lịch.''
Giáo sư Edward P. Vining ở San
Francisco, người nghiên cứu về vấn đề này đã nêu ra ba mươi lăm sự
trùng hợp nổi bật để chứng tỏ sự hiện diện của Phật Giáo và văn
hoá Ấn ở Trung Mỹ và Mexico trong những thế kỷ đầu của Tây lịch.
Theo ông những sự trùng hợp rõ ràng như vậy cho thấy cả Phật Giáo và
Ấn Độ giáo đã được truyền vào Trung Mỹ trong một thời gian dài trước
khi người Tây Ban Nha đến đó. (Do nhà hàng hải Columbus dẫn đầu chuyến
công du cho triều đình Tây Ban Nha đã khám phá ra Châu Mỹ vào tháng 10 năm
1492.)
Một nguồn thông tin có giá trị
liên quan đến Pháp sư Hui Shen và đoàn truyền giáo của ngài đến châu Mỹ
do hai học giả Canada, giáo sư John Murray Gibbon và Tom Mac Innes công nhận việc
khám phá Châu Mỹ của Pháp sư Hui Shen. Theo họ thì pháp sư Hui Shen đã băng
qua Thái Bình Dương trong một chiếc ghe buồm Trung Hoa. Ngài đến Vancouver
(Canada) khoảng năm 499 sau Tây lịch. Giáo sư Gibbon trích lời của một nhà
Địa Lý thời đại Geogre III, người nghiên cứu vấn đề đóng góp của
Trung Hoa đối với hải trình xuyên qua Thái Bình Dương. Giáo sư Mac Innes nói
rằng pháp sư Hui Shen đã trải qua mùa đông ở đảo Nootka, Canada, nơi ngài
để lại ba tăng sĩ truyền giáo. Những đồng tiền Trung Hoa thuộc triều
đại nhà Tấn được tìm thấy ở đó vào năm 1876. Tàn tích những ngôi
chùa Phật Giáo được khám phá ở Mexico, trong tiểu bang Somara nằm trên bờ
biển Thái Bình Dương và gần thành phố Ures, cũng trong tiểu bang ấy, cùng
với một pho tượng Phật có khắc những hàng chữ Trung Hoa.
Sự kiện Pháp sư Hui Shen và đoàn
truyền giáo của ngài đến từ Kabul và việc ngài không thông thạo tiếng
Trung Hoa, cho ta giả thuyết rằng ngài có thể là tu sĩ người Ấn Độ hoặc
người gốc Kabul, vốn là một phần của Ấn Độ vào thời đó. Kabul cũng
được gọi là Cophen Kiplin, Kandahar hay Balk trong vùng Gandhara bây giờ được
sát nhập với Afghanistan và thời ấy đã là một trung tâm truyền bá Phật
giáo. Một tăng sĩ nổi tiếng của Kabul, người đến Trung Hoa trong khoảng
thế kỷ thứ tư sau Tây lịch và phiên dịch nhiều kinh Phật ra tiếng
Trung Hoa là ngài Chúng Thiên (Sanghadeva). Mặc dù ngày nay Pháp sư Hui-Shen
được biết với cái tên Trung Hoa, rất có thể ngài đã là người Ấn gốc
Ấn Độ hay Kabul đến vậy.
* Theo tài liệu
: V. G. NAIR, Realist Buddhist, Malaysia, 1992
http://www.buddhismtoday.com/viet/pgtg/sukien/001-phaidoan.htm