Liên tiếp mấy tuần qua,
chúng tôi theo dõi và rất buồn lòng về diễn biến phá hoại các di sản
văn hóa thế giới xảy ra tại Afghanistan. Chúng tôi lấy làm tiếc là các
nguồn thông tin của Phật giáo Việt nam chúng ta còn quá hạn chế, không kịp
thời phản ánh hoặc lên tiếng trước một sự việc đáng tiếc đã và
đang xảy ra liên quan đến việc phá hủy di sản văn hóa của thế giới
nói chung và của Phật giáo nói riêng. Bảo vệ di sản văn hóa thế giới
là trách nhiệm của tất cả mọi người, của mọi quốc gia và cũng là
trách nhiệm của người con Phật chúng ta.
Việc triệt phá các di sản văn hóa không phải chưa từng
xảy ra trong lịch sử nhân loại, nhưng tất cả là điều đáng tiếc đã
xảy ra và không tránh được sự phê phán của lịch sử. Nhân loại đã
trải qua nhiều cuộc chiến tranh và cách mạng văn hóa, trong đó có vô số
di sản vô giá của loài người đã bị hủy hoại bởi hành vi điên rồ của
các thế lực chính trị. Bài học này lẽ ra phải được loài người cân
nhắc kỹ trước khi đi đến bất kỳ quyết định nào.
Việc chính quyền Taliban ở Afghanistan tự tay phá hủy hai
pho tượng Phật cổ, một trong các di sản văn hóa lớn của thế giới
trên chính đất nước mình, bất chấp những can thiệp của cộng đồng
thế giới, là một hành động thiếu suy nghĩ và điên rồ. Việc làm này
không những khiến cả thế giới nhất mực lên án, mà còn gây hậu quả
trầm trọng về phương diện lịch sử. Tính chất phức tạp của vấn đề
khiến người ta suy nghĩ rằng phải chăng đây là vấn đề thuộc nội bộ
Afghanistan hay còn ẩn số nào đó đằng sau vụ việc. Dù sao, đây là một
thách thức lớn đặt ra cho cả loài người về phương diện văn hóa nói
chung và tôn giáo nói riêng.
Tôi không nghĩ rằng người ta có thể can tâm tự hủy hoại
linh hồn của mình, nếu xét về mặt văn hóa. Tôi cũng không tin rằng người
ta mù quáng đến độ không nhận ra rằng tôn giáo chân thực thì không bao
giờ khuyến khích những hành vi cực đoan như thế. Thật đáng tiếc cho những
hành động mang tính cục bộ và nhân danh tôn giáo như thế. Sự yếu kém
và ngông cuồng của con người thật sự đang dìm chết các giá trị văn hóa
cao cả loài ngườivà đùa bỡn ngay cả với những bậc mà con người nhân
danh tôn thờ.
Sự tôn trọng và bảo vệ văn hóa thế giới là ý thức
và trách nhiệm chung của cả loài người. Đừng ai bảo rằng sự đập phá
các công trình văn hóa là vấn đề nội bộ, không gây phương hại đến
loài người. Văn hóa vốn không biên giới: nó không là tôn giáo, quốc gia
hay dân tộc. Nếu người ta xem vỏ bọc màu xanh của trái đất và các hệ
sinh thái là tuyệt đối phải được bảo vệ nhằm cứu vãn sự sống của
loài người thì di sản văn hóa là những gì cần phải được gìn giữ
và duy trì nhằm cứu vớt linh hồn con người [1]. Y
頴lực của Liên hiệp quốc và của các quốc gia, tổ chức
trên thế giới đã không cứu vãn được tình thế. Phải chăng đã đến
lúc cần ban hành bộ luật chống tội phạm văn hóa thế giới, như Tổng
giám đốc UNESCO Kochira Matsuura đả đề xuất? Trong khi tìm ra phương pháp
hữu hiệu nhất cho vấn đề, nhân danh Giáo hội Phật giáo Việt Nam và Phật
tử Việt Nam, chúng tôi cực lực lên án hành động phi văn hóa của nhóm
Taliban và yêu cầu các tổ chức có trách nhiệmhãy tìm mọi cách để
ngăn chặn các hành động ngông cuồng có thể xảy ra một cách đáng tiếc
như vụ việc phá hủy hai pho tượng Phật vừa qua.
[1] Xem Aurelio Peccei&Daisaku Ikeda, Before It is too late, tr 41,
Kodansha International LDT, Tokyo, New York, 1984.
http://www.buddhismtoday.com/viet/pgtg/sukien/030-thichminhchau-chamdut.htm
Chân thành cảm ơn thầy Thiện Huệ đã gởi
tặng bản điện tử. ĐPNN, 7-4-2001