Ngày nay, đất nước đang chuyển mình trong sự hội nhập chung của quốc
tế, mọi cố gắng để có thể bắt kịp với xu hướng phát triển trên mọi
phương diện và lãnh vực khác nhau của xã hội. Tất cả đều nhằm tìm ra
giải pháp chung nhất để có thể hướng đến một thế giới hoà bình, thịnh
vượng. Trong đó, Phật Giáo đã góp một vai trò hết sức quan trọng. Cùng
trong sự thay đổi ấy, Phật Giáo Việt Nam trong những năm qua cũng đã
có những sự thay đổi tích cực trong công cuộc hoằng dương chánh pháp.
Tuy nhiên, Giáo Hội Phật Giáo Việt nam không thể không quan tâm đến
một thực trạng ngày nay đang là một thách thức lớn trong giai đoạn
phát triển Phật Giáo. Đó là sự mất cân đối giữa phát triển Phật Giáo
và phát triển tín đồ Phật Giáo ở Việt Nam. Hay nói khác hơn, chúng ta
đang thiếu đi sự hài hoà trong đường hướng phát triển chung của Phật
Giáo Việt nam.
Xưa nay khi nói đến Phật Giáo việt Nam, thường có những quan niệm cho
rằng phần lớn người dân việt nam chúng ta là thờ cúng ông bà, cho nên
họ cũng là phật tử. Trong trang sử việt, Phật giáo việt nam đã trãi
qua những giai đoạn vàng son và huy hoàng nhất qua hai triều đại Lý –
Trần, phật giáo là quốc giáo. Trãi qua những biến thiên thăng trầm của
lịch sử, chúng ta vẫn tự hào rằng PGVN vẫn mãi mãi là cội nguồn, là
mạch sống tâm linh không thể thiếu trong lòng dân tộc Việt nam. Thế
nhưng, khi phân tích những vấn đề của thực tế, chúng ta không thể
không khỏi chạnh lòng. Trong những năm gần đây, theo thống kế của một
số nhà tôn giáo học thế giới thì Phật Giáo tại Việt Nam chiếm 50 %
1. Gần đây nhất, đại diện phái đoàn Học Viện Hành Chính
Quốc Gia khi đến thăm Phật Giáo Thái Lan đã phát biểu rằng tín đồ PGVN
ngày nay chưa đến 11%. 2 và chúng tôi không khỏi ngạc
nhiên khi tra cứu số liệu thống kê về các tôn giáo tại VN, người ta
kết ,luận rằng ngoài 80.8% dân số Việt nam không có tôn giáo thì PG
chỉ chiếm 9.3 %3 .
Dù những con số thống kê trên có thể chỉ là tương đối, nhưng đó đã và
đang là một thực tế, chúng ta không thể không quan tâm đến. Qua đây,
chúng ta thử cùng nhau làm một phép tính đơn giản, trong số chưa đến
10% ấy thì được bao nhiêu % thuộc nhóm Phật tử thanh thiếu niên, bao
nhiêu % đúng với cái tên gọi là Phật tử thuần thành. Trong khi đó,
nhìn sang các tôn giáo bạn, thì tín đồ ngày càng tăng theo cấp độ số
nhân, không chỉ giới hạn người cao tuổi mà lứa tuổi thanh thiếu niên
đã được thu hút một cách đáng kể. Nói như vậy, không có nghĩa là
chúng ta tranh dành tín đồ với các tôn giáo bạn. Chúng tôi không phủ
nhận với một số ý kiến cho rằng: “khác với các tôn giáo khác, Phật
Giáo không chạy theo con số tín đồ. Và theo Đạo Phật, tầm quan trọng
của một tôn giáo không nên đo lường qua con số tín đồ” 4
Nhưng liệu rằng có mâu thuẫn chăng? trong khi chúng ta ra sức kêu gọi
phát triển Phật Giáo Việt Nam mà tín đồ Phật Giáo chúng ta ngày càng
bị thu hẹp. Phải chăng chúng ta đang phát triển Phật giáo Việt nam
theo một chiều hướng tỉ lệ nghịch. Bởi lẽ khi đã gọi là phát triển
tức nhiên sự phát triển ấy phải được xem là đồng bộ trong mọi mặt.
Nhất là trong một xu hướng PGVN đang bước vào giai đoạn phát triển và
hội nhập quốc tế.
Nói đến vấn đề này để chúng ta cùng tìm ra những nguyên nhân vì sao
tín đồ Phật Giáo chúng ta đang càng ngày càng giảm. Hay nói khác hơn,
PGVN cần có những phương hướng cấp bách để củng cố và
duy trì tín đồ của mình. Như lời nhận xét của một vị tôn túc, PGVN
không phải không có những sự hấp dẫn, thu hút tầng lớp thanh thiếu
niên như các tôn giáo khác, mà hơn thế nữa PG còn được thể nghiệm,
hướng dẫn họ đến một đời sống an lành, hạnh phúc ngay trong đời sống
hiện tại. Vấn đề ở đây chính là việc tổ chức. Chúng ta cần có
những tổ chức như thế nào cho phù hợp và thích nghi với thời đại mới
khi các con em chúng ta đang thực sự cần đến một nguồn dinh dưỡng mới
cho đời sống tâm linh.
Trong xu hướng hiện nay, thành phần nhân sự có khả năng sinh hoạt với
độ tuổi như các em đang thực sự khan hiếm. Các vị Nam nữ Cư sĩ thuộc
thế hệ trước đây đã luống tuổi, khó có thể đảm trách tiếp những công
việc phật sự trong vai trò của những Anh Chị Trưởng. Do vậy, Giáo Hội
nên mở ra những khoá đào tạo chính thức, mang tính
chuyên nghiệp hơn. Đối tượng đào tạo cần được mở rộng cả Tăng Ni sinh
trẻ và nam nữ cư sĩ, những ai có năng lực hoà mình trong giới trẻ. Bởi
lẽ, PGVN đang cần một thế hệ kế thừa nhiệt huyết và năng động. Đối
với xã hội, tuổi trẻ được xem là tương lai của đất nước, là thế hệ kế
thừa trên hai phương diện truyền thống và hiện đại. Phật Giáo cũng
không đi ngoài quy trình đó. Chính thế hệ thanh thiếu niên phật tử
trẻ được sinh ra và lớn lên trong môi trường Cha Mẹ là những Phật tử
thuần thành sẽ là những thế hệ tiếp nối gìn giữ truyền thống Phật
Giáo của Ông Bà tổ tiên để lại. Một khi những mô hình gia đình Phật
Tử truyền thống ấy không được quan tâm và gìn giữ thì số lượng tín đồ
Phật Giáo chúng ta trong 10 năm, 20 năm … tới sẽ có nguy cơ mai một.
Đây là một thực trạng mà Giáo hội không thể không luu tâm đến.
Cung v?y, để có thể bắt kịp với xu hướng phát triển và
hội nhập, GHPGVN đang nổ lực trẻ hoá cơ cấu tổ chức lãnh đạo, trẻ hoá
nhân sư … thế nhưng chúng ta đã không quan tâm đến một yếu tố hết sức
quan trọng đó là trẻ hoá tín đồ Phật Giáo. Ở đây, trẻ hoá không đơn
thuần chỉ mang ý nghĩa để nói đến vấn đề thâm niên, tuổi tác mà còn
là sự thay đổi, trẻ hoá phương hướng, sách lược … làm thế nào để Phật
Giáo trở nên trẻ trung, năng động trong tiến trình hội nhập. Điều này
có lẽ chúng ta đã thấy rõ hơn ai hết. Vào những ngày chủ nhật, ngày
30, mồng 1 hay những ngày vía Phật , phần lớn phật tử đến chùa tụng
kinh, thính giảng … là các bác, các cụ lớn tuổi. Về một số tỉnh thành,
nếu chùa nào có sinh hoạt Gia đình Phật tử, mỗi chiều chủ nhật chúng
ta chỉ thấy thoáng 15 – 20 em đoàn sinh trong một không khí thật đơn
điệu và buồn tẻ. Tìm hiểu thực tế, có nhiều vị trụ trì bộc bạch, thật
sự chúng tôi cũng muốn có một môi trường tốt để các em có thể học tập,
vui chơi bổ ích với đúng cái tên gọi của những con em phật tử. Bởi lẽ,
qua đó ít nhiều chúng ta sẽ tạo nên cho các em một sân chơi lành mạnh
trong tinh thần hướng thiện. Nhưng hiện nay chùa không có đủ nhân sự
tổ chức dành cho tuổi trẻ, huynh trưởng bây giờ tìm cũng khó,
mấy ai có tâm huyết để hướng dẫn. Thế nhưng, có những chùa khi đầy đủ
nhân sự ,đầy đủ điều kiện thì lại gặp khó khăn trở ngại trong những
thủ tục hành chánh rườm rà, phức tạp từ Ban đại diện Phật giáo cho đến
cơ quan chính quyền địa phương sở tại. Do đó, gây nên những quan điểm
an phận, không còn nhiệt huyết trong vấn đề đóng góp, xây dựng cho sự
phát triển chung của ngôi nhà Đạo pháp.
Có lẽ phần nào thấy được thực trạng ấy, mà thời gian gần đây Thành
Phố Hồ Chí Minh đã có tổ chức kỳ trại hè cho các em
được ghi nhận là sự kiện có thể thu hút được sự tham gia đông đảo và
háo hức nhất của thanh thiếu niên phật tử. Đặc biệt, qua phong trao tổ
chức những ngày đại lễ như Phật Đản, Vu Lan … vừa qua đã phần nào
làm sống dậy tinh thần Phật Giáo, gây được sự chú ý quan tâm của rất
nhiều đối tượng trong xã hội. Bên cạnh đó, tại một số địa điểm như
chùa Hoằng Pháp, chùa Từ Tân, chùa Phật Quang (núi Dinh)…. Cũng đãù mở
ra những khoá tu hè với những hình thức sinh hoạt mới mẽ dành cho lứa
tuổi thanh thiếu niên. Trên các phương tiện công nghệ thông tin đã
xuất hiện một số diễn đàn dành thanh thiếu niên phật tử. Điển hình như
diễn đàn Phattuvietnam do nhóm Tăng Ni và phật tử trẻ thành lập cũng
đã thu hút được rất nhiều sự quan tâm chia sẽ của các em Thanh thiếu
niên phật tử trong và ngoài nước. Đây có thể nói là những việc làm
mang lại rất nhiều hiệu quả. Tuy nhiên, đó chỉ mới là những đơn vị cá
thể. Những mô hình ấy cần được nhân rộng và có những hoạch định lâu
dài. Giáo hội cần có sự quan tâm đặc biệt trong việc khuyến khích các
tự viện có nhiều sinh hoạt mới mẽ hơn. Việc làm này nên có sự đồng bộ
và hợp thức hoá. Không nên tổ chức mang tính cá nhân, theo xu hướng
cảm hứng, phong trào hay thành tích.
Trên đây, chỉ là một số nhận định và ý kiến đóng góp
mang tính cá nhân, rất mong sự chỉ giáo và quan tâm của Chư Tôn Đức
lãnh đạo Giáo Hội. Hy vọng trong xu hướng phát triển hiện nay của đất
nước, Phật Giáo Việt nam nói chung, hay Giáo hội Phật Giáo Việt nam
nói riêng sẽ có những hướng đi mới mẽ hơn, phù hợp hơn. Nhất là tạo
nên được một sự cân bằng và hài hoà trong quá trình phát triển
chung của Giáo hội , cũng như phát triển tín độ Phật Giáo tại Việt nam
ngày càng hưng thạnh.
http://www.buddhismtoday.com/viet/pgvn/haihoa&phattrien_pgvn.htm