- TUỆ TRUNG THƯỢNG SĨ:
- KẺ NGÔNG CUỒNG TRONG
ĐÔI MẮT PHÀM TÌNH
Sống và Chết là hai vấn đề tối trọng. Đã không biết
bao nhiêu nhà tư tưởng , triết gia cho đến hàng thứ dân, tất cả đã tốn
nhiều công sức, bút mực, và để tâm tìm hiểu đến vấn đề này, thế
mới biết nó thật hệ trọng biết bao, cho thân phận con ngườI trong trần
thế. Đây quả là những điều hết sức căn bản trong đời sống mà con
người luôn tự hỏi với chính mình và thế giới chung quanh. Sống làm gì
? Thế nào? Và chết sẽ đi về đâu? Có phải chăng sống và chết là một
hiện tượng, như bao hiện tượng khác biểu hiện trong thế giới tự
nhiên không một may may chống trái.
Tuệ
Trung Thượng sĩ là một con người như bao con người khác sinh ra và lớn
lên, già chết không loạt ngoài quy luật nghìn đời. Đó là quy luật đổi
thay_ Vô thường của vũ trụ bao la. Nhưng tại sao chính ngay cái bình thường
ấy , Ông là kẻ khác thường. Khác thường trong hành động, trong sự suy
nghĩ, đời sống cho đến nỗi chúng ta dễ lầm lẫn Ông là kẻ ngông cuồng
khi chưa hiểu rõ về Ông.
Nguyên tố
nào đã cấu thành một con người Thượng Sĩ ? Động cơ nào đã thúc đẫy
Ông dám vứt bỏ, quay lưng với vở tuồng lớn đang diễn ra hết sức sôi
động trên sân khấu cuộc đời. Đây có phải là một nguyên tố:
- Hình
hài suy yếu đâu phải là chuyện đáng buồn
- Cũng
không phải chim hạt lánh đàn gà
- Nghìn
màu xanh , muôn vẽ thúy tràn ngập làng nước
- Góc
bể bên trời là nơi nuôi dưỡng chân tánh của ta.
- (
Dưỡng chân- Đỗ văn Hỷ dịch).
Trong cái
bình thường, Sinh-Lão -Bệnh- Tử là một quy luật hết sức tự nhiên.
Chuyện đã tự nhiên thì có đáng gì để quan tâm, ở đây điều mà Thượng
Sĩ quan tâm chính là làm sao để tìm cho bằng được một con đường để
hòa nhập với cái mênh mông của vũ trụ. Góc bể bên trời là nơi có thể
dong thuyền thực hiện một chuyến đi vào cỏi bao la vô tận của đại
dương, kẻ ngông cuồng Thượng sĩ đó đã chọn bến cho con tàu của
mình.
Vì đã lấy
giả tạo thêm cái giả khác, cái đau buồn bi thảm khi phân ly, sự mất
mát làm thú đau thương để nuôi dưỡng mạn sống; Con người đã lầm giặc
là bạn, đã nuôi ong tay áo trở lại hại mình. Sống chết là trò hề,
là cái huyễn được tạo ra ngay trong cuộc đời, thế mà con người cứ bám
víu vào nó, thấy rõ được điều này một con người tầm thường đã biến
thành Thượng Sĩ.
Cho đến
thấy rõ được mặt thật của cuộc đời( Pháp nhĩ như thị), Thượng
Sĩ vẫn chưa lấy làm tự mãn, và thọ hưởng những gì Ông đã đạt được.
Cuộc đời_ Thế giới muôn màu sắc, sở dĩ nó đẹp_ Chính là nó luôn
luôn biến đỗi và chính nó biết phủ định lấy nó. Thượng sĩ đã
không nắm giữ, bám víu và chấp nhận sự phủ phàng để quay lưng với
những biến đổ không thật mà tìm đến cái gì vĩnh hằng hơn.
Sự nhận
thức_ Vốn dĩ nó muôn trùng, chính ngay sự đa dạng đó, Thượng sĩ đã cảm
nhận được vọng thức. Sự sai lầm ở thế giới trong ta dẫn đến sự
sai lầm lớn về thế giớI quanh ta. Từ nơi không thấy được sự thật vớIichính
mình, giá trị bên trong của một con người. Con người cứ rong đuổi tìm
con ngườI của mình ở bên ngoài, mượn giá trị bên ngoài làm giá trị
cho mình, có biết đâu giá trị đó chính là kết quả quyết định bản
lĩnh của mình.
Ngay
chính nơi nương tựa thiêng liêng nhất của con nguờI, điều mà con người
chưa bao giờ thấy được, có chăng đó chỉ là một đức tin thành khẩn
nhất. Thế mà Thượng Sĩ quả quyết chẳng ở đâu xa:
- Giẩm
chân tới đầu cổng chùa chưa được giây lát
- Buông
lời dọc ngang viết lên bài kệ
- Năn
gần đây, ngòi bút trở nên hờ hững
- Như
Lai ở ba giới cũng chả biết là thế nào!
- (Đề
Tinh xá_ Đỗ vă hỷ dịch).
Cái lầm lẫn mà muôn đời
con người cứ lầm lẫn, chính Ông đã không lầm lẫn, tuyệt đích là
cái biết không hai. Thực thể là thực thể, không có hai mặt trong một thực
thể. Do vậy, khơi dậy được cái sâu sắc bên trong, Ông đã đặt bút
ngay trong bài “ Tùy cơ ứng đốI”:
- Vốn
không tâm không đạo
- Có
đạo chẳng không tâm
- Tâm
đạo là hư tịch
- Biết
nơi nào trung tâm.
Tâm và Đạo chẳng ở đâu;
Sinh tử chính là Niết bàn; Phiền não tức Bồ đề. Ngay chính Niết bàn cũng
là điều hư dối, Thượng sĩ đã đánh bật nhận thức thường tình của
con người. Đến và Đi là lẽ “Đạo”, lẽ thường tình, đừng nói sống
mà có chết. Sống là biểu hiện của cái chết, chết là sự nãy mầm cho
đời sống mới. Nhận thức được điều then chốt ấy trong cuộc sống,
thấy rõ bản chất của chính sự vật, mớI có một nhận thức đúng(
minh minh thường tự tại), Tuệ trung đã có bản lĩnh làm được điều đó.
Sự vi diệu của cuộc sống Thượng sĩ đã nhận chân được trong dòng chảy
vô tận, đã giúp Ông thấy được chính Ông cũng không ngoài hiện tượng
trôi chảy. Cứ thế và cứ để nó trôi êm đềm như thế, đừng ngăn cản,
dại dột chết đuối bởi một dòng sông :
- Thôi
đừng hỏi con đường của sống và chết làm gì
- Thời
tiết của nhân duyên cứ thế tự nó hình thành
- Mây
núi đã có cái thế bay ra khỏi núi
- Nước
suối không tiếng nào không phải là tiếng nước giao vào dòng suối.
- Hàng
năm hoa vẫn nở vào tháng ba
- Sáng
sớm gà vẫn gáy vào canh năm
- Ai
là ngườI hiểu được mặt ngườI Mẹ
- Mới
tin rằng người và trời đều là giả danh.
- (
ThờI tiết yên định_ Đỗ văn Hỷ dịch).
Phật chẳng ở đâu xa_ Đạo chẳng màn tìm kiếm. Chết
chính là sự thay đỗi của cuộc sống, vươn lên cho sự sống thường còn
chính là sự thực hiện một công trình chết. Ai đã đến và ai đã đi
trong một thế giới chưa từng thay đổi:
- Tâm
mà sinh chừ sinh tử sinh
- Tâm
mà diệt chừ sinh tử diệt
- Sanh tử xưa nay vốn tánh không
- Chết là dốI chết sinh dối sinh
- …………….
- Chớ như hưu khát nước đuổi bóng nước
- …………..
- Kẻ ngu sống chết mãi lo âu
- Người
trí rõ thông nhàn thôi vậy.
-
(
Trúc Thiên dịch)
Đánh bật
trã lẽ thường để dành lại cái “ Thị thường” như thế, có phải
đây là Kẻ Ngông Cuồng Trong Đôi Mắt Phàm Tình , không vậy?
http://www.buddhismtoday.com/viet/pgvn/nguoi/Tue_Trung_Thuong_Sy.htm