- Những
đặc điểm của đức Phật
Đọc
lịch sử Đức Phật Thích Ca từ khi sinh ra đến khi thành đạo và nhập
diệt, chúng ta thấy Ngài cũng là một người như bao người bình thường
khác. Ngài
cũng từng hưởng lạc thú thế gian, từng đau khổ bệnh hoạn và cuối
cùng, cũng từ giã cuộc đời như bất cứ ai. Đây là một điều khích lệ
lớn, vì chúng ta thấy Ngài vô cùng gần gũi, và tin tưởng mình cũng có
khả năng tu hành, chứng ngộ như Ngài, nếu chúng ta biết đi đúng đường
đúng hướng.
Kim
Kim Cang, đoạn mở đầu diễn tả một số công việc thường nhật của
Đức Bổn Sư: “Khi ấy gần đến giờ thọ trai, Đức Thế Tôn đắp y
mang bát vào đại thành Xá Vệ khất thực. Trong thành, Ngài theo thứ lớp
khất thực xong, trở về trú xứ. Sau khi thọ trai, Ngài cất y bát, rửa
chân, trải tòa ngồi”. Tất cả việc làm này hoàn toàn quen thuộc đối
với mọi người, không có gì mang tính chất siêu phàm vượt thế hay phô
diễn thần thông diệu dụng. Vậy tại sao Trưởng lão Tu Bồ Đề cung kính
ca ngợi: “Đức Thế Tôn! Thật ít có, Như Lai khéo hộ niệm các vị Bồ
tát, khéo phó chúc các vị Bồ tát”?. Như hoa sen trong bùn vẫn nở hoa
tinh khiết, Đức Phật ở trong trần lao nhưng không vướng chút nhiễm nhơ.
Ngài đã tẩy sạch lậu hoặc phiền não, không còn vô minh tăm tối. Hàng
ngày Ngài vẫn đối duyên xúc cảnh, vẫn sinh hoạt nói năng, nhưng tâm
Ngài không khởi niệm phân biệt khen chê ưa ghét. Nhà Phật gọi đó là
Tâm bình thường tâm ấy chính là Đạo. Toàn thân Đức Phật là Đạo, nên
bên trong hình thức bình thường lại chứa đựng sự phi thường, ngay nơi
những hành động thường tục luôn ẩn tàng sự siêu tục. Chính vì thế,
chúng ta luôn xưng Ngài là Đấng Thế Tônẳ bậc tôn quí của thế gian.
Do
rốt ráo chứng ngộ, có cái nhìn thấu thể vào bản chất muôn pháp, nên
Đức Phật không chấp nhận có một quyền lực siêu nhiên nào có thể kiểm
soát và chi phối vận mệnh con người. Ngài cũng từng nói, Ngài không phải
là một đấng thần linh có quyền ban phước giáng họa cho ai. Mỗi người
tự làm chủ vận mệnh của mình, tự mình tạo nghiệp và thọ hưởng kết
quả của nghiệp; không ai cứu rỗi được mình và mình cũng không thể tu
thay cho người khác.
Phật
dạy:
"Hãy
tự xem con là hải đảo của con
Hãy
tự xem con là nơi nương tựa của con
Không nên tìm nương tựa nơi ai khác”
Người
đi biển gặp trận cuồng phong, thuyền gần chìm đắm, bỗng nhiên thấy một
hòn đảo ở phía trước, ai cũng muốn tấp ngay vào để tìm sự bình an.
Hải đảo là nơi nương tựa của thuyền khi gặp tai nạn trên biển, cũng
như mình là nơi nương tựa vững chắc của mình khi bị sóng đời vùi dập.
Đối với người tu, sự nỗ lực cá nhân chính là điều kiện quyết định
để đạt mục tiêu giác ngộ và giải thoát. Nếu gởi gắm mục đích tối
hậu của đời mình vào một năng lực siêu nhiên, ấy là ta đã lầm lạc
từ căn bản. Đức Phật còn bị nạn kim thương mã mạch, huống gì phàm
phu chúng ta. Cho nên, cầu Phật gia hộ cho mình luôn gặp may mắn hạnh
phúc, là điều không thực tế. Chúng ta hiểu cặn kẽ luật nhân quả, có
sức mạnh tinh thần, thì dù gặp thử thách khó khổ vẫn có sức tự chủ
và kham nhẫn. Người biết tu không phải mong tránh khỏi nạn tai, mà là người
luôn giữ chánh niệm tỉnh giác trước mọi hoàn cảnh thuận nghịch trong
đời.
Đề
cao tinh thần tự lực, không phải đạo Phật hoàn toàn chối bỏ sự gia
trì giúp đỡ của tha lực. Tuy “tự mình thắp đuốc lên mà đi”, nhưng
phải “thắp lên với chánh pháp”. Đức Phật là bậc Đạo Sư, vị Thầy
dẫn đường. Chúng ta tự mình tiến bước, nhưng phải đi theo con đường
Ngài đã đi, nếu không muốn lạc vào ngã rẽ. Khi tâm ta thanh tịnh, phần
nào tương ưng cùng tâm chư Phật, Bồ tát, tự nhiên được thần lực của
các Ngài gia hộ độ trì, sự linh ứng sao có thể phủ nhận? Nếu tham
sân si còn đầy dẫy mà thắp hương dâng lễ cầu xin việc này việc
khác, mong các Ngài thỏa mãn nguyện ước của mình, thử hỏi điều mong
ước ấy có thể thành tựu được không?
Trả
cho con người quyền làm chủ cuộc đời mình, trong cả ba thời quá khứ -
hiện tại - tương lai, quả thật đạo Phật mang tính nhân bản rất cao
và tính tự do tuyệt đối. Đây là một nét độc đáo của đạo Phật, vì
vị Giáo chủ không bao giờ tự xưng minh là Đấng cứu tinh của nhân loại.
Với tinh thần này, chúng ta đến chùa nghe pháp, cũng không vội vàng tin tưởng
mù quáng vào ai, không thần tượng hóa người nào, dù đó là một vị thầy
khả kính. Nói như thế không phải khuyến khích sự tự tôn kiêu mạn hay
sự nghi ngờ quá đáng, mà chỉ cốt đề cao khả năng tư duy độc lập,
trí tuệ nhận định đúng - sai, hay - dở. Người Phật tử cần có chánh
kiến và chánh tín, biết đâu là đường hướng phải theo, ai là vị thiện
tri thức hướng dẫn đời mình. Khi đã quyết định đúng, ta sẽ có niềm
tin kiên cố, có sức mạnh phi thường vượt qua mọi trở ngại gian nan để
hoàn thành đạo nghiệp. Ta sẽ có sức sống trào dâng, có cơ hội bơi lội
vào công phu của chính mình để truyền đạt sức sống ấy cho mọi người
xung quanh.
Một
đặc điểm quan trọng và độc đáo góp phần hình thành nhân cách vĩ đại
của Đức Phật, cũng là một yếu tố căn bản khiến đạo Phật còn lưu
truyền mãi đến ngày nay, là tính bình đẳng đích thực. Không những
Ngài chủ trương bình đẳng giữa những giai cấp trong xã hội, giữa hai
giới nam và nữ, mà còn bình đẳng giữa loài người với mọi loài chúng
sanh. Đặc biệt hơn cả là sự bình đẳng giữa Ngài là vị Giáo chủ tối
cao với tất cả môn đệ. Bằng trí tuệ siêu xuất của một bậc Giác ngộ
toàn triệt, Ngài thấy mọi chúng sanh đều có Phật tánh, mọi chúng sanh
đều có khả năng thành Phật. Vàng còn trong quặng bị lẫn nhiều tạp chất,
chưa biểu lộ giá trị thật sự của nó. Đến khi được tội luyện thành
vàng ròng, nó mới được tôn vinh. Đức Phật là vàng đã tôi luyện,
chúng sanh còn là vàng trong quặng phiền não vô minh. Nói về hình thức, Phật
và chúng sanh khác nhau ngàn trùng. Nhưng về bản chất, thì rõ ràng giữa
Phật và chúng sanh không hơn không kém. Bản chất vàng ấy là Phật tánh
bình đẳng của muôn loài hữu tình, mà nếu nhận ra và hằng sống với
nó, tức đã có chánh nhân thành Phật.
Tâm
từ bi của Đức Phật vô cùng rộng lớn, nên Ngài đối xử bình đẳng với
tất cả mọi người, không phân biệt thân sơ, thù bạn. Kẻ sát nhân
Anguilimala hay kỹ nữ Ambapali cũng được Ngài giáo hóa và thành tựu công
hạnh như các đại đệ tử của Ngài. Ngay như Đề Bà Đạt Đa, kẻ phá
hòa hợp Tăng, ác tâm hãm hại Ngài nhiều lần, Ngài vẫn tha thứ bao dung.
Thuyền to sóng lớn, chính người có công phu tu hành cao thâm lại thường
gặp nhiều trở ngại thử thách kinh khiếp, mà nếu vượt qua được, sẽ
tiến một bước rất dài trên đường đạo. Cho nên, ta có thể hiểu vì
sao Đức Phật bảo Đề Bà Đạt Đa là thiện hữu tri thức bậc nhất của
Ngài. Chúng ta theo gương Ngài, nhìn cuộc đời bằng đôi mắt bao dung như
thế thì phiền não giảm thiểu biết chừng nào!
Một
số giáo phái thời Đức Phật có tục lệ giết súc vật tế cúng thần
linh. Bằng biện tài vô ngại, Đức Phật đã thuyết phục được ngoại
đạo bãi bỏ việc giết hại ấy. Trong giáo đoàn của Ngài, các môn đệ
đều phải giữ gìn cấm giới, mà giới không sát sanh, bao gồm việc
không giết người và cả súc vật được đưa lên hàng đầu. Bởi vì, tất
cả chúng sanh hữu tình đều có mạng sống, cũng ham sống sợ chết như
con người. Không lý gì con người lại dùng sinh mạng của chúng để phục
vụ cho nhu cầu dinh dưỡng và giải trí cho mình; nói chi đến việc tế lễ
cầu Thánh thần ban ơn phước. Ngay cả cây cỏ, chúng cũng có cái biết,
dù rất yếu và thô. Ngày nay, các nhà khoa học đã chứng minh, cây khi được
nghe những bản nhạc êm dịu sẽ trổ hoa và ra trái nhanh hơn những cây đối
chứng. Cách đây trên 25 thế kỷ, vị Giáo chủ của chúng ta đã dạy các
Tỳ kheo, phải có lòng biết ơn những loài thực vật cho mình bóng mát,
rau quả, không được hủy hoại mầm sống dù ở hình thức nào. Có thể
nói, người tu theo tinh thần đạo Phật không những tôn trọng sinh mạng của
con người và loài vật, mà còn biết bảo vệ môi trường sống, biết tạo
khung cảnh yên lành thanh lương cho tất cả chúng sanh.
Chúng
ta nguyện noi gương Ngài, nỗ lực tu hành để phát huy trí tuệ và từ bi,
tích cực đem Đạo vào đời để chan rải niềm an lạc hạnh phúc cho tất
cả mọi loài. Một ngày nào đó, chúng ta viên thành công hạnh tư lợi ố
lợi tha, đó mới thật là đền đáp được ơn sâu dày của Đức Bổn
Sư, mới không cô phụ bản hoài của chư Phật Bồ tát. Tu hành theo tinh thần
ấy, chúng ta mới xứng đáng là môn đệ trong nhà Phật, và dù đã xa Đức
Phật một khoảng cách không gian và thời gian, chúng ta vẫn ở trong Pháp hội
Linh Sơn, vẫn được tắm gội trong hào quang vi diệu của Ngài, vẫn tận
hưởng khoảnh khắc thiên thu của cành sen Đức Phật và nụ cười Ca Diếp.
Tịnh
thất Viên Thông - Phật Đản 2546
Tuần báo Giác Ngộ, số Phật đản
PL. 2546
http://www.buddhismtoday.com/viet/phatdan/dacdiemducPhat.htm