- Những quan niệm
về Đạo Phật
- HT Thích Trí Quảng
Theo lịch sử, Đức Phật Thích Ca
xuất thân là Thái tử, sống trong cảnh quyền uy nhung lụa, nhưng thường
băn khoăn về kiếp sống trầm luân khổ đau của con người. Ngài từ bỏ
nếp sống xa hoa vật chất để đi tìm con đường giải thoát sanh tử cho
mình và mọi người. Trải qua 5 năm tìm đạo, 6 năm khổ hạnh chốn rừng
già và 49 ngày tư duy dưới cội bồ đề, Ngài đã chứng quả Vô thượng
Chánh đẳng giác.
Trên bước đường hoằng hóa độ
sanh, Đức Phật trước tiên đến độ 5 anh em Kiều Trần Như, lập thành
mô hình Tam bảo đầu tiên của Phật giáo. Với thời gian, giáo đoàn dưới
sự hướng dẫn của Đức Phật đã phát triển, lên đến 12.000 Tỳ kheo và
6.000 Tỳ kheo ni cùng nhiều cư sĩ, từ vua chúa cho đến thường dân đều
quy ngưỡng theo Phật. Đến năm Ngài 80 tuổi, thân tứ đại cũng hoại diệt
như mọi người, kết thúc một đời giáo hóa độ sanh. Tuy nhiên, cách đánh
giá sự nghiệp của Đức Phật một cách giản đơn như vậy không được
chấp nhận ở thời kỳ Phật giáo phát triển. Để xác định tư cách
siêu phàm của Đức Phật, nhiều quan niệm khác nhau kiến giải về Ngài
đã được hình thành theo hướng nhìn về chiều sâu tâm linh.
Trước kia, người ta nghĩ rằng Ngài
xuất hiện trên cuộc đời này, bỏ ngôi vua đi tu, ngồi cội bồ đề thành
Phật; tức quan niệm Ngài vừa mới tu thành Phật. Nhưng nay, theo tinh thần
Phật giáo phát triển, Đức Phật đã trải qua nhiều kiếp hành Bồ Tát
đạo, tích lũy đạo hạnh và tri thức, nên hiện đời mới kết thành quả
Vô thượng Đẳng giác. Kinh Bổn Sanh, Bổn Sự cũng nhằm nói lên quá
trình tu Bồ Tát hạnh của Phật.
Trên nền tảng ấy, dưới lăng kính
Đại thừa Phật giáo, Đức Phật hiện hữu cao quý và trường tồn chính
là vì Ngài đã thành tựu Báo thân. Nghĩa là Đức Phật không chỉ có nếp
sống đơn thuần như một con người bình thường, nhưng cuộc đời Ngài
là kết tinh của phước đức, trí tuệ và việc làm siêu việt. Ngài đã
thành công trong việc giáo hóa là do đức hạnh và tri thức của Ngài đã
tác động cho người thăng hoa thánh thiện.
Từ căn bản nhận thức về Báo
thân Phật hay thân phước đức, trí tuệ, kinh Hoa Nghiêm triển khai thêm,
đưa ra quan niệm về Tỳ Lô Giá Na Pháp thân. Phật Tỳ Lô Giá Na tiêu biểu
cho ánh sáng tuệ giác, có khả năng truyền thông khắp pháp giới, truyền
đến tâm thức của tất cả chúng sanh mà không hề chướng ngại. Khi Tỳ
Lô Giá Na Pháp thân chi phối đến đâu, chúng sanh tiếp nhận thì phát Bồ
đề tâm tu hành, ai cũng thành Phật. Với lý giải ấy, Phật không còn
mang hình thức nào cố định, không có một cái gì không phải là Phật mới
là Phật.
Lý giải Pháp thân Tỳ Lô Giá Na biến
chiếu, thể hiện vô tất cả loại hình. Từ loài người cho đến loài
thú, kể cả cây cỏ, đều là Phật. Quan niệm một Đức Phật như thế
quá bao la, khó nắm bắt.
Từ đó, chuyển sang kinh Pháp Hoa,
đưa ra quan niệm kết hợp Pháp thân Phật của Hoa Nghiêm với Báo thân Phật,
để hình thành một Đức Phật thường trú, hiện hữu ở dạng thức gọi
là thế gian thường trụ Tam bảo.
Lý Hoa Nghiêm mà không có giải
thích bổ sung của Pháp Hoa thì dễ làm chúng ta lầm tưởng Pháp thân Tỳ
Lô Giá Na biến chiếu bàng bạc, vô ảnh vô hình.
Nhưng kinh Pháp Hoa đã kéo ý niệm
ấy trở lại thực tế; theo đó, Tỳ Lô Giá Na Pháp thân cũng phát xuất từ
tứ đại ngũ uẩn thân. Vì Đức Phật cũng tu tập từ sanh thân tứ đại
mà tạo thành Tỳ Lô Giá Na Pháp thân, và Ngài sử dụng Pháp thân ấy để
tác động ngược lại chúng sanh.
Nói khác, Ngài hiện hữu trên cuộc
đời này, bên trong thân tứ đại hàm chứa một Báo thân viên mãn. Nghĩa
là cuộc sống của Đức Phật tỏa sáng lòng từ bao la, đức hạnh cao quý,
hiểu biết siêu quần, thể hiện thành những việc làm cứu đời, lợi
ích cho người. Nhờ đó, chúng sanh mới hướng về Ngài và phát tâm tiến
bước theo con đường giải thoát của Phật vạch ra.
Đức Phật dùng Báo thân viên mãn
đầy đủ phước đức trí tuệ để làm hạt nhân tạo thành Pháp thân Tỳ
Lô Giá Na Phật. Tỳ Lô Giá Na Pháp thân hay ánh sáng trí tuệ rọi vào các
pháp, điều động các pháp thành phương tiện giáo hóa của Như Lai, chuyển
hóa xã hội đương thời.
Ta chưa thành Phật vì không có Báo
thân viên mãn, tức chưa đầy đủ phước đức trí tuệ, nên Pháp thân Tỳ
Lô Giá Na Phật của ta không có tác dụng, gọi là Như Lai tại triền.
Vì vậy, theo tinh thần Pháp Hoa, việc
quan trọng trên bước đường tu là phải nuôi lớn Báo thân Phật của
chính chúng ta, tức nỗ lực tu hành phát triển hiểu biết, đạo hạnh giống
như Phật, bằng với Phật.
Thấm nhuần sâu sắc tinh thần
này, Nhật Liên thánh nhân được nhân dân Nhật kính trọng như Thượng Hạnh
Bồ Tát, là một trong bốn vị Bồ Tát tùng địa dũng xuất của kinh Pháp
Hoa. Ngài đả phá cực mạnh những ai tu hành mà chỉ lo cầu khẩn ông Phật
bên ngoài. Vì càng chạy theo tìm kiếm cái gì ở ngoài ta, thì càng làm cho
Phật bên trong ta ốm o, gầy mòn. Ngài đưa ra hình ảnh chim trong lồng lắng
nghe tiếng chim bên ngoài hót mà nó hình dung ra bầu trời bao la, tự do, tươi
mát. Chúng ta ví như chim trong lồng, gia công tu tập theo dấu chân Phật, để
đánh thức được Phật tâm bên trong của chúng ta mới là việc chính yếu
phải thực hiện.
Thiết nghĩ, mặc dù có Phật lực
gia bị cho ta trên bước đường vượt 500 do tuần đường hiểm, nhưng điều
cốt lõi là chúng ta nương theo lực của Phật để cải tạo thân tâm ta,
thăng tiến lên địa vị hiền thánh, không phải núp bóng Phật để Ngài
che chở cho ta mãi mãi. Chẳng thể có sự chở che của bất cứ vị Thánh
nào lại dành cho những con người ăn bám, giúp đỡ những tâm hồn hèn mọn.
Với tinh thần huân tu để thành tựu
thân thanh tịnh, hòa hợp, trang nghiêm bằng phước đức, trí tuệ ở ngay
trên cuộc đời này, thể hiện rõ nét ý nghĩa thường trụ Tam bảo hiện
hữu đầy đủ trong mỗi con người chúng ta.
Tóm lại, trên lộ trình Pháp Hoa,
trở về với chính mình, tiến tu ngõ hầu phát huy đạo hạnh, tri thức,
việc làm vô ngã vị tha, lợi lạc cho người. Theo thời gian tu học, hành
Bồ Tát đạo, đến khi nào thân tâm chúng ta cũng kết tinh bằng phước trí
vẹn toàn, viên mãn hạnh lợi tha như Đức Phật, thì chúng ta chính là Phật
vậy./.
http://www.buddhismtoday.com/viet/phatphap/054-quanniempg.htm