- An lạc và hạnh
phúc
- Cư-sĩ Chính-Trực
Trên thế gian này, an lạc và hạnh
phúc là niềm ao ước, là điều mong muốn của tất cả mọi người, không
phân biệt màu da, sắc tộc hay tôn giáo. Người theo bất cứ tôn giáo nào
trên thế giới cũng đều muốn có được một cuộc sống an lạc và hạnh
phúc ngay hiện tại, trước khi từ giã cõi đời này ra đi, về cõi niết
bàn hay thiên đàng. Cuộc sống an lạc và hạnh phúc không phân biệt,
không dành riêng cho người giàu nghèo, học thức, địa vị, hay nam phụ lão
ấu. Cuộc sống an lạc và hạnh phúc chỉ có với những ai "biết"
cách sống an lạc và hạnh phúc mà thôi.
Nhiều khi chúng ta nghĩ an lạc và hạnh
phúc do tạo hóa ban cho, do cầu nguyện Trời Phật hay thượng đế, thần
linh mà được. Bởi vậy cho nên, khi gặp khổ đau và phiền não, con người
thường tìm kiếm bình an trong sự cầu nguyện, hay mong đợi sự ban ơn cứu
rỗi của thần linh hay thượng đế. Chúng ta thử hỏi: có mấy ai được
bình yên, được an lạc và hạnh phúc qua sự cầu nguyện suông như thế?
Thí dụ như có người bị bệnh, nếu chỉ biết cầu khẩn, van xin bác sĩ,
cho mình khỏi bệnh, như vậy chưa đủ. Người đó phải chịu nghe lời dặn,
phải chịu uống thuốc, phải chịu tập thể dục, phải chịu kiêng cữ,
thì mới có nhiều hy vọng khỏi bệnh được. Hơn nữa chúng ta thử suy
nghĩ: mình có xứng đáng được hưởng an lạc và hạnh phúc, như đã mong
cầu hay không? Nếu có, thượng đế là đấng toàn năng, chí công vô tư,
đã ban cho chúng ta rồi, đâu cần phải cầu nguyện? Nếu không, chúng ta
có cầu nguyện cũng vô ích mà thôi.
* * *
Trong quá khứ xa xưa, việc tin tưởng
thần linh chỉ để an ủi những người quá khổ đau chưa tìm được lối
thoát. Ngày nay, nếu con người không chịu tích cực chữa bệnh cho chính
mình, mà chỉ biết cầu khẩn, van xin, chỉ biết đem toa thuốc đọc tụng
hằng trăm ngàn lần, thì bác sĩ hay thần linh cũng chịu bó tay mà thôi.
Có người còn mê tín hơn, khi gặp cảnh ngộ khổ đau và phiền não, bèn
đi coi bói, xem tướng, đoán vận mạng ở những ông bà thầy bói, là những
người không còn phương kế sinh nhai nào khác, ngoài chuyện tán dóc dựa
theo tâm lý của con người, để gạt gẫm các người khổ đau nhẹ dạ. Họ
bảo người đó về nhà, đổi cái cửa, sửa cái giường, phá cái tường,
xoay cái bếp, dán bùa cùng khắp, cửa lớn cửa sổ, cầu tiêu nhà bếp, với
hy vọng được bình yên, được tai qua nạn khỏi, được an lạc và hạnh
phúc! Thực ra, làm như vậy chỉ gây thêm phiền toái trong gia đình, bởi
vì đâu phải ai cũng tin những điều mê tín đó, chứ làm sao có được
an lạc và hạnh phúc?
Muốn có được an lạc và hạnh
phúc, chúng ta hãy tích cực tìm hiểu: thế nào là an lạc, thế nào là hạnh
phúc, hạnh phúc từ đâu tới, an lạc từ đâu có, để rồi chúng ta cố
gắng thực hiện cho bằng được cuộc sống an lạc và hạnh phúc ngay hiện
tại, trên thế gian này, bằng chính quyết tâm và nỗ lực của chúng ta.
Người ta ở đời thường quan niệm hạnh phúc qua hình ảnh của một cuộc
sống đầy đủ vật chất và tinh thần. Người ta thấy một người có
nhà cao cửa rộng, có vợ chồng con cái đàng hoàng, có công ăn việc làm
tốt, có địa vị trong xã hội, thì liền cho đó là hạnh phúc và mơ ước
có được một cuộc đời như thế. Quan niệm như vậy có nghĩa là người
ta chỉ biết cái hạnh phúc bên ngoài, cái hạnh phúc trước mắt của ngày
hôm nay, chứ chưa phải là hạnh phúc "thực sự và vĩnh cửu".
Chúng ta hãy chuẩn bị tư tưởng,
tìm hiểu thế nào là an lạc và hạnh phúc thực sự và vĩnh cửu. Nếu không,
dù có được cái hạnh phúc vật chất như hằng mơ ước, chúng ta cũng không
thực sự có được an lạc và hạnh phúc lâu dài. Tại sao vậy? Bởi vì,
dù người có hạnh phúc vật chất, chưa chắc có an lạc tinh thần. Thí dụ
như chúng ta trúng số độc đắc kỳ này, chúng ta có thừa khả năng để
sắm xe hơi, xây nhà lầu, tạo dựng một cuộc sống vật chất giàu sang,
sung sướng. Nhưng thử hỏi, như vậy, chúng ta có an lạc và hạnh phúc hay
không?
Một cuộc sống đầy đủ về vật
chất của ngày hôm nay chưa chắc đã tồn tại vĩnh viễn cho đến ngày
mai. Cuộc đời biến đổi không cùng, không ai có thể biết được ngày
sau của mình sẽ ra sao. Ngày sau sẽ ra sao, là câu hỏi không có câu trả lời.
Đừng đi kiếm câu trả lời nơi mấy ông bà thầy bói, vô ích, phí công,
phí sức, phí tiền bạc, phí thời gian. Tại sao vậy? Bởi vì, các ông bà
thầy bói còn chưa biết ngày sau của họ sẽ ra sao nữa kìa! Trước đây,
có ai ngờ được rằng ngày nay người dân Việt chúng ta sống lưu lạc khắp
nơi trên quả địa cầu này hay không.
Những cái chúng ta có hôm nay, ngày
mai có thể bị biến đổi, hư hoại hay mất đi, lúc đó chúng ta sẽ nghĩ
sao? Lòng tiếc nuối tiền tài, của cải, tài sản, đâu làm cho cuộc sống
của chúng ta được an lạc và hạnh phúc. Những công ăn việc làm khấm
khá hôm nay, có thể thất bại ngày mai. Lúc đó, chúng ta sẽ nghĩ sao, lòng
tiếc nuối công ăn việc làm hôm qua, đâu làm cho cuộc sống hôm nay được
an lạc và hạnh phúc. Những quan hệ bạn bè tốt đẹp hôm nay, có thể sẽ
biến đổi ngày mai, có thể trở nên thù nghịch, tai hại không thể lường
trước được. Vì là bạn bè chí thân chí thiết với nhau hôm qua, chúng
ta đã trót dại, tâm sự quá nhiều điều thầm kín riêng tư, về lý lịch,
về tình cảm, về công việc làm ăn, về bí mật nghề nghiệp chẳng hạn,
ruột gan phèo phổi đem ra phơi ráo, để rồi hôm nay, quan hệ không còn tốt
đẹp nữa, họ đem những chuyện biết được, công khai trước dư luận,
trước mọi người, chúng ta nghĩ sao? Lòng bực tức, oán thù, giận dữ,
đâu làm cho cuộc sống của chúng ta được an lạc và hạnh phúc. Những
người thân thích, quyến thuộc như cha mẹ, anh chị em, vợ chồng, con cái
của chúng ta, đâu phải vĩnh viễn tồn tại trên thế gian này. Đến lúc
những người thân thuộc đó có mệnh hệ nào, hoặc từ giã chúng ta ra
đi, chúng ta nghĩ sao? Lòng thương yêu, trìu mến, tiếc thương, đâu làm
cho cuộc sống của chúng ta được an lạc và hạnh phúc.
Tất cả những của cải vật chất,
những thứ có hình tướng, mà chúng ta có thể dùng cặp mắt thường để
nhìn thấy được, dùng bàn tay để xúc chạm được, trên thế gian này,
đều phải trải qua bốn giai đoạn: "sinh, trụ, dị, diệt". Nghĩa
là mọi thứ của cải vật chất, có hình tướng, nhỏ như cái bàn, cái
ghế, nhà cửa, cây cối, lớn như dãy núi, quả địa cầu, đều được hình
thành, bằng cách này hay cách khác, gọi là "sinh", hiện diện trên
thế gian này một khoảng thời gian nào đó, gọi là "trụ", tồn tại
được vài năm hay vài chục năm, vài trăm năm hay mấy ngàn năm, thậm chí
vài triệu năm, cũng phải đến giai đoạn biến đổi, hư hoại, gọi là
"dị", và cuối cùng cũng tan rã, biến mất, gọi là "diệt".
Chúng ta nên biết thêm rằng các thứ
vật chất, có hình tướng nói trên đây, bao gồm cả cái thân thể nặng
mấy chục ký lô của chúng ta, trong kinh sách thường gọi là "thân tứ
đại", gồm có: địa, thủy, hỏa, phong, tức là đất, nước, lửa,
gió hợp thành, hay nói cách khác, cái thân bằng đất sét nhồi với nước,
rồi phù hơi nóng vào mà thành, cũng phải trải qua bốn giai đoạn:
"sinh, trụ, dị, diệt", không thể khác được! Chúng ta được cha
mẹ sinh Ẹra, lớn lên, trưởng thành, trụ thế được vài chục năm, rồi
đến thời kỳ cơ thể biến dị, trở nên già nua, da dẻ nhăn nhúm, lưng
còm, má hóp và cuối cùng rồi cũng bị hủy diệt. Người nào được trải
qua đủ bốn giai đoạn "sinh, trụ, dị, diệt" như thế, người đó
thực sự có nhiều phước báo, sống được trăm tuổi, do tích lũy phước
báu, từ nhiều đời trước đến đời này. Cũng có biết bao nhiêu người
trên thế gian này không trải qua đủ bốn giai đoạn như thế. Có người
chỉ có "sinh" mà không đến được các giai đoạn: "trụ, dị,
và diệt"! Có người chỉ có "sinh" và "trụ" một thời
gian ngắn, cơ thể chưa được "dị", thì đã bị "diệt"
rồi! Đó chính là những người đã ít tu nhơn tích phước, lại còn tạo
nhiều nghiệp báo xấu!
Thông thường, chúng ta chỉ thấy
người khác qua đời, mà không bao giờ dám nghĩ tới, có lúc nào đó,
chúng ta cũng phải từ giã cõi đời này, như bao nhiêu người khác. Nếu
lúc nào cũng luôn luôn nhớ nghĩ được như vậy, chúng ta sẽ không còn
phiền não vì những chuyện "dù lớn dù nhỏ" trên thế gian này nữa.
Tại sao vậy? Bởi vì, có ai biết ngày mai mình chết, mà hôm nay vẫn còn
hơn thua, vẫn còn muốn thưa kiện người khác ra tòa, vẫn còn tranh đấu
như trâu-bị-đánh hay không? Chắc chắn là không, vì không ai muốn khi
mình nằm xuống, người ta đến khạc nhổ trên quan tài của mình chứ. Nhưng
vì tánh nóng giận, tâm sân hận, lòng tự ái cao, ta đây là ngon nhất
trong thiên hạ, cho nên không dằn được. Hơn nữa, vì thường nghĩ rằng
"đời còn dài", cho nên con người khó nhịn được những điều bất
như ý đầy dẫy trên cõi đời này.
Có người khi thấy một người khác
chết thì liền nghĩ ngay rằng mình cũng có ngày phải chết, cho nên lập tức
suy nghĩ, tìm đường thoát khỏi sanh tử luân hồi. Họ cố gắng tìm hiểu
để khám phá ra "con người chân thật" của chính mình, ngoài cái
thân xác đang mang và sẽ bỏ lại, khi ra đi về bên kia thế giới. Đó là
hạng người có trí tuệ cao. Nếu đạt được "con người chân thật",
thì chúng ta không còn bị phiền não khổ đau chi phối, chắc chắn sẽ tìm
được cuộc sống an lạc và hạnh phúc, ngay trên cõi đời này, trên thế
gian này. Tại sao vậy? Bởi vì, sống được với "con người chân thật"
của chính mình, thì chúng ta đã "giác ngộ và giải thoát", đã bước
ra khỏi những khổ lụy của cuộc đời. Nhưng làm sao đạt được, làm
sao sống được với "con người chân thật", là vấn đề chúng ta
cần nghiên cứu, cần tìm hiểu cho thấu đáo, cho tường tận. Việc này
đòi hỏi chúng ta phải phát tâm bồ đề một cách kiên cố, một cách dũng
mãnh, phải phát nguyện tu học theo đúng Chánh Pháp, trong suốt một thời
gian cần thiết nào đó, tùy theo căn cơ trình độ và nỗ lực của mỗi
người. Mục đích cứu kính của đạo Phật nhằm chỉ bày cho tất cả mọi
người biết được "con người chân thật" của chính mình, để
không còn mê mờ, trôi lăn trong vòng sinh tử luân hồi. Chứ không phải như
chúng ta thường thấy ở những bước đầu, khi mới đến với chùa chiền.
Đạo Phật không phải chỉ có những nghi lễ tụng niệm, cầu an, cầu
siêu, cầu phước, cầu đủ mọi thứ, mà thôi.
Có người thấy người khác chết
chỉ xúc động một lúc, nhưng khi thấy người thân qua đời liền tỉnh
ngộ, nhận biết được: "cuộc đời là vô thường". Vô thường
nghĩa là không có gì trên thế gian này tồn tại vĩnh viễn, kể cả thân
xác này. Cho nên không còn tham đắm chuyện tranh danh đoạt lợi nữa, quay
về suy tư, tìm hiểu đâu là sự thật của con người, đâu là sự thật
của cuộc đời. Từ đó, con người cũng tìm được cuộc sống an lạc và
hạnh phúc. Có người thấy người khác chết, thấy người thân qua đời
cũng không ảnh hưởng gì, cho đến lúc chính bản thân suýt chết vì một
tai nạn nào đó, hay may mắn thoát khỏi một cơn bệnh hiểm nghèo, thập tử
nhứt sanh, liền thức tỉnh, nhận biết rõ ràng: "cuộc đời là khổ
nhiều vui ít", mọi của cải vật chất là vô thường, cuối cùng
không có gì trường tồn, liền mạnh mẽ dứt bỏ mọi thứ đau khổ phiền
não hệ lụy trên đời. Khi dứt bỏ được, con người bắt đầu sống cuộc
đời còn lại trong an lạc và hạnh phúc.
Đại đa số còn lại thì không như
vậy. Con người mãi lăn lộn trong cuộc sống của thế gian, không có đủ
thời giờ để ăn uống, nghỉ ngơi, lo cho chính mình, thấy người khác chết
thì mặc kệ, mình thì "còn lâu mới chết", đời mình còn dài
mà, hãy lo làm ăn tranh đấu, kiếm tí danh gì với bà con, cho rỡ ràng
tông môn dòng họ, cho sáng mặt đẹp mày, đồng thời kiếm cho thiệt nhiều
tiền, bất chấp mọi thủ đoạn, lường gạt sang đoạt, vu khống cáo
gian, thưa gởi kiện tụng, để hưởng thụ cho sung sướng tấm thân. Các
việc khác để người khác lo, không phải chuyện của mình, người bị
thưa bị hại khổ sở thế nào cũng mặc kệ. Đến lúc lâm chung, sắp sửa
lìa đời, họ bảo thân nhân, thỉnh sư cầu cha, mời ông mời bà, đến
chật cả nhà, tụng kinh cầu nguyện, để họ vãng sanh, tây phương cực lạc,
hoặc lên thiên đàng, tiếp tục sung sướng, hưởng phước đời đời.
Đem tiền hối lộ, các sư các cha, như vậy là được, như ý nguyện sao?
Trên các cõi lành, chỉ có các bậc, chư thượng thiện nhơn, tức là các
bực, toàn chân toàn thiện, mà thôi. Đâu phải lắm tiền, nhiều của nhiều
quyền, nhờ thiệt là nhiều, người khác cầu nguyện, cho mình đặng đâu.
Khi còn sống trên thế gian này, họ chỉ biết có mình, gia đình mình, chỉ
biết có "mình và mình, tiền và tiền", không biết tu tâm dưỡng
tánh, cho nên không được an lạc và hạnh phúc, cuộc sống chìm đắm
trong phiền não khổ đau, đấu tranh giành giựt. Đến khi chết đi, một cách
chắc chắn, họ chỉ được tiêu diêu nơi miền cực lạc, được siêu thăng
về cõi thiên đàng, qua các phân ưu trên báo chí, trên điếu văn, mà
thôi.
Hiểu được cuộc sống là vô thường,
thay đổi không dừng, tâm ý cũng biến đổi từng giây từng phút, tức
là chúng ta đã được phân nửa cuộc sống an lạc và hạnh phúc. Tại sao
vậy? Bởi vì, hiểu được như vậy, khi gặp tai biến của cuộc đời,
nay còn mai mất, nay thịnh mai suy, nay lời mai lỗ, nay vui mai buồn, nay khen
mai chê, nay thân mai thù, nay thương mai ghét, nay bốc mai bôi, nay lên mai xuống,
nay vua mai giặc, chúng ta liền biết ngay đó là chuyện "thập như thị",
tức là "mười điều đương nhiên". Trên cõi đời này, thế gian
thường tình là như vậy đó, chúng ta đừng ngạc nhiên, đừng thắc mắc,
đừng tức giận, đừng thở than, đừng trách hờn, đừng nghĩ suy, đừng
bận tâm. Nhờ đó, chúng ta không còn khổ đau và phiền não nữa.
Trên thế gian này, chúng ta thấy đầy
dẫy những sự thăng trầm: lúc được lúc thua, lúc thắng lúc bại, lúc lời
lúc lỗ, lúc thịnh lúc suy, lúc khen lúc chê, lúc tâng bốc lúc bôi bác,
lúc đau khổ lúc hạnh phúc. Trong kinh sách, những bước thăng trầm như vậy
được gọi là: "bát phong". Bát phong gồm có: bốn điều phước báo
và bốn điều quả báo; hoặc bốn điều như ý và bốn điều bất như
ý; chia thành bốn cặp: "lợi và suy, hủy và dự, xưng và cơ, khổ và
lạc". Đó là tám ngọn gió trên thế gian, lúc nào cũng không ngừng thổi,
hết cơn gió này rồi đến cơn gió khác, có lúc gió thổi hiu hiu mát mẻ
khỏe khoắn, có khi gió thổi mãnh liệt kinh hồn, tàn bạo khốc liệt,
trong các cơn cuồng phong giông bão.
Lúc gặp ngọn gió "lợi lộc"
thổi đến, như trúng số chẳng hạn, thì tâm của chúng ta sẽ nổi sóng
ngay, có người mừng quá đứng tim hết thở. Lúc gặp ngọn gió "suy sụp"
thổi đến, thời cuộc gây nên tán gia bại sản, sự nghiệp điêu tàn,
thì tâm của chúng ta sẽ nổi sóng ngay, có người tiếc của quá nên tự
vận chết. Lúc gặp ngọn gió "hủy báng" thổi đến, bị chê bai,
bị bôi lọ, bị nói xấu, thì tâm của chúng ta sẽ nổi sóng ngay, có khi
tức quá hộc máu cũng chết. Lúc gặp ngọn gió "danh dự" thổi đến,
được viết sách đề cao, được phát bằng khen tặng, vui vẻ khôn cùng,
thì tâm của chúng ta sẽ nổi sóng ngay. Lúc gặp ngọn gió "xưng tán"
thổi đến, được tâng bốc, nêu tên ngợi khen, thì tâm của chúng ta sẽ
nổi sóng ngay. Lúc gặp ngọn gió "cơ bài" thổi đến, bị chỉ trích,
bài bác, đích danh phê bình, thì tâm của chúng ta sẽ nổi sóng ngay. Lúc gặp
ngọn gió "khổ đau" thổi đến, chẳng hạn như gặp hoạn nạn,
người thân qua đời, thì tâm của chúng ta sẽ nổi sóng ngay. Lúc gặp ngọn
gió "hoan lạc" thổi đến, được sự hỷ hạ mừng vui, thì tâm của
chúng ta sẽ nổi sóng ngay.
Người nào có công phu tu tập, có
bản lãnh chịu đựng được tám ngọn gió độc này thổi đến mà
"thước-ca-ra tâm" vẫn "như như", vẫn "vô động chuyển",
tức là tâm trí của người đó vẫn không lay động, không khởi niệm,
không vui mừng hớn hở, cũng không âu lo sợ sệt, dù gặp bất cứ hoàn cảnh
nào cũng vậy, người đó được gọi là: "bát phong xuy bất động",
có nghĩa là tám gió thổi chẳng động. Dĩ nhiên, người đó có cuộc sống
an lạc và hạnh phúc vậy. Ngoài biển khơi lúc nào cũng có gió thổi, tùy
theo sức gió, mặt biển sẽ có sóng nhỏ, sóng to tương ứng. Tâm của
chúng ta ví như mặt biển, khi có chuyện xảy ra, ví như tám gió thổi đến,
thì lập tức nổi sóng ngay. Thí dụ như thấy lượng vàng rơi ngoài đường,
thì tâm của chúng ta lập tức nổi sóng nổi tham ngay. Thí dụ như thấy
người oán thù, nghe lời chửi mắng, nhớ chuyện thua thiệt, thì tâm của
chúng ta lập tức nổi sóng nổi sân ngay.
Chúng ta muốn có cuộc sống an lạc
và hạnh phúc thì nội tâm không nên "nổi sóng" tham, sân, si, mỗi
khi "tám gió" thổi đến. Còn nếu cơn sóng có "lỡ" nổi
lên rồi, thì hãy giác ngộ ngay, hãy "biết" ngay rằng: tâm của
chúng ta đang nổi sóng. Nhờ đó, sóng sẽ lặng ngay và chúng ta hãy mỉm một
nụ cười cho thật tươi tắn! Thế là hết, phiền não đã qua đi rồi!
Tuy nhiên, sóng lặng nhanh hay chậm là do công phu quán chiếu mỗi ngày, mỗi
giờ, mỗi khắc của mỗi chúng ta. Cũng như chiếc xe có thắng ăn hay không
vậy thôi. Thông thường thì chúng ta ai ai cũng "tới luôn bác tài"
cho hả giận, không thể dừng được, không thể nhịn nổi, mỗi khi tám
gió thổi đến.
Trong gia đình, nếu người vợ có
lỡ tay đập bể một món đồ bình thường, hoặc quan trọng và quí giá
như cái bình cổ đời Khang Hy đi nữa, đức lang quân cũng không nên vì thế
mà nặng lời tiếc của, làm cho gia đạo bất an, huống gì những chuyện
lặt vặt nhỏ mọn khác. Cặp vợ chồng như vậy khỏi cần phải đi coi bói,
xem chừng nào hết tiểu hạn hết đại hạn, chừng nào tai qua nạn khỏi,
chừng nào mới được bình yên. Thực ra, đại hạn hay tiểu hạn là tùy
ở mình hết trơn, bao lâu mình còn lầu bầu tiếc của, thì bấy lâu mình
còn phải xức dầu cù là cho bớt nhức đầu, cho đỡ đau bụng. An lạc và
hạnh phúc ở ngay trong gia đạo của họ rồi, khỏi cần phải kiếm, nhọc
công mệt sức. Cũng vậy, khi ông chồng có thất bại trong công việc hùn
hạp làm ăn, thua lỗ, thậm chí có đứt vốn, vỡ nợ đi chăng nữa, vị
phu nhân hiểu biết cũng không vì thế mà nặng lời tiếc của, không đay
nghiến: phải chi ông để tiền cho tôi mua hột xoàn, vừa chưng diện được
đẹp đẽ, vừa để dành làm của sau này! Được như vậy, gia đạo sẽ
bình yên, cuộc sống được an lạc và hạnh phúc chắc chắn, không nghi.
Những cặp vợ chồng như vậy, không cần đến gặp bác sĩ tâm thần,
tâm lý gì cả. Bởi lẽ, dù có than trời trách đất, la lối om sòm chăng
nữa thì cũng không có cách nào bù lại những sự mất mát vật chất cũng
như tinh thần, chuyện gì đã qua thuộc về quá khứ, hãy để cho nó qua
đi, đừng tiếc nuối, đừng than van, đừng nhớ tưởng, chẳng ích lợi
gì.
Trong Kinh Kim Cang, Đức Phật có dạy:
"Quá khứ tâm bất khả đắc", chính là nghĩa đó vậy.
Người ta thường tự hỏi: Tại
sao tự nhiên tôi khổ quá vậy, tại sao tự nhiên tôi bị bệnh vậy, tại
sao tự nhiên tôi bị người khác mắng vậy, tại sao tự nhiên có đứa bé
mới sanh ra đã bị tật nguyền, lục căn khiếm khuyết? Con người không
thể giải thích được những câu hỏi tại sao "tự nhiên" trên đây,
bèn đổ hết lên đầu một nhân vật, do chính con người tưởng tượng
ra, rồi gọi đó là Trời, là Thượng Đế, là Tạo Hóa. Người ta thường
nói: Nhờ trời thương, nên tôi giàu có, sung sướng. Tại trời trớ trêu,
không thương yêu, muốn trừng phạt, nên tôi khổ quá, nên tôi bị bệnh
hoạn, nên tôi bị tai nạn liên miên! Cái gì cũng "nhờ trời tại trời"
hết trơn. Ông Trời hay Bà Trời nếu có thực, và là đấng có quyền năng
tuyệt đỉnh, là đấng chí công vô tư, là đấng có lòng bác ái bao la, tại
sao lại "ban phước giáng họa" một cách tùy tiện, một cách bừa
bãi như thế, tại sao không ban cho tất cả con người, một cuộc sống an
lạc và hạnh phúc, ngay trên thế gian này, tại sao không dẹp hết loài
yêu ma quỉ quái, để cho cuộc đời được tươi vui đẹp đẽ? Trời lại
hứa hẹn rằng: người nào chịu thờ phượng, mới được cho lên thiên
đàng hưởng phước đời đời, còn tất cả mọi người khác không chịu
tin như vậy, không chịu thờ phượng, bị cho xuống hỏa ngục hết trơn!
Cái cõi thiên đàng phe đảng, ích kỷ như vậy, đâu khác gì thế gian
này?
Cái niềm tin vô căn cứ nơi trời
đất quỉ thần ma quái linh thiêng, không luận lý được như vậy, đang dần
dần bị đẩy lui, theo đà phát triển của khoa học, trên khắp thế giới
hiện nay. Số người tin tưởng như vậy, càng ngày càng sáng mắt ra, càng
giảm dần, nhờ học hiểu chân lý. Người đời nay nhứt định không để
cho những kẻ lợi dụng đức tin tôn giáo lừa gạt thêm nữa. Những người
này bày ra những câu chuyện huyễn hoặc, linh thiêng giả tạo, nào là tượng
đá biết khóc, nào là bức tranh chảy nước mắt, nào là ngày tận thế sắp
đến, nào là thánh thần cứu người chết sống lại, nào là thần linh hiện
ra nơi này nơi nọ, trên đám mây, trên ngọn cây, trong hốc đá, bên suối
nước, dạy điều này, bảo điều kia, tiên tri điều nọ, điều nào cũng
có lợi cho nhóm người ít ỏi của họ mà thôi. Con người có trí tuệ tối
thiểu không thể chấp nhận, không thể tin được những điều vô lý như
vậy. Thử hỏi thánh thần cứu người chết sống lại làm chi, bởi vì
sau đó người này cũng phải chết lần nữa mà thôi, có ai sống mãi
không chết đâu, kể cả ông thánh ông thần kia. Lúc đó ai đến cứu họ
lần nữa? Thánh thần hiện ra có ích lợi gì cho việc tu tâm dưỡng tánh
của chúng ta chứ? Hay chỉ để gánh tội thay cho chúng ta?
Thực ra, trên thế gian này, không
việc gì tự nhiên mà có, mà sinh ra đâu, cũng không có trời nào ban phước
giáng họa một cách bừa bãi như vậy cả. Chúng ta cần nên biết sự thực
là:
- Tất cả mọi sự việc đều do nhân duyên sanh
ra.
- Tất cả mọi sự việc đều do nhân duyên diệt
đi.
Thí dụ như cái cây không phải tự
nhiên mọc lên được, mà phải do nguyên nhân là hạt giống gieo xuống đất,
rồi nước tưới, ánh sáng và nhiều yếu tố khác trợ duyên, mới có
được. Gieo nhân là hạt giống cam thì được cây cam và gặt hái quả
cam. "Nhân nào quả nấy" là định luật. Khoa học cũng thừa nhận
như vậy. Ăn uống không vệ sinh, không điều độ là nguyên nhân, hậu quả
là bị bệnh. Thời nay, người bị bệnh thì đi bác sĩ khám bệnh và cho
thuốc uống, chứ cầu nguyện thượng đế, uống nước sông nước suối,
tụng kinh thì làm sao khỏi bệnh cho được? Nếu tụng kinh cầu nguyện
thượng đế, uống nước sông nước suối, mà khỏi bệnh, thì bác sĩ,
dược sĩ nên giải nghệ, bệnh viện đóng cửa cho rồi. Bị bệnh không
do trời phạt, hết bệnh không do trời thương. Hút sách, cờ bạc là
nguyên nhân, hậu quả là tán gia bại sản, vợ bỏ con chê. Chơi xấu, đâm
bị thóc thọc bị gạo, lường gạt là nguyên nhân, hậu quả là bị chửi
mắng, khinh khi. Lười biếng làm việc là nguyên nhân, hậu quả là nghèo
khó. Lười biếng học hành là nguyên nhân, hậu quả là dốt nát. Âm mưu
hại người là nguyên nhân, hậu quả là bị quả báo người hại lại.
Siêng năng làm việc, biết tiết kiệm
là nguyên nhân, kết quả là giàu có. Chăm chỉ học hành là nguyên nhân, kết
quả là đỗ đạt. Tốt bụng giúp người là nguyên nhân, kết quả là
được mến chuộng. Tâm hồn khoáng đạt thoải mái, không chứa chấp thù
hận, không chứa chấp chuyện nhỏ mọn, không tham sân si, không thành kiến,
không ganh tị, không đố kỵ, không tị hiềm, không ganh ghét, không tranh
đua, không hơn thua, không kỳ thị, không so đo, không suy lường, không
tính toán, không cố chấp, không quan trọng hóa mọi việc lớn nhỏ, không
phân biệt phe phái, không thị phi nhơn ngã là nguyên nhân, kết quả là cuộc
sống an lạc và hạnh phúc vậy.
Thường thì chúng ta thấy quả báo
nhãn tiền, sinh sự thì sự sinh, gieo gió thì gặt bão, ở hiền thì gặp
lành, làm thiện thì hưởng phước. Tuy nhiên, cũng có nhiều người thắc
mắc: Tại sao có người ăn hiền ở lành, biết tu tâm dưỡng tánh, thường
xuyên đi chùa, đi nhà thờ, không làm việc gì bất nhơn thất đức, nhưng
họ cứ bị tai nạn, bệnh hoạn, họa vô đơn chí, xui xẻo dồn dập?
Trái lại, có người thật điêu ngoa, hung tợn, lừa thầy phản bạn, làm
đủ mọi chuyện tồi tệ, ném đá giấu tay, không chừa bất cứ thủ đoạn,
phương tiện gian manh nào, nhằm đoạt cho bằng được mục đích vị kỷ
của họ, tại sao họ vẫn cứ phây phây, nhởn nhơ, ăn nên làm ra, tậu
nhà sắm xe? Dường như công lý, lẽ phải không có trên quả địa cầu này
vậy! Thượng đế, nếu thực là đấng toàn năng, có phép lạ siêu việt,
cầu gì cho nấy, cứu người chết đặng sống, sao không dẹp trừ sạch hạng
người như vậy, cho thế gian này biến thành thiên đàng, có phải là tốt
đẹp vẹn toàn hay không?
Trong lúc khoa học còn quá phôi thai
chưa giải thích được các hiện tượng vật lý, thiên văn, cho nên con người
bèn tưởng tượng, bèn nặn ra thượng đế, để chính con người nương tựa
vào đó, cầu nguyện tìm sự bình an tâm hồn tạm thời trong lúc sợ hãi,
khổ đau mà thôi. Luật nhân quả giải thích được các việc đó trong ba
thời: quá khứ, hiện tại và vị lai. Có những nguyên nhân được tạo ra
trong quá khứ, kết quả hay hậu quả nhận được trong hiện tại. Có những
nguyên nhân được tạo ra trong hiện tại, kết quả hay hậu quả nhận
được trong vị lai.
Trong Kinh A Hàm, Đức Phật có dạy:
Dục tri tiền thế nhân, đương kim
thọ giả thị.
Yếu tri lai thế quả, kim sanh tác
giả thị.
Nghĩa là:
Muốn biết kiếp trước mình đã
làm gì, hãy nhìn cuộc sống của mình hiện tại.
Muốn biết kiếp sau mình sẽ ra
sao, hãy nhìn việc mình đang làm hiện tại.
Nếu hôm nay mình dốt nát nghèo
nàn khốn khổ, gặp tai nạn liên miên, thậm chí chết người, thì đó là
quả của cái nhân tạo ác nghiệp và không biết làm việc phước thiện
trước đây, chứ không có chuyện thương ghét tùy tiện của thượng đế
nào cả. Nếu hôm nay mình thông minh, đủ ăn đủ mặc, thì đó là quả của
cái nhân tu tâm dưỡng tánh, tích phước tích đức trước đây, nhiều đời
và đời này. Hôm nay mình được bình an là quả của cái nhân mình không
tạo sự bất an cho kẻ khác, dù đó là kẻ thù. Hôm nay mình được hạnh
phúc là quả của cái nhân mình không phá hoại hạnh phúc kẻ khác, dù đó
là kẻ thù.
Tùy theo "cái nhân" là hạt
giống loại nào, sau khi được gieo xuống đất, phải chờ đủ "thời
tiết nhân duyên", mới gặt hái "cái quả" của nó, có khi sớm,
cũng có khi muộn. Cũng có khi gặt phải quả chanh chua, nhưng có thể đem bán
đi, mua quả cam ngọt. Đó là trường hợp chúng ta đã "lỡ" gieo
nhân xấu, nhưng nhờ thiện hữu tri thức nhắc nhở, chúng ta biết phục
thiện, quay trở về chánh đạo, chuyển ba nghiệp xấu ác thành ba nghiệp
thiện lành, làm nhiều việc phước đức, tu tâm dưỡng tánh, chúng ta có
thể gặt "quả tốt", hay ít ra cũng giảm bớt được "quả xấu".
Tức là chuyện khó hóa dễ, chuyện lớn hóa nhỏ, chuyện nhỏ hóa không.
Cũng ví như gieo nhân biết tiết kiệm, con người có thể gặt quả giàu
có, hay giảm bớt được nợ xưa đó vậy.
Trong Kinh Hoa Nghiêm, Đức Phật có
dạy:
"Nhứt thiết duy tâm tạo".
Nghĩa là tất cả mọi sự việc đều
do tâm của chúng ta tạo ra. Muốn có quả thiên đàng trong tâm, chúng ta
hãy gieo nhân từ bi hỷ xả, bác ái vị tha. Gieo nhân ích kỷ, hận thù,
tham lam, sân hận, si mê, nhứt định gặt quả địa ngục trong tâm, chắc
chắn không sai, chỉ có sớm hay muộn mà thôi. Thiên đàng địa ngục hai bên.
Ai ngộ thì nhờ, ai mê thì sa. Thiên đàng chẳng chứa quỉ ma. Ai người tâm
thiện tìm ra thiên đàng. Chúng ta đã thấu hiểu lý lẽ chân thật của cuộc
đời là vô thường, không có gì tồn tại vĩnh viễn, không có gì là tự
nhiên sanh. Luật nhân quả áp dụng trong ba thời: quá khứ, hiện tại, vị
lai. Sinh sự thì sự sinh. Nhân nào thì quả nấy. Gieo gió thì gặt bão. Có
lửa thì có khói. Cầu nguyện chỉ đem lại sự bình an tâm hồn tạm thời.
Bình an thực sự chỉ có cho người thiện tâm mà thôi. Thiên đàng, địa
ngục, tuy là hai tâm trạng khác nhau, nhưng tất cả thực sự, chỉ là các
trạng thái ở trong tâm của tất cả chúng ta mà thôi.
* * *
Tóm lại, cuộc sống an lạc và hạnh
phúc không do cầu nguyện suông mà được, không có một nguyên tắc nào, một
phương pháp nào tạo ra. Cuộc sống an lạc và hạnh phúc không là độc
quyền của bất cứ ai theo một tôn giáo nào, bất cứ ai thuộc một dân tộc
nào, hoặc bất cứ ai thuộc một giới nào. Người quá khôn ngoan, lanh lợi
ở đời không thể có cuộc sống an lạc và hạnh phúc. Người quá khờ dại,
u mê, ngu muội cũng không thể có cuộc sống an lạc và hạnh phúc. Cuộc sống
an lạc và hạnh phúc chỉ có nơi tất cả những ai biết tu tâm dưỡng tánh,
biết quên mình vì người, biết làm việc phước thiện, biết quán chiếu,
suy tư lẽ vô thường, lý nhân quả, nhân duyên của cuộc đời. Tức là
cuộc sống an lạc và hạnh phúc chỉ có nơi những người "biết"
sống an lạc và hạnh phúc mà thôi. Chí công vô tư là ở chỗ đó vậy.
Ngày xưa, có người đến hỏi Đức
Phật: Bạch Ngài, có kinh điển nào có thể đọc tụng để cầu nguyện
cho đệ tử được niết bàn hay không? Đức Phật đáp: KHÔNG! Tại sao vậy?
Thí dụ như quăng hòn đá xuống nước, hòn đá nặng tức nhiên chìm lỉm,
không có kinh điển nào đọc tụng, có thể cầu nguyện cho cục đá nổi
lên được. Đem dầu đổ xuống nước, dầu nhẹ tức nhiên nổi trên mặt
nước, không có kinh điển nào đọc tụng, có thể khiến cho dầu chìm
được. Nghĩa là khi con người tạo nghiệp bất thiện thì bị sa đọa, làm
việc xấu ác thì tâm trạng bất an, không thể nhờ cúng kiến cầu an, mà
được bình an, yên ổn, không thể nhờ cầu hồn, cầu siêu mà người đó
có thể thăng lên niết bàn hay thiên đàng được.
Cũng vậy, khi con người biết làm
việc phước thiện, biết tu tâm dưỡng tánh, biết quán chiếu, biết suy tư
lẽ vô thường, lý nhân quả nhân duyên của cuộc đời, thì nhứt định
khi sống được an lạc và hạnh phúc. Khi ra đi, người đó được an lành,
siêu thoát, tái sanh nơi nhàn cảnh. Không ai có thể đem kinh điển nào đọc
tụng, hay rủa xả, hoặc không thể vì người đó không theo tôn giáo này,
không theo tôn giáo kia, hoặc vì bất cứ lý do gì, mà người đó có thể
đọa vào địa ngục được. Tâm của họ trong sáng, thanh tịnh, tự tại,
nhẹ nhàng, thánh thiện hiện đời, nhứt định khi ra đi, được siêu thăng
cõi lành, cõi thiện mà thôi, không có gì nghi ngờ cả. Cũng như cái cây
bình thường mọc nghiêng về bên nào, khi bị cưa xuống, sẽ ngã về bên
đó. Chí công vô tư đúng nghĩa phải là như vậy. Ọ
Cư-sĩ Chính-Trực (Toronto-Canada)
302 - 2 DORADO COURT, TORONTO, ONTARIO M3M
2E8, CANADA
http://www.buddhismtoday.com/viet/phatphap/071-anlac.htm