- Vượt Thoát Bộc
Lưu
- Thích Nguyên Hùng
Bộc lưu là ngôn ngữ biểu tượng
được một vị Thiên dùng để đặt câu hỏi với đức Thế Tôn : làm
sao vượt khỏi bộc lưu? . Lúc đó đức Phật đang ở tại vường Anàthapindika,
tu viện Jetavana. Bộc lưu là dòng thác, dòng nước chảy mạnh. Nghĩa bóng
của nó là dòng hữu vi, dòng ái, dòng vô minh, chấp thủ hay dòng sinh tử.
Sinh tử như một dòng thác lũ cuồn cuộn cuốn phăng đi bao kiếp sống của
chúng sanh.
Tất cả chúng sanh đang hiện hữu
trong dòng thác đó, nếu ‘đứng’ lại sẽ bị nhấn chìm, còn ‘bước
tới’ sẽ bị cuốn trôi. Và vấn đề bây giờ là chúng ta làm thế nào
để vượt thoát dòng sinh tử này. Trước hết, chúng ta rõ ràng ai cũng đều
nhận thức rằng, sinh tử là khổ đau. Đó là sự thật thứ nhất (khổ
đế). Là khổ đau, vậy chúng ta hãy để cho dòng chảy sinh tử ấy nhấn
chìm hay cuốn trôi? Nếu chấp nhận để cho nhấn chìm hay cuốn trôi thì
không còn gì để nói. (Có đôi khi, con người ta biết rằng hành động
như thế, nói năng như thế và suy nghĩ như thế là đưa đến khổ đau
nhưng người ta vẫn không nở sống cho có hạnh phúc, nghĩa là không nở từ
bỏ những suy nghĩ, hành động và cách nói năng kia).
Tất nhiên số còn lại, và phần
nhiều, đều muốn chấm dứt khổ đau. Tức không muốn dừng lại hay bước
tới. Bằng cách nào? Đứng lại có nghĩa là chấp ngã, ngã sở, cái gọi
là ta, của ta và từ đó khởi lên các tâm lý tham đắm, sân hận, chiến
tranh… để bảo vệ cái ta, của ta (tập đế). Và như thế, ngay lập tức
bị nhấn chìm xuống vũng sâu của khổ đau sinh tử luân hồi. Bước tơí
cũng như thế. Bước tới là chạy theo ngoại cảnh, chạy theo năm thứ dục
lạc, chạy theo những tài danh, thế lợi, là tham ái, ham muốn cuộc đời.
Mặc dù đường đời là chông chênh, những tám cơn gió luôn rít lên từng
trận và đôi khi còn tạo nên bão táp thổi rát mặt và cuốn phăng đi sự
sống và ta nát cõi lòng nhưng mấy ai không đành lòng để dòng đời cuốn
trôi mình đi như dòng nước cuốn trôi củi mục !
Người có trí tuệ sáng suốt nhận
ra sự thật của cuộc đời và không đành lòng để cho dòng nước tử
sinh nhấn chìm hay cuốn trôi đi kiếp sống vốn thật hiếm hoi mới nhặt
được này. Người có trí tuệ càng không thể bằng lòng để bị nhấn
chìm hay bị cuốn trôi đi khi biết rằng dòng thác loạn tử sinh ấy cũng
do chính mình tạo ra. Sao ta nở bỏ mặc ta lênh đênh trong dòng thác tử
sanh do chính ta tạo ra kia chứ? Thật là, một mình mình lại thương mình
xót xa.
Trong tất cả chúng ta, ai không một
lần xót xa như thế khi bất chợt dừng chân trên bước đường danh lợi
để nhìn lại chính mình, rồi tự hỏi mình là ai? Đường trần rong ruỗi
bấy lâu Gian truân cơ nghiệp, bạc đầu lợi danh Một chiều mỏi bước dừng
chân Giật mình mình hỏi chính mình là ai !? Và người có trí tuệ đã dứt
khoát hành động vượt qua bộc lưu, vượt qua dòng thác khắc nghiệt này
: Không đứng lại, không bước tới Ta vượt qua bộc lưu. Đứng lại và
bước tới là cặp đối lập tượng trưng. Còn vô số các cặp đối lập
như thế (như thương yêu – ganh ghét ……) đã cuốn phăng hay nhận chìm
chúng ta trong biển trầm luân sinh tử. Không đứng lại, không bước tới
là không trú vào ngã, ngã sở, không chấp trước, tức rời khỏi tâm lý
tham, sân, si, vượt khỏi tham ái dục lạc, cắt đứt năm triền cái và năm
hạ phần kiết sử… là vượt qua bộc lưu.
Đó cũng chính là câu trả lời cho
Trưởng lão Tu-bồ-đề khi Ngài hỏi làm thế nào để phát tâm vô thượng
chánh đẳng giác và làm sao điều phục tâm mình? Không đứng lại, không
bước tới chính là "vô trú bát nhã". Và như thế, vượt thoát bộc
lưu chính là nhờ sự hành trì và thể nhập ‘vô trú bát nhã’, huỷ diệt
ngã chấp cũng ở đó, phát với hành tâm và trú tâm cũng ở đó. Vấn đề
chỉ có vậy. Những ai tự cho mình là người có tri thức hãy tự gánh
vác đời mình. Và hỡi những người bạn trẻ, chúng ta hãy lên đường
vượt dòng thác hung hãn này! Tịnh thất an lạc Đầu mùa hạ tân tỵ
http://www.buddhismtoday.com/viet/phatphap/158-vuotthoatbocluu.htm