- Đạo
Phật Bi Quan Hay Lạc Quan?
Hôm nay chúng tôi xin nói qua và giải
thích thêm về bản chất của Đạo Phật để quí Phật tử thấy rõ đạo
Phật là bi quan hay lạc quan. Đây là vấn đề mà nhiều người muốn biết,
nhưng Phật tử chúng ta đa số vẫn chưa giải nổi. Chúng tôi sẽ nói rõ
để quí Phật tử hiểu cho thật đúng với tinh thần của đạo Phật, tránh
bị người xuyên tạc, hiểu lầm.
Trước hết, chúng tôi nói đến
quan niệm mà đa số người hiểu lầm cho rằng đạo Phật là bi quan.
Bởi vì trong đạo Phật, quí Phật
tử thường nghe Phật dạy rằng: "Nước mắt chúng sanh nhiều hơn nước
sông Hằng"...; những câu này xuất phát từ bộ kinh Tạp A Hàm. Trong
kinh A Hàm, Phật dạy rằng: "Con người sanh đi tử lại không biết bao
nhiêu trăm ngàn muôn ức kiếp mà kể". Mỗi đời, chúng ta chỉ khóc
khoảng một ít nước mắt thì gom lại nhiều đời của ta, nhiều đời của
người có phải đúng như lời đức Phật đã dạy không? Phật nói nước
mắt chúng sanh nhiều như nước bể cả, nước sông Hằng..., là căn cứ
trên triệu triệu kiếp luân hồi của nhân loại. Đức Phật muốn nhắc
nhở chúng ta ngay chỉ một đời thôi mà chúng ta cũng đã phải đối diện
với bao nhiêu chuyện bất như ý, phải gánh chịu nhiều nỗi khổ khác
nhau không sao kể xiết, huống là từ đời này sang đời khác. Vì lời dạy
này, nên có nhiều người cho đạo Phật là bi quan. Đây là điểm thứ nhất.
Điểm thứ hai. Quí vị thường đọc
kinh Phật, ai cũng nhớ bài thuyết pháp đầu tiên nơi vườn Lộc Uyển. Đó
là bài Tứ diệu đế. Trong đó đế thứ nhất là Khổ đế. Thế là bài
thuyết pháp đầu tiên của đức Phật lại là bài nói về cái khổ.
Như vậy có bi quan hay không?
Điểm thứ ba. Nếu quí Phật tử
nào tu tập thiền quán theo giáo lý nguyên thủy, tức là quán Tứ niệm xứ:
quán thân bất tịnh, quán tâm vô thường, quán thọ thị khổ, quán pháp
vô ngã. Như vậy, trước hết ứng dụng tu là quán thân này nhớp nhúa,
quí vị có còn quí thân không? Nếu không quí thân thì có chán đời không?
Còn quán thọ là khổ của mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, khẩu, ý thì rõ
ràng chúng ta nhận ra cái khổ khi tai nghe những lời không vừa ý, mắng chửi,
thị phi... Song nghe tiếng nhạc du dương thì đâu có khổ, sao đức Phật lại
nói nghe cái gì cũng khổ? Lưỡi chúng ta nếm vị đắng cay thì khổ, nhưng
đức Phật nói những vị ngon ngọt cũng khổ. Thọ là khổ.
Qua những điểm vừa nêu, chúng ta
không hiểu sâu, e rằng chúng ta cũng có thể đồng ý đạo Phật là bi
quan. Vậy tất cả đều khổ thì chúng ta phải hiểu thế nào? Nếu không
hiểu đúng, quí vị sẽ thấy đạo Phật dạy chưa phải là chân lý.
Phật dạy cảm thọ có ba thứ: thọ
khổ, thọ lạc, thọ không khổ không lạc. Nhưng Phật lại dạy chúng ta
quán tất cả thọ là khổ. Đây là điều tôi muốn giải thích để quí
Phật tử hiểu cho kỹ. Sở dĩ đức Phật nói tất cả thọ đều khổ là
vì Ngài căn cứ trên lý vô thường. Ví dụ lưỡi mình vừa nếm
một món ăn ngon thì vị ngon đó kéo dài khoảng bao lâu? Ở lưỡi thấy
ngon, nhưng qua khỏi lưỡi rồi còn ngon không? Hết ngon. Vậy tất cả cảm
thọ dù khổ dù lạc cũng là hiện tướng của vô thường. Mà đã vô thường
thì sẽ đi tới bại hoại. Cho nên nó không thật vui, mà chỉ là hiện tượng
của khổ thôi.
Ví dụ, như chúng ta đi chợ, xách
một giỏ xách nặng. Khi đang xách nặng thì vui hay khổ? Khổ. Rồi có ai
đó xách giùm mình, lúc đó khổ hay vui? Vui. Vậy cái vui từ đâu có? Hết
khổ thì vui, tạm gọi là vui. Lại như anh em cha mẹ đi xa. Khi xa thì nhớ
nhung buồn khổ, đến lúc gặp lại thì vui. Tại sao vui? Vì trải qua cái
khổ dài quá nên vui. Vui đó gọi là gì? Vui trong cái khổ chớ có phải
vui thật đâu. Bao giờ cái vui cũng nằm trong cái khổ triền miên. Thế
nên nó không thật.
Đức Phật nói tất cả cảm thọ
đều vô thường, và vô thường là nhân của đau khổ. Ví dụ quý Phật tử
thấy người già, người bệnh, người chết là khổ hay vui? Là khổ. Vậy
ba thứ già, bệnh, chết là ba tướng khổ. Nhưng trẻ có vui không? Hoàn
toàn không. Vẫn có chuyện khóc dài dài. Trẻ vẫn có bệnh, mà mỗi lần
bệnh là vui không? Cuộc sống đâu phải lúc nào cũng êm ả thuận tiện.
Như vậy, già, bệnh, chết đã không vui; nhưng trẻ, mạnh, sống cũng đâu
đã vui thật.
Tất cả chúng ta ở trên đời này
bị vô thường bức bách nên đâu thể gọi là vui. Như vậy Phật dạy quán
thân bất tịnh, quán thọ là khổ và quán tâm vô thường có đúng không?
Tôi thường nhắc nhở quí Phật tử rằng người thế gian có lối nói
không thực tế. Ví dụ một người nam, một người nữ thương nhau thì họ
thề thốt "Dù cho biển cạn non mòn... tâm họ cũng không đổi".
Nhưng có đổi không? Chỉ một thời gian là thay đổi rồi. Vậy người thề
nói thật hay nói gạt? Họ không nói gạt, nhưng giữ không được. Đứng
về đạo Phật mà nhìn thì con người thay đổi liên tục không ngừng nghỉ.
Thay đổi có hai chiều, tốt và xấu.
Có khi cái dở cái xấu thành cái tốt. Có khi cái tốt lại đổi ra cái xấu,
cái thành ra cái hoại, cái hoại ra cái diệt, cái bình thường đến cái tệ.
Ngay nơi mình, mình còn không tin được lòng mình luôn ở một chỗ. Cho
nên cái gì mình nói là hay, là quan trọng đều không có lẽ thật. Đức
Phật dạy tâm tưởng con người cũng là vô thường. Như vậy có bi quan
không? Bởi vì hôm nay hứa hẹn với nhau rồi, vì một lẽ gì đó mà
không thể thực hiện được làm cho người khác mất tin tưởng, khổ sở,
bi quan.
Kế đó Phật dạy quán các pháp
vô ngã. Hay gần hơn là quán thân này vô ngã. Tức là ngay thân này
cũng không có cái gì là chủ tể, đều do duyên tứ đại sum họp, gọi đó
là thân. Và khi tứ đại tan rã thì mất, đâu có gì trường tồn vĩnh viễn.
Đã chẳng có cái mình thật thì có nên buồn không? Như vậy có phải là
một mặt nữa của bi quan không?
Đức Phật dạy thân này như huyễn
như hóa. Nếu căn cứ theo đó mà người ta cho rằng đạo Phật là bi quan
yếm thế, có đúng chưa? Rất là hợp lý. Vì vậy ai mới tìm hiểu đạo
Phật chút ít, thấy những điều vừa mới nói sẽ cho rằng đạo Phật bi
quan, theo đạo Phật buồn quá. Hoặc Phật tử nghe thế rồi thấy cũng đúng,
đâm ra bi quan không muốn tu. Đó là bệnh làm cho chúng ta thối tâm.
Giờ đây, tôi nêu thêm một điểm
nữa để quí Phật tử suy nghĩ. Thường người bi quan thì dễ chán đời,
có khi tự tử nữa. Vậy tại sao nói đạo Phật là bi quan mà lại có những
câu như: "Thân người khó được, cho dù nó là nhớp nhúa, là vô thường".
Vậy có mâu thuẫn không? Trong Tạp A Hàm, có một bài kinh Phật dạy rằng:
"Người ở thế gian khi mất thân này rồi, muốn tìm lại được thân
kế, khó như rùa mù tìm gặp bọng cây ở giữa biển". Ở giữa biển
cả, có một bọng cây nổi trên mặt nước, dưới đáy biển có con rùa
mù một trăm năm mới trồi đầu lên một lần. Khi trồi đầu lên nó tìm
bọng cây để chui vào. Quý vị nghĩ nó tìm đến chừng nào mới gặp. Bởi
mặt biển lúc nào cũng có sóng, không sóng to thì sóng nhỏ, biết bao giờ
mới gặp bọng cây mà chun vô? Nếu chưa chun được thì lại phải lặn xuống
đáy biển trở lại chờ đến trăm năm khác. Vậy thân này quí không? Người
Phật tử nếu có việc buồn chán mà tìm đến sự tự hủy diệt mình
thì vị Phật tử đó có hiểu đạo chưa?
Quí vị thấy tại sao ban đầu thì
chê, sau lại dạy phải quí trọng thân này? Đây là điều mà tôi muốn
nêu ra cho quí vị thấy rõ. Ở trong sách nhà phật có câu: "Thiên niên
thiết thọ khai hoa dị, nhất thất nhân thân vạn kiếp nan". Thiết thọ
tức là cây Trắc (Thiết mộc lan) một ngàn năm mới trổ hoa một lần. Vậy
mà còn dễ, chớ mất thân này thì muôn kiếp khó tìm lại được.
Chúng ta thấy trong đạo Phật nhìn
sự vật có hai mặt, một mặt chê cái thân này, một mặt lại quí trọng
thân này. Tại sao? Tôi ví dụ có người đi biển bị chìm thuyền, sau đó
họ bơi ra ngoài vớ được gốc cây mục. Nếu người thông minh phải ôm
chặt gốc cây mục này để bơi vào bờ hoặc chờ có người cứu. Lúc
ấy, gốc cây mục này đối với chúng ta là quí hay tiện? Rất quí. Vì cần
có nó để cứu mạng sống của mình. Khi chúng ta bám được gốc cây mục
và nhìn xa xa là bờ, thì chúng ta chần chờ ôm nó hoài đợi đến ngấm
nước cây rã, chúng ta chết giữa biển; hay ôm chặt nó mà bơi cho mau tới
bờ. Và khi tới bờ rồi có quảy gốc cây mục đi theo không? Nếu có người
không làm như vậy thì họ có thông minh chăng?
Thấy vậy để hiểu thấu đáo,
cách nhìn của đạo Phật đối với thân này. Thấy nó không quí, không sạch,
không đẹp, không thật là chỉ chúng ta một sự thật. Chúng ta thấy những
hãng chế nước hoa, chế xà bông thơm để che mất mùi hôi và giảm bớt
cái thô nhám bẩn thỉu của thân. Nếu nó tự thơm như hoa sen thì đâu cần
gì phải nhọc công chế tạo nước hoa, xà bông để giúp cho con người sạch
ra, thơm ra bên ngoài. Thế mà vừa xức chút ít nước hoa rồi lại tưởng
như mình sạch mình thơm vậy. Đó chỉ là cái tưởng thôi, chớ đâu có
thật. Vậy đạo Phật có dạy chúng ta đều chân thật không? Rõ ràng là
có.
Trong kinh nói, khi đức Phật mới
thành đạo ở dưới cội cây bồ đề, lúc đó có một đám ma quái tới
phá. Chúng giả ra những vũ nữ đẹp quyến rũ đẹp đẽ quyến rũ dụ dỗ
Ngài trở về cung thọ hưởng an vui. Ngay khi đó Ngài liền nói: "Túi
da hôi thúi hãy đi đi, ta không cần các ngươi". Bọn họ xấu hổ lui
mất. Vậy đức Phật thấy thân này ra sao? Như cái túi đựng đồ nhơ uế
chớ không có gì quí. Cái thấy đó có đúng không? Hoàn toàn đúng.
Đức Phật dạy chúng ta thọ
là khổ, tâm là vô thường. Đây là sự thật. Nhưng ở đời chúng
ta ít dám nhìn nhận sự thật. Ai chỉ dạy thì mình nói là cần nghe, cần
học để tìm chân lý. Nhưng khi họ nói sự thật thì ta lại giận, lại
không thích. Quí vị có sợ sự thật không? Giả sử như có ai đó tới
nhà đầu năm, nói: "Anh chị mạng sống trong hơi thở", quí vị
có buồn không? Buồn chớ. Buồn lắm mà chắc còn giận nữa. Còn đầu
năm mà đến chúc tụng: "Anh chị sống trăm tuổi", quí vị có vui
không? Vui lắm. Lời nói chúc sống thăm tuổi là lời nói không thật, còn
nói anh chị sống trong hơi thở là lời nói thật. Thế mà ta đâu có
thích nghe. Như vậy không phải chính ta cũng đang chọn sự giả để làm
vui là gì?
Nói ra những việc bình thường để
quí vị thấy được lẽ thật. Cái lẽ thật mà trong chúng ta ít ai dám
nhìn, còn bịa chuyện để tán với nhau. Tới nhà thì kiếm chuyện gì để
khen nhau, dù cho có những điều không đáng khen, không thật để khen, khen
cho được lòng. Và nếu mình khen cho người vui lòng, thì người cũng khen
lại cho mình được lòng. Không ai dám nhìn, dám nói ra sự thật, chỉ là
tán dóc với nhau. Nhưng họ lại tin rằng đã nói với nhau toàn những điều
chân lý. Nói như vâyï, để thấy cuộc sống của chúng ta không có lẽ thật,
mà lại cứ như là đã nói hết sự thật, và sống với sự thật.
Từ đây tôi muốn nhắc nhở với
quí vị đạo Phật là đạo thấy như thật, nói như thật. Thấy
thế nào nói thế ấy, chớ không có lừa, không có bịp chúng sanh. Tôi hỏi
quí vị, mình nói thật và mình nói bịp nhau, cái nào có hại, cái nào có
lợi?
Ví dụ người đó xấu, mình nói họ
xấu, như vậy nếu người biết nghe lẽ thật thì họ không làm điều bậy
nữa. Còn nếu họ xấu mà cứ khen họ, họ tưởng thật càng làm bậy hơn.
Vậy thì ai thiệt hại? Còn chúng ta nói sự thật cho họ biết để họ đừng
gây thêm tội nữa, đừng làm quấy nữa, chính là chúng ta đang cứu họ.
Tuy nói vậy chớ ít ai dám nói lẽ
thật lắm. Hơn nữa, nói sự thật đôi khi đương sự không thèm nghe mà
trở lại giận ghét, ngầm hại người cho mình biết sự thật nữa. Người
ta thường than: "Ở đời khó quá!" Khó là vì ai cũng sợ sự thật
hết. Sở dĩ người ta kết tội đạo Phật là bi quan là vì đạo Phật nói
lẽ thật, không lừa người.
Những điều tôi kể ra, có điều
nào Phật nói không đúng không? Biết sự thật, nghe sự thật mà người
ta nói bi quan, đó là lỗi tại ai? Tại cái điên đảo của con người chớ
không phải lỗi tại Phật.
Đã biết thân không quí vì nhơ nhớp,
vì không lâu bền, nhưng lại khó được, mất rồi khó tìm. Quí vị có
nên suy nghĩ để tìm một hành động đúng cho mình không?
Đức Phật chỉ rõ dù thân
không lâu bền, nó nhớp nhúa, nhưng chúng ta phải nương nó để khi thân
rã, chúng ta đã tiến, đã an vui. Chúng ta có thân là phương tiện
tiến lên để đi đến chỗ an lành. Tuy nó bất tịnh, vô thường, hôi
hám, nhưng chính nó sẽ giúp chúng ta tiến tu. Cho nên khi còn có nó, chúng
ta nương đó để làm điều gì cho mình, cho người được an vui, lợi
ích. Chính điều đó là cái sáng suốt của mình. Ngược lại, như ôm
khúc gỗ mục ngoài biển mà không chịu vào bờ, để rã và chìm chết,
rõ ràng vô ích. Ngay khi thân này còn mạnh khỏe, chúng ta phải làm gì?
Trong kinh Tạp A Hàm, đức Phật dạy,
người Phật tử biết rõ thân nhớp nhúa vô thường, nhưng phải mượn nó
để tu cho mau, giống như người bị lửa táp cháy đầu, phải dập tắt
liền chớ không thể đội về nhà. Tức là chúng ta phải gắng sức tu, phải
biết bòn góp phước đức, để tự cứu mình khi mất thân này. Nếu mất
thân này mà còn mang theo nhiều tội ác, phải làm thân chó sói, thì có tu
được không? Suốt đời còn giết thêm bao nhiêu mạng nữa?
Thế nên người đi theo chánh đạo
trước hết phải giữ năm giới. Giáo lý đức Phật có năm thừa
để mọi người nương theo đó mà tu. Thừa thấp nhất gọi là Nhân thừa
Phật giáo, tức là dạy người tu đời này làm người xứng đáng, đời
sau trở lại cũng làm người xứng đáng. Nhân thừa Phật giáo lấy căn bản
năm giới làm gốc, đó là: Không sát sanh, không trộm cướp, không tà
dâm, không vọng ngữ, không uống rượu.
Quí Phật tử nghĩ lại xem mình có
giữ đủ chưa? Nếu không giữ được thì e rằng tụt xuống khó tìm lại.
Như tôi đã nói với quí Phật tử, từ khi quy y là giữ giới không sát
sanh, đời sau sanh ra thọ mạng dài, sống lâu. Giữ giới không trộm cướp,
đời sau sanh ra giàu có không bị xâm hại. Giữ giới không tà dâm, đời
sau sanh ra được thân thể đẹp đẽ. Giữ giới không vọng ngữ, đời
sau sanh ra chúng ta được lời nói lưu loát. Giữ giới không uống rượu,
ai nghe cũng thương cũng quí, đời sau sanh ra được trí tuệ thông minh.
Năm giới đó nếu giữ được trọn
đời này là tốt. Đời sau sanh ra đủ năm điều kiện đó có phải là hạnh
phúc sung sướng hay không? Chúng ta tu gấp tức là tu theo như chúng tôi vừa
nói, để hiện tại và đời sau chúng ta hiện diện trong đời với đầy
đủ những phẩm chất tốt đẹp. Còn như tiến hơn chút nữa được bao
nhiêu hay bấy nhiêu. Nếu tu Thập thiện thì đời sau được sanh lên cõi
Trời cao hơn. Còn nếu tu pháp Tứ đế thì đời sau chúng quả A La Hán, xa
hơn nữa là chứng quả Duyên Giác...
Chúng ta chỉ cần tu làm sao cho đúng
với chánh pháp, đừng để rơi xuống đường thấp vì mang nhiều nghiệp
ác. Quí vị ráng giữ cho tròn. Các Phật tử tự kiểm điểm thấy phần nào
thiếu, dở thì ngay bây giờ còn kịp để tu sửa những sai lầm thiếu sót
ấy. Vậy phải nên lo sửa cho gấp.
Phật dạy chư Tăng là những vị
có trách nhiệm nhắc nhở chỉ bảo cho Phật tử tu, đừng để mất thân
này thì khó tìm lại được. Thương Phật tử là phải giảng giải, chỉ
rõ cái chân thật mà đức Phật đã chỉ, nhắc nhở cách tu sửa thân tâm
mà đức Phật đã tu; chớ không phải hôm nay tới chùa ăn cơm chay, ngày
mai tới nhà cúng tụng cầu an cho Phật tử, bửa kia đi thăm... Như vậy không
gọi là thương, mà thương chính là làm sao giúp cho Phật tử tiến tu, để
đời này được làm người tương đối tốt, đời sau càng tốt hơn. Vì
vậy cứu người trong đạo Phật là cứu ngay từ cái nhân, chớ không phải
cứu ở cái quả. Song, thường thì cứu quả được người mang ơn, còn cứu
nhân lại bị người giận oán.
Ví dụ, có hai người đang gây gỗ
sắp đánh nhau. Chúng ta khuyên: "Thôi! Anh hay chị nhịn nhau đi. Gây gổ
đánh nhau chỉ khổ thôi, không có lợi lộc gì". Khuyên như vậy nhưng
họ không nghe, vẫn cứ đánh nhau đến lỗ đầu, chảy máu. Lúc đó, nếu
người nào thấy thương, đến băng bó cho họ thì họ cảm ơn người kia
rối rít. Nhưng họ quên rằng dù có cảm ơn người băng bó thì mình cũng
đã mang thương tích rồi. Trong khi người khuyên mình lúc ban đầu giữ trọn
vẹn, đừng để xảy ra thương tích thì mình đâu biết mang ơn. Quí vị
thấy việc nào quí hơn? Đúng ra ta phải cảm ơn và quí trọng người nhắc
nhở mình khi chưa xảy ra chuyện đáng tiếc mới phải lẽ, chớ đợi tới
chuốc quả rồi mới được cứu thì e đã quá muộn. Dù có cứu được,
cũng chỉ đỡ phần nào, chớ làm sao trọn vẹn như buổi đầu.
Hiểu như vậy các Phật tử mới
kính trọng quí thầy quí cô xuất gia. Các vị ấy tuy ít làm việc từ thiện
xã hội mà lại nhắc nhở, giảng giải khuyên tu nhiều hơn, ấy là vì tu
sĩ Phật giáo đặt nặng việc cứu nhân hơn cứu quả. Đôi khi, Phật tử
suy nghĩ cảm thấy buồn, cảm thấy đạo Phật không biết thương người,
không cứu giúp người. Ví dụ có một người đạp xích lô, mỗi ngày kiếm
được chừng ba bốn chục ngàn. Với số tiền ấy, nếu họ quyết tình
nuôi gia đình vợ con cũng có thể sống được. Nhưng nếu người đạp xích
lô đó ghiền rượu, thì chỉ cần đến quán nhậu sau một ngày đạp xích
lô là sạch túi, vợ con ở nhà nheo nhóc đói khát. Có người láng giềng
thấy thương, mỗi ngày đem cơm gạo cho, để giúp đở vợ con ông qua cơn
đói khát. Việc làm ấy có thể kéo dài mãi được không? Nếu không thì
vợ con người đạp xích lô sẽ sống ra sao? Chắc phải chết thôi. Đối
với người láng giềng giúp đở đó, chúng ta thấy việc làm ấy là tích
cực, là làm phước. Nhưng nếu có một thầy tới khuyên can người đạp
xích lô thức tỉnh, bỏ uống rượu, trở lại lo lắng cho gia đình. Như vậy
việc làm của thầy so với việc làm của người láng giềng, việc nào
có giá trị hơn, có công đức hơn? Khi giảng giải, giúp cho người lầm lỗi
thấy được, hiểu được và tự sửa chữa được những khuyết điểm của
họ là chẳng những cứu cả cuộc đời của người đó, mà còn cứu
luôn gia đình thân quyến của họ. Công đức ấy không thể lấy tiền của
mà sánh được. Đó là cứu nhân theo đức Phật dạy.
Hiện nay Phật tử chúng ta thường
quên cái nhân, chỉ khi nào gặp quả khổ mới chịu tu. Lúc vui quên Phật,
lúc khổ mới nhớ Phật. Như vậy chỉ biết Phật khi khổ chớ không biết
Phật khi khỏe mạnh vui tươi. Như vậy đợi đến lúc già yếu, đau đớn
mới chịu nhớ tới Phật thì e rằng không còn kịp tu nữa. Vì vậy Phật
tử nên hiểu và cố gắng tập tu ngay khi còn trẻ, còn khỏe mạnh thì về
sau mới không bị đau khổ bức bách.
Quí Phật tử thấy, từ một người,
trăm người, ngàn người cho đến một xóm một làng, nếu ai cũng giữ
được năm giới thì xóm làng ấy có thể thành thiên đường không? Trong
một xã hội không có ai hại ai, không có ai lừa đảo người, không có người
lừa đảo ai... thì xã hội đó, quốc gia đó an lành, đẹp đẽ, văn minh
biết chừng nào. Thế nên biết người Phật tử quyết tâm giữ được
năm giới là một người xứng đáng đối với quốc gia xã hội, đối với
đạo pháp, không những trong hiện tại mà còn xứng đáng hơn nữa ở mai
sau.
Trong bài giảng này, tôi không nói
những gì cao siêu quá, chỉ nhắc nhở những điều gì quí Phật tử có thể
làm được, tu được. Kết quả của quí vị cũng chính là phần khích lệ
đối với chúng tôi, dù quí vị tu là tu cho quí vị chớ không phải tu cho
chúng tôi Nhưng chỉ cần quí vị giữ cho ba nghiệp của mình ngày càng tốt
lành để đời sau được đi lên, chớ không phải tuột xuống là chúng
tôi mừng rồi. Chỉ cần Phật tử chịu nghe lời chân thật khuyên bảo của
quí thầy, quí cô, không chạy theo sự dối gạt hoa mỹ của thế gian là
quí Phật tử biết tu nhân đúng đắn, tránh được quả khổ về sau.
Trong kinh Phật có dạy: Chúng ta phải
cố gắng tu không thể chần chờ, bởi vì đâu có ai bảo đảm mình sống
đến tám mươi tuổi mới chết. Trẻ có cái chết của trẻ, già có cái
chết của già. Nếu không lo tu thì vô thường đến làm sao trở tay kịp.
Trên đường tu, chúng ta phải nhìn cho kỹ, thấy cho rõ, đừng lầm lẫn.
Từ trước đến nay chúng ta nói những
điều: Thân bất tịnh, thọ là khổ, tâm vô thường, hay nước mắt chúng
sanh nhiều như nước biển... Tất cả đều cốt chỉ ra lẽ thật của con
người cho quí Phật tử thấy rõ. Khi thấu hiểu được lẽ thật của con
người cho quí Phật tử thấu rõ được lẽ thật đó rồi, chúng ta mới
quyết tâm tu, cố gắng tu, để không bị khổ đau trong đời này và đời
sau. Như vậy đạo Phật lạc quan hay bi quan? Vì nói thật nên mới nghe như
bi quan, nhưng nhờ thế chúng ta biết lẽ thật để sửa đổi, để vươn
lên. Ngược lại nếu lừa dối nhau thì sẽ cùng nhau bị tai họa, bị
chìm đắm. Hiểu vậy, tất cả Phật tử mỗi người phải cố gắng theo
như lời Phật dạy: Tu như lửa cháy đầu. Phải kiên trì tinh
tấn tiến lên. Từ năm giới căn bản tiến dần lên đừng để tuột xuống.
Nếu để tuột xuống, lỡ mất thân người thì cả trăm nghìn năm sau khó
mong tìm lại. Quí Phật tử nếu siêng năng tu tập sẽ không còn hoang mang
lo sợ sống chết. Nếu sắp tắt thở, có người hỏi đi đâu thì nói:
Tôi sẽ trở lại làm người tốt hơn, cao quí hơn. Người ấy sẽ được
an lành trước khi, trong khi và cả sau khi nhắm mắt. Ngược lại nếu không
tu giữ được năm giới thì sẽ hoảng hốt sợ sệt không biết rơi vào
đường nào. Thật khổ vô cùng!
Các Thiền sư khi gần nhắm mắt
thường mĩm cười từ giả ra đi. Còn kẻ thế gian, lúc gần tắt thở, những
người thân chung quanh khóc than thảm thiết khiến cho kẻ ra đi bi lụy luyến
tiếc. Còn những người đi trong bơ vơ, trong đau khổ thì còn buồn tủi
biết bao nhiêu nữa.
Cho nên chúng ta khuyên cha, khuyên mẹ,
khuyên anh, khuyên em ráng tu giữ năm giới làm gốc. Nếu cha mẹ giữ được
năm giới thì người con sẽ yên lòng và ngược lại, người con giữ được
năm giới thì cha mẹ vui vẻ, nhẹ nhàng biết bao.
Từ đó quí vị thấy việc tu hành
thiết yếu đến thế nào. Hồi Phật còn tại thế, sau khi thành đạo rồi,
Ngài trở về thành Ca Tỳ La Vệ giảng dạy cho phụ vương (Tịnh Phạn) và
hoàng hậu (Ma Ha Ba Xà Ba Đề) năm giới. Sau đó, hoàng hậu phát tâm xuất
gia. Bà liền cùng năm trăm vị công nương đi đến chỗ Phật, xin Phật xuất
gia. Phật không cho, bà năn nỉ đôi ba phen, Phật cũng không chấp thuận.
Lúc đó Tôn giả A Nan thấy vậy xót ruột, mới vào thưa với Thế Tôn:
"Hoàng hậu có công lớn với Thế Tôn, từ lúc hoàng hậu Ma Da mất
sau khi sanh Thế Tôn có bảy ngày, bà là người nuôi Thế Tôn cho đến lớn
khôn, công lao biết bao nhiêu? Sao giờ đây Thế Tôn không cho bà xuất gia?
Chẳng lẽ Thế Tôn đã quên ơn người?" Phật trả lời: "Ta không
quên ơn mà ta đã đền ơn bà rồi". Ngài A Nan ngạc nhiên hỏi Thế
Tôn đền ơn bằng cách nào. Phật nói: "Khi ta thành đạo, trở về thành
Ca Tỳ La Vệ, ta đã khuyên, giải thích cho phụ vương và hoàng hậu hiểu
được đạo lý, phát tâm qui y Tam bảo, gìn giữ năm giới hạnh. Đó là
ta đã đền ơn".
Như vậy người con đền ơn cha mẹ,
không gì hơn là lúc cha mẹ còn sanh tiền, khuyên cha mẹ siêng tu, giữ gìn
năm giới để khi chết khỏi đọa đường khổ. Đó mới thật là thật
thương, thật hiếu; chớ làm ra nhiều tiền chờ lúc chết làm đám ma cho
lớn... chưa chắc đã cứu được cha mẹ. Thế đó đâu gọi là thật thương.
Quí Phật tử nghe tôi giải thích rồi,
đã thấy tu theo đạo Phật là lạc quan chớ không phải bi quan. Tại sao?
Bi quan là buồn, lạc quan là vui. Còn đạo Phật không buồn không vui. Bởi
vì đối với thế gian, được thì vui, mất thì buồn, khen thì sung sướng,
chê thì giận khổ. Cái vui buồn thế gian là vui buồn đối đãi, vô thường,
không có sự thật. Mà đã không sự thật thì chúng ta đừng dính, đừng
mắc. Song thông thường, ai cũng dễ vui khi được khen, dễ buồn khi bị chê.
Nếu chúng ta biết lẽ thật rồi thì có gì vui, có gì buồn. Đạo Phật là
đạo chỉ cho chúng ta lẽ chân thật, nhận ra được sự thật rồi, sống
đúng như thật. Sống được như lời đức Phật dạy thì đâu còn gì buồn,
đâu còn gì phiền não. Ấy là vui.
Phật, người Trung Hoa gọi là Giác; Phật là chỉ cho bậc
đã giác ngộ, nên những gì Ngài dạy là lẽ thật từ sự thấy biết của
bậc giác ngộ mà ra. Là đệ tử Phật, chúng ta tin những lời của Phật
bằng lẽ thật chớ không phải tin theo sự tưởng tượng, ép buộc. Tin rồi
chúng ta phải ứng dụng tu để tự cứu mình thoát khỏi cảnh khổ, đồng
thời cũng giúp được mọi người cùng vươn lên, tiến lên, không còn bị
trầm luân trong sanh tử nữa. Vì vậy, chư Tăng Ni vâng lời Phật dạy, gắng
công tu hành, nhắc nhở quí Phật tử. Phần còn lại là phần của quí Phật
tử. Tiến lên con đường an vui, tươi đẹp hay rơi xuống nẻo khổ tối
tăm, xấu xa là do quí Phật tử tự định đoạt vậy.
http://www.buddhismtoday.com/viet/phatphap/biquan_lacquan.htm