- Chữ Hoà Trong Quản
Lý
Ngày nay, với những thành tựu của
khoa học kỹ thuật hiện đại và công nghệ thông tin đã giúp con người
ngày càng phát triển xa hơn những gì mà ngày xưa tưởng chừng như không
bao giờ làm được. Đời sống vật chất và tinh thần của con người
cũng dần được nâng cao cả về mặt chất lẫn mặt lượng. Các quốc
gia trên thế giới đã không ngừng hoàn thiện về khoa học và công nghệ
nhằm giành thế thượng phong trong cuộc chạy đua cạnh tranh tri thức để
trở thành quốc gia hàng đầu trên thương trường quốc tế.
Riêng đối với doanh nghiệp, các tổ
chức kinh tế luôn tìm cho mình một phương pháp quản lý khoa học nhằm tăng
cường hiệu quả lãnh đạo và năng suất sản xuất kinh doanh. Cho nên
không chỉ khoa học tự nhiên, khoa học xã hội được quan tâm mà cả về
khoa học quản lý cũng được tầm nghiên và khảo cứu. Người ta cho rằng
sự thành công của một tổ chức phụ thuộc rất nhiều vào vai trò của
quản lý. Khoa học quản lý ngày càng phát triển và trở thành hệ thống
lý luận căn bản được các quốc gia, các tổ chức ứng dụng ở nhiều
mức độ khác nhau nhằm đem đến sự thành công cho họ.
Trong xu thế phát triển chung của nền
kinh tế đất nước, vấn đề quản lý hiện nay được xem là đề tài
nóng bỏng cho các công ty, xí nghiệp ứng dụng nhằm hoàn thiện cơ cấu tổ
chức và tăng cường khả năng kinh doanh của mình. Vì thế để làm đẹp
thêm cánh rừng hoa đầy hương sắc, bài viết này sẽ đi sâu nghiên cứu
về lĩnh vực nghệ thuật quản lý được rút ra từ trong kinh luật của
Phật giáo, một nghệ thuật mà bạn sẽ chưa bao giờ tìm thấy trong bất
kỳ sách vở nào. Nói như vậy không phải cho rằng nghệ thuật quản lý
chưa có mặt trên đời mà thật ra nó đã được các khoa học gia, các
nghiên cứu gia nghiên cứu và lý luận ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Tuy
nhiên, đến với nghệ thuật quản lý trong phong cách Phật Giáo, chúng ta sẽ
có cảm nhận sâu sắc hơn những triết lý cuộc sống nói chung và khoa học
quản lý nói riêng mà các tăng già nhà Phật áp dụng nhằm làm nền tảng
cho khoa học quản lý kinh doanh tân thời.
Ngày nay, người ta có xu hướng tìm
về các tư tưởng của những nhà hiền triết cũng như những binh thư yếu
lược của người xưa hầu tìm ra tinh hoa quản lý áp dụng vào thời đại
thông qua lăng kính khoa học đầy mới mẻ và sáng tạo. Tôn giáo cũng là
một trong những lĩnh vực đang được tầm nghiên và khai thác với nhiều
góc độ khác nhau nhằm khám phá những giá trị mới mẻ trong ngành quản
lý. Các tác phẩm như Khổng tử trong quản lý kinh doanh, Tôn tử binh pháp,
Kinh dịch trong quản lý,… là những tác phẩm mang tính ôn cổ tri tân
trong phong cách hành xử kinh doanh tân thời. Tôn giáo đang hé mở cho những
ai muốn khám phá kho tàng tri thức của nhân loại vốn dĩ đã tồn tại
xuyên suốt thời gian và không gian trong nhiều thập kỷ qua. Sự thành công
của Nhật Bản và Đài Loan phần lớn cũng nhờ vào khai thác lý luận của
Phật giáo thành những nghệ thuật riêng có của họ. Không giống như bạn
nghĩ Phật Giáo là yếm thế, mà ngược lại lý luận của Phật giáo đang
được ứng dụng rộng rãi trong đời sống của con người vì xa hơn nữa
Phật giáo được xem là một triết học hơn là một tôn giáo.
Giới luật của Đạo Phật nhiều
vô số, không thể một sớm một chiều mà có thể khai thác hết được.
Nên bài viết này sẽ đi sâu vào việc phân tích và mổ xẻ từng giá trị
của giới luật "lục hoà" hầu tìm ra những nét đặc sắc nhất
vận dụng vào cuộc sống cũng như lĩnh vực quản lý của doanh nghiệp.
Sự thành công của doanh nghiệp
không phải chỉ dựa vào lục hoà là đủ mà còn phụ thuộc nhiều vào
các yếu tố khác nữa, nhưng lục hoà sẽ là một trong những nền tảng
không thể thiếu của doanh nghiệp trong vấn đề quản lý. Và nó cũng chính
là cơ sở để xây dựng một văn hoá của tổ chức. Vậy lục hoà là
gì? Chúng ta sẽ lần lượt xem xét và phân tích chúng theo từng nội dung cụ
thể.
Lục hoà là 6 phương pháp cư xử với
nhau cho hoà hợp từ vật chất đến tinh thần, từ lời nói đến việc làm.
Nó được đặt ra cho hệ thống các tăng lữ trong chùa hay tịnh xá căn cứ
vào đó mà cư xử với nhau như thế nào để cho hoà hợp và phát triển.
Hoà ở đây là hoà với mục đích tiến tới sự cao đẹp, toàn thiện,
toàn mỹ chứ không phải là sự nhu nhược, ai nói phải cũng ừ, ai nói quấy
cũng gật. Hoà ở đây không phải là phương tiện nhu thắng cương mà nó
nhắm vào mục đích làm lợi cho tất cả mọi người trong tăng lữ chứ
không có sự phân biệt giữa cao và thấp.
Vậy trong một tổ chức thì sao? Bất
kỳ tổ chức nào cũng có thể áp dụng được, vì một tổ chức cũng sẽ
giống như hệ thống tăng lữ của nhà Phật, cũng cùng làm việc với
nhau, trau đổi với nhau và cùng hướng tới mục tiêu chung của tổ chức.
1. Thân hoà đồng trụ ( thân
hoà cùng ở)
Là mọi người sẽ cùng làm việc
chung với nhau một cách hoà thuận. Trụ ở đây có thể hiểu là sống
chung nhau trong tập thể hay cùng làm việc với nhau trong một tổ chức. Việc
hoà thuận giữa mọi người sẽ rất khó thực hiện, bởi vì bao giờ cũng
có sự mâu thuẫn đối kháng giữa các cấp hữu quan với nhau. Có thể là
sự mâu thuẫn giữa những người cùng cấp, giữa lãnh đạo và nhân
viên, hay mâu thuẫn giữa hai thế hệ khác biệt nhau trong cùng một đơn vị.
Vì vậy, để hoà các mâu thuẫn trên không phải là vấn đề đơn giản.
Vì đòi hỏi mọi người phải có tầm nhìn tổng thể và chuyển tải được
ý nghĩa thực sự của chữ hoà. Nói như vậy, không có nghĩa là không thực
hiện được mà vấn đề đặt ra đối với lãnh đạo là làm thế nào để
mọi người nắm được vai trò và lợi ích của chữ hoà khi thực hiện
nó.
Sự bốc đồng giữa các quan điểm
sẽ là vật cản lớn nhất cho việc tiến tới mục tiêu chung của tổ chức.
Vì vậy, sự bất hoà càng lớn thì trở ngại càng nhiều. Mọi người sẽ
làm việc với nhau vì nhiệm vụ hoặc mệnh lệnh chứ không làm việc với
nhau bằng tấm lòng hay một lý tưởng chung nào đó.
Vai trò của lãnh đạo rất cần
thiết trong việc giải thích mục tiêu của tổ chức để mọi người xem
đó như là một nhiệm vụ bất khả kháng, và cần phải
có sự phối hợp chặt chẽ. Mọi người phải hiểu rõ vị trí và vai
trò của mình, xem tổ chức như là đại gia đình, có như vậy mới giúp
phát huy sức mạnh tổng hợp và khai thác hết tiềm năng vốn có của
đơn vị. Đây là chữ hoà thứ nhất và cũng chính là nền tảng cho sự
phát triển bền vững của tổ chức.
2. Khẩu hoà vô tranh (lời nói
hoà hiệp không tranh cãi)
Là mọi người nói với nhau một
cách hoà thuận không tranh cãi nhau. Nó khác với việc ai
nói đúng nói sai hay chửu mắng mình cũng nhịn vì sợ mất hoà khí, mà ý
nghĩa thực thụ là không nên tranh cãi để hơn thua nhau, để đối chọi
nhau hay ỷ thế lấn lướt người khác, mà hoà ở đây là phải giữ lời
nói cho ôn hoà nhã nhặn khi thảo luận một vấn đề. Mục đích của bàn
luận là làm sáng tỏ vấn đề và cùng giải quyết những vướng mắc nhằm
tìm ra phương pháp hiệu quả nhất để thực hiện thành công mục tiêu của
tổ chức. Có người thân hoà mà khẩu không hoà, ăn thua nhau từng câu
nói, tìm cách mỉa mai châm chọc, hạch tội lẫn nhau. Vì vậy để hoà
nhã với nhau thì nhất thiết không được tranh cãi, nếu
có chuyện cần giải quyết thì tuyệt đối phải dùng lời ôn tồn, hoà
nhã mà bàn luận.
Nhưng cũng sẽ rất khó thực hiện
bởi vì người ta có thể hơn thua nhau để thể hiện khả năng của họ và
hạch hỏi nhau để đè bẹp người khác. Mục đích chỉ vì lợi quyền
và chức vị. Nên người lãnh đạo cần phải có cái nhìn tổng quát và
khả năng quyết đoán trung thực. Sự mất hoà khí giữa các đơn vị sẽ
là thỏi đá trì nếu sự phát triển, quá giới hạn của nó có thể tổ
chức sẽ sụp đổ. Vì vậy, người lãnh đạo có nhiệm vụ làm cho mọi
người đối xử với nhau bằng cái tâm chứ không phải bằng cái trí, đóng
góp nhau bằng sự nâng đỡ chớ không phải bằng sự đạp đổ và sát phạt.
Do đó đòi hỏi lãnh đạo phải có chính sách công bằng và bình đẳng.
Thực hiện được khẩu hoà vô
tranh, tổ chức sẽ xây thêm viên gạch thứ hai cho sự vững chắc của
mình.
3. Ý hoà đồng duyệt (ý hoà
cùng vui)
Trong tổ chức người ta có thể
hoà với nhau vì sự nể nang quyền thế, vì chức vụ hay vì năng lực.
Nhưng có khi miệng thì hoà nhưng ý lại không hoà, bên ngoài thì tỏ vẻ
kính trọng nhưng bên trong là sự khinh bỉ, ganh đua. Trong Phật giáo có
nói: Ý là hệ trọng hơn hết, nó là động lực thúc đẩy miệng và
thân; kể công thì nó đứng đầu mà kết tội thì nó cũng đứng trước.
Như vậy rõ ràng chúng ta thấy nếu
như ý bất hoà thì khẩu khó mà hoà được. Ý bất hoà sẽ biểu hiện
qua lời nói hoặc hành động và như vậy sẽ gây ra sự mâu thuẫn và hiềm
khích nhau. Trong tổ chức, đôi khi nhân viên không kính trọng cấp lãnh đạo
của mình sẽ tỏ vẻ bất mãn hoặc có những hành động và lời nói
không tốt đối với cấp trên. Nếu như sự xung đột bên trong tới mức
không thể chịu đựng được thì sớm muộn gì nó cũng sẽ bị rạn nứt.
Muốn được tâm ý vui vẻ, hoà hợp,
mọi người trong tổ chức phải thực hiện đức tánh khoan dung và hỷ
xã. Có nghĩa là chúng ta nên bỏ sự buồn phiền, hờn giận, không chấp
chặt trong lòng những lỗi lầm của người khác. Nếu như cả lãnh đạo
và nhân viên thực hiện được đức tánh này thì tâm hồn mới thư thái
vui vẻ được, và ý nghĩ mới trong sáng được. Có như vậy mỗi người
mới đoàn kết và đóng góp nhau trên tinh thần khoan dung và hỷ xã. Các
lãnh đạo của công ty Nhật Bản thường có những đức tánh đó nhằm giải
toả căng thẳng cho nhân viên giúp tăng hiệu quả sản xuất.
Nhưng để mọi người thực hiện
được ý hoà cùng vui không phải là chuyện đơn giản vì mỗi người có
tâm sinh lý và hoàn cảnh khác nhau. Nhưng không phải không làm được mà
đòi hỏi lãnh đạo ngay từ đầu phải thiết lập cho được một khuôn
khổ văn hoá của tổ chức. Người lãnh đạo không những khôn khéo trong
ứng xử mà còn phải biết thể hiện đức tánh khoan dung, hỷ xả và
bình đẳng, phân công trách nhiệm phù hợp với khả năng và năng lực, tránh
tranh đua nhau về công việc hoặc vì lợi ích. Có như vậy mới làm tấm gương
sáng cho nhân viên noi theo.
Thực hiện được ý hoà cùng vui,
tổ chức sẽ thiết lập cho mình một mạng lưới đoàn kết vững chắc.
4. Giới hoà đồng tu (giới hoà
cùng giữ)
Trong bất kỳ một tổ chức nào cũng
đều có những qui củ và luật lệ riêng của nó. Nếu như không có luật
lệ hay qui củ thì không thể tổ chức quản lý được.
Mỗi người tuỳ theo cấp bực khác
nhau, tất phải có những giới luật khác nhau, chứ không được lộn xộn
mất trật tự được.
Mọi tổ chức đều có văn hoá
riêng, mỗi nét văn hoá thể hiện chỗ đứng trong xã hội. Khi người ta
nhìn vào sẽ biết ngay người nhân viên thuộc văn hoá tổ chức nào. Nếu
như những người nhân viên không giữ được qui củ và luật lệ thì văn
hoá của tổ chức đó sẽ bị phá vỡ.
Xa hơn nữa là trách nhiệm của mỗi
người trong tổ chức sẽ gắn liền với công việc được giao. Cho nên
tuyệt đối mọi người phải giữ đúng vai trò và trách nhiệm của mình.
Nếu trách nhiệm chồng chéo nhau thì sẽ tạo nên sức ảo về công việc.
Mọi người sẽ thấy công việc rất nhiều nhưng thực ra hàm lượng công
việc không lớn. Như thế sẽ làm giảm hiệu suất và hiệu quả hoạt động,
vô hình chung làm giảm chất lượng và qui mô hoạt động của tổ chức.
Nói đúng hơn, mọi người cần phải
chính danh, tức từ lãnh đạo đến nhân viên phải thực hiện đúng vai
trò trách nhiệm thì sẽ tạo nên một sự kết nối chặt chẽ trong công
việc giúp tổ chức thực hiện tốt mục tiêu đặt ra. Đây cũng chính là
văn hoá đặc thù của công ty khi thực hiện được giới
hoà đồng tu.
5. Kiến hoà đồng giải (thấy biết
giãi bày cho nhau hiểu)
Việc chia sẻ
thông tin cũng như kinh nghiệm sản xuất là điều mà hầu hết các công
ty, tổ chức đều mong muốn nhằm nâng cao khả năng sản xuất và xử lý
thông tin một cách chính xác kịp thời. Nhưng vấn đề gặp phải những
khó khăn vì còn tính đến cả một hệ thống về giá trị văn hoá. Muốn
phá vỡ nó tất yếu không phải đơn giản mà đòi hỏi cái nhìn tổng
quát mang tính chất lâu dài. Mỗi người trong chúng ta đều mang trong mình
một tấm lòng ích kỷ. Không ích thì nhiều không ai dám khẳng định rằng
mình không ích kỷ cả. Chính nó đã kìm hãm sự phát
triển bản thân và cả cộng đồng tổ chức. Nói vậy không có nghĩa chúng
ta xả thân hết thảy, mà chỉ có bồ tát mới làm được chuyện đó.
Còn trong phạm vi chúng ta là những nhà kinh doanh thì ở một góc độ nào
đó cần phải có sự chia sẻ với nhau. Tiền bạc, vật chất đã khó chia
sẻ nói chi chia sẻ nhau kiến thức của mình. Người Hoa khi chung sống với
nhau trong một cộng đồng, họ rất đoàn kết và cùng chia sẻ giúp đỡ
nhau, nên thường thấy những làng người Hoa đều giàu có.
Trong một tổ chức mỗi người sẽ
vì mình mà không bao giờ chia sẻ bất cứ những gì mình biết. Vì tranh cạnh
hay vì địa vị và lợi ích, họ có thể che giấu đi những hiểu biết của
họ. Nếu lãnh đạo không khéo nắm bắt và điều phối cho linh hoạt thì
sẽ giống như đang lãnh đạo những vị anh hùng lương sơn bạc, một ngày
nào đó cũng sẽ bị tan rã.
Vì thế, lãnh đạo không những nắm
rõ điểm mạnh yếu của nhân viên mà còn phải biết cách khai thác tiềm
năng từ họ thông qua những chương trình hành động cụ thể đã được
phân công. Bên cạnh cũng thường xuyên tổ chức các cuộc toạ đàm để
trình bày, thảo luận những phát kiến mới, khen thưởng, động viên những
phát minh, sáng chế nhằm kích thích trí sáng tạo và khả năng đóng góp của
mọi người.
Trình độ nhận thức của mỗi
người mỗi khác nếu như không có sự chia sẻ thông tin và kiến thức
thì sẽ tạo nên sự chênh lệch về trình độ, công việc khó tiến đều
và khó giữ vững mối quan hệ giữa những người trong cùng đoàn thể.
Khi khám phá ra một điều gì mới
lạ hay một ý tưởng nào đó có ích lợi, nếu không giãi
bày cho mọi người thì không những chúng ta đã tạo nên một sự ích
kỷ mà còn tạo nên một sự tắc nghẽn giữa sự thông cảm với người
khác. Lòng ích kỷ và sự tắc nghẽn sẽ là nền tảng cho sự chia rẽ, bất
hoà và xung đột. Trong cùng một vấn đề mỗi người sẽ nghĩ khác nhau,
làm khác nhau và do đó sẽ nghi ngờ và hoang mang vì họ không biết nương
tựa vào chỗ nào.
Với tích cách mang đậm nét văn hoá
Phương đông. Mọi người sẽ khó thực hiện được kiến hoà đồng giải
vì còn bị sức ỳ rất lớn bởi lễ nghĩa và đạo đức. Chúng ta không
phải phê phán những tư tưởng đó vì một mặt nào đó nó cũng mang lại
lợi ích cho nhiều người, nhưng vấn đề ở đây là thế nào phá bỏ
tính nhút nhát của mọi người và tính bắt bẻ của người khác. Chúng
ta thường quan niệm trẻ phải phục tùng và biết nghe lời người lớn, vì
vậy dù cấp trên có dỡ cỡ nào trẻ cũng không được quyền biểu lộ tài
năng trước họ. Không nên có cách nhìn như thế vì sẽ kìm hãm và rụt tắc
khả năng sáng tạo của mọi người. Cho nên người lãnh đạo phải thể
hiện sự bình đẳng và tinh thần thoải mái mới có thể khai thác tiềm năng
triệt để. Thêm vào đó là sự động viên khuyến khích tính sáng tạo
và sự chia sẻ với mọi người của lãnh đạo. Có như vậy mới mang lại
sự thành công cho tổ chức của mình.
Một nhà tỉ phú trước khi qua đời
đã phát biểu một câu nói làm chúng ta phải suy nghĩ: "sự thành công
của tôi chính là quản lý được những người giỏi hơn tôi”
Tóm lại thực hiện thành công kiến
hoà đồng giải doanh nghiệp sẽ tạo ra một toà nhà bình đẳng và tiến
bộ.
6. Lợi hoà đồng quân (lợi hoà
cùng chia)
Cùng chia sẻ những
lợi ích đạt được. Lợi ích có thể là lợi ích về tinh thần hay lợi
ích vật chất. Tư tưởng này ngày nay đã được nhiều quốc gia áp dụng,
nhất là các công ty Nhật Bản và Mỹ. Làm theo năng lực, hưởng theo lao
động chính là phương châm của các quốc gia tiến bộ.
K.Marx cũng đưa ra quan niệm về phân
phối công bằng, tức là phân phối theo năng lực và thời gian lao động xã
hội cần thiết của người lao động.
Đây là động lực tạo nên sự
phát triển của tổ chức. Mọi người sẽ làm việc đúng theo năng lực của
mình và sẽ hài lòng với công sức mà mình bỏ ra. Vì vậy, nhà lãnh đạo
phải tạo điều kiện cho mỗi người làm việc một cách sáng tạo và chỉ
có ý tưởng sáng tạo mới mang lại sự thành công cho tổ chức. Khuyến
khích động viên và khen thưởng xứng đáng với những gì họ bỏ ra và
tìm được là trách nhiệm của người lãnh đạo. Có như vậy mới tạo nên
tinh thần làm việc cao độ và đảm bảo công việc đạt chất lượng. Sự
thành công của Nhật Bản chính là nhờ vào các phát minh, sáng chế. Ngày
nay các công ty Nhật ngoài việc trả lương cơ bản họ còn trả lương
theo bằng phát minh sáng chế và đóng góp của nhân viên. Điều này sẽ
khiến các nhân viên làm việc sáng tạo và qua sự nỗ lực từ bản thân
mọi người sẽ là nguồn cội cho sự phát triển vương lên của công ty.
Thực hiện được lợi hoà đồng
quân, tổ chức sẽ khoác lên cho mình một chiếc áo đầy sắc màu và giá
trị mang đậm tính dung hoà và bình đẳng.
Nói tóm lại, Vì tương lai tươi sáng,
vì sự thành công của doanh nghiệp và tổ chức, 6 điều hoà khí nói trên
sẽ là một công cụ nghệ thuật cho những ai muốn tạo dựng văn hoá tổ
chức một cách riêng biệt. Lục hoà sẽ là đôi cánh cho chúng ta cất bước
bay lên một tương lai tốt đẹp. Nhưng nghệ thuật cũng chỉ là một phương
tiện nếu như phương tiện đó không được dùng đến thì cũng chỉ là vật
trang trí cho đẹp mắt mọi người. Chúng ta chỉ đến đích khi sử dụng
phương tiện một cách hợp lý và hiệu quả.
Chữ hoà thuận kể sao cho xiết
Tâm đồng nhau thượng thiện vui vầy
Cảnh như như chẳng có đổi thay
Không màn biết phân chi nhân ngã…
http://www.buddhismtoday.com/viet/phatphap/
chuhoa.htm