Cuộc Đời

Đức Phật Thích Ca

Truyện Thơ

Tâm Minh Ngô Tằng Giao

 

Thành tâm tri ân:

     *   Hòa Thượng Thích Từ Mãn  (VN)

     *   Thượng Tọa Thích Chơn Thiện  (VN)

     *   Chùa Linh Sơn, Đà Lạt  (VN)

     *   Chùa Linh Phong, Đà Lạt  (VN)

                       đã đưa tác giả vào Đạo  và  Thơ, Diệu Phương xuất bản - 2002

 

 

                         Lời Nói Đầu

     Cuốn truyện thơ kể lại cuộc đời của Đức Phật từ khi giáng sinh cho đến khi lập gia đình vào năm 16 tuổi, năm 29 tuổi quyết chí xuất gia tu hành tìm đạo, năm 35 tuổi giác ngộ ra chân lý, thành đạo và trở thành Phật. Trong suốt 45 năm sau đó Ngài đi thuyết pháp, giáo hóa chúng sinh rồi cuối cùng nhập niết bàn vào năm 80 tuổi.

     Cuốn truyện thơ với 1.634 câu lục bát chỉ diễn tả được ngắn gọn về cuộc đời Đức Phật, cuộc đời của một người đã được tôn xưng là bậc "đại hùng đại lực, đại từ đại bi, đại hỷ đại xả":

     -"Đại hùng đại lực" vì thắng người đã là một chuyện khó, nhưng Ngài thắng được chính mình, thắng được những dục vọng thấp hèn của chính bản thân mình, đây là điều khó hơn rất nhiều.

     -"Đại từ đại bi" vì Ngài có lòng từ vô lượng mà đi tìm con đường giải thoát cho tất cả chúng sinh, chứ không vì quyền lợi hạn hẹp của riêng mình hay gia đình giòng họ hoặc quốc gia mình.

     -"Đại hỷ đại xả" vì Ngài quyết tâm từ bỏ cuộc sống đầy sung sướng trong cung vàng điện ngọc, từ bỏ địa vị đầy quyền uy để mà dấn thân vào con đường cực kỳ gian khổ tìm ra chân lý giải thoát chúng sinh khỏi vòng sinh tử luân hồi.

     Đức Phật Thích Ca xuất hiện như một vừng dương rực rỡ buổi ban mai, xua tan đi màn đêm u ám từ lâu bao phủ cõi trần gian, vạch ra một hướng đi mới cho nhân loại.

     Tác giả cuốn truyện thơ đã dựa vào một số tài liệu và nhất là phỏng theo các chi tiết trong cuốn sách bằng Anh ngữ có tựa đề là "The Story Of Buddha" của Jonathan Landaw mà viết lại cuộc đời Đức Phật bằng một ngôn từ bình dị dưới hình thức thơ lục bát, một thể loại thơ thuần túy dân tộc, để người đọc, người nghe dễ hiểu và dễ nhớ.

     Nguyện cầu Phật lực gia hộ cho các độc giả sau khi đọc xong cuốn truyện thơ này sẽ hiểu được lời Phật dạy, sẽ nhớ được điều Phật khuyên, bừng giác ngộ được sự vô thường của cuộc đời mà hướng tâm về con đường giải thoát an lạc, noi theo gương cuộc đời của Đức Phật Thích Ca.

 Diệu Phương

Virginia - USA

(tháng 8 năm 2002)

---

 

Vui Thay Mộng Đẹp

 

Nơi vùng Hy Mã Lạp Sơn

Tuyết giăng núi biếc, mây vờn đỉnh cao

Ven sườn phong cảnh đẹp sao

Bềnh bồng sương gió, dạt dào nắng mưa

Ngay miền bắc Ấn Độ xưa

Có vương quốc nhỏ nên thơ vô cùng,

Một ngày xảy chuyện đáng mừng

Khiến cho thế giới tưng bừng đổi thay,

Ma Da hoàng hậu ngủ say

Nằm mơ chợt thấy sắc mây rạng ngời

Một luồng ánh sáng từ trời

Lung linh chiếu xuống tận nơi giường bà

Trong hào quang bỗng hiện ra

Voi to, màu trắng, sáu ngà đẹp thay,

Voi và ánh sáng cùng bay

Tới gần hoàng hậu nhập ngay vào bà.

Sáng hôm sau tỉnh giấc ra

Trong lòng hoàng hậu chan hòa niềm vui

Tâu Vua rõ chuyện lạ đời

Nhà Vua Tịnh Phạn cho mời các quan

Quần thần thông thái giỏi giang

Đoán điềm giải mộng rõ ràng giúp Vua.

Quần thần hoan hỉ cùng thưa:

"Đây là điềm tốt. Giấc mơ tuyệt vời

Báo tin mừng sắp tới nơi

Rồi đây hoàng hậu thụ thai an lành

Sau này hoàng hậu sẽ sanh

Tương lai thái tử rạng danh thiên tài

Siêu nhân vĩ đại giúp đời

Sẽ mang hạnh phúc cho người gần xa

Cho Vua dòng dõi Thích Ca

Và cho nhân loại nhà nhà thơm hương.

Vua nhìn hoàng hậu yêu thương

Cùng nhau âu yếm mừng thầm biết bao

Từ lâu Vua vẫn ước ao

Sinh con nối dõi thế vào ngôi Vua

Hai mươi năm mãi đợi chờ

Sắp thành hiện thực giấc mơ lâu dài.

 

Rằm Tháng Tư

Phật Ra Đời

 

Quả nhiên lời đoán chẳng sai

Thế rồi hoàng hậu mang thai một ngày

Thật vui thay! Thật mừng thay!

Hương lành theo gió dâng đầy thoảng xa,

Theo phong tục Ấn Độ xưa

Đàn bà sinh nở thường đưa trở về

Khai hoa nở nhụy chốn quê

Nhà cha mẹ ruột thêm bề bình yên,

Biết ngày sinh tới gần bên

Cho nên hoàng hậu vội lên đường về

Đi cùng một số bạn bè

Thêm người hầu hạ cận kề trước sau,

Hoàng cung đưa tiễn hồi lâu

Đoàn về quê ngoại cùng nhau lên đường.

Khi gần về đến quê hương

Cả đoàn được lệnh bên vườn ghé qua

Lâm Tỳ Ni tỏa hương ra

Đón người nở nhuỵ khai hoa chốn này

Trong vườn phong cảnh đẹp thay

Cây vươn nhánh xuống dang tay đỡ người

Bà vin cành biếc mỉm cười

Hoa vô ưu nở cánh tươi đón chào

Bà sinh thái tử lành sao

Dễ thương, kháu khỉnh, hồng hào, tinh anh.

Địa cầu như rạng bình minh

Tràn niềm hạnh phúc, đầy tình vui tươi

Điềm lành xuất hiện khắp nơi

Cầu vồng phô sắc, đất trời tỏa hương

Rằm tháng Tư đẹp lạ thường

Một ngày trọng đại mở đường tương lai.

Trong Vương quốc khắp nơi nơi

Hân hoan đón nhận tin vui vô cùng

Cả đoàn trở lại hoàng cung

Muôn chim đua hót bên đường tiễn chân

Nhà Vua cùng các quần thần

Chào mừng đón tiếp phái đoàn hồi cung

Khắp nơi lễ hội vui chung

Chập chùng cờ phướn, tưng bừng múa ca.

Bấy giờ khắp nước gần xa

Ngát hương an lạc, thắm hoa thanh bình

Cho nên thái tử sơ sinh

Được Vua, hoàng hậu, triều đình đặt tên

"Tất Đạt Đa" nghĩa bình yên

"Người mang toại nguyện", "người đem tốt lành".

 

Nhà Tiên Tri

Viếng Thăm

 

Dựa vào dấu hiệu lúc sanh

Tiên tri các vị tài danh đoán rằng

Tương lai thái tử huy hoàng

Sau này nổi tiếng, vẻ vang vô cùng.

Có nhà ẩn sĩ trong rừng

Giỏi giang, thánh thiện tiếng lừng gần xa

Ông già tên A Tư Đà

Nghe tin quý tử, tìm ra thăm liền

Vào hoàng cung đứng lặng yên

Cạnh bên thái tử, ngắm nhìn thật lâu

Rồi trở ra mặt buồn rầu

Ngước nhìn tinh tú trên bầu trời cao

Ông già bật khóc nghẹn ngào

Khiến Vua, hoàng hậu xiết bao ngỡ ngàng

Vội vàng hỏi, giọng hoang mang:

"Có điềm xuất hiện xấu chăng thưa người?"

Nhà tiên tri vội trả lời:

"Muôn tâu Bệ Hạ xin ngài an tâm,

Băm hai tướng tốt vô ngần

Tám mươi vẻ đẹp tuyệt trần phô ra,

Tương lai thái tử nhà ta

Huy hoàng, đẹp đẽ, đúng là vĩ nhân!

Nếu mà nối nghiệp phụ thân

Chắc rằng thái tử thế chân của ngài

Làm Vua vĩ đại tuyệt vời

Trị vì đất nước khắp nơi an bình!

Nếu mà rời bỏ cung đình

Chắc rằng thái tử trở thành đạo sư

Tương lai rực rỡ vô bờ

Chúng sinh náo nức đón chờ ân nhân

Vị thầy cao quý bội phần

Đưa đường vào đạo, khai tâm cho người,

Nhận ra cảnh khổ cuộc đời

Chắc rằng thái tử sẽ rời hoàng cung

Ra đi tìm kiếm con đường

Không còn đau khổ, hết vương muộn sầu

Rồi đem giáo lý thâm sâu

Dạy cho bất cứ người nào muốn theo!"

Ông già nói tiếp buồn thiu:

"Đời tôi đã mất quá nhiều thời gian

Chưa tìm ra ánh đạo vàng

Giúp đời chấm dứt vô vàn khổ đau,

Tiếc rằng chẳng sống thêm lâu

Để còn học được đạo mầu! Buồn thay!

Về sau chính thái tử đây

Là người chỉ lối, là thầy khai tâm,

Mừng hoàng cung có vĩ nhân

Xiết bao siêu việt, bội phần vinh quang!"

Nhìn hài nhi, vẻ luyến thương

Ông già rời khỏi hoàng cung ra về.

Vua lòng sung sướng đê mê

Nghĩ thầm: "Thái tử trị vì giang sơn

Sau này rạng mặt quốc vương

Uy quyền một cõi, danh lừng vang xa

Rồi khi tới tuổi về già

Mới lo đến chuyện xuất gia tu hành"

 

Ma Da Hoàng Hậu

Qua Đời

 

Ít ngày sau tại cung đình

Ma Da hoàng hậu bệnh tình nguy nan

Trước khi lìa cõi dương gian

Nhờ cô em gái đảm đang thay mình

Trông nom thái tử tận tình

Hài nhi lúc đó mới sinh bẩy ngày,

Em hoàng hậu hứa nhận ngay

Đóng vai từ mẫu đẹp thay mọi bề

Ma Ha Ba Xà Ba Đề

Tên bà kế mẫu tràn trề lòng nhân.

Tháng năm lần lượt xoay vần

Bây giờ thái tử đã dần lớn lên

Trở thành cậu bé lành hiền

Thông minh, khả ái, trang nghiêm, nhân từ

Nhà Vua mời các danh sư

Dạy cho thái tử khi vừa lớn khôn

Học hành thông thạo các môn

Cả văn lẫn võ, vượt luôn cả thầy,

Văn chương bẩy tuổi học ngay

Đến mười hai tuổi đã hay mọi ngành,

Năm mười ba tuổi tập tành

Các môn võ thuật, tiến nhanh vô cùng

Đúng theo truyền thống hoàng cung

Vốn dòng võ tướng hào hùng trước đây.

 

Thái Tử Nhân Từ

 

Hoàng cung bát ngát vườn cây

Chim muông thú vật nơi này nhởn nhơ

Vây quanh thái tử nô đùa

Vì chàng toả ngát tâm từ thơm hương,

Một ngày chàng dạo trong vườn

Nhìn chim bay lượn cánh vươn giữa trời

Thình lình chim bị bắn rơi

Mũi tên muốn giết hại đời thiên nga,

Chim rơi xuống cạnh vườn hoa

Nơi chân thái tử, cánh xòa, nằm yên

Chàng bèn ôm chú chim lên

Xót xa tìm cách chữa liền vết thương.

Bỗng nhìn qua phía sau vườn

Thấy người em họ vội vàng chạy ra

Tên là Đề Bà Đạt Đa

Tay cầm cung nỏ, miệng la rầm trời:

"Chính tôi đã bắn chim rơi

Mong anh trả lại cho người bắn chim!"

Lời qua tiếng lại đôi bên

Sau cùng tranh chấp đưa lên pháp đình

Để nhờ phán xử phân minh

Nào ngờ ý kiến chia thành hai phe,

Một phe: "Ai bắn chim kia

Có quyền lấy lại chim về mà thôi!"

Một phe: "Ai cứu chim trời

Ai mà nhân đạo là người giữ chim!"

Thật là khó xử vô biên

Chợt đâu một vị thánh hiền hiện ra

Uy nghi, đức độ, tuổi già

Quần thần kính nể trình qua hỏi người

Ông già nghiêm nghị tỏ lời:

"Mọi người sự sống trên đời quý sao

Cho nên chim thuộc kẻ nào

Hết lòng cứu nó với bao tâm từ

Còn như kẻ ác chớ đưa

Hại muôn sinh vật có chừa ai ra

Trao chim cho Tất Đạt Đa!"

Triều thần cảm phục ông già ý hay

Hợp tình hợp lý lắm thay

Tuân theo đề nghị đó ngay tức thời,

Vua nghe đẹp dạ, mỉm cười

Sai quân vội vã đi mời lão ông

Nào ngờ kiếm khắp hoàng cung

Bóng ông biến mất! Lạ lùng xiết bao!

 

Lễ Xuống Ruộng

 

Người ta nhớ chuyện thuở nào

Hồi lên chín tuổi, lễ vào đầu năm

Nhà Vua, thái tử, các quan

Cùng đi dự lễ viếng thăm ruộng đồng

Mong mùa cày mới thành công

Mong dân no đủ khắp trong xóm làng,

Giữa trưa trời nắng chang chang

Lễ nghi xướng tụng rộn ràng quá lâu

Khi Vua bước xuống ruộng sâu

Tự tay cày luống cày đầu lấy hên

Nông dân ùa xuống ruộng bên

Bắt đầu mùa mới, khắp miền cày theo

Cùng nhau vui vẻ hò reo

Cày sâu, cuốc bẫm chờ gieo hạt mầm.

Đứng xem thái tử động tâm

Thấy bao cảnh khổ xoay vần chốn đây:

"Trâu bò vất vả kéo cày

Nông phu roi quất thẳng tay chẳng từ

Mồ hôi nắng gắt ban trưa

Cả hai ướt đẫm, quá ư nhọc nhằn,

Lưỡi cày xẻ luống thẳng băng

Côn trùng, sâu bọ xác thân tan tành

Con nào sống sót bò quanh

Bầy chim nhỏ bé mổ nhanh làm mồi,

Và rồi chim lớn ngang trời

Chợt đâu sà xuống hại đời chim non,

Thợ săn trong bụi chờ trông

Cung tên nhắm bắn giết luôn chim trời,

Bên rừng thú dữ rình mồi

Chờ nhào ra cấu xé người thợ săn".

Than ôi chỉ tại miếng ăn

Mà người và vật dữ dằn giết nhau

Cuộc đời nào sướng chi đâu

Khiến cho thái tử đớn đau tâm hồn

Càng nhìn cảnh, càng héo lòng

Vội tìm bóng mát ven con đường làng

Dưới cây ngồi lặng, xếp bằng

Trầm tư mặc tưởng rộn ràng tình thương

Xót xa cảnh dưới ruộng mương

Muôn loài tranh sống nên thường hại nhau

Ước mong trần thế về sau

Không còn có cảnh khổ đau muộn phiền.

 

Người Đẹp

Da Du Đà La

 

Vua mong thái tử lớn lên

Trở thành lãnh đạo khắp miền biết danh

Nào ngờ thái tử hiền lành

Ưu tư trầm lặng một mình dưới hoa

Ngài lo thái tử xuất gia

Chẳng màng nối nghiệp Vua cha trị vì

Ngài bèn mời các quan về

Họp bàn mong kiếm kế gì thật hay

Cuối cùng có vị tâu bày:

"Tạo cho thái tử đắm say cung đình!

Hãy đi kén vợ đẹp xinh

Hãy giăng một mạng lưới tình nơi đây

Hương yêu quyến rũ mê say

Tơ lòng vương vấn, mai này sinh con

Thế là mơ mộng không còn

Sẽ ưa, sẽ thích ở luôn ngai vàng!"

Vua nghe ưng ý vô vàn

Truyền ngay lệnh xuống các quan thi hành

Tiệc vui tổ chức cho nhanh

Mời toàn thiếu nữ trâm anh diễm kiều

Đàn ca, nhã nhạc dập dìu

Đích thân thái tử dấu yêu tặng quà,

Khách mời lần lượt đi qua

Đến phiên người chót thật là thần tiên

Nàng công chúa nước láng giềng

Con Vua Thiện Giác đi lên nhận quà

Nàng tên Da Du Đà La

So phần nhan sắc vượt xa mọi người

Dung nhan diễm lệ tuyệt vời

Khiến cho thái tử bồi hồi ngất ngây

Cả hai đứng lặng phút giây

Thế rồi nàng chợt đưa tay chờ quà

Bấy giờ chàng mới nhận ra

Trên bàn quà hết, sao mà khó thay!

Chàng bèn cởi nhẫn đeo tay

Trao cho người đẹp quà này làm duyên

Nàng vui nở nụ cười hiền

Chân ngà quay gót về bên chỗ nàng

Nhạc tình rộn rã không gian,

Các quan chứng kiến vội vàng vào cung

Tâu trình Vua rõ tin mừng

Không lâu sau đó Vua cùng các quan

Ghé sang thăm nước lân bang

Thăm Vua Thiện Giác mở đường kết thân

Để rồi tiến đến cầu hôn

Nhưng Vua Thiện Giác ôn tồn nói ngay:

"Cầu hôn công chúa nước này

Có nhiều hoàng tử quanh đây ngỏ lời

Chiếu theo tập tục nước tôi

Mọi người sẽ phải tranh tài cùng nhau

Ai mà thắng cuộc hàng đầu

Sẽ dành công chúa làm dâu rước về!"

 

Thi Tài Cầu Hôn

 

Nhà Vua Tịnh Phạn nghĩ suy

Lo cho thái tử khó bề thành công

Tự tin thái tử trình ông

Xin đừng hao tổn mình rồng lo âu.

Thời gian thấm thoắt trôi mau

Đến ngày quy định cùng nhau thi tài

Nàng công chúa trên khán đài

Là phần thưởng quý cho người tài ba.

Thoạt tiên thi bắn tầm xa

Cung tên biểu diễn bắn ra băng đồng

Nhiều người đạt được thành công

Nhắm bia trúng đích giữa vòng hồng tâm,

Riêng một người giỏi vô ngần

Mũi tên xuyên thủng qua phần sau bia

Xuyên thêm ba lớp trống kia

Thật là độc đáo! Rất chi lạ kỳ!

Đến phiên thái tử dự thi

Vững tin tài nghệ nên chi mỉm cười,

Kéo cung, cung gãy làm đôi

Phải thay cung quý từ thời cổ xưa

Để trong biệt điện nhà Vua

Nặng nề, khó kéo nên chưa ai dùng,

Vẻ ung dung, dáng hào hùng

Tự tin, thái tử nhận cung trước thềm

Kéo giây cung, phóng mũi tên

Tên bay xé gió trúng liền hồng tâm

Xuyên qua bia phóng đi luôn

Xuyên thêm bẩy lớp trống đồng như chơi

Thật là tài nghệ tuyệt vời

Tỏ lòng khâm phục mọi người hò reo.

Cuộc thi múa kiếm tiếp theo

Đường gươm điêu luyện vèo vèo phóng đi

Chém thân cây mé rừng kia

Thân cây càng lớn, người thi càng tài,

Đến phiên, thái tử khoan thai

Chọn cây lớn nhất khuất ngoài phía sau

Hai thân to dính sát nhau

Chẳng ai dám chọn. Nào đâu có ngờ

Nhanh như chớp, đẹp như mơ

Lưỡi gươm thần tốc chàng đưa qua rồi

Thân cây vẫn vững giữa trời

Tưởng như ngạo nghễ trêu người hùng anh,

Nào ngờ khi gió thoảng nhanh

Cây to đổ xuống cỏ xanh ven rừng,

Đám đông sửng sốt vô cùng

Bật lên thành tiếng reo mừng hò la.

Tranh tài sang đợt thứ ba

Cuộc thi cưỡi ngựa diễn ra cuối cùng

Ngựa đen, to lớn, trong cung

Từ lâu nổi tiếng dữ hung nhất vùng,

Vài người leo nổi lên lưng

Ngựa kia lồng lộn hất tung xuống liền

Vó câu đá hậu cuồng điên

Cổ vươn, bờm dựng, hí lên hãi hùng,

Đến phiên, thái tử ung dung

Nghĩ thầm: "Nhu vẫn thắng cương lẽ thường

Lấy lời hiền, lấy tình thương

Để mà chinh phục tánh hung muôn loài!"

Kề gần ngựa lúc thi tài

Đôi lời chàng rót vào tai dịu dàng

Tay xoa đầu ngựa nhẹ nhàng

Vuốt ve bờm ngựa vô vàn yêu thương

Ngựa bèn trở lại bình thường

Hiền lành chợt lộ, hung hăng chẳng còn

Chàng trèo lưng ngựa cưỡi vòng

Phi nhanh biểu diễn giữa muôn tiếng hò

Mừng người chế ngự ngựa ô

Mừng người chiến thắng tài phô tuyệt vời,

Cạnh bên công chúa mỉm cười

Liếc nhìn thái tử thay lời yêu đương.

 

Cung Vàng

Điện Ngọc

 

Thời gian sau ở hoàng cung

Vua quan tổ chức tưng bừng vui tươi

Lễ thành hôn giữa hai người

Trai tài gái sắc xứng đôi vợ chồng

Tuổi mười sáu, đẹp tơ hồng

Sợi dây luyến ái đôi lòng quyện chung,

Vua luôn suy nghĩ mung lung

Giữ chân thái tử mãi trong lồng vàng

Vua bèn ra lệnh các quan

Xây ba cung điện huy hoàng một nơi

Hoa viên cây cỏ tốt tươi

Sen phô sắc dưới nắng trời nhẹ lay

Hồ xanh in bóng mây bay

Vợ chồng quấn quýt, tháng ngày say mê,

Một cung điện cho mùa hè

Hây hây gió mát bốn bề suối trong,

Một cung điện cho mùa đông

Bập bùng lửa ấm tình nồng hương đưa,

Một cung điện cho mùa mưa

Nhạc mưa thánh thót sớm trưa gợi tình,

Nẻo hoa viên, lối cung đình

Tường cao vây phủ bao quanh phía ngoài

Ngăn che phiền não trần ai

Khỏi vương hạnh phúc của hai tâm hồn.

Trong cung tuyển các nhạc công

Đàn ca réo rắt, tơ đồng lả lơi

Thêm đoàn ca múa xinh tươi

Thân vờn dáng liễu, giọng khơi mạch tình

Cao lương, mỹ vị linh đình

Khiến cho thái tử đắm mình mê say

Trải qua bao tháng cùng ngày

Sống trong cảnh giới hưởng đầy thú vui

Không hề hay biết trên đời

Nhiều nơi bất hạnh, lắm người lầm than.

 

Một Bài Ca

Hay Và Mới Lạ

 

Bao mùa sen nở lại tàn

Một ngày dự tiệc nghe đàn du dương

Đêm về thái tử vấn vương

Rối bời tâm sự, ngổn ngang cõi lòng

Muốn ru vào giấc ngủ nồng

Lệnh truyền trổi tiếng tơ đồng giữa đêm:

"Này danh ca hãy hát lên

Một bài mới lạ êm đềm khác xưa!"

Danh ca trút nỗi tâm tư

Kẻ đàn, người hát như ru hồn người

Cất lời ca tụng đất trời

Với bao cảnh đẹp khắp nơi xa vời

Rừng sâu, lũng thấp, biển khơi

Phố phường hoa lệ, núi đồi nên thơ,

Lâng lâng thái tử như mơ

Bao miền đất hứa đón chờ thênh thang

Ngoài điện ngọc, ngoài cung vàng

Còn bao cảnh lạ khiến chàng ước mong

Hôm sau xin phép rời cung

Để đi du ngoạn khắp vùng xa xôi

Vua thầm nghĩ: "Đến lúc rồi

Con ta yên ấm sống nơi cung đình

Nay cần ra khỏi hoàng thành

Biết thêm đất nước, dân tình nơi nơi

Tương lai con sẽ lên ngôi

Trị vì vương quốc, sống đời gấm hoa!"

Lệnh Vua vội vã ban ra:

"Hãy đưa thái tử chúng ta du hành!"

 

Gặp Người Già

 

Muốn cho mọi chuyện tốt lành

Trong khi thái tử vào thành nay mai

Tránh không gặp cảnh bi ai

Gây ra ấn tượng u hoài trong tâm

Nhà Vua ra lệnh quần thần

Tiếp tay cùng với nhân dân nước nhà

Trang hoàng khắp nẻo gần xa

Giăng đèn đường phố, kết hoa cửa nhà

Dẹp đi những cảnh xấu xa

Kẻ nghèo đói khổ, người già ốm đau,

Thế rồi buổi sáng hôm sau

Lệnh truyền Xa Nặc quân hầu đánh xe

Ngựa tên Kiền Trắc kéo đi

Bao nhiêu cảnh lạ ngoài kia đón chờ.

Kể từ hồi trẻ ấu thơ

Lần đầu thái tử rời xa cung đình

Ca Tỳ La Vệ đẹp xinh

Phô muôn cảnh sắc hữu tình nên thơ,

Bên đường dân chúng ngóng chờ

Được nhìn thái tử, giấc mơ lâu đời

Trầm trồ ca tụng hết lời

Quốc vương trẻ tuổi của thời mai sau,

Lòng chàng sung sướng biết bao

Cảnh đời thực tế khác nào bài ca

Kinh thành rực rỡ xa hoa

Thật là tráng lệ, thật là phồn vinh.

Chợt đâu thoáng hiện bóng hình

Một người già lão cúi mình lom khom

Mặt buồn thảm, vẻ héo hon

Thân gầy, tóc bạc, lưng còng, da nhăn

Bước đi chống gậy khó khăn

Nhìn ông, thái tử băn khoăn ngỡ ngàng

Hỏi thăm, Xa Nặc tâu rằng:

"Xưa kia ông ấy là chàng thanh niên

Nhưng rồi tuổi trẻ không bền

Sức tàn lực kiệt trở nên yếu già

Cảnh này ai cũng trải qua

Cái già xâm chiếm chúng ta hàng ngày

Dần dần từng phút từng giây

Biến ta thành lão ông đây khác gì!"

Lần đầu thấy chuyện lạ kỳ

Ngạc nhiên thái tử nghĩ suy lặng thầm

Trong lòng sửng sốt vô ngần

Sinh ra khủng hoảng tinh thần. Hết vui!

Lệnh cho Xa Nặc trở lui

Về cung lặng lẽ vào nơi thư phòng

Suy tư đè nặng cõi lòng:

"Tuổi già sẽ đến ai hòng thoát qua!"

 

Gặp Người Bệnh

 

Cận thần báo cáo Vua cha:

"Suốt ngày thái tử tỏ ra muộn phiền!"

Vua nghe nói rất ngạc nhiên

Nghĩ nên tổ chức thăm miền xa xôi,

Ca Tỳ La Vệ xem rồi

Kỳ này du ngoạn rong chơi ngoại thành

Sông hồ, đồi núi, thác ghềnh

Phô hình quyến rũ, gợi tình mê say,

Và riêng thái tử lần này

Đã cùng Xa Nặc thấy ngay một người

Chỉ rên la, chẳng nói cười

Trong khi quần chúng vui tươi đón mừng.

"Người kia sao mắt trợn trừng

Miệng ho rũ rượi, thân rung liên hồi

Mặt mày tái mét khác người?"

Ngạc nhiên thái tử thốt lời hỏi thăm

Quỳ bên Xa Nặc thưa rằng:

"Đó là cơn bệnh nó đang hành người

Hôm nay mạnh khoẻ tươi cười

Ngày mai bệnh hoạn ta thời đớn đau

Xác thân ai thoát được đâu

Có ngày rã rượi, thảm sầu, xanh xao!"

Nghe xong sửng sốt biết bao

Trong lòng thái tử dạt dào sầu bi

Nào ham du ngoạn thêm chi

Lệnh cho Xa Nặc quay xe trở về

Lòng buồn sau chuyến vừa đi

Thú vui vương giả thiết gì nữa đây.

Thấy con phiền muộn hao gầy

Nhà Vua vội triệu tập ngay quần thần

Cùng nhau hội ý luận bàn

Mong tìm phương cách làm chàng thêm vui.

Theo đề nghị của mọi người

Đừng cho thái tử đi chơi một mình

Lần sau du ngoạn ngoại thành

Đoàn ca vũ nhạc cung đình cùng theo

Với vài quan ở trong triều

Thăm hoa viên nọ sẵn nhiều trò chơi

Thật quyến rũ, rất tuyệt vời

Hoa vườn thắm nở, chim trời hoan ca.

 

Gặp Người Chết

 

Cuộc du ngoạn lần thứ ba

Như là đám rước hoàng gia tưng bừng

Xảy thêm cảnh tượng lạ lùng

Chỉ riêng thái tử được trông cảnh này:

"Một đoàn người buồn thảm thay

Đi men lối nhỏ ở ngay ruộng ngoài

Cùng khiêng một chiếc quan tài

Bên trong có kẻ nằm dài lặng yên"

Chỉ cho Xa Nặc thấy liền

Chàng lên tiếng hỏi, ngạc nhiên lạ thường:

"Mọi người than khóc thảm thương

Khiêng ai bất động? Tìm đường đi đâu?"

Trang nghiêm Xa Nặc quỳ tâu:

"Đó là thân thuộc u sầu tiễn chân

Một người từ giã cõi trần

Bạn bè thương xót, thân nhân ngậm ngùi!"

Và rồi Xa Nặc mạnh lời

Kể ra sự thật dấu nơi cung đình:

"Người kia chết chẳng khác mình

Từ hồi măng sữa mới sinh ra đời

Rồi thành trẻ nhỏ đùa chơi

Đến khi khôn lớn sang thời thanh niên

Hưởng nhiều lạc thú thần tiên

Hoặc vương đau khổ triền miên trong đời

Lao vào cuộc sống nổi trôi

Nhục vinh góp mặt, buồn vui dự phần

Cái già xâm chiếm dần dần

Tinh thần suy thoái, xác thân rã rời

Đến khi bệnh hoạn tơi bời

Giường kia nằm liệt một nơi chờ ngày

Im hơi, nhắm mắt, xuôi tay

Mọi người ai thoát cảnh này được đâu!"

Được nghe, được thấy lần đầu

"Sinh, lão, bệnh, tử" tiếp nhau xoay vần

Khiến cho thái tử tần ngần

Trong lòng tự nghĩ: "Ngày gần đây thôi

Con đẹp đẽ, vợ xinh tươi

Bạn bè danh vọng, Vua tôi chức quyền

Cả thân mình nữa chẳng bền

Đâu tồn tại mãi ở trên cõi đời

Mê mờ quyến rũ con người

Đắm say dục lạc khắp nơi dương trần

Quên đi cái chết đến gần

Quên đi kiếp sống muôn phần mong manh!"

 

Thú Vui Tan Dần

 

Hoa viên phong cảnh hữu tình

Suối nguồn róc rách, cây cành lả lơi

Đón xe thái tử tới nơi

Đàn ca trổi nhịp, đất trời giăng hoa

Và rồi yến tiệc bày ra

Du dương điệu múa, thướt tha thân người

Tiếc rằng chẳng tạo nụ cười

Tâm hồn thái tử rối bời nghĩ suy,

Nghĩ về cảnh tượng sầu bi

Đám tang người chết vừa đi bên đường

Cuộc đời ngắn ngủi vô thường

Thú vui tạm bợ vấn vương làm gì,

Quần thần xúm lại rủ rê

Mong chàng vui thú thoả thuê chốn này

Nghiêm trang thái tử nói ngay:

"Cảnh đây đẹp đẽ đắm say lòng người

Tưng bừng lễ hội tuyệt vời

Riêng ta cũng muốn vui chơi hòa đồng

Nhưng mà ngẫm nghĩ cho cùng

Đẹp kia nào thoát khỏi vòng tàn phai

Vui kia nào có kéo dài

Vô thường vạn vật muôn loài trước sau

Con đường giải thoát khổ đau

Nếu chưa tìm được ta đâu vui gì

Dòng sông dục lạc tràn trề

Khó mà quyến rũ ta về bến mê!"

Thấy lòng thái tử tái tê

Mọi người chuẩn bị trở về hoàng cung,

Vua nghe buồn bã vô cùng

Canh khuya trằn trọc nặng lòng suy tư.

 

Ý Tưởng

Thoát Trần

 

Thời gian theo cánh gió đưa

Thú vui thái tử hầu như chán chường

Không còn ăn uống bình thường

Xanh xao, gầy ốm, võ vàng, bất an,

Một ngày chàng gặp phụ thân

Tỏ bày bao nỗi bi quan của mình,

Xin đi du ngoạn ngoài thành

Thêm một lần ngắm tươi xanh đất trời

Cho khuây khỏa bớt lòng người

Cho vơi đi nỗi rối bời trong tâm,

Vua nghe mừng rỡ vô ngần

Bèn ngầm sai các cận thần trong cung

Sát theo thái tử trông chừng

Chuyến này tổ chức tưng bừng hơn xưa

Thôn trang cảnh lạ đón chờ

Đồng quê khoáng đãng, ruộng bờ đẹp xinh.

Thong dong cưỡi ngựa một mình

Chàng dừng bên đám nương xanh ngút ngàn

Thả hồn ngắm cảnh miên man

Chẳng ham nghe chuyện các quan giỡn đùa

Một mình dạo dưới nắng trưa

Xem dân cày ruộng đón mùa mới sang.

Chợt đâu thái tử ngỡ ngàng

Thấy ngay trước mắt ánh vàng thênh thang

Một người ăn mặc nghèo nàn

Áo khâu vá víu, thân choàng đơn sơ

Mặt trong sáng, vẻ hiền từ

Tay ôm bình bát bên bờ đang đi

Tóc râu cạo sạch, uy nghi

Bề ngoài lộ vẻ nhu mì, khoan thai,

Chàng bèn hỏi: "Người là ai?"

Dừng chân đạo sĩ trả lời ung dung:

"Ta lang thang khắp núi rừng

Xuất gia tìm đạo, chẳng vương gia đình

Một lòng quyết chí tu hành

Đi tìm chân lý, hy sinh thân mình

Mong ngày cứu độ chúng sinh

Thoát mau khỏi cảnh u minh đau buồn!

Cuộc đời giả tạm vô thường

Sớm còn tối mất hạt sương khác gì

Tiền tài này, danh vọng kia

Nào mang theo được khi lìa dương gian!

Tránh xa tội lỗi gian tham

Đọa đầy dục vọng, trầm luân ái tình

Thoát vòng khổ não cho nhanh

"Sinh, lão, bệnh, tử" quẩn quanh luân hồi!

Ta tìm đường giúp cho đời

Tới bờ giải thoát tuyệt vời thơm hương!"

Nói xong đạo sĩ biến luôn

Dường như phép lạ bất thường xảy ra.

Tâm hồn thái tử thăng hoa

Nghĩ thầm: "Ta đã tìm ra con đường

Phải rời điện ngọc cung vàng

Xuất gia tìm đạo giúp hàng chúng sinh!"

Tâm dũng mãnh, ý kiên trinh

Chàng quay về chốn triều đình tâu Vua.

Trong khi chờ dịp trình thưa

Tin mừng quý tử lại vừa đến mau

Thời gian dệt mộng bên nhau

Giờ đây công chúa con đầu sinh ra,

Nghe tin thái tử thẫn thờ:

"Lại thêm trở ngại cho ta nữa rồi!

Thêm dây ràng buộc mà thôi

Mau mau tìm cách thoát nơi chốn này!"

"Dây ràng buộc" gợi ý hay

Tên hài nhi bởi nghĩa này mà ra

"Dây ràng buộc" La Hầu La

Triều đình thỏa nguyện, Vua cha đẹp lòng

Đúng theo kế hoạch cầu mong

Cầm chân thái tử ở trong lồng vàng.

 

Nỗi Lo

Của Nhà Vua

 

Quyết tìm ánh đạo vinh quang

Một ngày thái tử nghiêm trang tâu trình:

"Kính thưa Cha rất anh minh,

Con luôn ước nguyện riêng mình thiết tha

Muốn xin được phép xuất gia

Trở thành du sĩ không nhà, đi xa

Cầu mong tìm kiếm cho ra

Con đường chấm dứt hằng hà khổ đau!"

Vua nghe thái tử thỉnh cầu

Điều Vua lo sợ từ lâu lắm rồi

Nghẹn ngào Vua khẽ trả lời:

"Giờ con còn nhỏ, chớ rời đi xa

Ở đây cai trị nước nhà

Về già tính chuyện xuất gia muộn gì!"

Chàng thưa: "Con sẽ ra đi

Trừ khi Cha giúp được gì cho con

Thoát vòng đau khổ héo hon

Thoát vòng già yếu mỏi mòn mai sau

Thoát vòng bệnh hoạn ốm đau

Thoát vòng chết chóc ai nào tránh qua!"

Vua nghe giận dữ hét la:

"Con sao suy nghĩ thật là cuồng điên!"

Quyết lòng thái tử thưa thêm:

"Cha lưu con mãi cạnh bên làm gì?

Thân con tù tội khác chi

Xin cho con được ra đi lúc này!"

Phiền muộn thay! Bực bội thay!

Nhà Vua truyền lệnh: "Hãy vây hoàng thành

Mang quân canh gác chung quanh

Đừng cho thái tử bỏ thành ra đi!"

 

Vượt Thành

Tìm Chân Lý

 

Rời cung Vua, lúc trở về

Tâm hồn thái tử say mê một điều

Xuất gia tìm đạo cao siêu

Cho nên cung điện với nhiều cảnh vui

Dù lộng lẫy, dù xinh tươi

Nào đâu quyến rũ nổi người quyết tâm.

Một đêm sau bữa tiệc tàn

Hình như phép lạ đạo vàng hiển linh

Đoàn ca múa, toán gác canh

Thiếp đi mỏi mệt nằm quanh khắp nhà,

Công chúa Da Du Đà La

Ôm con êm ấm giường hoa ngủ vùi.

Nhìn vợ hiền, ngắm con tươi

Trong lòng thái tử vọng lời tâm can:

"Dù thương cha mẹ vô vàn

Dù yêu vợ đẹp, con ngoan vô cùng

Nhưng ta quyết bỏ hoàng cung

Xuất gia tìm hạnh phúc chung cho người

Tìm phương giải thoát muôn loài

Cuộc đời vương giả đoái hoài làm chi!"

Muốn ôm con lúc biệt ly

Sợ con thức giấc ra đi khó bề

Nên chàng nhè nhẹ bước khuya

Đến bên cửa sổ trèo đi ra ngoài

Lần theo mái ngói hiên dài

Leo dần xuống đất, về nơi cuối vườn

Tìm Xa Nặc, nói thân thương:

"Đêm nay ta muốn lên đường đi xa

Ngựa đâu chuẩn bị cho ta!"

Quân hầu Xa Nặc thật là ngạc nhiên

Bị chàng đánh thức nửa đêm

Tuy nhiên y với lệnh trên thi hành,

Chàng xoa đầu ngựa tâm tình:

"Này này Kiền Trắc chúng mình đi thôi

Lặng im kẻo đánh thức người

Hãy đưa ta thoát khỏi nơi chốn này

Ca Tỳ La Vệ đẹp thay

Nhưng xin chớ giữ ta đây làm gì

Đêm nay trọng đại ta đi!"

Dường như thông cảm ngựa kia im lìm

Theo Xa Nặc, dựa màn đêm

Đưa đường thái tử nhẹ êm vượt thành.

Phóng hồi lâu dưới trăng thanh

Người đi nhìn lại kinh thành xa xa

Nguyện thầm: "Đến lúc tìm ra

Con đường diệt khổ thì ta mới về!"

Ngựa phi suốt cả đêm khuya

Khi trời hừng sáng tới bìa rừng kia

Khu rừng yên tĩnh bốn bề

Ẩn tu đạo sĩ tìm về nơi đây.

Tháng Hai, mồng Tám hôm nay

Tuổi hai mươi chín lòng đầy mê say

Người đi cảm khái ngất ngây:

"Chuyến đi tìm đạo từ đây bắt đầu

Này Xa Nặc chớ buồn rầu

Hãy mang Kiền Trắc mau mau trở về!"

Quân hầu ứa lệ bờ mi

Nào tin thái tử bỏ đi một mình,

Cảm thông chàng nói tâm tình:

"Cám ơn Xa Nặc trung thành của ta

Một khi ta đã xuất gia

Trên người trang sức xa hoa đâu cần

Hãy mang trở lại hoàng cung

Hãy quỳ thưa với phụ vương ta rằng

Ta đi chẳng chút giận hờn

Xuất gia chẳng phải không thương gia đình,

Chính vì yêu mến chân thành

Ta đi tầm đạo và đành tạm xa

Con đường giải thoát tìm ra

Khổ đau chấm dứt thì ta mới về,

Dù ta thất bại sá gì

Trước sau cũng chết, cũng lìa Vua cha

Cũng lìa cung điện xa hoa

Xưa nay thần chết có tha ai nào!"

Chàng cầm gươm, rút khỏi bao

Cắt ngay mớ tóc rồi trao đem về.

Trở lui Xa Nặc não nề

Ngoái nhìn thái tử tái tê cõi lòng,

Ngựa buồn chậm bước về cung

Báo tin thái tử vào rừng ẩn tu

Lìa xa mãi mãi cung Vua

Giã từ nhung lụa, giã từ hoàng gia.

 

Cuộc Tìm Đạo

Bắt Đầu

 

Nhạc rừng tấu khúc hoan ca

Đón Sa Môn Tất Đạt Đa đăng trình

Áo quần sang trọng trên mình

Khó coi với kẻ tu hành lang thang

Gặp tay săn thú đi ngang

Chàng bèn đề nghị đôi đàng đổi trao

Quần thô, áo vải mặc vào

Đơn sơ trang phục, thanh cao tâm hồn

Trèo đèo, lội suối, băng nguồn

Tìm thầy học đạo dập dồn buớc chân,

Mọi người tiếp đãi ân cần

Nhìn chàng thầm nghĩ: "Vĩ nhân khác người

Vẻ cương quyết, mặt sáng ngời

Chắc mau chứng đạo giúp đời mai sau"

Sa Môn trong những ngày đầu

Gặp thầy, học đạo, nhưng đâu thỏa lòng

Đâu như ý nguyện hằng mong

Nghĩ mình cần phải đi vùng xa xa.

Nghe vương quốc Ma Kiệt Đà

Có thầy truyền đạo thật là giỏi giang

Chàng bèn vội vã tìm sang

Đến thành Vương Xá của vương quốc này

Kinh đô cung điện đẹp thay

Các quan nhìn thấy báo ngay về triều:

"Có nhà đạo sĩ rất nghèo

Nhưng sao có vẻ cao siêu, thánh hiền

Mặt cương nghị, dáng oai nghiêm

Ánh vàng kỳ diệu tỏa trên thân người!"

Vua nghe vội vã triệu mời

Cùng chàng đàm luận việc đời gần xa

Nhà Vua Tần Bà Sa La

Nghe chàng nói chuyện rất là mến thương

Vua khâm phục nói cùng chàng:

"Trẫm càng tiếp xúc lại càng quý thay

Xin ngài ở lại nơi đây

Giúp ta cai trị nước này yên vui!"

Chàng từ chối, vội trả lời:

"Đại Vương thông cảm cho người đi tu

Tôi từng từ bỏ ngôi Vua

Du hành mong gặp minh sư chốn này!"

Vua nghe cung kính chắp tay:

"Lên đường xin chúc ngài đầy cơ may

Tìm ra chân lý mai này

Vui lòng trở lại chốn đây giúp người

Dù thành, dù bại đường đời

Cũng xin trở lại, ta thời ước mong!"

 

Sáu Năm

Chiến Đấu

 

Hành trình tiến bước ung dung

Đưa chân chàng đến khu rừng đẹp thay

Nhiều người tụ tập nơi đây,

Chàng vui học đạo với thầy tài ba

Hai thầy tên A La La,

Uất Đầu Lam Phất thiết tha dạy đời.

Một thời gian ngắn qua rồi

Chàng thông hiểu hết những lời đạo sư

Chưa thỏa nguyện, vẫn suy tư

Nhủ lòng: "Ta phải tự tu một mình

Tìm ra chân lý quang vinh!"

Chàng bèn tiếp cuộc hành trình xa thêm.

Vượt dòng sông Ni Liên Thuyền

Vào khu rừng rậm ở bên kia bờ

Nơi gần đất thánh Ca Da

Trong rừng chàng gặp năm nhà khổ tu

Năm anh em Kiều Trần Như

Tu theo phương pháp giày vò xác thân

Nói rằng: "Người chốn dương trần

Càng nuông thân xác, càng gần khổ đau

Giờ tu ép xác cho mau

Còn chi đau khổ, còn đâu muộn phiền!"

Chàng nghe hợp lý theo liền

Thực hành khổ hạnh triền miên chẳng nề

Chân đau, lưng mỏi, thân tê

Mùa đông lạnh buốt, mùa hè nóng thiêu

Ngồi yên một chỗ sớm chiều

Ít ăn, ít ngủ nom tiều tụy thay!

Để rồi thức suốt đêm ngày

Người đầy bụi bẩn, thân gầy trơ xương.

Thời gian qua, sáu năm trường

Nhớ ngày quyết chí tìm đường xuất gia

Hai mươi chín tuổi xa nhà

Sáu năm khổ hạnh trôi qua chốn này

Ba mươi lăm tuổi giờ đây

Vẫn chưa giải thoát, còn đầy u minh.

Trước kia khi ở hoàng thành

Ngục tù lạc thú vây quanh nhốt người

Sai lầm phung phí cuộc đời

Đến khi lặn lội tìm nơi tu hành

Hang sâu, núi thẳm, rừng xanh

Khổ tu hành hạ thân mình đớn đau

Nào ngờ kết quả gì đâu

Cả hai nếp sống trước sau sai lầm

Mục tiêu chân lý muốn gần

Con đường "trung đạo" ta cần theo ngay

Uống ăn giữ sức hàng ngày

Thân kia sạch sẽ, tâm này tịnh thanh

Lắng sâu thiền định ý mình

Nhận chân sự vật ở quanh rõ ràng.

Sa Môn lê bước nhẹ nhàng

Tìm ra sông tắm, sóng vàng reo vui

Trần gian bụi bậm sạch rồi

Thân gầy sức yếu nghỉ ngơi ven bờ.

 

Cúng Dường

 

Có gia đình nọ chăn bò

Sống trong làng nhỏ cạnh khu rừng già

Vợ tên là Tu Già Đa

Con trai khoẻ mạnh sinh ra đầu lòng

Nàng vui thỏa nguyện cầu mong

Nên nay mang sữa vào trong khu rừng

Tạ ơn, cúng các vị thần

Đang đi nàng thấy hiện dần từ xa

Bóng Sa Môn Tất Đạt Đa

Gốc cây ngồi nghỉ, xem ra khác người

Tuy gầy yếu vẫn sáng tươi

Ngạc nhiên nàng nghĩ: "Chắc ngài ngồi đây

Thần linh ngự trị rừng này!"

Nàng bèn dâng cúng sữa ngay trước người.

Sa Môn mở mắt lòng vui

Từ từ uống sữa, mỉm cười tạ ơn

Sữa làm sức khoẻ khá hơn

Sa Môn khẽ nói: "Cúng dường quý thay

Thân ta khoẻ mạnh lại ngay

Chẳng là thần thánh, ta đây là người

Đi tìm chân lý cao vời

Tìm đường diệt khổ, giúp đời thăng hoa!"

Thấy Sa Môn Tất Đạt Đa

Tắm sông, ăn uống như là bỏ tu

Năm anh em Kiều Trần Như

Bàn nhau tìm cách rời khu rừng này

Đến Ba La Nại gần đây

Vào vườn Lộc Uyển, thân gầy khổ tu.

Sa Môn ở lại rừng xưa

Quyết theo đường đạo mình vừa mở ra.

 

Cuộc Chiến Đấu

Vĩ Đại

 

Vượt sông hướng tới nẻo xa

Tìm nơi thiền định thiết tha giúp đời

Gặp người đang gánh cỏ tươi

Sa Môn xin cỏ lót nơi ngồi thiền

Gốc cây bóng rợp êm đềm

Bồ Đề vươn nhánh gần bên đón chào

Phút giây trọng đại biết bao

Đồng hoang yên tĩnh, trời cao trong lành

Trợ duyên cho kẻ tu hành

Kiết già ngồi gốc cây xanh giữa đồng

Mặt quay nhìn về hướng Đông

Hai bàn tay đặt trên lòng bàn chân

Phát lời thệ nguyện quyết tâm:

"Cho dù phải bỏ xác thân chốn này

Quyết không rời khỏi nơi đây

Nếu không đắc đạo một ngày tương lai!"

Chư thiên rộn rã mừng vui

Rằm tháng Tư đẹp tuyệt vời hôm nay.

Thời xưa truyền thuyết cho hay

Có nhiều thế lực mang đầy xấu xa

Thường hay quấy nhiễu tâm ta:

"Tham lam, sân hận, mê mờ ngu si

Và ganh tỵ, với hồ nghi"

Cùng bao tội lỗi chuyên đi kết bè

Chuyên gieo độc hại gớm ghê

Gây ra phiền não, mang về bất an

Gọi tên chung là Ma Vương,

Ma Vương phẫn nộ tìm đường cản ngăn

Tìm đường quấy phá Sa Môn

Tạo ra trận bão kinh hồn bủa vây

Cuồng phong tàn phá quanh đây

Nhưng riêng cảnh vật dưới cây Bồ Đề

Nhờ thiền, mãnh lực mọi bề

Cho nên yên ổn chẳng hề hấn chi.

Yêu ma nọ, quỷ sứ kia

Bèn dùng tên độc bắn đi căm thù

Nhưng tên bay đến người tu

Thành sen muôn cánh từ từ nhẹ rơi.

Quỷ ma đổi cách phá người

Biến thành gái đẹp lả lơi gợi tình

Múa ca uốn éo thân hình

Như khơi lại thú cung đình trước kia,

Sa Môn thiền định uy nghi

Quỷ yêu tội lỗi dễ gì chuyển lay.

Ma Vương thất bại chua cay

Âm mưu lần cuối ra tay phá người

Một mình xuất hiện, thốt lời

Nửa như chế giễu, nửa thời khuyên can:

"Này ông thái tử vĩ nhân

Tưởng mình là kẻ tuyệt luân hơn người

Mất hai mươi chín năm trời

Bản thân hưởng lạc ở nơi cung đình

Sáu năm hành hạ xác mình

Thân gầy, sức yếu tu hành ích chi

Giờ đây thiền định ngu si

Đạo vàng khó đạt, dễ gì cầu mong

Ai là nhân chứng cho ông

Rằng đường tu sẽ thành công hơn đời?"

Ma Vương nhạo báng nặng lời

Dễ đâu lay chuyển ý người vững tin

Sa Môn tay phải nhấc lên

Đưa ra mặt đất, chấm liền xuống đây:

"Chứng nhân là thế gian này!"

Đúng! Bao nhiêu kiếp ngài thay dạng người

Khi nam, khi nữ luân hồi

Nhiều phen nghèo khó, lắm thời giàu sang

Khoan dung, nhẫn nhục, yêu thương

Tìm đường cứu khổ giúp hàng chúng sinh.

Ma Vương phá hoại bất thành

Như cơn ác mộng biến nhanh tức thời.

Sa Môn một bóng thảnh thơi

Mây mù quét sạch, bầu trời sáng trăng

Hương thơm ngan ngát không gian

Cõi trần cảnh vật sẵn sàng thăng hoa.

 

Thức Tỉnh

 

Giờ Sa Môn Tất Đạt Đa

Tập trung thiền định thật là thâm sâu

Sáng bừng trí tuệ rất mau

Nhận ra quá khứ trước sau kiếp người,

Khi đời này chấm dứt rồi

Thì đời sống khác tức thời tiếp theo

Chết là thân xác hủy tiêu

Rồi tìm thân mới đều đều tái sinh;

Ngài hay mọi việc tạo thành

Mọi nhân hiện tại chúng sinh gieo trồng

Sẽ gây hậu quả chập chùng

Sướng hay là khổ liền trong nhiều đời;

Ngài hay tất cả kiếp người

Tương quan mật thiết tuyệt vời cùng nhau

Tâm bừng chân lý thâm sâu

Thấu nhìn muôn vật nhiệm mầu ở quanh

Mặt trời, sao, các hành tinh

Ngân hà vũ trụ hiện nhanh trong thiền;

Nhận ra mọi thứ kết liên

Kết từ hạt bụi kết lên sao trời

Luôn luôn mọi vật đổi dời:

Sanh rồi lại diệt, diệt rồi lại sanh

Thành rồi hoại, hoại rồi thành

Việc gì cũng có ngọn ngành nguyên nhân;

Ngài nhận ra khắp dương trần

Dâng đầy phiền não, ngập tràn khổ đau

Vì ham lạc thú cùng nhau

Cội nguồn đau khổ ai đâu tỏ tường,

Rõ đâu vạn vật vô thường

Cho nên mù quáng tìm đường hại nhau

Để mong thỏa mãn trước sau

Biết bao dục vọng mưu cầu xấu xa

Tiếc thay danh, lợi kiếm ra

Chẳng mang hạnh phúc cho ta lâu bền

Mất còn, còn mất triền miên

Cớ sao tranh cướp kiếm tìm loay hoay,

Hận thù oán ghét tràn đầy

Chẳng gieo an lạc lại gây muộn sầu,

Đây là chân lý nhiệm mầu

Con đường chấm dứt khổ đau kiếp người.

Nếu ai ngộ được như ngài

Ngừng ngay dục vọng, dứt ngay oán hờn

Muôn lòng chan chứa tình thương

Bình an, hạnh phúc trăm đường hoan ca.

Khi Sa Môn Tất Đạt Đa

Suốt thông mọi lẽ, thật là vui thay

Vô minh tăm tối tan ngay

Khắp châu thân bỗng toả đầy hào quang

Chẳng còn là kẻ bình thường

Mục tiêu giác ngộ vẻ vang đạt thành

Ngài thành Phật của chúng sinh

Nụ cười thanh tịnh, thân hình an nhiên.

Phật thành đạo. Ngài xả thiền.

Bình minh ngời sáng, thiên nhiên rực hồng

Vừng dương ló dạng phương Đông

Ánh dương chói lọi ruộng đồng bao la

Đón chào Đức Phật Thích Ca

Núi đồi ngan ngát hương hoa thơm lừng

Gần xa vạn vật vui mừng

Nhạc trời réo rắt, chim rừng líu lo

Mây giăng rực rỡ sắc phô

Cầu vồng ngũ sắc điểm tô ngang trời

Cảnh quan kỳ diệu tuyệt vời

Khắp nơi sửng sốt, mọi người ngạc nhiên.

 

Chọn Người

Dạy Đạo

 

Nguồn vui dào dạt vô biên

U minh dứt hết, não phiền tiêu đi

Phật ngồi dưới gốc Bồ Đề

Tháng ngày suy tưởng nghĩ về niềm vui

Về chân hạnh phúc tuyệt vời

Mà ngài vừa đạt trong thời gian qua

Phật suy nghĩ thấy xót xa,

Chúng sanh tăm tối khó mà khổ tu

Chi bằng mình cứ ẩn cư

Hưởng nguồn an lạc riêng tư một mình.

Chợt trong tâm vọng âm thanh:

"Thế gian đau khổ ngài đành quên sao

Chúng con ao ước từ lâu

Xin ngài chỉ dạy đạo mầu chờ mong!"

Phật nghe chợt nghĩ trong lòng:

"Đường tìm chân lý vô cùng chông gai

Kiên trì, tinh tấn lâu dài

Cần nhiều nghị lực, mấy ai theo cùng!"

Trong tâm vọng tiếng vang lừng:

"Chúng con chịu cảnh mịt mùng tối tăm

Nhưng không quá đỗi mê lầm

Nhiều người có thể học chân lý này!"

Phật do dự ít phút giây

Chợt đâu hình ảnh trước đây hiện về

Đám hoa sen ở đầm kia

Nhiều cây ngập nước khó bề trồi lên

Nhưng nhiều cây vượt phía trên

Vươn cao nở những cánh sen sáng ngời

Ngoài ra một số chơi vơi

Vật vờ mặt nước, nổi trôi tứ bề,

Chúng sinh nào có khác gì

Nhiều người bể khổ bến mê ngập chìm

Nào đâu vươn được lên trên

Khó bề cứu vớt khỏi miền u minh,

Nhiều người đã tiến bộ nhanh

Bến bờ giải thoát tu hành tới nơi

Như sen nở dưới mặt trời

Vươn cao mặt nước, xa nơi bùn lầy,

ưu tiên truyền đạo giờ đây

Khai tâm những kẻ loay hoay tìm đường

Như sen mặt nước đang vươn

Cần khai lối đạo ngát hương thơm này.

Mỉm cười Phật nói: "Lành thay!

Dĩ nhiên ta sẽ chỉ bày thế nhân

Đường diệt khổ, bước tu thân

Ta nay thành đạo, quyết  tâm giúp người

Nhưng người phải nhớ ở đời

Tự mình cố gắng giúp nơi chính mình

Phật nào cứu được chúng sinh

Chúng sinh phải tự cứu mình trước thôi

Chịu nghe giáo pháp cao vời

Trước khi trông cậy vào nơi Phật Đà,

Ai mà tìm đến với ta

Nhiệt tình học hỏi, thiết tha tu hành

Tinh thần rộng mở, tâm thành

Ta vui chỉ dạy chúng sinh đạo mầu!"

Phật thầm nghĩ lúc bắt đầu

Nên đi giáo hóa ai mau thấm nhuần,

Nghĩ về thuở trước có lần

Bao năm học đạo nhọc nhằn trôi qua

Với hai thày A La La

Uất Đầu Lam Phất lúc xưa dạy ngài

Giờ đây họ đã qua đời,

Phật bèn nghĩ đến năm người khổ tu

Năm anh em Kiều Trần Như

Cùng tu ép xác lúc xưa với ngài

Giờ đây đang ở Vườn Nai

Gần Ba La Nại đất trời linh thiêng

"Ta tìm dạy họ đầu tiên!"

Phật đi đến đó để truyền đạo ngay.

 

Lời Dạy Đầu Tiên

 

Phật đi chậm rãi nhiều ngày

Qua làng, qua trại. Dáng ngài trang nghiêm

Tướng cao lớn, vẻ dịu hiền

Như gây an lạc khắp miền thôn trang

Dù nghèo hèn, hoặc giàu sang

Phật đều quý trọng ngang hàng như nhau

Tình thương bình đẳng trước sau

Như mưa tưới khắp hồ ao, ruộng đồng.

Vườn Nai rực rỡ ánh hồng

Đón chào Đức Phật khẽ dừng bước chân

Riêng năm đạo sĩ bảo thầm:

"Chẳng nên tiếp đón ân cần làm chi

Sa Môn này đã bỏ đi

Bỏ tu khổ hạnh, đáng gì để tâm!"

Nhưng khi Đức Phật tới gần

Nhận ra hình tướng muôn phần oai nghiêm

Họ bèn tự động đứng lên

Đón chào cung kính giữa miền cỏ hoa:

"Hoan nghênh bạn Tất Đạt Đa

Giờ đây trở lại thật là tốt thay

Mình cùng tu học nơi này

Cùng tu khổ hạnh như ngày xưa thôi!"

Phật bèn cảm tạ đôi lời

Nghiêm trang khẽ nói: "Các người hiểu ta

Hiện nay ta đã khác xa

Không còn là Tất Đạt Đa nữa rồi

Danh xưng đó chẳng hợp thời!"

Năm người hỏi lại: "Gọi ngài là chi?"

Phật bèn giảng: "Hãy nhìn kia

Chúng sinh trần thế u mê ngủ vùi

Vô minh che phủ khắp nơi

Nay ta thức tỉnh giữa đời tối tăm

Tìm ra chân lý muôn năm

Những người giác ngộ gọi bằng Phật thôi!"

Với lòng thành kính tuyệt vời

Cả năm đạo sĩ thốt lời cầu xin:

"Kính mong Đức Phật tôn nghiêm

Đưa đường chỉ lối về miền thanh cao

Xin ngài truyền dạy đạo mầu

Cho đời giác ngộ được mau như ngài!"

 

Tứ Diệu Đế

 

Nhận lời xin của năm người

Phật hoan hỉ thuyết pháp bài đầu tiên

"Chuyển Pháp Luân" ngài giảng liền

Chuyển "Bánh Xe Pháp" vừa tìm được ra

"Pháp" là chân lý cao xa

Phật lên tiếng nói: "Ngẫm ra ở đời

Bốn điều chân lý tuyệt vời

Là "Tứ Diệu Đế" con người chớ quên

Bốn điều cao cả vô biên

Đưa ta ra thoát khỏi miền u mê:

- Một là "Khổ Đế" não nề

Đây là chân lý nói về khổ đau

Cuộc đời bất hạnh trước sau

"Sinh, lão, bệnh, tử" tiếp nhau xoay vần

Người theo lạc thú đuổi săn

Cuối cùng còn lại vết hằn đau thương,

Dù cho thoả mãn mọi đường

Cuối cùng sẽ lại chán chường trống không

Chẳng bao giờ thật hài lòng

Khó cầu hạnh phúc, khó mong an bình.

- Hai là "Tập Đế" phát sinh

Nguyên nhân "Khổ" của đời mình là đây

Khi ta chất chứa tâm này

Chứa nhiều dục vọng, chất đầy tham lam

Khổ đau kéo đến dễ dàng

Tựa như người có bạc vàng đầy kho

Đắm say giữ của bo bo

Lòng tham ái đó khiến cho khổ đời

Quẩn quanh suy nghĩ rối bời

Gây ra phiền não cho người biết bao

- Ba là "Diệt Đế" dứt mau

Tìm đường diệt hết khổ đau tận nguồn,

Khi ta gột sạch trong tâm

Diệt trừ dục vọng, tham lam hết rồi

Khổ đau sẽ chấm dứt thôi

An bình, hạnh phúc ta vui vô cùng

- Bốn là "Đạo Đế" con đường

Giúp ta rũ sạch chập chùng khổ đau

Con đường "Trung Đạo" theo mau

Con đường ở giữa hai đầu cực đoan:

Một đầu hưởng lạc thế gian

Đam mê, say đắm hưởng tràn chẳng ngưng

Một đầu khổ hạnh vô cùng

Ép thân, hành xác thảm thương nhọc nhằn.

 

Bát Chánh Đạo

 

Đường "Trung Đạo" đẹp vô ngần

Con đường tám nhánh muôn phần tịnh thanh

Theo "Bát Chánh Đạo" nhiệt thành

Đạt mau Giác Ngộ, nhập nhanh Niết Bàn,

Bát chánh đạo, tám nẻo đường

Đưa ta theo lối ánh vàng thênh thang:

"Nhận chân sự vật đàng hoàng,

Nghĩ suy chín chắn, nói năng chân tình,

Luôn luôn làm chuyện quang minh

Gian tham, trộm cắp, sát sinh tránh đường,

Không theo nghề nghiệp bất lương,

Siêng năng tinh tấn noi gương tốt lành,

Giữ cho đầu óc tinh anh

Những điều chân chánh nghĩ rành chẳng quên,

Tập trung tư tưởng vững bền

Khiến cho trí tuệ sáng lên rạng ngời"

Theo "Bát Chánh Đạo" tuyệt vời

Hưởng nguồn hạnh phúc! dứt đời khổ đau!

Sau khi nghe giảng đạo mầu

Cả năm đạo sĩ cùng nhau vui mừng

Nhận ra chân lý tột cùng

Xin làm đệ tử một lòng vững tin.

Năm người đệ tử đầu tiên

Quyết theo lối đạo, quyết tìm đường tu

Thỉnh cầu Đức Phật nhân từ

Dẫn đường chỉ lối tới bờ thơm hương.

 

Đạo Vàng

Sáng Tỏ

 

Kể từ khi đó Đạo Vàng

Theo chân Đức Phật lên đường độ sinh

Địa cầu như rạng bình minh

Phật đi thuyết pháp nhiệt tình khắp nơi

Khéo tìm cách, khéo lựa lời

Giúp bầy con trẻ, giúp người bình dân

Phật mang chuyện dễ vô ngần

Tìm phương giảng dạy xa gần hiểu mau,

Với người có kiến thức cao

Phật bèn phân tích trước sau kỹ càng,

Có người Phật dạy nhẹ nhàng

Lặng thinh và chẳng nói năng một lời.

Nhưng bài thuyết pháp tuyệt vời

Ngài nêu gương sáng sống đời thanh cao

Phật luôn rộng lượng biết bao

Sáng ngời đạo đức, dạt dào từ bi,

Dạy người điên loạn, ngu si

Phật luôn kiên nhẫn hướng về chúng sinh.

Dần dà hương đạo lan nhanh

Rất nhiều đệ tử tâm thành xin theo

Thiện nam, tín nữ mừng reo

Ngợi ca Đạo Pháp, kính yêu Phật Đà

Dù tại gia, hay xuất gia

Mọi người đủ hạng thiết tha tu hành

Không phân đẳng cấp riêng mình

Như lời Phật dạy: "Sông thành biển khơi!

Các sông lớn nhỏ khắp nơi

Khi tuôn vào biển tức thời hòa nhau

Cùng chung vị mặn trước sau

Cùng tên biển cả, chung mầu đại dương!"

 

Những Lời

Tán Dương

 

Một hôm có kẻ tán dương:

"Thế Tôn vĩ đại, phi thường lắm thay

Bậc Thầy hiếm có xưa nay!"

Phật nghe bèn dạy: "Đời này chớ nên

Vì ta phí sức ngợi khen

Đừng vì kính trọng mà tin nhiệt thành,

Hãy do chính bản thân mình

Mang lời ta dạy thực hành thử xem

Thấy rằng đúng hãy nên tin

Tin rồi nhờ Pháp qua miền u mê!"

Phật còn khiêm tốn nhiều bề

Ví von Phật Pháp như bè qua sông,

Như ngón tay chỉ mặt trăng

Vạch ra chân lý, chỉ đường cho theo,

Đã là bè tất có nhiều

Thuyền, bè đủ loại cùng chèo qua sông,

Đã là ngón chỉ mặt trăng

Tất nhiên nhiều ngón tay cùng chỉ lên,

Đi tìm chân lý vững bền

Nhiều đường, lắm nẻo chẳng riêng Đạo mình!"

Rồi ngài thêm: "Hỡi chúng sinh

Còn nhiều vị đáng tôn vinh ở đời

Còn nhiều giáo chủ khắp nơi

Với nhiều giáo pháp giúp người lành thay

Chớ chê bai các vị này

Hãy lo nhiệm vụ tu ngay thân mình!"

 

Thuyết Pháp

Tại Trúc Lâm

 

Thời gian lần lượt trôi nhanh

Một ngày Đức Phật nhớ tình Vua xưa

Nhớ Vua Tần Bà Sa La

Nơi thành Vương Xá thiết tha mong chờ,

Phật bèn trở lại thăm Vua

Dẫn theo đệ tử an cư trên đồi

Ngày ngày thuyết pháp giúp đời

Vua và dân được nghe lời gấm hoa

Bà con nô nức gần xa

Xin quy y Phật thật là đông vui,

Vua bèn cùng một số người

Cúng dâng Đức Phật một nơi tốt lành

Trúc Lâm vườn rộng cây xanh

Làm nơi thuyết pháp giữa thành đông dân,

Bà con nghe pháp vui mừng

Oai danh Đức Phật vang lừng lan xa.

 

Đề Bà Đạt Đa

 

Người em Đề Bà Đạt Đa

Nghe danh Đức Phật tỏ ra ganh ngầm

Tìm thêm kẻ xấu kết thân

Âm mưu hại Phật chẳng ngần ngại chi.

Một lần tại mỏm núi kia

Phật đang thiền định bỗng nghe vang ầm

Trên cao có kẻ bất nhân

Hè nhau lăn đá ác tâm hại người

May thay tảng đá vỡ đôi

Lăn sang hai phía, Phật ngồi bình an.

Một lần Đức Phật đi ngang

Ghé thành Vương Xá y vàng uy nghi

Có vài đệ tử cùng đi

Bọn gian hay biết nên về bàn nhau

Mua voi, cho uống rượu vào

Rồi dùng cây đánh, voi nào chịu yên

Voi say lồng lộn điên lên

Bọn gian vội thả voi trên đường làng

Gần nơi Đức Phật đi ngang

Mong voi dẫm chết phái đoàn thầy tu,

Mọi người chạy trốn âu lo

Phật không hoảng sợ, lòng từ phô ra

Tình thương sức mạnh thăng hoa

Voi say cảm nhận bao la tâm hiền

Hết hung hăng, hết cuồng điên

Từ từ đến Phật quỳ bên chân ngài,

Xoa đầu voi, Phật khoan thai

Dạy hàng đệ tử: "Lành thay tâm từ

Thù không diệt được hận thù

Nhưng tiêu tan với tâm từ bao la!"

Về sau liên tiếp xảy ra

Tai ương cho chính Đề Bà Đạt Đa

Trước khi chết, rất thiết tha

Ăn năn, hối lỗi tuy là thành tâm

Cầu xin gặp Phật một lần

Nhưng vì nghiệp ác bội phần từ lâu

Chết nào gặp Phật được đâu

Đọa vào địa ngục khổ đau cực hình,

Gieo nhân ác, ác hại mình

Tiếp trong nhiều kiếp thật tình thảm thương.

 

Trở Về

Quê Hương

 

Một ngày Đức Phật lên đường

Về thăm lại chốn quê hương của mình

Ca Tỳ La Vệ đẹp xinh

Nghe tin chuẩn bị linh đình vui tươi

Đón chân Đức Phật tới nơi

Cùng đoàn đệ tử đông người đi theo

Mọi người sung sướng hò reo:

"Bây giờ thái tử kính yêu là Thầy

Vị Thầy cao quý về đây

Kinh thành rộng mở vòng tay đón chào!"

Vua cha Tịnh Phạn tự hào:

"Thật là vinh dự lớn lao vô cùng!"

Vua cha nôn nóng trong lòng

Nhiều năm xa cách luôn mong con về

Nên sai người phóng ngựa đi

Dò la xem thử có gì lạ không,

Cận thần phóng ngựa đi xong

Hôm sau trở lại hoàng cung tâu bày:

"Phật và đệ tử tại đây

Sáng ôm bình bát hàng ngày xin ăn!"

Vua nghe tức giận vô vàn:

"Con nhà vương giả thành chàng ăn xin

Thật là nhục nhã vô biên

Phải mau ngăn chặn kẻo thêm muộn sầu!"

Vua theo hầu cận dẫn đầu

Nhắm nơi con ở phóng mau đi liền,

Tới nơi thấy dáng con hiền

Giờ đây thái tử trở nên Phật rồi

Hào quang rạng rỡ sáng ngời

Nghiêm trang đệ tử cùng ngồi vây quanh

Vua tuy cảm động, hỏi nhanh:

"Con nghèo đến phải hạ mình xin ăn?"

Phật thưa: "Chẳng phải khó khăn

Đó là tục lệ con cần phải theo!"

Vua nghe nổi giận thêm nhiều

Quát lên: "Con chớ nói điều quàng xiên

Ta dòng Vua Chúa há quên

Mâm vàng, chén bạc sao nên nỗi này?

Ăn xin tục lệ lạ thay?"

Phật nghe lễ phép tỏ bày cùng Vua:

"Kính thưa cha, kể từ xưa

Cha dòng Vua Chúa đúng như vậy rồi!

Riêng con tu để giúp đời

Nay theo dòng dõi Phật thời trước đây

Hạ mình khất thực hàng ngày

Đây là tục lệ bậc Thầy đặt ra!"

Thưa xong Phật nắm tay cha

Vừa đi vừa nói ôn hòa, thâm sâu

Giảng Vua nghe đạo nhiệm mầu

Con đường chấm dứt khổ đau ở đời.

Sau khi nghe Pháp tuyệt vời

Muôn hàng châu ngọc, muôn lời gấm hoa

Niềm vui về với Vua cha

Vua khen: "Con quả tiến xa lạ lùng!

Xứng danh giáo chủ vô cùng

Bậc Thầy cao quý, đẹp lòng hoàng gia.

Cha đảnh lễ. Hãy nhận cha

Vào làm đệ tử. Thật là mừng thay!"

Thời gian Phật ngụ tại đây

Vợ, con Đức Phật lòng đầy thiết tha

Vợ là Da Du Đà La

Cùng con trai La Hầu La thỉnh cầu

Xin quy y, học đạo mầu

Xin làm đệ tử. Phật thâu nhận liền.

Phật lần lượt thâu nhận thêm

Bà dì kế mẫu lành hiền thuở xưa

Và nhiều người họ Thích Ca

Cùng làm đệ tử thật là đông vui.

 

Trưởng Giả

Cấp Cô Độc

 

Chỉ thăm quê ít ngày thôi

Tiếp đường truyền đạo Phật rồi lại đi

Đến thành Xá Vệ nước kia

Có Ông trưởng giả từ bi chân tình

Cấp Cô Độc rất tâm thành

Từ lâu ngưỡng mộ oai danh Phật Đà

Của riêng vàng bạc xuất ra

Mua vườn, xây cất tòa nhà thênh thang

Dùng làm tịnh xá khang trang

Rước ngài thuyết pháp giúp hàng chúng sinh.

Nơi đây Phật giảng nhiều kinh

Giảng về "bố thí" Phật minh định rằng:

"- Cúng dường Phật với chư Tăng

Tuy công đức lớn, không bằng quy y.

- Quy y Phật, Pháp, Tăng kia

Tuy công đức lớn, khó bì bản thân

Giữ dìn năm giới chuyên cần.

- Nhưng hay hơn nữa là tâm của mình

Lòng từ quán tưởng nhiệt tình.

- Tuy nhiên công đức chúng sinh hàng đầu

Là lo phát triển thật sâu

Tầm nhìn trí tuệ để mau biết rằng

Nào đâu sự vật thường hằng

Nay còn, mai mất, vô thường biết bao!"

 

Vua Tịnh Phạn Qua Đời

 

Sau khi thuyết pháp ít lâu

Tin Vua đau nặng chợt đâu báo về

Vội vàng Phật trở lại quê

Thăm Vua lần cuối trọn bề cha con

Thấy cha buồn bã, héo hon

Phật bèn thuyết pháp ôn tồn kề bên

Vua nghe trút hết não phiền

Vui tươi niệm Phật, nhẹ êm qua đời.

 

Tỳ Kheo Ni

 

Khi Vua Tịnh Phạn mất rồi

Nhiều người phái nữ cũng đòi xuất gia

Thoạt tiên Da Du Đà La

Rồi bà kế mẫu Phật Đà trước kia

Thỉnh cầu làm Tỳ Kheo Ni,

Phật đòi phái nữ thực thi tám điều

"Tám điều giới luật" phải theo

Giữa nam và nữ tỳ kheo hai đoàn.

Thời gian sau Phật lên đường

Ngài đi thuyết pháp bốn phương giúp đời.

 

Bốn Mươi Lăm Năm

Thuyết Pháp

 

Kể từ khi thành đạo rồi

Ba mươi lăm tuổi khắp nơi du hành

Phật đi giáo hóa chúng sinh

Làng quê in gót, thị thành đặt chân

Nêu gương bằng chính bản thân

Rạng ngời Trí Tuệ, sáng ngần Từ Bi

Khi thì đơn độc sớm khuya,

Khi cùng đệ tử cận kề một bên

Quanh năm, suốt tháng triền miên

Đạo vàng gieo rắc khắp miền xa xôi.

Riêng mùa mưa, ba tháng trời

Phật cùng đệ tử nghỉ ngơi trong chùa

Ngài vào kiết hạ an cư

Ở yên giảng đạo suốt mùa mưa thôi,

Bà con Phật tử khắp nơi

Kéo về nghe Pháp đông vui đạo tràng

Cúng dường Phật, cúng dường Tăng

Đua nhau tắm gội ánh vàng kính yêu,

Giọng ngài oai lực sớm chiều

Như sư tử rống, hải triều âm vang.

 

Những Ngày Cuối Cùng

 

Một ngày Phật dạy A Nan:

"Ta nay tuổi đã vào hàng tám mươi

Ta làm xong mọi việc rồi

Giúp người trí tuệ, giúp đời từ bi

Lúc này ta sẵn sàng đi

Chờ giờ viên tịch, tiếc chi thân tàn!

Hãy nghe kỹ! Này A Nan!

Đạo ta viên mãn vô vàn tốt tươi

Đúng như lời ước nguyện thôi

Bốn hàng đệ tử đủ rồi còn chi

Tỳ kheo với Tỳ kheo ni

Ưu bà tắc, ưu bà di thuận thành

Thay ta truyền bá đạo lành

"Bánh Xe Pháp" chuyển cho nhanh giúp đời.

Thân ta giờ yếu già rồi

Ta từng mượn nó trong thời gian qua

Làm xe chở Pháp đi xa

Nay xe mòn rã, chẳng qua vô thường!

Giờ ta muốn trở về thăm

Ca Tỳ La Vệ một lần cuối đây

Rồi ta viên tịch chốn này

Kinh thành nơi sống những ngày xa xưa!"

Nghe lời Phật nói bất ngờ

A Nan ngấn lệ khẽ thưa giọng buồn:

"Con xin kính bạch Thế Tôn

Xin ngài đừng bỏ chúng con giữa đường

Ngài đi đệ tử xót thương

Vắng ngài đệ tử biết phương nào về?"

Phật an ủi: "Khóc làm chi!

Chết là tất yếu, có gì lạ đâu

Ở đời sống chết liền nhau

Vô thường sự vật, chớ mau quên lời!

Khi ta từ giã cõi đời

Khắc ghi giáo pháp ở nơi tâm mình

Y lời ta dạy thực hành

Thay ta lời đó trở thành đạo sư

Đưa đường chỉ lối qua bờ

Ngát hương giác ngộ đợi chờ bấy lâu

Còn gì cần đến ta đâu

Thôi mau chuẩn bị cùng nhau lên đường!"

Phật cùng đệ tử thân thương

Đi về hướng Bắc, dặm trường bao la

Dừng chân ở Câu Thi Na

Một làng nhỏ bé không xa kinh thành.

Phật ngồi, đệ tử vây quanh

Cùng nhau nghỉ dưới cây xanh vườn làng

Phật quay qua nói A Nan:

"Đây nơi nhập diệt ta đang đợi chờ!"

 

Đệ Tử Cuối Cùng

 

Chợt đâu có một ông già

Tên là Tu Bạt Đà La trong làng

Đến xin gặp Phật hỏi han

Phật đồng ý tiếp dù đang mệt người.

Ông già thắc mắc thốt lời

Ưu tư xuất phát từ nơi tu hành

Phật bèn giảng dạy chân tình

Nghe xong ông lão thấy mình an vui

Dù là ngày cuối cuộc đời

Phật luôn cứu độ cho người trầm luân

Ông già sung sướng vô ngần

Xin quy y Phật ân cần thiết tha

Đồng thời xin được xuất gia,

Phật bèn đặc cách nhận là vị Tăng

Đất trời rực rỡ ánh vàng

Mừng người đệ tử vẻ vang cuối cùng.

 

Những Lời Dạy

Cuối Cùng

 

Phật sau đó tiến ung dung

Vào vườn nằm võng dưới từng lá hoa

Giữa hai thân cây Sa La

Muôn hoa trắng xóa nở ra đón ngài,

Vây quanh đệ tử trong ngoài

Sụt sùi khóc lóc có vài người thôi

Còn thì tất cả im hơi

Giữ tâm thanh tịnh nhìn ngài lặng yên.

Phật bèn nói giọng êm đềm

Những lời dạy cuối cất lên nồng nàn:

"Các con hãy nhớ kỹ càng

Những lời ta dạy đã hằng bao năm

Chính dục vọng, chính lòng tham

Nguyên nhân mang lại vô vàn đau thương

Cuộc đời biến đổi vô thường

Chớ nên tham đắm vấn vương vật gì!

Tu hành nỗ lực mau đi

Thân tâm thanh lọc sớm khuya nhiệt tình

Để mau giải thoát đời mình

Đạt chân hạnh phúc quang vinh trường tồn!"

Phật ngừng, rồi lại dạy luôn:

"Tự mình thắp đuốc tìm đường mà đi

Pháp ta truyền dạy xưa kia

Hãy dùng làm đuốc xa lìa bến mê

Bến bờ giác ngộ tìm về

Tự mình giải thoát! Chớ hề cậy trông!

Các con đừng có chờ mong

Đừng chờ giải thoát từ trong tay người!"

 

Phật

Nhập Niết Bàn

 

Dặn dò xong Phật khoan thai

Nghiêng về bên phải thân ngài nhẹ xoay

Đầu ngài đặt sát lên ngay

Trên bàn tay phải. Mắt đầy từ bi

Êm đềm khép lại đôi mi

An nhiên viên tịch, xa lìa trần gian.

Phật vừa nhập cõi Niết Bàn

Hoa Sa La rụng, muôn vàn cánh bay

Phủ lên thơm ngát vườn này

Tháng Tư âm lịch, hôm nay ngày Rằm

Trời cao vằng vặc bóng Hằng

Đêm nay soi tỏ ánh vàng gần xa.

Kim thân Đức Phật Thích Ca

Mọi người tẩm liệm thật là tôn nghiêm

Bẩy ngày sau được chuyển lên

Một ngôi chùa lớn để đem "trà tỳ"

Lễ hỏa thiêu Đấng Từ Bi

Theo như phong tục xưa kia xứ này.

Lửa châm nhưng chẳng cháy ngay

Chờ đệ tử lớn về đây lễ ngài,

Lễ vừa xong trước quan tài

Lửa kia bừng cháy tỏa dài linh thiêng

Một thời gian lửa lắng chìm

Sau khi đốt cháy hết kim thân ngài

Xương tro sót lại nơi này

Những viên xá lợi phơi bày quý thay!

 

Phân Chia Xá Lợi

Để Thờ

 

Quốc vương tám nước quanh đây

Nơi miền bắc Ấn của ngày xa xưa

Muốn mang xá lợi về thờ

Sẵn sàng gây chiến, ganh đua dành phần.

Cuối cùng có một hiền nhân

Thốt lời khuyên giải xử phân hợp tình:

"Hầu như suốt cả đời mình

Phật luôn dạy dỗ chúng sinh một điều

Chớ thù hận! Hãy thương yêu!

Nay ta gây hấn chẳng theo lời vàng

Phật vừa mới nhập Niết Bàn

Thế là phản bội phũ phàng lắm thay!

Hãy ngừng tranh chấp lại ngay

Hãy phân chia xá lợi này đều nhau

Thỉnh về xây tháp dài lâu

Tôn thờ xá lợi trước sau một lòng

Ghi ơn Phật đẹp vô cùng

Vị Thầy trí tuệ, tình thương dạt dào!"

Lời khuyên hợp lý biết bao

Quốc vương tám nước cùng nhau thuận lời.

 

Giáo Pháp

Vẫn Còn Tồn Tại

 

Phật Thích Ca đã qua đời

Ở bên Ấn Độ từ thời xa xăm

Hơn hai ngàn năm trăm năm

Nhưng lời Phật dạy vẫn nằm tim ta

Những lời giáo pháp gấm hoa

Dạt dào trí tuệ, chan hòa tình thương

Vượt thời gian, vượt biên cương

Ngàn đời tiếp nối, bốn phương lưu truyền.

Ai mà giữ vững lòng tin

Muốn theo ánh đạo, muốn tìm nguồn vui

Muốn trừ nỗi "khổ" ở đời

Hãy mau thực hiện những lời Phật ban.

Hận thù, ích kỷ, tham lam

Chúng sinh tận diệt dễ dàng quản chi.

Nương theo giáo lý từ bi

Tới bờ giải thoát còn gì lo âu,

Sáng soi trí tuệ nhiệm mầu

Thân tâm an lạc khác đâu Phật Đà,

Theo đường Phật chỉ dạy ta

Chúng sinh thành Phật, thăng hoa kiếp người,

Nhập hàng Giác Ngộ tuyệt vời

Cũng mang an lạc cho đời quang vinh!

Cầu mong tất cả chúng sinh

Luôn luôn hạnh phúc, an bình gần xa!

Toàn lời đức Phật Thích Ca

Tóm trong bài kệ thật là đơn sơ:

"Chớ làm điều ác bao giờ

Làm điều lành tốt người chờ, người mong

Giữ tâm, giữ ý sạch trong

Là lời Phật dạy ghi lòng chớ quên!"

    

Phụ Chú

 

1) Đại Hội Phật Giáo Thế Giới họp tại Tokyo (Nhật Bản) năm 1952 đã thống nhất:

- Đức Phật Thích Ca đản sinh năm 624 trước TL, nhập niết bàn năm 554 trước CN.

   - Phật lịch được tính từ năm Đức Phật nhập niết bàn: 554 trước CN.  

     Đến Đại Hội Phật Giáo thế giới họp tại Phnom Penh (Kampuchia) thống nhất ngày đản sinh của Đức Phật là ngày Rằm tháng Tư âm lịch.

2) Theo Phật Giáo Bắc Tông: Thái tử Tất Đạt Đa đản sinh ngày mồng 8-4, xuất gia đêm mồng 8-2, thành đạo ngày 8-12, nhập niết bàn ngày 15-2 âm lịch.

   Thái tử xuất gia năm 19 tuổi, 5 năm tìm thầy học đạo, 6 năm khổ hạnh trong rừng già, 49 ngày tự tu thiền định, thành đạo năm 30 tuổi. Hóa độ trong 49 năm.

3) Theo Phật Giáo Nam Tông: lấy ngày Rằm tháng Tư để kỷ niệm ba đại lễ: Đản Sinh, Thành Đạo và Nhập Niết Bàn.

   Thái tử xuất gia năm 29 tuổi, thành đạo năm 35 tuổi. Hóa độ trong 45 năm.

 

Tài Liệu Tham Khảo

 

1) The Story Of Buddha

    Jonathan Landaw

2) Lược Truyện Đức Phật Thích Ca

    Jonathan Landaw (dịch giả Thích Chân Tính)

3) Cuộc Đời Đức Phật

    Jonathan Landaw (dịch giả Thích Trí Chơn)

4) Lịch Sử Đức Phật Thích Ca

    Thích Minh Châu

5) Đức Phật Thích Ca Mâu Ni

    Thích Thiện Hoa (Trích Phật Học Phổ Thông)

6) Lịch Sử Đức Phật Thích-Ca-Mâu-Ni

    Gia Tuệ

7) Đức Phật Thích Ca Mâu Ni

    Thích Đức Nhuận

8) Lược Sử Đức Phật

    Thích Chơn Thiện (Trích Phật Học Khái Luận)

9) Thích Ca Mâu Ni Phật

    Tinh Vân Đại Sư (dịch giả Dương Thu Ái)

10) The Life Of The Buddha

    Narada Maha Thera

11) Cuộc Đời Đức Phật

    A. Ferdinand Herold (dịch giả Tịnh Minh)

12) Lich Sử Đức Phật Tổ Cồ Đàm

    Maha Thongkham Medhivongs

13) The Buddhist Catechism

    Henry S. Olcott (dịch giả Thích Trí Chơn)

14) The Wisdom Of the Buddha

     Jean Boisselier (dịch giả Carey Lovelace)

15) Ánh Đạo Vàng

    Võ Đình Cường

 

Vài Hàng Về Tác Giả:

 

* Tên thật: Ngô Tằng Giao

* Bút hiệu: Tâm Minh

* Sinh tại Hà Nội. Trưởng thành tại Sài Gòn.

 Lập nghiệp tại Đà Lạt.

* Quy y tại chùa Linh Sơn, Đà Lạt.

Pháp danh Tâm Minh.

* Gia nhập Luật Sư Đoàn Sài Gòn (1962)

và Ban Giảng Huấn Viện Đại Học Đà Lạt (1966)

* Tạm cư tại Virginia, Hoa Kỳ vào mùa

Lễ Tạ Ơn 1989 cùng vợ và ba con

 

 

* Sách biếu, không bán.

* Tác giả không giữ bản quyền.

* Hoan nghênh tái bản ấn tống

hoặc phổ biến dưới bất kỳ hình thức nào khác.

 

 

Địa Chỉ Liên Lạc:

Tâm Minh Ngô Tằng Giao

45481 Caboose Terrace

Sterling - VA 20166

USA

http://www.buddhismtoday.com/viet/phatphap/tieusuPhat.htm