- Bước đầu để hiểu
sâu sắc về thiền định
- Dorothy Figen
- Mỹ Thanh dịch
Cho người mới bắt đầu thực
tập Thiền, tôi nghĩ rằng việc thực tập Thiền rất cần có một chương
trình được sắp đặt với những bước thứ tự.
Trước tiên, cần phải có một chỗ
yên tịnh cho việc thực tập hằng ngày để khỏi bị làm phiền trong lúc
đang thực tập. Kế đến, rửa mặt, rửa tay và chân; nếu thời gian cho
phép, thì nên tắm sạch sẽ và mặt quần áo thích hợp. Nên thực tập
theo thời khóa biểu hằng ngày. Tôi thì tập vào lúc 6 giờ sáng và 6 giờ
chiều, lúc mà đàn chim bay về tổ. Và khi mà bạn tọa thiền, thì cần phải
chú ý đến cách ngồi. Sống lưng phải thẳng, và tinh thần phải sáng suốt,
có cảnh giác, không nên căng thẳng. Bây giờ bạn đã sẵn sàng bắt đầu.
Nhưng, trước hết, đây là những ý mở đầu.
Như Sujata đã nói trong quyển sách
của ông " Bắt đầu thấy" -- "Thiền định là một điều hay
nhất mà bạn có thể làm cho chính mình.' Tuy nhiên, đối với thiền sinh
sơ cơ nó không dễ dàng chút nào. Việc hành thiền cần có sự tự nguyện,
thôi thúc để nhìn vào bên trong của chính mình. Hành thiền cần có kỷ
luật và sự tự nguyện để đi xa hơn, không phải chỉ để trốn chạy
hoặc bỏ qua những vấn đề mà ta đang gặp phải.
Tại sao hành thiền ? Có rất nhiều
lý do. Nhưng trội hơn hết là sự suy nghĩ sáng suốt, xóa tan ngu si, ảo tưởng,
tham lam, sân hận và ham muốn. Con đường đến Niết Bàn là phải từ bỏ
sự bám víu vào ' bản ngã'.
Bản ngã rất là cố chấp và láu
cá. Ðôi lần ta có cảm giác là nó đã biến mất, để rồi sau đó lại
thấy nó trồi lên. Ðối với vài người con đường có thể còn xa lắm.
Chỉ có sự siêng năng, bền chí mới có thể giúp chúng ta đạt được mục
đích.
Bây giờ bạn đã ngồi, chân bắt
tréo trên sàn, trong một căn phòng yên tịnh. Trong tư thế kiết già, nếu
bạn làm được, hoặc là bán kiết già, hoặc vì lý do tật bệnh, bạn
có thể ngồi trên ghế . Giữ đầu thẳng và cân bằng trên đôi vai. Ðừng
căng thẳng quá; nên thoải mái, thư giản, và chú tâm.
Những bước đầu của việc hành
thiền là quan sát hơi thở. Chú ý nơi lỗ mũi, theo hơi thở vào...ra...vào...ra...
Chú tâm đến làn hơi khi làn hơi vừa đến lỗ mũi. Hãy chú ý đến tất
cả và như là không chú ý gì hết.
Ðiều nầy nghe như là nghịch lý.
Nhưng thật sự là vậy. Lúc nầy không phải là lúc mơ mộng, chạy theo những
ý nghĩ lăng xăng lộn xộn. Bạn cần chú ý đến tư thế ngồi của mình.
Sau đó thì không nghĩ đến nó nữa. Bạn biết rằng quá khứ đã qua, đã
chết rồi. Ý thức về những gì bạn đã sống qua, vắng mặt. Tương lai
thì chưa đến. Bạn chỉ có 'hiện tại'... hiện tại trước mặt là sự
ra vào của hơi thở.
Cốt ý là để làm trống tư tưởng,
dẹp hết mọi thứ ' rác rến ' cùng những ý nghĩ lăng xăng. Chỉ thở--vào
ra--vào ra, đừng bao giờ ép hơi thở. Bạn cũng không phải là người thở
- bạn, - sự thở ra vào, cho đến lúc, cái tôi của bạn cũng từ từ mờ
đi và bắt đầu tan rã, biến mất.
Cứ hãy để cho tư tưởng cảm nhận
được hơi thở khi vào, khi ra. Những lúc đầu thực tập, đừng nghĩ nhiều.
Bạn sẽ thấy hơi thở từ từ mỏng dần và nhẹ hơn cho đến lúc bạn
có cảm giác là bạn không còn thở nữa. Lúc nầy là lúc mà hơi thở đã
được 'yên tịnh', và trở nên rất dễ chịu.
Tôi đốt một cây đèn cầy trong
phòng thiền . Cây đèn có ba mục đích. Thứ nhất, nếu tư tưởng nghĩ vẩn
vơ, thì cây đèn là điểm trở về sự chú tâm. Cặp mắt, trước là quan
sát cây đèn cầy, kế đó thì cặp mắt từ từ tự nhắm lại. Mặc dù mắt
nhắm, bạn vẫn cảm nhận được sự hiện diện của ánh đèn. Bạn có
thể thấy được với cặp mắt của tinh thần. Nó sẽ đưa bạn trở lại
với hiện tại. Mục đích thứ hai chỉ là tượng trưng : với tôi nó tượng
trưng cho Ánh Sáng của Phật pháp. Và cuối cùng là cây đèn giúp cho không
khí dễ chịu và đáng yêu hơn. Nhang thơm, hoa, và tượng Phật rất tốt
nhưng cũng không cần lắm. Một người có thể thực hành thiền bất cứ
ở đâu, nơi nào mà yên tịnh, không bị làm phiền là tốt rồi.
Nếu bạn hành thiền ở nhà, nên
tháo dây điện thoại ra, để không bị làm phiền lúc đang thực tập.
Nên nhớ rằng địa điểm hành thiền
không cần phải đặc biệt. Nhưng nên có một chỗ nhất định và thời
gian thì không được thay đổi, để cho chúng ta có được một thói quen
đúng giờ, đúng địa điểm. Như vậy là ta đã có được một bước bắt
đầu rất tốt. Bụt đã hành thiền nơi gốc bồ đề và nơi đó Ngài đã
giác ngộ. Một thiền sinh cao cấp có thể hành thiền bất cứ nơi nào --
chợ, nghĩa trang, hang động, công viên hoặc nơi đống rác.
Trong lúc hành thiền, thiền sinh
quay lại bên trong, nên những cảnh bên ngoài không có tác động chi hết;
ngược lại, lúc thiền sinh tiến xa hơn trên bước đường thực tập, thiền
sinh có thể dùng những hoàn cảnh chung quanh để làm đề mục cho việc hành
thiền. Ðiều quan trọng cần nhớ là những ý nghĩ nầy cần được rèn
luyện và chuyển hóa. Chúng cần được kiểm soát. Nhưng bạn, hiện giờ
chỉ trong lúc ban đầu. Những ý nghĩ từ bên ngoài sẽ tiếp tục xâm nhập
tư tưởng bạn. Ðiều nầy cũng tự nhiên thôi. Bạn sẽ ngạc nhiên thích
thú với những lời chỉ dẫn dường như là không quan trọng. Tuy nhiên, bạn
vẫn phải học hỏi để biết đối phó thích ứng với những điều nầy
khi chúng xuất hiện. Ðừng hất chúng sang một bên một cách giận dữ.
Hãy dịu dàng, tử tế. Cho chúng những tên -- quá khứ--hiện tại--vị lai
? Ðáng giá ? Không đáng giá? Oán thù ? Háo danh ? Ham muốn ? Ích kỷ ? Khi
mà bạn bắt đầu cho chúng những nhãn hiệu là lúc mà chúng sẽ dần dần
biến mất. Khi chúng không còn hiện diện thì bạn trở lại với hơi thở
của mình nơi lỗ mũi. Hơi thở sẽ dần dà trở nên yên tịnh, lặng lẻ.
Những chướng ngại khác sẽ tự bị
chèn ép. Những tiếng động sẽ thấm vào ý thức của bạn -- con nít chạy
chơi, la hét, xe buýt hoặc máy bay đi ngang. Hãy gán cho chúng những nhãn hiệu
như bạn đã làm với những ý nghĩ xuất hiện nơi tư tưởng. Giữ sự chú
tâm nơi hơi thở, hơi thở ra vào nhẹ nhàng, chầm chậm. Trong một thời
gian, những tiếng động cũng dần dần biến mất. Khi mà bạn thấy mình
ở 'ngoài' , hãy đem bạn trở về với 'nơi nầy' và ' ở đây'. Khi mà bạn
có thể ngồi khoảng nữa tiếng mà không có ý nghĩ thì hơi thở của bạn
đã được nhẹ nhàng và đến độ không cảm thấy có nhịp thở nữa;
lúc nầy, bạn sẽ thấy rằng không phải là bạn đang hít thở, mà là vì
có hơi thở, thì có bạn.
Tôi thấy rằng trong lúc hành thiền,
miệng nên mỉm cười, giống như Bụt vậy. Nụ cười mỉm nầy làm sáng
tinh thần và làm cho tinh thần vui tươi hơn.
Lúc nầy trong lúc đầu của việc
hành thiền, nếu bạn thực tập trong vòng nữa tiếng hay lâu hơn, bạn nên
tiếp tục cho xong hoặc kéo dài thêm thời gian hành thiền. Hoặc giả bạn
có thể hướng đến metta -- tâm từ. Thực tập nầy rất tốt vì nó loại
bỏ hận thù, ganh ghét, giận dữ và tự ti mặc cảm.
Nó tran trải tình thương đến tất
cả, bản ngã bị tiêu diệt, chỉ có niềm vui cảm thông, và cảm giác tốt
đẹp cho tất cả mọi loài, hữu tình hoặc vô tình, hữu hình hay vô
hình, đang sống hay đã không còn trên đời. Lòng từ của bạn phải chan
hòa khắp trái đất và vũ trụ. Sau đó bạn sẽ thấy là không dễ dàng
gì khi mà giết chết một sinh vật dù đó là một côn trùng bé nhỏ.
Trong lúc trải rộng lòng từ, điều
quan trọng nhất là bạn phải biết thương chính mình, thương một cách đúng
nghĩa. Bạn sẽ đạt được điều nầy khi mà những ý nghĩ vẫn đục đã
được loại bỏ. Hãy nghĩ như vầy " tôi sẽ dẹp bỏ hết những tư
tưởng vẫn đục trong tôi như sân hận, si mê, sợ hãi, tham lam, ham muốn.
Tôi sẽ làm cho tinh thần mình sáng suốt, tươi mát và trong trắng. Làm cho
tinh thần của tôi như là một cửa sổ trong suốt. Và với tinh thần trong
sáng không chút vẫn đục, tôi hướng đến mọi loài với lòng từ --
tình thương và lòng tử tế.
Hãy tưởng tượng hình ảnh của
người mà bạn muốn hướng lòng từ đến họ. Hãy trở nên người đó.
Cảm nhận được tánh tình của họ nơi bạn, hướng dẫn cảm giác của
bạn đến tư tưởng và trái tim người đó. Ðến một lúc bạn sẽ cảm
nhận được một sự cảm thông- thần giao cách cảm. Bạn sẽ cảm nhận
được một sự ấm áp . Ðừng dừng lại ở đây. Tiếp tục hướng đến
người kế tiếp và kế tiếp. Hãy đem sự ấm áp, thương yêu, tử tế của
tâm hồn bạn và truyền dẫn chúng vào tâm người hoặc vật mà bạn muốn
hướng đến. Nếu bạn làm điều nầy một hay hai lần trong ngày, chân trời
của bạn sẽ được rộng mở . Bạn sẽ thấy rằng bạn đang truyền dẫn
những rung động vi tế nầy đến tất cả mọi loài, hữu hình và vô
hình, không chút phân biệt. Ðây có thể là bước mở đầu cho những sự
quen biết mới mà chính bạn cũng không ngờ tới. Tất cả mọi người, dù
còn sống nơi đây hay đã chết. Quen cũng như lạ. Thú vật, côn trùng,
cây cối. Tất cả mọi thứ hữu cơ hay vô hữu cơ ( organic or unorganic). Và
trong dòng chảy vô tận nầy, cái ngã của bạn đang 'trôi', đang hòa nhập
vào tất cả mọi thứ.
Khi mà bạn tọa thiền xong, hãy đi
thiền hành, và trong lúc nầy, nghĩ nhớ về Bốn Chân Lý của Bụt dạy; tất
cả mọi loài sanh ra để khổ, v...v...
Và ta cần phải tìm lối thoát ;
tìm ngõ ra khỏi nơi đau khổ. Hãy tìm lấy một con đường an toàn chắc
chắn và hãy theo đó mà sống cuộc sống của bạn. Và mục đích là Niết
Bàn ngay tại đây, ngay trên trái đất nầy!
http://www.buddhismtoday.com/viet/thien/038-buocdau.htm