- Dẹp Bàn
- Bernard Glassman
& Rich Fields
Diệu Liên dịch
Bernard Glassman, Viện trửơng Cộng
đồng Thiền ở New York, và Trung tâm Thiền ở Los Angeles. Tốt nghiệp tiến
sỉ Toán Ưùng Dụng, trước đây ông là kỷ sư Không gian cho hãng
McDonnell-Douglas, trong chương trình gửi người lên hành tinh Mars trong những
năm 1970.
Rick Fields, nguyên là Tổng Biên Tập
của tạp chí Yoga Journal và Trợ Lý Biên Tập cho tạp chí Phật giáo
TRICYCLE. Oâng là tác giả của các quyển sách How The Swans Came to the Lake (Lịch
sử của Phật Giáo ở Mỹ), và nhiều tựa sách khác. Oâng mất vì bịnh
ung thư gan vào năm 1997.
Truyện rằng có một thiền sinh đến
gặp Triệu Châu Thiền sư và nói: "Hãy cho con một công án".
Thiền sư hỏi: "Thầy đã dùng
cơm chưa?". Trong gia thoại Thiền có nghĩa là "Thầy đã đạt được
Giác ngộ chưa?"
Vị Tăng thưa: "Dạ, con đã
dùng bữa".
"Tốt", Triệu Châu Thiền sư
nói. "Vậy rửa chén đi".
Triệu Châu Thiền sư nói "rửa
chén" để chỉ rằng sau khi Giác Ngộ không nên để lại dấu vết nào.
Đồng thời Ngài cũng muốn chỉ rằng khó thể, nếu không muốn nói là
không thể, tẩy xoá hết mọi dấu vết. Giống như câu chuyện về con rùa
trong một công án khác. Con rùa luôn để lại dấu chân trên cát. Để xóa
dấu chân, nó dùng đuôi. Nhưng vậy là đuôi rùa lại để dấu trên cát!
Vì thế hầu như là không thể nào
xóa hết mọi cấu uế. Chúng ta có thể ăn sạch hết các đồ ăn, lau bếp,
lau kệ, rửa chén, rửa nồi. Nhưng rồi ta lại phải lau vết xà-phòng
trên bệ, tẩy bồn rửa chén, vậy là khăn bị dơ, rồi nhìn kỹ lại thì
nước dơ cũng đổ xuống nền nhà sạch.
Cũng thế, khi chúng ta buông bỏ
các chấp trước hay các chướng ngại cản trở ta tiến lên một bực,
chính quá trình đó lại tạo ra những thứ chấp khác, để rồi điều đó
cũng cần phải được buông bỏ.
"Rửa chén" của Triệu
Châu Thiền sư nói về quá trình nầy. Dầu rằng khó làm, chúng ta cũng phải
cố gắng xóa các dấu vết ta đã tạo ra. Vì thế ta không nên huyên hoan
khắp nơi "Tôi đã Giác Ngộ", hay "Tôi đã làm ra sản phẩm
tuyệt vời nầy". Nếu sự Giác Ngộ của ta là chân chính, sự Giác Ngộ
đó sẽ biểu hiện qua các hành động của ta trong cuộc sống đời thường.
Trong các Thiền viện, sau khi dùng bữa,
thiền sinh ‘rửa’ chén' của mình bằng nước trà hay nước lạnh. Rồi
uống nước đó. Nước còn dư lại trong chén được dùng để tưới cây.
Việc xóa hết "các dấu vết"
có ý nghĩa tâm linh thậm sâu, nhưng nó cũng là một ứng dụng môi sinh thiết
thực. Nếu còn lại gì, ta phải tái xử dụng, xử dụng mãi cho đến khi
không còn gì hết. Nếu bạn là nhà sản xuất, bạn phải nghỉ đến việc
gì sẽ xảy ra sau khi sản phẩm của bạn đã được xử dụng. Bạn phải
suy nghỉ xem sản phẩm của mình sẽ tiêu hủy cách nào. Dầu bạn sản xuất
xe hơi, máy lạnh, hay hộp bánh thiếc, bạn cũng phải suy nghỉ ra cách để
sản phẩm của bạn có thể được tái xuất (recycled).
Nếu bạn làm được như thế, nếu
bạn có thể dọn sạch các vết tích của chiếc xe đã sản xuất, hay của
bữa ăn thịnh soạn mình đã dùng qua, bạn sẽ mở ra một không gian để
có thể tìm thấy những nguồn nguyên liệu mới. Nên dọn dẹp các thứ cặn
thừa là một cách nói rằng chúng ta đang làm sạch, làm mới trở lại như
lúc ban đầu.
Không còn để lại dấu vết là
tinh thần ‘bất nhị nguyên’ của Thiền. Chủ thể và cá thể đổ vỡ.
Sự khác biệt giữa người giúp và người được giúp biến mất, cũng
như sự khác biệt giữa người cho và kẻ nhận, hay người đầu bếp và
khách được đãi ăn.
Tuy nhiên theo thuyết của Dogen,
chúng ta không nên nấu hết các món ăn rồi mới dọn dẹp lúc cuối cùng.
Ngài khuyên cần phải dọn dẹp ngay trong quá trình nấu nướng --để không
ai biết chúng ta đã làm gì.
Vì thế phải dọn dẹp ngay khi
đang còn nấu nướng. Phải xoá hết các vết chân khi đang đi. Và rồi ở
khâu cuối cùng, cũng phải được dọn dẹp giống như lúc ban đầu. Mặc
dầu chúng ta đã tạo ra môi trường trong sạch, dầu ta sẽ bắt đầu lại
tất cả --chúng ta vẫn bắt đầu bằng sự tẩy rửa, dầu nếu như, khi vừa
bước chân vào đó, ta nhìn thấy mọi thứ đều đã sạch. Dầu cho ta đã
cảm thấy rất an tịnh, trong một trạng thái lắng định sâu thẳm, người
tu Thiền cũng phải bắt đầu tập trung và trở lại với cái tâm ban đầu
(Beginner’s Mind) để chúng ta có thể tẩy rửa cấu uế, soi rọi lại
mình.
Giờ chúng ta sẳn sàng để bắt đầu
trở lại.
(Theo Clearing The Table, Harmony
Books)
http://www.buddhismtoday.com/viet/thien/043-depban.htm