- BƯỚC CHÂN THỨ NĂM LÊN ÐƯỜNG
THỰC HIỆN
- VIỆC TRỞ VỀ SỰ IM LẶNG:
- SỰ CHUYỂN ÐỘNG TOÀN DIỆN CỦA
TÂM THỨC
- TRONG TƯ TƯỞNG PHẬT GIÁO MẬT
TÔNG CỦA
- HÓA THÂN TÂY TẠNG TARTHANG TULKU
- I. GIỚl THIỆU TƯ TƯỞNG PHẬT GIÁO KlM CANG THỪA
- CỦA SƯ TRƯỞNG LẠT MA TÂY TẠNG BỒ TÁT
HÓA THÂN TARTHANG TULKU
- THUỘC TÔNG THUYẾT HỆ PHÁI CỔ TRUYỀN NYINGMA Ở
HUÊ KỲ HIỆN NAY
Những
ngày đầu tiên trở lại Los Angeles sau gần hai chục năm, tình cờ tôi có
mua được một số sách của một vị Ðại Lạt Ma Tây Tạng tên là
Tarthang Tulku viết thẳng bằng tiếng Anh và xuất bản tại Califomia từ khoảng
năm sáu năm nay thôi; cảm giác đầu tiên là một niềm vui mừng không tả
khi nhìn thấy một vị tu sĩ Phật giáo viết văn thuyết giảng Phật Pháp
qua một văn khí hùng mạnh và ngôn ngữ giản dị trong sáng như lưu ly và
những vấn đề trầm trọng nhất của nhân loại hiện nay đã được đặt
ra và giải quyết một cách triệt để.
Những quyển sách của sư trưởng Lạt
Ma Tarthang Tulku đã ảnh hưởng sâu đậm mãnh liệt đến thế giới đại
học ở Huê Kỳ và đã được giảng dạy trong gần 40 viện đại học ở
Huê Kỳ và đã được dịch ra tiếng Ðức, tiếng ý, tiếng Tây Ban Nha, tiếng
Nhật, tiếng Hòa Lan, Phần Lan và Bồ Ðào Nha và nhiều thứ tiếng khác nữa.
Chẳng hạn quyển Time, Space and Knowledge
(thời gian, không gian và trí thức) đã được dùng làm sách thi cử cho
sinh viên trong gần 35 trường đại học Huê Kỳ. Ngay cả đại học đường
nổi tiếng ở Ðức, đại học đường Heidelberg cũng dùng sách này cho
sinh viên học thi trong chương trình giảng dạy về Toán Hình Học và Thuyết
Tương Ðối. Sách của Lạt Ma Tarthang Tulku đã được cho sinh viên học
trong những chương trình bộ môn khác biệt hẳn nhau như Không gian và Toán
học. (Ðại học State U. of N.Y Oswego) Vật lý học (Đại học Trinity U.
Texas), xã hội học (Ðại học U. of Idaho, Ðại học Salem State College Mass),
Tâm lý học (Ðại học Indiana University, Ohio State U. U. of S Carolinia) và rất
nhiều lãnh vực ngliên cứu học vấn khác ở đại học (Tôn giáo học, Thần
học, Tri thức luận, Quản trị, Cố vấn nghề nghiệp v.v...).
Cách đây mấy chục năm, những quyển sách bằng
tiếng Anh của D.T. Suzuki viết về Thiền tông Phật giáo đã ảnh hưởng mạnh
mẽ sâu đậm đến bao nhiêu thế hệ học giả tri thức văn nghệ sĩ Tây
phương; sau đó gần mười năm nay thì có những quyển sách tiếng Anh của
vị đại lạt Ma Tây Tạng thuộc tông phái Kagu tên là Chogyam Trungpa ở
Colorado, cũng đã từng ảnh hưởnh lớn lao mạnh mẽ đến giới trí thức
văn nghệ sĩ Tây phương chẳng hạn như quyển Cutting througth Spritual Materialism và The Myth of Freedom những thi sĩ nổi tiếng
nhất Huê Kỳ như Allen Ginsberg và Gary Snyder đều là môn đệ của Lạt Ma
Chogyam Trungpa (cách đây năm, sáu tháng khi gặp tôi tại đại học đường
Toulouse ở Pháp, Allen Ginsberg đã không tiếc lời ca tụng Lạt Ma Chogyam
Trungpa như là một vị Phật sống đại nghệ sĩ). Ngoài Chogyam Trungpa, hiện
nay tôi thấy Tarthang Tulku đang trên đà ảnh hưởng mạnh mẽ sâu đậm
hơn nữa, nhất là với giới giáo sư đại học Huê Kỳ và những nước Tây
phương khác.
Tarthang Tulku mới đến Hoa Kỳ vào năm 1968 và
hiện nay được coi như “Vị đạo sư có ảnh hưởng lớn nhất ở Hoa Kỳ”
(theo tờ Brain-Mind Bulletin).
Bây giờ tôi xin giới thiệu sơ lược về tiểu
sử của vị Lạt Ma Tarthang Tulku (chữ Tulku, theo tiếng Tây Tạng có nghĩa
là Hóa thân Bồ Tát hay Bồ Tát Thị hiện, hay nói nôm na là: một vị đại
sư lúc chết hóa thân đầu thai lại trên đời này để tiếp tục hóa độ
chúng sanh thể theo đại hạnh nguyện Bồ Tát).
Trong lời Tựa (Preface), Time, Space and Knowledge: (Dharma Publishing
1977), Tarthang Tulku có in giới thiệu một cách như sau: Tôi sinh tại
A-skyong, miền Trung ở Golok tại Ðông Tây Tạng, cư dân ở vùng đó đều
là dòng dõi của những vị vua đầu tiên của Tây Tạng thân phụ tôi,
Sog-po Tulku một vị Lạt Ma Bồ Tát hóa thân, đã được huấn luyện trong
nhiều truyền thống tâm linh chính yếu của Tây Tạng và đồng thời cũng
là vị thầy thuốc cho dân làng. Tôi được kỳ vọng nối tiếp truyền thống
gia đình và cũng như bao nhiêu con trẻ trong trường hợp tương tự như tôi
được chăm sóc dạy dỗ rất kỹ càng Mẹ tôi dạy tôi đọc và viết
lúc tôi còn thơ dại, và từ lúc 6 tuổi cho đến 12 tuổi, tôi được học
riêng với nhiều bậc thầy tài giỏi. Cha tôi cũng là thầy dạy tôi, ông
dạy tôi nhiều kỷ luật khán tâm và chỉ tôi con đường thâu nhiếp tâm
linh; cha tôi quả thực là người đầy lòng từ bi nhứt mà tôi đã gặp
trên đời. Sau đó tôi được gửi đi tu học ở tu viện Tarthang lúc tôi
được 12 tuổi dưới sự trông nom hướng dẫn của anh tôi. Vì liên hệ mật
thiết với tu viện qua dòng Bồ Tát hóa thân và qua sự trực thuộc tông hệ
của cha tôi với tu viện, tôi được vị trưởng pháp sư chỉ dạy hướng
dẫn đọc tụng bao nhiêu kinh sách nội điển truyền thống. Ngoài ra tôi lại
được học thêm nhiều lãnh vực đạo lý đặc biệt chỉ thuộc độc nhất
về tông phái Nyingmapa (truyền thống lâu đời và cổ kính nhất của Phật
giáo Tây Tạng); tôi cũng lại được dịp học thêm những chủ đề đa dạng
như văn chương nghệ thuật, thi ca, thảo bút, và y học. Mặc dù kỷ luật
tu học ở tu viện lúc đó quả thực là quá khó khăn, nhưng sau này tôi mới
thấy được đúng mức tầm quan trọng cái giá trị của kỷ luật tu học
ấy. Khi sự tu học của tôi về Phật Pháp và thực hành thiền học đang
trên đà tăng trưởng thì lúc 17 tuổi tu viện bỗng quyết định gởi tôi
đi học với những đạo sư khác ở những vùng xa xôi ở Tây Tạng. Tôi
đã là khách tăng của khoảng bốn mươi đại tu viện và đã được thụ
giáo với rất nhiều đại sư lão luyện và đã được học qua những dạng
thái tổng quát của những truyền thống thiền định ở từng nơi trung tâm
tu viện. Lúc tôi lớn tuổi hơn nữa, tôi lại được tiếp tục tu học sâu
thẳm hơn và bao nhiêu là lãnh vực đạo lý triết lý và hành trì được
mãi mở rộng thêm ra, và tôi được dịp may hy hữu - hy hữu ngay cả ở Tây
Tạng là được thụ giáo riêng với những bậc đại sư chứng ngộ, những
bậc trao truyền trực tiếp những truyền thống đạo lý bằng khẩu truyền
và kinh truyền, những hệ phái gần như mất hẳn ở Tây Tạng. Vị đạo
sư chính yếu của tôi. Khentse chokyi Lodro, là một trong những vị đại lạt
ma được kính phục nhứt trong toàn thể đất Tây Tạng, vừa nổi tiếng
về sự liễu đắc mênh mông của Ngài, vừa được mọi người biết đến
lòng từ bi sâu thẳm bát ngát của ngài. Sự hiểu biết của tôi quả thực
là có giới hạn; nhưng nhờ vào lòng thương quảng đại của những sư phụ
tôi, tôi mới có được khả năng hiểu biết đại khái tầm vóc liễu đắc
vô hạn nơi những sư phụ tôi. Và nguyện ước lớn nhất của tôi là giữ
gìn và chia xẻ với mọi người khác những gì tôi đã được nơi những
giáo lý sâu thẳm này. Vừa học xong trải qua bao nhiêu năm mãnh liệt tu
hành thì cảnh hỗn loạn của Tây Tạng lúc đó khiến tôi cần phải lìa
bỏ Tây Tạng làm kẻ tỵ nạn vượt biên di tản lúc 25 tuổi. Năm 1963, nhờ
sự giúp đo che chở của chính phủ Ấn Ðộ, tôi được biệt phái dạy học
về triết lý Phật Gìáo ở đại học đường Sanskrit (Phạn ngữ) ở
Benares, Ấn Ðộ.
Rồi sau đó, Tarthang Tulku dạy học trên sáu
năm ở đại học Benares và năm 1968 vị đại lạt ma Bồ Tát hóa thân lên
đường qua Huê Kỳ cùng với vợ. Năm 1973, ngày thành lập tu viện Phật
giáo Nyingma ở Berkeley tại Califomia và rất nhiều giới trí thức Mỹ trong
nhũng ngành như Tâm lý học, Khoa học và những khoa học nhân văn đã đến
Phật học viện Nyingma Institute of Berkeley để nghiên cứu khảo học.
Từ khoảng sáu bảy năm gần đây Tarthang
Tulku đã cho xuất bản khoảng chừng năm sáu quyển sách bằng tiếng Anh để
truyền bá Phật Pháp cho giới học giả trí thức Tây phương như những
quyển sau đây:
·
Time,
Space, And Knowledge, A New Vision of Reality (Dharma Publishing, Emeryville, Califomia,
1977).
·
Gesture
of Balance (Dharma Publishing, Oakland, Califomia 1977).
·
Operress
Mind (Dharma Publishing, Oakland, Califomia 1978).
·
Kum
Nye Relaxation (Dharma Publishing, Berkeley, California 1978).
·
Skillful
Means (Dharma Publishing, Berkeley, Califomia 1978).
Quyển sách sâu sắc nhất của Tarthang Tulku
là Time, Space, and Knwoledge gồm ba trăm
lẽ sáu trang. Phạm vi của tập sách không cho phép tôi trình bày giới thiệu
quyển này. Nơi đây tôi chỉ xin giới thiệu độc giả quyển Skillful Means
(Phương Tiện Thiện Xảo) gồm 136 trang, quyển này đã được tôi dịch ra
trọn vẹn chữ Việt nhan đề “Phương Tiện Thiện Xảo” do nhà Xuất bản
Thanh Văn xuất bản tại Califomia năm 1993, gồm 225 trang và quyển “Phương
Tiện Thiện Xảo” của Tarthang Tulku thì rất giản dị dễ hiểu cho mọi
trình độ trí thức của Phật tử và có thể coi đây là những bài thuyết
pháp mà mọi người đều có thể áp dụng mỗi ngày trong đời sống. Dưới
đây, tôi xin dịch chương thứ nhất của quyển sách này nói về sự TỰ
DO NỘI TẠI (lnner Freedom) trang 3-9.
II.
NIỀM TỰ
DO BÊN TRONG TÂM HỒN
Mỗi khi bản chất nội tại chúng ta được
thực sự tự do thì chúng ta tìm thấy ngay bên trong tâm hồn chúng ta cả một
kho tàng phong phú: tình thương, tình yêu, niềm vui sướng thảnh thơi và sự
thanh bình thoải mái trong tâm thức. Ta có đủ tâm hồn để thưởng thức
vẻ đẹp tưyệt vời của đời sống, đón nhận từng mỗi một kinh nghiệm
xảy đến ta, mở rộng trái tim ra cho từng kinh nghiệm ấy và tận hưởng
trọn vẹn kinh nghiệm ấy. Thể hiện những phẩm chất này trong tận đáy
lòng chúng ta quả là niềm tự do vĩ đại nhất khả dĩ đạt được trên
đời này.
Tuy thế thực ra chúng ta có thể tự nhận niềm
tự do nội tại này đến được mức độ nào ? Thực ra chúng ta có thể
cởi mở đón nhận thế nào đối với những ý tưởng và cảm giác sâu
thẳm nhất của chúng ta. Ðối với bản
chất tích cực của bản thể nội tại chúng ta ? Dù có những lúc chúng
ta cảm nhận niềm giàu sang nội tâm này, thế mà chúng ta lại thường khi
dong bỏ sự phong phú ấy ra ngoài tâm hồn và chỉ nuôi dưỡng hứng khởi
trong lòng mình những cảm giác bất mãn, bất đắc chí, tế nhị kín đáo.
Ðôi lúc chúng ta cũng không để cho chúng ta
được yêu đời hạnh phúc thoải mái mà phải bị vướng bận đâu đó cảm
thức tội tình nào đó, hoặc là chúng ta cảm nhận sự hài lòng thỏa dạ
mà không phải cảm thấy hoài nghi và xao xuyến. Chính những cảm giác này
đã đưa đẩy chúng ta ra ngoài nguồn tài nguyên nội tại của chúng ta,
khiến cho chúng ta hướng nhìn ra ngoài để lấp đầy sự trống rỗng tâm
tư. Bị lôi kéo vào những biến cố hấp dẫn sôi động xẩy ra chung
quanh, chúng ta cứ mải miết đeo níu chúng, tưởng rằng những thứ ấy sẽ
đem sự thỏa mãn đến cho chúng ta. Những lúc chúng ta chỉ tập trung mọi
tinh lực ra bên ngoài tâm hồn mình thì chúng ta dễ đánh mất bỏ quên những
thông điệp nội tại phát ra từ những cảm quan từ những ý tưởng, rung
cảm và trực nhận. Không có đủ được sự hiểu biết nội tại này và
niềm tự do phát khởi từ đó thì thái độ của chúng ta đối với những
kinh nghiệm của chúng ta trở nên nông cạn, và trực thức chúng ta càng mất
đi sự sâu thẳm và trong sáng. Dù ngay lúc ta có thể thành công trong đời
sống, chính sự xa lìa ra khỏi bản chất thực thụ của chúng ta sẽ làm
cho ta mất đi một căn bản cơ sở nội tại lành mạnh khả dĩ dựng lập
cuộc đời mình một cách vững chắc. Ðiều đó sẽ đưa dần ta đến những
cảm giác kín đáo khó nhận về nỗi bất an trùng điệp của đời sống,
và đời sống có thể tự do bắt đầu trở thành trống rỗng và vô nghĩa.
Lúc chúng ta không tìm nhận được lương thực khởi phát từ sự hiểu biết
bản chất mình một cách đàng hoàng thì chúng ta thường quay đi tìm kiếm
những kẻ khác để được vui sướng thỏa mãn. Nhưng vì chúng ta không thực
sự biết được điều gì đang mất mát trong đời sống mình, cho nên ta
không thể trao đổi cảm thông những nhu cầu chúng ta một cách rõ ràng
trong sáng và do đó chúng ta chỉ cảm nhận lòng mình đầy sự bực dọc bất
mãn đau đớn xót xa. Càng lúc ta càng rơi tuột vào những cảm giác bất
mãn thì càng lúc lại càng cầm thấy nghẽn tắt tâm thần và bất an, bất
ổn định tâm tư: những tiếp xúc liên quan, giao thiệp với cuộc đời trở
nên chua đắng và chúng ta không thể nào làm việc phục vụ một cách hữu
hiệu được. Chúng ta không còn thấy tự do thoải mái và bị đóng nhốt
bưng bít trong tâm tư vì mình đã đánh mất sự trực thức linh động
(awareness) bị lôi kéo vào những chu kỳ dường như bất tận, những chu kỳ
xao xuyến khắc khoải bàng hoàng sảng sốt và đầy sự bất hạnh vô
phúc. Chúng ta phải bị đi quẩn quanh lòng vòng cứ tìm mãi sự tràn đầy
tâm thức, mà chẳng bao giờ tìm thấy được, và chính sự tìm kiếm này
trở nên khuôn thước định mẫu của đời sống mình.
Chúng ta sống trong một thế giới di động,
quá ư nhanh chóng và mọi sự đều thôi thúc bức ép ta chạy đuổi cho kịp
lúc. Phần đông chúng ta không muốn sống như vậy nhưng chúng ta vẫn bị
kẹt buộc vào những yêu sách mà xã hội đã đặt để trên đời sống
chúng ta. Trên mặt ngoài, chúng ta có vẻ như tự do, nhưng bên trong tâm hồn
chúng ta phải đau đớn chịu đựng bao nhiêu căng thẳng áp lực giằng co
do nhịp bước vội vã nhanh chóng đời sống áp đảo trên số phận mình
.
Chúng ta di động quá nhanh chóng, chúng ta sống
quá vội vã hấp tấp đến nỗi chúng ta không còn đủ thời gian để thưởng
ngoạn đánh giá đích thực bản thân mình, chúng ta đã dánh mất liên lạc
trực tiếp với những phẩm chất tích cực cao quí và sức mạnh nội lực
khởi phát từ đó. Những chướng ngại ngăn cản cho việc thoải mái tự
do trong tâm hồn thường được tạo thành ngay từ lúc bé nhỏ. Lúc chúng
ta còn con nít, chúng ta còn biết cảm nhận thế nào với những sự vật,
và chúng ta ít khi lưỡng lự chia xẻ bộc phát cảm giác mạnh cho kẻ
khác. Nhưng sự bức ép áp lực do gia đình bạn bè gây ra khiến cho ta phảỉ
chịu thủ thế với những thiên kiến hẹp hòi và những khuôn khổ thiển
cận để thích ứng theo những gì thiên hạ người đời trông ngóng mong
đợi nơi mình. Khi những ý tưởng cảm giác tự nhiên của mình bị hất
hủi không ai hăng hái đón nhận, không được nuôi dưỡng phấn khởi thì
rnình dễ đánh mất sự liên lạc mật thiết với những cảm quan của
mình, giòng phát lưu giao thông giữa thân tâm mình bị nghẽn tắc ngăn chặn;
mình không còn biết được hiểu được những gì mình thực sự cảm nhận.
Khi những khuôn thức chà đạp bức áp càng trở nên mạnh mẽ và cố định
thì những cơ hội để tự khai diễn đạo đạt cuộc đời mình càng lúc
càng sút giảm đi. Chúng ta trở thành quá quen thuộc với những khuôn mòn
sáo cũ, công thức ước lệ thích ứng, đến nổi lúc trở nên lớn tuổì,
chúng ta cứ để những khuôn mòn sáo cũ này thống trị đời sống chúng
ta; thế là chúng ta trở nên kẻ xa lạ đối với bản thân mình.
Làm thế nào có thể trở lại va chạm trực
tiếp, bắt lại liên lạc mật thiết với chính tâm hồn mình ? Chúng ta
có thể làm gì để trở nên thực sự tự do? Lúc mà chúng ta có thể bắt
đầu nhìn ngó vào bản chất nội tại mình một cách rõ ràng minh bạch
thì lúc ấy chúng ta mới có được cái nhìn quán xuyến về sự phát triển
tâm thức khả dĩ giải phóng mình trưởng thành lớn mạnh. Sự sáng tỏ
minh bạch này là bước đầu của sự tự hiểu biết bản thân và điều
sáng tỏ này có thể được phát triển một cách đơn giản bằng cách ngắm
nhìn sự vận hành hoạt động hành vi của tâm thức và nhân thể chúng
ta.
Chúng ta có thể thực hành sự quan sát nội
tại nầy bất cứ ở nơi nào, ở bất cứ mọi hoàn cảnh nào, với bất
cứ những gì ta đáng làm, bằng cách trực thức, tỉnh thức với từng tư
tưởng và từng cảm giác tiếp nối sau đó. Ta có thể cảm nhậy với
cách thức hành động của mình tác độrg thế nào đến tư tưởng mình,
thân thể và giác quan mình. Khi mình làm như thế thì mình lại mở lại
được con đường thông thương giữa thân xác và tâm thức mình, và đạt
được một sự trực thức linh động hẳn lên về thực tính bản chất
mình, mình trở nên quen thuộc thân thiết lại với phẩm chất cao quý cửa
tính thể nội tại của mình. Thân xác và tâm thức mình bắt đầu hỗ trợ
nâng đỡ lẫn nhau và đem lại một tính chất tràn trề sinh khí cho mọi cố
gắng nỗ lực của mình. Chúng ta được bước vào một tiến trình học hỏi
về bản thân một cách sống động thân tình, và sự tự hiểu biết này
tăng trưởng tinh khí thần vào tất cả mọi hành động, hành vi của
mình.
Khi mà chúng ta quan sát bản chất nội tại của
mình một cách ý tứ đàng hoàng thì ta sẽ thấy rõ mình đã đè nén chận
áp, đến độ nào, đã đóng khép bưng bít cảm giác và thực tính bản chất
mình đến độ nào. Từ đó mình mới có thể bắt đầu cởi mở ra nhưng
cảm giác này và giải phóng tinh khí thần mà chúng ta đã nén giữ lại
trong ta. Với tâm thức trầm lặng thanh bình và tư thái trung thực trực
tính không lường gạt dối trá, với việc chấp nhận bản chất thực sự
của mình, mình trưởng thành lớn mạnh trong niềm tin tưởng vào cuộc đời
sẽ học được những phương cách mới mẽ và tích cực hơn để nhìn thẳng
vào bản tính mình.
Khi những trực nhận nội tại mình trở nên
rõ ràng và thông suốt hơn thì sự tập trung tư tưởng sẽ giúp đỡ mình
điều khiển tỉnh lực mình về hướng đi cần thiết. Sự tập trung tư
tưởng này không có tính cách cưởng bách; nó rất thong dong bình thản và
gần như vô tâm thoải mái tình cờ. Sự quan tâm chú ý của mình được tập
trung một cách nhẹ nhàng thú vị, chứ không cứng nhắc khó chịu. Mình
có thể phát triển sự tập trung tư tưởng tâm thần hưng động này bằng
cách chỉ làm một việc cho một lúc một cách thấu đáo dâng hiến tất cả
tinh thần chú ý mình vào những gì mình đang làm, vừa trực thức, tỉnh
thức với từng chi tiết liên hệ. Giữ gìn trì thủ sự tập trung tư tưởng
tâm thần mình vào một việc làm duy nhất cho đến khi được hoàn tất,
và cứ như thế tiếp tục làm tròn bổn phận trong việc kế tiếp và cứ
như vậy tiến triển mãi trong tiến trình. Ta sẽ tìm thấy sự sáng suốt
minh bạch và nhập kiến của mình được sâu thẳm thêm lên và trở thành
một cái gì tự nhiên trong bất cứ hành động hành vi nào của mình.
Cùng với khả năng tập trung tư tưởng tâm
thần lớn mạnh thêm lên thì sự thức tỉnh tâm ý phát hiện ra một sự
trực thức về mỗi sắc thái vi tế của từng tư tưởng từng cảm giác,
từng hành động thể hiện. Sự thức tỉnh tâm ý (Mindfulness) là sự hòa
hợp của sự tâm trung tâm tưởng sự sáng suốt tâm trí và sự trực thức
càng được tác động thể hiện đối với ngay cả những chi tiết bé nhỏ
nhất của mọi kinh nghiệm. Thiếu mất sự tỉnh thức tâm ý (mindfulness)
dù mình có tập trung tâm thức hay sáng suốt đi nữa thì đó cũng chỉ là
như đứa con nít xây dựng lâu đài trên cát mà không biết rằng thủy triều
sẽ cuốn trôi sạch mất đi sự tỉnh thức tâm ý giữ vững cho bất cứ
những gì ta làm đều được làm đến tận cùng khả năng tinh lực của
ta. Ta có thể phát triển sự tỉnh thức tâm ý mình bằng cách tập trung sự
sáng suốt và thông minh mình vào việc mình đang làm.
Chỉ thử giản dị quan sát mình làm việc thế
nào trong một công việc bổn phận đơn sơ nhất. Mình bắt đầu như thế
nào ? Mình tiến hành thế nào ? Ta có thực sự hiểu biết những gì ta muốn
làm không ? Ta có ngó tới đằng trước cứ điểm ta đang muốn đạt tới
? Hãy nhìn kỹ những hiệu quả hành động ta từ một cái nhìn thẩm thấu
lớn rộng đồng thời quan sát mọi chi tiết của hành động mình. Mình
có trực thức về những hiệu quả của mỗi bước vận hành mình đang
đi ?
Khi mình khai triển sự tỉnh thức tâm ý,
mình trở nên có khả năng nhận xét những sơ suất lơ đễnh trong việc
trực thức đã tác động ảnh hưởng thế nào đến nhịp điệu, tiết
điệu công việc mình. Lúc mình làm việc với tất cả sự thức tỉnh
tâm ý những cử động vận hành của mình đều được xuôi chảy nhịp
nhàng đẹp đẽ và những tư tưởng mình trở nên trong sáng và được sắp
xếp trật tự đàng hoàng và những cố gắng nỗ lực mình trở nên rất
hữu hiệu. Vì nhờ mình đồng điệu sâu thẳm với từng giai đoạn việc
làm của mình và với hậu quả của từng hành động cho nên mình cũng có
thể tiên đoán ngay cả những kết quả của việc làm. Ta trở nên trực
thức về duyên do động lực thúc đẩy những hành động của ta, và học
cách nắm lấy ngay bất cứ khuynh hướng quên lãng hay lầm lẫn. Lúc mà
chúng ta trở nên thuần thục trong việc tỉnh thức tâm ý chúng ta có thể
đi sâu vào sự hiểu biết bản năng ta và những hành động ta.
Việc phát triển sự trong sáng, sự tập
trung tâm thần và sự thức tỉnh tâm ý có thể giáo dục ta trong mọi đường
hướng không thể thấy xảy ra trong một lớp học, vì đối tượng của sự
thẩm sát ở đây là chính bản chất nội tại của ta mỗi một bước tiến
của tiến trình dẫn đến sự tự trị lớn rộng hơn lên, dẫn đến một
phẩm chất chính xác tinh tế quán triệt khả dĩ hỗ trợ nâng đỡ thêm nữa
sự tự khám phá bản thân. Sức mạnh và sự trực thức đạt được theo
cách ấy giúp ta kiểm soát hướng đi và mục đích đời sống mình. Tất
cả mọi hành động của chúng ta phản ảnh lại một mềm vui sướng tự
nhiên, và đời sống cùng việc làm mang chứa một phẩm chất nhẹ nhàng
thỏa thích, khả dĩ tiếp liệu nuôi dưỡng ta trong tất cả mọi việc ta
làm. Cuộc đời trở thành một nghệ thuật, một sự hiển đạt việc
tương hành ứng đáp luân lưu của thể xác ta, tâm thức ta và cảm quan ta
đối với mỗi một kinh nghiệm trong đời sống ta. Ta có thể tin cậy nơi
chính ta để thành tựu những nhu cầu nội tại nhất của ta, và như thế
ta trở thành thực sự tự do giải thoát.
Sự tự do nội tại cho ta dùng được trí
thông minh ta một cách khôn ngoan; chỉ một lần học được cách sử dụng
trí thông minh ấy, thì chúng ta không thể bao giờ đánh mất sự sáng suốt
và lòng tin tưởng nó mang đến cho ta. Niềm tự do và sinh lực tràn trề
này đều ở trong tầm tay ta. Lúc ta trực thức được những khả tính
phát trỉển niềm tự do nội tại, ta có thể bắt đầu cởi mở đón nhận
sự vui sướng khỏe mạnh và thỏa mãn bao quanh ta. Việc tự hiểu biết
mình sẽ xui khiến ta được nhập kiến sâu thẳm hơn nữa, được thông cảm
hiểu biết nhiều hơn nữa và một cảm trạng thanh bình tâm thức. Ta sẽ
lớn mạnh lành khỏe trong thể xác cũng như tinh thần, công ăn việc làm
ta, gia đình và những giao tế ta trong đời sống trở nên có ý nghĩa hơn
nữa. Ta sẽ có thể thành tựu những mục đích vạch sẵn một cách dễ
dàng thư thái. Lúc ta đạt được niềm tự do nội tâm ta sẽ khám phá một
niềm vui sướng khoái cảm sâu thẳm và trường cửu trong tất cả những
việc làm của mình.
Tôi đã dịch trọn chương đầu của quyển
Skillful Means (Phương Tiện Thiện Xảo). Bản dịch này thì khác với bản dịch
đã xuất bản năm 1993, và đó là lần dịch đầu tiên vào năm 1983; (Bản
dịch đã xuất bản năm 1993 đã được tôi dịch vào sáu năm sau, 1989). Thực
ra những gì Tarthang Tulku thuyết giảng ở đây cũng chẳng có gì gọi là mới
lạ. Ðạo lý ngàn đời của nhân loại quanh đi quẩn lại cũng mấy điều
vô cùng giản dị, nhưng nếu chúng ta có đủ sự thức tỉnh tâm ý bén nhạy
thì chính đôi điều vô cùng giản dị ấy sẽ chuyển hóa đời sống ta một
cách toàn triệt. Ðời sống con ngưòi càng lúc càng trở nên khó khăn, thỉnh
thoảng đâu đây được nghe lời bình dị đi thẳng vào trực thức đời
sống thì chúng ta cảm thấy những gì cao siêu nhất thật ra chỉ là những
gì mình đã vô tình quên lãng một cách vô ý thức trong những mong đợi bất
tận của ý thức điên đảo.
Sự giải thoát tự do từ bên
trong tâm hồn chỉ xuất hiện khi nào chúng ta đánh thức lại từng cử chỉ,
từng ý tưởng nhỏ nhặt nhất thoáng hiện trong lòng, từng cảm giác tế
nhị, kín đáo len lỏi trong tâm thức ta, từng hành động hành vi vô tình
nhất, từng hơi thở mong manh, từng cái nhìn, từng dáng đi, từng lời nói
vô nghĩa nhất... mỗi giây phút trong đời sống đều bất ngờ mới lạ;
tất cả mọi tuyệt vọng đều phát khởi từ sự đánh mất cảm nhận thức
tỉnh về sự chuyển hóa liên tục của vũ trụ và của tâm thức, khi mà
chúng ta bình thản lắng lòng đi sâu vào sự im lặng sâu thẳm của thể
tính.
Hãy nghe lời nhắc nhở vô cùng đơn giản
sau đây của Tarthang Tulku trong lời Tựa quyển sách: “Thực ra không hề
có giới hạn nào đối với những gì ta có thể thành tựu được trên đời
này, nếu ta thực sự biết đoán nhận tán thưởng tất cả những cơ hội
mà đời sống đã cung hiến cho ta”.
http://www.buddhismtoday.com/viet/triet/phamcongthien_Mattong.htm