Sau hai mươi năm bế quan tỏa cảng,
chính phủ Việt Nam bắt đầu cấp hộ chiếu cho phép các tu sĩ Phật giáo
đi du học vào những năm đầu thập niên 90 của thế kỷ 20. Người có phước
được viện trợ tốt thì đi Pháp, đi Nhật, người kém hơn thì đi Trung
Quốc và người ít nguồn viện trợ hơn nữa thì đi Ấn Độ, xứ sở đã
khai sanh ra ánh đạo vàng Giác Ngộ. Trong số hơn 25 vị đi Ấn Độ vào năm
1994, có một vị tu sĩ trẻ tuổi, năng động và hiếu học.
Ngày đầu tiên ra chợ mua nhu yếu phẩm, thầy gọi một
chiếc xe richshaw đạp,
anh đạp
xe trả lời.
-- "Át ru-pe," tức "tám đồng được không?"
thầy mặc cả, vì thầy biết rằng giá chính thức chỉ có năm đồng
rupee thôi.
Anh đạp xe lắc đầu năm bảy cái. Thầy bỏ đi vì nghĩ
anh không chịu giá tám đồng.
-- "Come, come" tức "lại đây, lại đây!"
anh đạp xe gọi vói theo thầy.
Nghe anh gọi, thầy hỏi lại cho chắc:
-- "Tám đồng hả!" "tám đồng nghe!" thầy
nói thêm.
Anh đạp xe lại lắc đầu lia lịa. Thầy thầm nghĩ anh dạp
xe thật khó hiểu nên quay lưng đi nhanh. Anh đạp xe lại gọi vói theo.
-- "Bét-thô" lên xe!" anh đạp xe mời thầy.
-- "Tám đồng phải không?" thầy lại hỏi.
Anh đạp xe lại lắc đầu vài cái. Thầy bỏ đi thẳng một
nước mà không ngó ngoái lại, mặc cho anh đạp xe mời gọi nhiều lần,
"bét-thô, bét-thô" mời [thầy] lên xe, mời [thầy] lên xe.
Một tuần lễ sau đó, thầy bắt đầu học tiếng Hindi và
văn hóa Ấn Độ, thầy mới hiểu ra rằng "lắc đầu" là dấu hiệu
biểu tỏ "sự đồng
ý" của người Ấn, mà người Việt Nam thường thể hiện bằng cái
"gật đầu," và "bét-thô" là "mời ngồi [lên xe]"
mà thầy cứ tưởng anh nói tiếng Việt theo giọng đớt: "[trả giá] bết
thế."