- KIẾP NGHÈO
Xa xa,
thấp thoáng một bóng người đi trong
vội vàng và hấp tấp trên một con đường mòn quen thuộc, chúng tôi lại
trầm ngâm trong suy tư, lặng lẽ, để tìm cho mình một câu giải đáp,
-Họ
là ai ?
-Là người
như thế nào?
-Họ
đang đi đến một phương trời nào?
-Vì mụch
đích gì?
Nhưng
cuối cùng, chúng tôi lại vô vọng, vì không thể tìm ra cho mình một câu
giải đáp đích thực. Và chính sự tò mò, thương cảm này, nó đã đeo
đuổi chúng tôi đi hết chặng đường
từ vườn Lâm Tỳ Ni về Chùa của chúng tôi. Hình ảnh của người mẹ đáng
thương ôm đứa con trong vòng tay của Bà khiến chúng tôi phải thao thức
trong lặng nhìn. Khi trở về lại Ngôi Chùa, mà hình ảnh người mẹ vẫn
còn đọng lại trong tâm trí, với hình dáng gầy mòn héo hon của một người
cùng khổ, đang đi tìm cho bà và đứa
con đáng thương một sự sống còn trong cảnh đời bôn ba xuôi ngược, chúng
tôi lại phải cuối đầu để lắng nghe nỗi đau khổ tận cùng của kiếp
người. Rồi tôi lại tự hỏi chính mình,
-Tại
sao trên thế gian này lại lắm có kẻ
phải chịu những cảnh gian truân đọa đày?
-Có phải
đây là nghiệp lực từ nhiều kiếp
trước họ đã gây tạo theo như giáo lý nhân quả của Phật giáo chăng ?
Nhưng dù
sao, tấm lòng thương kính của chúng tôi đối với người mẹ cùng khổ
ôm đứa bé trong lòng vẫn toát lên được một nhịp cầu thông cảm. Qua
cuộc gặp gỡ đáng thương này, chúng tôi còn nhớ lại một câu chuyện
có thật xảy ra tại quê hương của chúng tôi cách đây hơn 20 năm về một người bạn thân của chúng tôi, tên
Minh, khi chú chỉ mới vừa 8 tuổi
trong cảnh nhà thiếu thốn .
Chúng
tôi không sao quên được những hình ảnh thật đáng thương, luôn luôn là
những chiếc bóng trong những cảnh đời khổ cực của kiếp người. Dù
phải sống trong cảnh đời vất vả, nhưng ở những con người ấy luôn
giữ được tấm lòng nhân hậu, đáng quý. Suốt cuộc đời của họ chỉ
biết làm lụng vất vả suốt tháng, quanh năm trong cái xóm làng tối lửa
tắt đèn để tìm cầu một sự sống. Trong cảnh đời bôn ba xuôi ngược
này, không biết bao nhiêu người đáng kính quý và đáng chân trọng, ngay cả
những trẻ thơ phải sống trong cảnh đời nghèo khó. Mới chừng độ tuổi
ấy mà Minh phải hy sinh cả khoảng đời trẻ thơ của Minh trong những công
việc buôn chạy, bán bưng với niềm hy
vọng rằng Minh sẽ giúp được gánh
nặng cho Bố Mẹ, vậy mà cuộc đời vẫn cứ
bao phủ lấy Minh một bóng tối của sự nghèo đói, bần cùng. Tuy vậy, nhưng Minh vẫn không nản lòng, Minh vẫn luôn vui cười với thời gian trẻ
thơ của Minh.
Chúng
tôi luôn nghĩ rằng dù sao cuộc đời vẫn dành cho Minh một niềm vui trong cuộc sống đầy mồ hôi và nước mắt.
Tuy Minh sống cơ cực với thân xác khổ
nhọc của Minh, nhưng tâm hồn của Minh an lạc vô biên, vì Minh biết an phận
với những gì Minh đã có mà không bao giờ tự ty mặc cảm với bạn bè
cùng trang lứa hay với những người giàu có hơn Minh. Cũng chính vì bản
tánh an phận của Minh, nó đã khiến cho Minh
có được những chuỗi ngày thật hạnh phúc. Cứ mỗi buổi
sáng, khi bình minh ló dạng, một mình, Minh đã lang thang dọc ven biển, để
ngắm nhìn những tia nắng ban mai tỏ chiếu xuống làn sóng biển, tạo
thành những gợn sóng li ti, trông như một tấm thảm thiêng nhiên. Xa xa tận
ngoài khơi, những chiếc thuyền đang lao ra khơi trên những chú sóng bạc
đầu. Liền lúc đó, Minh đã nghĩ
ngay về người cha đáng thương của Minh, cứ mỗi ngày phải vượt sóng biển
ra khơi để đi tìm sự sống cho mình và cho những người thân. Và Minh còn nhớ lại những kỷ niệm xa xưa,
cũng tại bãi biển này, Minh cùng với những người Cô Minh luôn luôn đứng trông chờ những con
thuyền từ ngoài khơi vào bờ và Minh
cũng đã từng cùng với những bạn bè trang
lứa chơi trò đánh ấp. Cũng chính nơi đây, những người cô
Minh đã ra đi,từ đó mãi mãi Minh không còn được nhìn thấy họ và chú
cũng không còn được sống trong vòng tay thương mến của họ nữa. Những
giây phút suy tư trong thầm lặng, bỗng đâu những giọt nước mắt tuông
chảy từ trên đôi mắt long lanh,
sáng ngời của Minh. Có lẽ, Minh quá
xúc động vì tuổi đời đen tối hay Minh
đã tủi phận cho cảnh nghèo nàn của gia đình
Minh? Nhưng không! đó chỉ
là những suy nghĩ vẩn vơ của chúng tôi. Đối với một người như Minh, dù tuổi
đời còn thơ dại, nhưng tâm hồn
của Minh vẫn trong sáng, vẫn
hồn nhiên, vô tư và chứa đựng cả một bầu nhiệt huyết, một ý chí. Minh không bao giờ uỷ mị hay khóc than để
cầu xin một sự thương hại từ những
người có địa vị và giàu có hơn gia đình
Minh. Minh đã sẵn sàng chấp
nhận với cái nghèo, cái túng thiếu và cả những gì đau khổ sẽ đến với Minh từ cuộc đời.
Sau những
giây phút suy tư, Minh bỗng chợt nhớ lại những lời dặn dò của mẹ là
chiều nay Minh cần phải gánh nước mướn cho bà năm, bà bảy cạnh nhà Minh. Rồi sau đó, Minh cũng phải đội bánh
đi bán ở xóm ngoài nữa, vì thế nên Minh
đã vội vàng trở lại nhà, vì sợ mẹ trông chờ.
Một
điều đặc biệt của Minh, dù rất bận rộn công việc nhà, giúp đỡ mẹ
già, nhưng Minh vẫn luôn nuôi ý chí hướng
về tâm linh. Minh luôn đặt một niềm
hy vọng ở ngày mai, là sẽ trở
thành một vị tu sĩ trong việc hoá độ
chúng sanh. Một niềm khao khát trong lòng Minh vẫn là sự giúp đỡ cho những
người nghèo khổ hay những trẻ thơ mồ côi cha lẫn mẹ. Chính vì vậy, Minh luôn luôn tranh thủ với công việc
giúp mẹ và sau đó xin phép mẹ đến
chùa để làm công quả. Vì bản tánh siêng năng, cần mẫn của Minh đã khiến cho mọi người trong chùa hết
lòng thương mến, đặc biệt là vị Sư trụ trì. Nhưng ngày tháng lại qua
mau, hết tháng rồi đến năm, Minh đang sống trong cảnh êm đềm, nhưng bỗng
đâu, bóng tối của sự nghèo đói lại tràn đến bao phủ gia đình Minh.
Mẹ, cha của Minh đã bôn ba xuôi ngược với cảnh đời, luôn lặn hụp ngoài biển khơi mà
vẫn không sao đủ cơm ngày hai bữa. Cuối cùng, tất cả những người,
anh, em phải thôi học nữa chừng.
Có lẽ,
Minh đã gặp được dịp may. Vì cảm thương cho hoàn cảnh của Minh, mà vị
Sư trụ trì đã xin cha, mẹ Minh cho
phép Minh được về Chùa. Thế rồi,
cuộc đời của Minh đã mở ra một
trang sử mới. Từ đó, Minh đã trở thành một chú Tiểu, Pháp danh là
Nguyên Chơn sống dưới mái chùa ở một ngôi làng nghèo.
Đến
đây, chúng tôi đã ngưng lại những vọng niệm của chúng tôi, vì có tiếng
người từ xa vọng lại. Đó là tiếng nói phát ra từ vị Thầy của
chúng tôi. Người đã sai chúng tôi ra ngoài mở cổng, vì có người muốn
xin vào lễ Phật. Vâng lời Thầy dạy, chúng tôi vội vàng đến bên người
khách để mở cổng. Ồ! Thì hóa ra một ông lãọ chống chiếc gậy trong tay, chúng tôi liền cất giọng bằng
câu “Nam Mô A Di Đà Phật”, với sự
thương kính vô cùng và chấp tay búp sen để xá chào. Chúng tôi trông người
ấy có vẻ đói và mệt nhọc lắm. Chúng tôi liền vội vàng hướng dẫn
cụ vào điện Phật. Cầm tay cụ, nhưng
chúng tôi luôn có cảm giác là đôi tay cụ run run. Sau khi lễ Phật xong,
chúng tôi liền đưa cụ xuống tận gốc bàn nhà khách và mời cụ dùng cơm.
Có lẽ, cụ cũng đang quá đói. Chăm chú nhìn cụ ăn cơm, mà đôi hàng nước
mắt của chúng tôi rơm rớm chảy, vì cảm thương cho một người già đã
quá nhiều ngày dường như không có một hạt cơm trong bụng. Chúng tôi liền
ngồi gần bên cụ và thỏ thẻ từng câu hỏi cụ.
-Thưa cụ
! mấy ngày nay cụ có ăn gì không?
Cụ đáp
bằng giọng yếu ớt nhưng nhẹ nhàng.
-Đã
ba, bốn ngày, tôi không ăn gì cả.
Tôi lại
hỏi.
-Tại
sao cụ phải nhịn đói như vậy?
Cụ đáp,
-Vì tôi không có nhà cửa và họ hàng chi cả.
Mỗi ngày, tôi phải chống gậy đi xin ăn. Nhưng ba, bốn ngày rồi, khí trời
lạnh buốt, tôi ngồi bên vệ đường để chờ những khánh hành hương, mà
vẫn không sao thấy được một bóng người qua lại. Vì đói, nên tôi vào
xin Thầy một bữa cơm đạm bạc.
Chúng tôi lại hỏi -
-Tại
sao ông cụ biết nơi đây mà đến ?
Ông cụ
liền đáp,
-Vì
tôi có nghe nhiều người nói về sự nhân đức của vị Thầy trụ trì
ở đây. Ngài có xây cho người dân chúng tôi một chiếc cầu và thỉnh
thoảng Người còn cho chúng tôi thức ăn và đồ dùng cá nhân nữa, vì thế
tôi mới biết nơi này.
Sau khi
dùng cơm xong, tôi đã mời ông lão uống nước. Ông lão từ từ chậm rãi
kể cho chúng tôi nghe về cuộc đời đau
khổ của ông.
Cụ
nói,
-Cụ chỉ
có một đứa con gái, năm nay, nó chỉ khoảng chừng 15, 16 tuổi. Nhưng không
may, nó phải lâm vào cơn bệnh hiểm
nghèo. Vì gia đình của chúng tôi quá nghèo, không có tiền chạy chữa thuốc
thang, nên nó phải qua đời trong tuổi đời vẫn còn thơ dại. Nói đến
đây, hai hàng nước mắt của cụ rưng rưng chảy. Tôi cũng cảm thấy quá
xúc động. Ông cụ đã phải dừng lại trong
một giây phút thật lâu,
vì trong nỗi niềm xúc động vô hạn của ông. Chúng tôi không dám hỏi
gì thêm ở ông cụ và giữ im lặng trong chánh niệm. Sau một lúc, ông lại
chậm rãi kể tiếp. Vì buồn thương nhớ con, nên bà nhà của tôi không
ăn, không uống chi cả, mà suốt ngày cứ mãi gọi con. Rồi không bao lâu,
bà lại phát bệnh theo con gái của tôi qua đời. Nên bây giờ, tôi chỉ sống
có một mình bên túp liều cạnh bờ sông. Mỗi
ngày, tôi phải đi xin ăn bên vệ đường. Vì tuổi già sức yếu, tôi
không thể làm được gì cả. Nói đến đây, ông cụ khóc nức nở mà
không nói gì thêm nữa cả. Chúng tôi cũng cảm thấy quá xúc động mà
khóc theo ông.
Trong
sự đau buồn cho kiếp người, chúng tôi phải cúi đầu, rồi thầm lặng
trong suy tư. Bỗng đâu, tôi nhớ lại câu chuyện mà Thầy tôi có kể cho
tôi cách đây cũng khá lâu về một bà lão được sanh ra trong thời Đức
Phật. Khi ông cụ nhìn tôi bằng đôi mắt trìu mến, đáng thương, như cặp
mắt của bao nhiêu người cha nhìn đứa
con thơ, tôi liền kể cho ông cụ nghe
về câu chuyện của một bà lão ăn mày.
Tôi nói, Bà lão ấy không
khác chi hoàn cảnh của cụ cả. Vì không có con cái họ hàng, nên mỗi
ngày bà phải chống chiếc gậy đi ăn xin khắp nơi. Một hôm, bà chỉ xin
được một bát cháo thiu. Vì mệt mỏi và kiệt sức, nên bà đã nằm nghỉ
bên vệ đường. Tôn giả Xá Lợi Phất hôm ấy đang đi khất thực trên
đường. Bỗng đâu thấy một bà lão đang nằm, Ngài liền dừng lại bên
cạnh bà lão ăn xin. Chăm chú nhìn bà lão trong giây phút im lặng, Ngài đã
quán thấy phước báo của bà không còn và chỉ còn không bao lâu, bà sẽ
lâm chung. Vì lòng từ bi của Ngài, nên Ngài đã tìm cách độ bà lão. Khi thức dậy, bà đã
nhìn thấy một vị Tu sĩ đang mang một
cái bát trong tay và đứng trước mặt bà với phong thái thật nghiêm trang
và từ tốn, hiền từ. Bà đưa mắt nhìn Ngài với vẻ đầy ngạc nhiên.
Ngài liền cất lên giọng nói chậm rãi để hỏi bà.
-Bà có đồng ý bán cái
nghèo của bà không?
Sau khi
nghe Ngài hỏi, bà vô cùng ngạc nhiên và lúng túng. Bà liền đáp lại rằng,
-Tôi đâu
còn gì để bán.
Ngài liền
nói,
-Bà có
một thứ để bán cho tôi.
-Bà
lão liền nhìn quanh để tìm kiếm khắp nơi mà không thấy có gì xứng đáng
để bán cả, duy chỉ có bát cháo thiu.
-Bà liền
trả lời.
-Thưa
Ngài! Tôi không còn gì để bán cả, ngoài một bát cháo thiu mà tôi vừa
xin được tại đầu đường vào ngày hôm qua. Tôi vẫn chưa dùng.
-Ngài
bèn nói trong giọng từ tốn và khoan thai. Tôi muốn mua bát cháo thiu đó.
-Bà có chịu bán nó không?
-Bà đáp
lại trong chất giọng buồn bả.
-Làm sao Ngài có thể ăn được bát cháo
thiu này?
-Ngài
nói lại.
-Nếu
bà chịu bán, thì tôi có thể dùng
được.
Ngập ngừng một hồi, bà lão liền nâng
bát cháo lên thành kính cúng dường cho Ngài với tâm vô cùng hoan hỷ.
Ngài Xá Lợi Phất đã thọ nhận bát cháo và độ trước mặt bà lão một
cách an nhiên và hoan hỷ. Ngài quán thấy căn cơ của bà lão đã sắp chín
mùi. Đã đến lúc độ cho bà lão, Ngài liền giảng một bài pháp hợp với
căn cơ của bà lão. Sau khi nghe xong thời pháp của Ngài, tâm của bà lão
vô cùng hoan hỷ. Vài ngày sau, khi bà lâm chung, bà liền sanh lên cảnh giới chư thiên, nhờ công đức cúng dường
cho Ngài bát cháo thiu.
Qua câu
chuyện này, tôi cảm thấy ông cụ có một hoàn cảnh như bà lão. Điều
đáng thương cho ông cụ là không được may mắn sanh cùng thời với Đức
Phật và hàng Thánh Tăng. Chúng tôi ngậm ngùi và xót thương cho hoàn cảnh
thật bi đát của ông cụ. Nhưng biết làm gì để giúp cho ông thoát được
cảnh nghèo đói này, trong khi chính chúng tôi cũng còn nghiệp dày phước mỏng,
chúng tôi chỉ biết học theo gương Ngài Xá Lợi Phất bằng sự an ủi cho
ông cụ bớt đi tủi thân trong cảnh đời gian khổ của cụ. Chúng tôi đã
khuyên cụ là hãy nên thực hành theo
lời dạy của Tôn giả Xá Lợi Phất, là hãy bán đi cái nghèo của cụ bằng
sự hái những cành hoa tươi dọc bên đường để dâng lên cúng dường
Chư Phật mười phương tại Thánh địa
Lâm Tỳ Ni hoặc cúng dường cho Tăng
chúng, thì đời sau cụ sẽ không còn
nghèo như kiếp này nữa. Sau một hồi lâu suy tư, ông cụ vô cùng hoan hỷ
và không còn buồn nữa. Sau đó, ông cụ đã xin phép Thầy và chúng tôi ra
về.
Thầy dạy chúng tôi lấy cho ông cụ thức
ăn cũng như đồ mặc, để cụ có thể mặc trong mùa lạnh này. Nhận những
thứ mà Thầy tôi cho, cụ vô cùng xúc động trong nghẹn ngào. Khi ông cụ ra đi rồi mà chúng tôi vẫn
còn nhớ lại những hình ảnh thật đáng thương.
Qua những hình ảnh điển
hình mà chúng tôi đã gặp ở khắp đó đây, họ chính là những tấm gương
tiểu biểu cho tầng lớp nghèo trong xã hội. Dù vật chất có thiếu thốn,
nhưng họ không bao giờ tự ti mặc cảm cho thân phận của mình. Họ vẫn sống với những chuỗi ngày thật an vui bên túp lều tranh
hay bên vỉa hè đường, xó chợ. Họ vẫn luôn luôn khao khát sống hoà nhịp
cùng với xã hội trong nhiều hoạt động, nhưng chính cái nghèo bắt buộc
họ phải an phận trong những chuỗi ngày đạm bạc với muối rau. Cái
nghèo bản thân của nó không có tội lỗi, nhưng do con người còn phân biệt,
còn khinh khi miệt thị, để rồi tự nó phải
xa lánh, phải tủi phận. Chúng tôi vẫn còn nhớ lời dạy của
Sư Viên Minh trong lá thư gởi cho học trò với những lời hết sức cảm
động sau đây:
-“Khi con gặp những người có vẻ hạnh phúc
vui tươi, như đang hãnh diện với địa vị, giàu sang của mình, con đừng
tự ti mặc cảm mà hảy thương họ! Họ mới là kẻ đang bị đắm chìm,
vì chìm đắm là thoả mãn của hạnh phúc mà không tự biết mình đang bị
chìm đắm.” (Lá thư thứ nhất)
Chúng ta hãy nhìn lại tấm
gương cao thượng của Đức Phật. Ngài xuất thân từ một gia đình vua
chúa, luôn luôn được sống trong cung vàng điện ngọc, vợ đẹp, con xinh.
Vậy mà, Ngài vẫn từ bỏ tất cả để tìm cầu Đạo giải thoát cho
nhân loại, cho chúng sinh và sống một cuộc đời đạm bạc với ba y, một
bát, nhưng tâm hồn của Ngài tràn đầy niềm an vui, giải thoát.
- “Một
bát cơm ngàn nhà,
- Thân
đi muôn dặm xa,
- Mắt
xanh xem người thế,
- Mây trắng hỏi đường qua.”
Phật
giáo luôn là nơi sẵn sàng tiếp nhận tất cả mọi chúng sanh, dù họ xuất
thân từ một giai cấp thấp kém nhất xã hội. Giáo lý của Đạo Phật
cũng không bao giờ dạy con người phân biệt kẻ nghèo, người giàu, mà chỉ
dạy mọi người phải kính thương yêu nhau và giúp đỡ lẫn nhau và nên
tránh xa mọi cái xấu, cái ác và sự tị hiềm của con người. Những người
tuy lâm vào hoàn cảnh nghèo khổ, khó khăn, nhưng nếu họ biết vươn lên
bằng ý chí của mình, bằng sức mạnh từ đôi bàn tay của họ, thì cuộc
đời của họ sẽ mỗi ngày một tươi
sáng hơn. Và nếu họ biết kính tin nơi Tam Bảo bằng tâm niệm thiện, bằng
tâm buông xả cái nghèo, thì họ sẽ gieo được thiện duyên ở ngày mai.
Là những Tăng
sĩ, chúng ta nên có một tầm nhìn rộng trong việc đem Đạo vào đời để
tạo cơ hội giúp đỡ những người không may không thể tự mình vươn lên
được, bằng những công việc từ thiện và khuyên họ hướng tâm về con
đường giác ngộ, là tránh ác, tu thiện. Vì nếu chúng ta phục vụ chúng
sanh, tức là chúng ta đã cúng dường Chư Phật vậy.
Lâm-tỳ ni,
mùa thu, ngày 25 tháng 2 năm 2001
http://www.buddhismtoday.com/viet/truyen/kiep_ngheo.htm