TẶNG MỘT VẦNG TRĂNG

 TRUYỆN THIỀN PHẬT GIÁO

 

 Tâm Minh Ngô Tằng Giao

chuyển thơ

________________

 

* DIỆU PHƯƠNG xuất bản 2004*

 

MỤC LỤC   *  - Lời nói đầu 01- Tặng một vầng trăng 02- Những hạt đậu biết nhảy 03- Thân cây mọc nghiêng 04- Ném sỏi xuống giếng 05- Sợi tơ oan nghiệp. 06- Nước mắt người tu hành 07- Nắng mưa là bệnh của trời 08- Trái tim bình yên. 09- Mẹ Quán Thế Âm 10- Cô lái đò 11- Người khách trọ 12- Con nhện 13- Tu ngồi, tu nằm 14- Một ly trà 15- Ngọc trên đường bùn. 16- Vậy sao! 17- Tuân lời. 18- Nếu yêu, hãy yêu công khai 19- Thiếu từ tâm 20- Sóng lớn 21- Một ông Phật 22- Đường lầy. 23- Thiền sư và mẹ 24- Lời mẹ khuyên. 25- Tim ta cháy như lửa 26- Tụng kinh. 27- Giọng nói của hạnh phúc 28- Không nước, không trăng 29- In kinh 30- Ngủ lúc ban ngày 31- Trong cõi mộng 32- Kẻ cướp đi tu 33- Đúng và sai 34- Họa sỹ tham lam 35- Ông Phật mũi đen 36- Người cho nên cám ơn. 37- Cửa thiên đường 38- Bắt giam tượng Phật. 39- Chiến sỹ nhân đạo 40- Con đường hầm 41- Trong tay định mệnh 42- Sát sinh 43- Chế ngự con ma 44- Học im lặng 45- Lãnh chúa đần độn 46- Cải hóa thật sự 47- Phát đạt thật sự 48- Không làm, không ăn 49- Tri âm, tri kỷ 50- Đến thời phải chết 51- Đối thoại thiền 52- Dạo mát nửa đêm 53- Dạy điều tối cao 54- Không vướng mắc 55- Thiền viện yên lặng 56- Thiền của Phật

LỜI NÓI ĐẦU

 

     "Tặng Một Vầng Trăng" là một tuyển tập gồm một số những truyện, những giai thoại mang đầy vị Thiền. Nguyên bản viết bằng văn xuôi. Cư sĩ Tâm Minh Ngô Tằng Giao đã phỏng theo nội dung những truyện này và kể lại cho chúng ta bằng những lời lẽ bình dị qua thể thơ "lục bát" đầy tình tự dân tộc để người đọc và người nghe dễ hiểu, dễ nhớ và dễ thuộc.

     9 truyện đầu tiên nội dung được phỏng theo cuốn "Những Hạt Đậu Biết Nhảy" nguyên bản của tác giả Lâm Thanh Huyền ở Đài Loan. Dịch giả Phạm Huê chuyển ngữ sang tiếng Việt.

     4 truyện kế tiếp nội dung được phỏng theo những "Truyện Cổ Phật Giáo".

     43 truyện còn lại được cư sĩ Tâm Minh chọn lựa rồi phỏng dịch và chuyển thơ theo cuốn "101 Zen Stories" ("101 Truyện Thiền") do Nyogen Senzaki và Paul Reps kể bằng tiếng Anh. Những chi tiết về tên người, nơi chốn, niên đại, môn phái v.v... hầu như được bỏ qua, không đề cập tới trong thơ để dễ tập trung vào nội dung chính yếu đầy vị Thiền của truyện.

     "101 Zen Stories" đã được ấn hành lần đầu vào năm 1939 bởi Rider and Company, Luân  Đôn, và David McKay Company, Philadelphia. Những truyện và những giai thoại về Thiền này đề cập tới những kinh nghiệm thực chứng của các Thiền sư Trung Hoa và Nhật Bản trải qua một thời gian dài hơn năm thế kỷ.

     Tài liệu được chuyển sang tiếng Anh bắt nguồn: Một là từ cuốn sách có tên gọi là Shaseki-shu (Collection of Stone and Sand: Thạch Sa Tập hay Góp Nhặt Cát Đá), viết vào cuối thế kỷ thứ 13 bởi một Thiền sư Nhật có tên là Muju (Vô Trú). Và hai là từ những giai thoại khác của các vị Thiền sư, Thiền tăng, đồ đệ dòng Thiền xuất hiện rải rác trong nhiều cuốn sách khác nhau đã được ấn hành tại Nhật vào khoảng thế kỷ 20.

    Mong rằng những vần thơ "lục bát" kể lại các truyện và những giai thoại thơm ngát hương Thiền trong cuốn "Tặng Một Vầng Trăng" này sẽ phần nào chuyên chở được một triết lý cao siêu và thâm thúy nào đó khiến người đọc và người nghe phải tĩnh tâm để suy nghĩ rồi tự thức tỉnh mà tìm theo một con đường tốt đẹp hơn trong cuộc sống.

DI ỆU PHƯƠNG

(Mùa Phật Đản năm 2004)

* 1 * TẶNG MỘT  VẦNG TRĂNG   Thiền sư cất túp lều tranh Một mình ẩn dật tu hành rừng sâu Thị thành xa lánh từ lâu Tâm hồn thanh thản, đạo mầu kiên trinh. Một đêm đầy ánh trăng thanh Thiền sư lên núi dạo quanh ngắm trời Bóng hằng vằng vặc muôn nơi Thiên nhiên, vạn vật chơi vơi ảo huyền Giữa vùng thanh tịnh thần tiên Sư bừng khai ngộ thấy liền được ra "Tự tính bát nhã" thăng hoa Từ lâu tiềm ẩn cao xa trong người Chính là trí tuệ tuyệt vời Thấu nhìn đạo lý, việc đời thật chân. * Thiền sư hoan hỷ vô ngần Vội vàng rảo bước về am tu hành Nào ngờ khi tới lều tranh Nhìn vào thấy trộm viếng mình bên trong Loay hoay lục lọi lung tung Có chi quý giá mà mong kiếm tìm, Tội thay cho kẻ nghèo hèn Tay không thất thểu muộn phiền bước ra Vô tình chạm mặt sư già, Thật ra sư đã về nhà từ lâu Đứng ngoài nấn ná chẳng vào Sợ làm cho trộm chợt đâu giật mình. Trộm vừa ra khỏi lều tranh Thiền sư cầm sẵn một manh áo choàng Cà sa cũ kỹ ố vàng Hiền từ lên tiếng, dịu dàng, thiết tha: "Con từ xa tới thăm ta Lều tranh nghèo mạt, thật là tiếc thay! Trời khuya, gió lạnh heo may Nào ta còn có gì đây làm quà Chỉ còn manh áo cà sa Tặng con kỷ niệm gọi là chút thôi!" Nói xong sư mỉm nụ cười Nhẹ choàng tấm áo lên người trộm kia, Ngỡ ngàng chẳng biết nói chi Trộm bèn lầm lũi ra đi vội vàng. Nhìn theo sư khẽ thở than: "Lòng ta cảm thấy vô vàn héo hon! Ước gì tặng được cho con Vầng trăng rực rỡ trên non đêm này!" Trăng khuya phô sắc đẹp thay Sáng tươi, tinh khiết, tròn đầy, sạch trong Nhìn thêm thanh thoát cõi lòng Núi rừng cảnh vật chập chùng thênh thang Ánh trăng tỏa thật dịu dàng Sáng soi đều khắp non ngàn nơi nơi Tượng trưng tự tính con người, Tiếc thay trộm lại buông lơi tâm mình Mắt mờ bởi bóng vô minh Chạy theo dục vọng thường tình nhân gian Như trăng trên đỉnh non ngàn Bỗng nhiên che phủ bởi làn mây đen Thật là bất hạnh vô biên Còn đâu sáng suốt mà tìm hướng đi! Còn đâu ánh sáng lương tri Phá tan tăm tối u mê thân mình! * Hôm sau vừa rạng bình minh Thiền sư thức dậy, quả tình ngạc nhiên Nhận ra áo cũ để bên Món quà đêm trước vừa đem tặng người Nay người hoàn trả lại rồi Cà sa ngay ngắn xếp nơi cạnh mình, Thiền sư vui vẻ thật tình Hoa lòng nở rộ, lặng thinh mỉm cười, Bước ra ngắm cảnh núi đồi Thiền sư khe khẽ nói lời thiết tha: "Kẻ đáng thương, đáng xót xa Cuối cùng ta tặng được quà cho ngươi Một vầng trăng sáng tuyệt vời Sáng nơi trần thế, rạng nơi tâm người!"   (phỏng theo tập truyện văn xuôi NHỮNG HẠT ĐẬU BIẾT NHẢY của Lâm Thanh Huyền, Phạm Huê dịch)   * 2 * NHỮNG HẠT ĐẬU BIẾT NHẢY   Làng kia có một lão bà Sống đời lầm lũi, cửa nhà đơn côi Chồng con đều đã qua đời Bà nhờ mảnh đất nhỏ nơi sau nhà Quanh năm trồng đậu bán ra Kiếm ăn sinh sống cho qua tháng ngày, Đời bà khổ cực lắm thay Gian truân từ nhỏ tới nay nhiều bề Biết là nghiệp chướng nặng nề Bà mong chuộc tội xưa kia của mình. Thấy bà quyết chí tu hành Có người hiểu đạo thương tình giúp ngay Dạy câu thần chú linh thay Giải trừ nghiệp chướng lâu nay chất chồng Đây lời đức Quán Thế Âm: "Án Ma Ni Bát Mê Hồng. Chớ quên!" Lòng tin bà rất vững bền Nhưng không biết chữ, lại thêm tuổi già Thật là tội nghiệp cho bà Miệng luôn lẩm nhẩm cố mà nhập tâm Lời Bồ Tát Quán Thế Âm, Nhưng khi về đến trước sân nhà mình Thời bà lại nhớ lầm thành: "Án Ma Ni Bát Mê Hành". Hại thay! * Tuy sai, bà lão nào hay Tối ngày cứ tụng câu này mãi thôi, Để thêm khích lệ lòng người Bà bày hai chén trước nơi mặt mình Một thời đầy những đậu nành Chén kia bà lại để dành trống không, Mỗi câu thần chú đọc xong Bà đem một hạt đậu trong chén đầy Bỏ qua bên chén không này Dần dần cho đến lúc đầy mới ngưng, Rồi làm ngược lại nhiều lần Đọc kinh, chuyển đậu, với tâm chân thành "Án Ma Ni Bát Mê Hành", Ba mươi năm thoáng trôi nhanh trong đời Dù kinh sám hối sai lời Lão bà cứ tụng, lòng thời thiết tha. * Một ngày linh ứng hiện ra Đậu kia tự động nhảy qua chén rồi Mỗi khi bà tụng dứt lời Chẳng cần chờ đến tay người đem sang. Lòng bà mừng rỡ ngập tràn Nghĩ mình tu thật đúng đường! Tốt thay! Công lao sám hối lâu nay Khổ kia chấm dứt! Nghiệp này tiêu tan! Bà thêm phấn khởi vô vàn Tối ngày tụng niệm lại càng thêm hăng. * Một hôm có vị cao tăng Du hành đây đó, đi ngang qua làng Ngang lều lụp xụp tồi tàn Nhà sư chợt thấy hào quang rạng ngời Toả ra rực rỡ tuyệt vời Khiến sư kinh ngạc, ngẩn người nghĩ suy Chắc rằng trong túp lều kia Có người đắc đạo trọn bề chân tu. Sư bèn dừng bước vân du Ghé vào thăm hỏi, nào ngờ thấy đâu Gặp mình bà lão bạc đầu Không còn ai khác, trước sau mình bà. Tò mò, sư hỏi cho ra: "Bà tu kinh sách nào mà linh thay?" Lão bà thành thật tỏ bày: "Tôi đây chữ nghĩa có hay chút nào Nói chi kinh sách tối cao Cả đời chuyên tụng một câu tâm thành 'Án Ma Ni Bát Mê Hành' Câu kinh sám hối tụng quanh miệt mài." Sư nghe tiếc nuối thở dài: "Câu bà vừa đọc lầm sai vô ngần Đúng lời đức Quán Thế Âm 'Án Ma Ni Bát Mê Hồng' từ xưa!" Lão bà nghe nói sững sờ Từ lâu lầm lẫn bây giờ mới hay Bao ngày tụng niệm uổng thay Ba mươi năm tụng giờ này công toi! * Nhà sư từ giã đi rồi Lão bà thay đổi, tụng lời mới nghe Lòng bà chộn rộn nhiều bề Khiến cho ý chí dễ gì tập trung, Đậu thời chán nản vô cùng Chẳng còn hứng khởi tưng bừng nhảy qua Lão bà nước mắt chan hòa Miệng tuy tụng niệm, xót xa trong lòng Thế là nước lã ra sông Ba mươi năm tụng, uổng công tu hành. Sư lên gần đỉnh đồi xanh Ngoái nhìn lại phía lều tranh bà già Một vùng u ám bao la Hào quang nào thấy chói lòa nữa đâu Giật mình sư khẽ than mau: "Thôi ta gây chuyện khổ đau nữa rồi Thế là ta lỡ hại người!" Sư liền quay gót trở lui xuống liền Tìm về nơi mái lều trên Gặp bà Phật tử sư bèn nói nhanh: "Bà ơi cứ tụng tâm thành 'Án Ma Ni Bát Mê Hành' như xưa, Vừa rồi tôi chỉ nói đùa Câu bà quen tụng kể như đúng rồi!" * Sư từ biệt, trở lên đồi Lão bà tiếp tục những lời tụng xưa Lòng vui biết mấy cho vừa Tiếng kinh sám hối như ru hồn người, Nhìn kìa! Hạt đậu tuyệt vời Giờ đây lại nhảy theo lời cầu kinh. Sư lên đến đỉnh non xanh Ngoái đầu nhìn lại quả tình mừng vui Hào quang sáng một góc trời Phát ra rực rỡ từ nơi mái lều. * Lòng thành giá trị thật nhiều Nơi người con Phật tin theo đạo mầu.   (phỏng theo tập truyện văn xuôi NHỮNG HẠT ĐẬU BIẾT NHẢY của Lâm Thanh Huyền, Phạm Huê dịch)   * 3 * THÂN CÂY MỌC NGHIÊNG   Con người trên cõi dương gian Nào ai tránh khỏi cái màn tử vong Khi đời này chấm dứt xong Thảy đều ước muốn về trong đất lành Nơi sạch sẽ, miền tịnh thanh Khắp vùng cực lạc, an bình mãi thôi. Có người hỏi đức Như Lai: "Lòng con luôn mãi hướng nơi đất lành Hướng về 'tịnh thổ' tâm thành Mong sau khi chết vãng sanh chốn này Nhưng con e ngại lắm thay Gặp khi đột ngột lìa ngay cõi đời Làm sao niệm Phật kịp thời Tâm đâu kịp hướng về nơi mong chờ Lìa dương gian quá bất ngờ Chẳng còn biết sẽ vật vờ về đâu?" * Phật nghe xong, khẽ gật đầu: "Các con chớ có lo âu làm gì Để ta kể chuyện cho nghe Chuyện cây thông nọ bên lề rừng xanh. Cây sinh ra, lớn lên nhanh Nhưng không mọc thẳng, thân hình lại nghiêng Mọc nghiêng qua mãi một bên Có khuynh hướng ngả về miền phía Đông, Một ngày trời nổi cơn giông Nếu mà sét đánh cây thông đổ nhào Cây này sẽ đổ hướng nào?" Mọi người đều nói đổ vào hướng Đông. Mỉm cười Phật dạy ung dung: "Con người cũng giống cây thông vô ngần Chúng sinh khi sống thành tâm Hướng về cửa Phật nguyện thầm thiết tha Hướng về 'tịnh thổ' thăng hoa Thì khi mãn nghiệp lìa xa cõi trần Dù bất chợt cũng an tâm Sẽ đi về hướng mình thầm ước mơ Tây phương cực lạc đón chờ!"   (phỏng theo tập truyện văn xuôi NHỮNG HẠT ĐẬU BIẾT NHẢY của Lâm Thanh Huyền, Phạm Huê dịch)   * 4 * NÉM SỎI XUỐNG GIẾNG   Phật và đệ tử một ngày Thong dong tản bộ cạnh ngay cánh đồng Chợt đâu thấy một đám đông Quây quần làm lễ vô cùng nghiêm trang Tiễn đưa một kẻ họ hàng Mới vừa tạ thế trong làng tuần qua. Bà con thương tiếc xót xa Mời nhiều tu sĩ về nhà tụng kinh, Ra đồng làm lễ linh đình Mong người quá cố vãng sinh an lành. Thân nhân cầu khẩn tâm thành Mong cho siêu thoát vong linh người nhà Tây phương cực lạc chóng qua, Tiếng kinh cầu nguyện vang xa trên đồng. Có người thắc mắc trong lòng Cúi xin hỏi Phật, cầu mong tỏ tường: "Thưa Thế Tôn, theo lệ thường Đọc kinh khi có người thương qua đời Để mong siêu độ cho người Đưa phần hồn họ lên nơi Niết Bàn Mong họ giải thoát dễ dàng Chẳng hay tác dụng có mang lại gì?" * Phật cười, dáng điệu từ bi Dắt đoàn đệ tử cùng đi băng đồng Tới ven bờ giếng nước trong Ngài cầm hòn sỏi ném lòng giếng sâu Sỏi kia chìm xuống thật mau Ngài truyền đệ tử cùng nhau quây quần Đứng quanh miệng giếng thật gần Phật bèn hỏi: "Nếu thành tâm nguyện cầu Kinh vãng sinh đọc dài lâu Sỏi kia có nổi lên mau không nào?" Cả đoàn đệ tử xôn xao Ngạc nhiên tự hỏi chuyện sao lạ kỳ Cùng thưa: "Kính đức Từ Bi Trên đời đâu có kinh gì giúp ta Dù tâm thành, dù thiết tha Dạt dào chú nguyện, chan hòa lòng tin Đem kinh kệ tụng liên miên Chẳng làm cho sỏi nổi lên được nào!" * Nghiêm trang Phật dạy: "Đúng sao! Ai khi sống chẳng hướng vào cõi trên Nơi cực lạc, chốn bình yên Nơi vùng thanh tịnh, nơi miền sạch trong Thì khi chết thật khó lòng Dùng lời kinh kệ mà mong giúp mình Đưa về 'tịnh thổ' an bình, Phải nên nhắc nhở chúng sinh xa gần Kệ kinh chỉ giúp một phần Chính mình phải giúp bản thân của mình Khi còn sống phải tu hành Trái tim hướng nẻo đất lành đừng quên, Bản thân mình chớ nhận chìm Xuống lòng nước thẳm, xuống miền giếng sâu Gắng công tu tập đạo mầu Giữ tâm cho kỹ trước sau nhiệt tình Mới mong có phước vãng sinh Vào miền 'tịnh thổ' đất lành cực vui!"   (phỏng theo tập truyện văn xuôi NHỮNG HẠT ĐẬU BIẾT NHẢY của Lâm Thanh Huyền, Phạm Huê dịch)   * 5 * SỢI TƠ OAN NGHIỆP   Ngày xưa có một anh chàng Nổi danh độc ác hung tàn gần xa Hắn tên là Kiện Đà La Hồi còn đi học chẳng tha bạn nào Khắp trường ăn hiếp trước sau Bạn bè yếu thế buồn rầu khôn nguôi, Lớn lên hắn phá khắp nơi Phá trong trường lớp, phá ngoài làng thôn. Lại thêm háo sát luôn luôn Các loài gia súc khôn hồn tránh xa Hắn mà tóm được chẳng tha Thẳng tay hành hạ thật là thương đau, Côn trùng, bò sát như nhau Dù cho nhỏ bé cũng đâu an toàn Dùng chân hắn dẫm bạo tàn Con ong, cái kiến nát tan đọa đày. Kiện Đà La tới một ngày Giết người mà chẳng gớm tay nữa rồi Trở thành tên cướp khắp nơi Bà con thấy hắn tức thời trốn ngay Kêu nhau tránh nạn khổ này: "Kìa hung thần đến gieo đầy tai ương!" Thấy thiên hạ khắp xóm làng Tỏ ra hãi sợ, hắn càng vui thêm Toàn thân hắn toát ra liền Một luồng sát khí triền miên lạnh lùng Chẳng riêng người mới hãi hùng Cả ma lẫn quỷ đều cùng hoảng kinh. * Một ngày dạo cạnh rừng xanh Nhìn quanh kiếm vật hy sinh bữa này Kiện Đà La chợt thấy ngay Nhện kia bò chậm loay hoay bên lề, Nhện mang bầu nên nặng nề Chẳng bò nhanh được, dễ gì thoát thân Khó mà thoát gót tử thần, Kìa tên hung ác nhanh chân tới rồi Định tâm dẫm nát Nhện thôi Nhện kia run rẩy, rúm người, lăn quay. Kiện Đà La thấy hay hay Niềm vui trong dạ hôm nay chợt về Hắn tha cho Nhện bò đi, Nhện mừng thoát chết thảm thê chốn này Thật là may mắn lắm thay, Nhện từ khi đó ngày ngày gắng công Tu hành tinh tấn một lòng Mong đừng vương kiếp côn trùng mãi thêm Tu nhiều kiếp! Vững lòng tin! Một ngày Phật độ Nhện lên Niết Bàn Nghe kinh thơm, tắm đạo vàng Thần thông Nhện luyện giỏi giang sau này. * Thời gian lần lượt vần xoay Kiện Đà La đến một ngày tàn hơi Già người, yếu sức, trọn đời Chết xong bị quỷ kéo lôi đi liền Đày địa ngục, cột xích xiềng Một bên móc sắt, một bên vạc dầu Nhục hình khổ cực đớn đau Dưới tầng mười tám thẳm sâu hãi hùng, Đây tầng địa ngục cuối cùng Dành riêng cho kẻ dữ hung nhất đời. * Một hôm địa ngục tơi bời Thảm thê vang vọng tiếng người kêu la Phật Đà nhìn xuống nhận ra Tội nhân là Kiện Đà La đọa đày Thấu soi tiền kiếp trước đây Hắn tuy hung dữ, có ngày từ tâm Đã tha cho Nhện một lần Dù sao cũng đã gieo mầm nhân duyên, Phật quay sang Nhện kề bên Dạy nên giúp hắn một phen trọn tình. Vâng lời Nhện vận sức mình Nhả tơ thành sợi phun nhanh ra ngoài Phun từ cao tít cõi trời Xuống tầng địa ngục dưới nơi tận cùng. * Đang trong cảnh khổ não nùng Kiện Đà La bỗng thấy buông trước mình Dây tơ ngũ sắc lung linh Từ trời thòng xuống rung rinh đón mời, Hắn ta mừng rỡ nghẹn lời Vội vàng chụp lấy đu người leo lên, Leo lưng chừng tới phía trên Hắn nghe có tiếng vang rền dưới chân Cúi nhìn thấy đám tội nhân Tranh nhau ráo riết leo dần lên dây Hắn suy nghĩ: "Thật nguy thay! Sợi tơ mỏng mảnh này đây chẳng bền Nhiều người bám nặng đứt liền Sẽ rơi trở lại xuống miền khổ đau!" Mối lo vừa thoáng trong đầu Ôm dây hắn vội tụt mau xuống rồi Tính co chân đạp đám người Đang đeo phía dưới cho rơi xuống dần, Nào ngờ vừa mới giơ chân Sợi tơ ngũ sắc bất thần đứt ngang. Kiện Đà La vội kêu vang Kéo theo cả đám kinh hoàng thét la Cùng rơi xuống chốn thẳm xa Xuống miền địa ngục, lối ra khó tìm. Phật Đà và Nhện phía trên Thở dài buông tiếng khi nhìn chúng sinh Nổi chìm địa ngục điêu linh Nghiệp xưa chót lỡ, cực hình khó qua. Tiếc thay cho Kiện Đà La Bao nhiêu nghiệp dữ nếu mà chẳng mang, Lòng sân phút chót đừng vương Mọi người chắc đã có đường thoát ra.   (phỏng theo tập truyện văn xuôi NHỮNG HẠT ĐẬU BIẾT NHẢY của Lâm Thanh Huyền, Phạm Huê dịch)   * 6 * NƯỚC MẮT NGƯỜI TU HÀNH   Vị cao tăng đắc đạo rồi Tính ra thấm thoắt nửa đời xuất gia Tu nơi thiền viện phương xa Dứt tình quyến luyến quê nhà từ lâu, Nơi thanh tịnh, chốn thẳm sâu Nhà sư nghiên cứu đạo mầu chuyên tâm Giờ đây học vấn uyên thâm Lại thêm phẩm hạnh sáng ngần treo gương Bao nhiêu đệ tử bốn phương Tìm sư học đạo, xin nương cửa thiền. * Sư truyền: "Thế tục tình riêng Chớ nên lưu luyến, chớ nên buộc ràng Mới mong giác ngộ đạo vàng Giải trừ cố chấp tiềm tàng bản thân Chỉ khi vượt được nguy nan Vượt rào tình, dục vô vàn thương đau Mới mong giải thoát được mau, Trần gian vạn vật trước sau vô thường!" * Một ngày từ chốn cố hương Có người lặn lội tìm đường ghé ra Báo tin sư rõ chuyện nhà: "Con trai độc nhất vừa qua đời rồi Sau cơn bệnh mấy năm trời!" Nghe xong tin dữ mọi người xôn xao Vội vàng đệ tử họp nhau Bàn xem nên báo tin vào hay không Ngại sư đau đớn cõi lòng Vì tình máu mủ dễ hòng buông trôi. Sau khi bàn thảo hết lời Cho rằng sư đã xa nơi gia đình Chẳng còn vương vấn thường tình Ba mươi năm mãi lánh mình ẩn tu Chưa hề ra khỏi cổng chùa Quanh năm thiền định, suốt mùa kệ kinh: "Tin nhà cứ báo thật tình Há đâu mà sợ thầy mình bi thương!" * Vừa nghe tin dữ cố hương Nào ngờ thầy lại lệ vương tràn trề Đau lòng bật khóc não nề Chẳng e đệ tử cười chê chút nào, Mọi người kinh ngạc biết bao Đâu dè phản ứng thầy sao thường tình Tưởng thầy hết lụy gia đình Coi thường câu chuyện tử sinh lâu rồi. Vây quanh đệ tử im hơi Thời gian lặng lẽ dần trôi nặng nề, Chợt đâu có kẻ vội quỳ Và nêu ra thắc mắc kia hỏi thầy. * Thở dài sư khẽ giãi bày: "Những điều ta dạy hàng ngày sai đâu! Các con phải nhớ trước sau Tự lo giác ngộ cho mau thân mình, Tuy nhiên lợi ích chúng sinh Các con cũng chớ vô tình mà quên Bản thân ích kỷ chớ nên Lo phần mình, cũng lo thêm cho người. Con người ở khắp mọi nơi Nếu chưa giác ngộ mà rồi chết đi Nào đâu giải thoát được chi Mãi còn quanh quẩn thảm thê luân hồi Trong vòng sinh tử nổi trôi Xa bờ giác ngộ, xa nơi Niết Bàn. Ta đang nhỏ lệ khóc than Không vì thương tiếc thế nhân thường tình Mà vì chính đứa con mình Cũng như muôn vạn chúng sinh xa gần Chưa hề giác ngộ bản thân Giờ đây đã vội lìa trần. Thảm thay! Chính là vì lý do này Khiến ta thật sự hôm nay đau lòng!" * Vây quanh đệ tử nghe xong Cùng nhau chợt hiểu nỗi lòng nhà sư Từ bi, cao cả vô bờ Tình riêng thế tục bây giờ còn đâu Thầy là gương sáng nhiệm mầu "Cái ta nhỏ bé" từ lâu sá gì Bản thân mình có đáng chi Nên luôn tâm niệm hướng về chúng sinh.   (phỏng theo tập truyện văn xuôi NHỮNG HẠT ĐẬU BIẾT NHẢY của Lâm Thanh Huyền, Phạm Huê dịch)   * 7 * NẮNG MƯA LÀ BỆNH CỦA TRỜI   Bà già nghèo khổ quá trời Cùng hai con gái sống đời khó khăn Hai cô buôn bán kiếm ăn Suốt ngày vất vả, quanh năm muộn phiền. Cô con lớn bán nhang đèn Cho người đi lễ, ở trên cửa chùa, Cô kia lại bán ô dù Trước trường học nọ, khách mua không nhiều, Mẹ con quả thật gieo neo Long đong kiếp sống, buồn thiu cõi lòng. Lão bà lo ngại vô cùng Rõi theo thời tiết xoay vòng đổi thay Luôn gây ảnh hưởng không hay Khiến bà nghĩ ngợi, lo ngày lo đêm. Những hôm mưa gió liên miên Cô con gái lớn nhang đèn ế ngay Người đi lễ Phật vắng thay Bà già rầu rĩ héo đầy ruột gan. Những hôm nắng đẹp hanh vàng Cô con gái nhỏ cửa hàng vắng teo Dù kia ế ẩm. Thêm nghèo! Bà già lo lắng đủ điều mãi thôi Trong tâm bà lão rối bời Não phiền theo với chuyện trời nắng mưa. * Một ngày nọ gặp nhà sư Bà bèn trút hết tâm tư muộn sầu Nỗi lòng u uẩn bấy lâu, Sư bèn khuyên nhủ đôi câu chân thành: "Đổi thay suy nghĩ của mình Chuyện trời mưa nắng thường tình sá chi Cuộc đời sẽ hết sầu bi Sẽ vui hơn nếu nghĩ suy đúng đường! Hôm nào nắng đẹp phố phường Trên chùa nhiều khách thập phương ra vào Bà nên vui sướng biết bao Nhang đèn bán hết, dạt dào niềm vui! Hôm nào mưa gió dập vùi Bà con ngoài phố tới lui ướt người Hàng dù đắt tựa tôm tươi Thì bà cũng lại sướng vui vô cùng! Thế là nếu cứ nhìn chung Bà còn may mắn đáng mừng hơn ai Vì rằng mưa nắng mặc trời Hai cô con gái kiếm lời luân phiên!" * Sư nói phải, bà lặng yên Ngẫm ra có lý bà liền theo ngay Kể từ khi đó hàng ngày Nghĩ suy theo cách chỉ bày của sư Niềm vui về ngập tâm tư Gia đình thoải mái hơn xưa bội phần Ấm êm, hoan hỷ vô ngần Mặc cho mưa nắng xoay vần trêu ngươi, Nắng mưa là bệnh của trời Mặc trời! Bà cứ thảnh thơi! Lo gì! Nội tâm khi chuyển hóa đi Nhìn đời tốt đẹp, sầu bi chẳng còn!   (phỏng theo tập truyện văn xuôi NHỮNG HẠT ĐẬU BIẾT NHẢY của Lâm Thanh Huyền, Phạm Huê dịch)   * 8 * TRÁI TIM BÌNH YÊN   Tiều phu vác búa hàng ngày Leo lên trên núi đốn cây, chặt cành Về làm củi, bán loanh quanh Sống đời chất phác, hiền lành, đơn sơ Cho nên bình thản tâm tư Chẳng hề lo nghĩ xa như mọi người. Một hôm kiếm củi đẹp trời Chàng ta gặp kẻ lạ nơi rừng già Chặn chàng, trò chuyện gần xa Tự xưng yêu quái tài ba nhất đời Tài về "cảm ứng" tuyệt vời Đoán ra suy nghĩ của người xung quanh, Con yêu tự mãn khoe mình: "Lâu nay ta ở rừng xanh thấy buồn Lần này định xuống làng thôn Phá cho thiên hạ kinh hồn một phen!" * Chàng tiều phu sợ vô biên Sợ loài người sẽ cuồng điên chuyến này Nếu như mình nghĩ gì đây Mà rồi có kẻ biết ngay lòng mình Đem ra kể hết sự tình Bà con lối xóm xung quanh hay liền Sẽ gây rắc rối, muộn phiền Tương quan xã hội đảo điên quay cuồng, Giữa họ hàng, giữa vợ chồng Đừng mong tơ tưởng, đừng hòng suy tư Chẳng còn một chút tự do Chao ơi trần thế loạn to mất rồi, Nếu con yêu xuống tới nơi Sống chung chạ với loài người. Nguy thay! * Trong lòng thầm nghĩ đến đây Chàng tiều phu bỗng quyết ngay một điều: "Ngăn loài quỷ, chặn giống yêu Không cho xuống núi gây nhiều loạn ly!" Anh chàng đang mải nghĩ suy Chợt nghe thấy quỷ yêu kia bật cười: "Cái anh này thật dở hơi Giờ đang tính kế chặn người nữa sao? Đừng mong làm chuyện tào lao Khi ta đã quyết, ai nào cản ngăn!" Tiều phu kinh hãi nghĩ thầm: "Quỷ yêu đọc hết ruột gan ta rồi Thật là nguy hiểm quá trời Chắc là phải giết nó thôi kẻo phiền!" Chàng vừa loé ý tưởng lên Thì con yêu quái kia liền hét la: "Giờ mi lại định giết ta Sôi gan, cáu tiết nữa à! Ghê thay! Làm sao chém trúng ta đây Phía nào định chém ta hay biết rồi Ta liền né tránh dễ thôi Làm sao hại nổi người tài như ta!" Tuy tiều phu nhận rõ ra Giết tên yêu quái thật là khó khăn Những gì mình định tâm làm Quỷ yêu biết trước. Chẳng ăn thua gì! Nhưng chàng cứ chém bừa đi Búa này mong chém quỷ kia bay đầu. Nào ngờ có dễ dàng đâu Quỷ kia nhảy nhót thật mau lạ kỳ Né bên này, tránh bên kia Dường như biết trước búa đi hướng nào. Loay hoay chẳng biết làm sao Tiêu ma sức lực, tổn hao tâm thần Tiều phu mệt mỏi nhủ thầm: "Giết yêu quái khó bội phần vậy thay Dù ta gắng hết sức này Nhờ trời chẳng được! Bó tay mất rồi! Búa kia chém chỉ tốn hơi Quỷ yêu đành kệ nó thôi. Sá gì! Tốt hơn đừng nghĩ ngợi chi Hãy lo việc kiếm củi kia thường ngày." Nghĩ xong chàng chợt vui ngay Tâm nhiều thanh thản! Lòng đầy thảnh thơi! Kệ yêu quái! Mặc chuyện đời! Quỷ yêu có mặt chàng thời lờ đi Búa mang chặt củi lia chia Chẳng thèm để ý làm chi thêm phiền. * Con yêu đâu để chàng yên Mở lời trêu chọc huyên thuyên ồn ào: "Chém ta khó trúng làm sao, Giết ta cũng chẳng dễ nào phải không? Giờ làm bộ chẳng thèm trông Gục đầu đốn củi để hòng lừa ta!" Mặc cho yêu quái ba hoa Tiều phu bình tĩnh, tỏ ra phớt lờ Chú tâm đốn củi hàng giờ Búa kia từng nhát vung ra rầm rầm Bổ cây cổ thụ ở gần Chàng làm chăm chỉ, chuyên cần mãi thôi, Bổ nhiều, lưỡi búa lỏng rồi Sút dần khỏi cán chàng thời chẳng hay Đột nhiên lưỡi búa tung bay Vèo qua yêu quái, trúng ngay vào đầu. Con yêu nào có ngờ đâu Đang cười ha hả tìm câu trêu người Ai dè lưỡi búa tày trời Bay qua chấm dứt cuộc đời tinh ma Đập vào đầu, sọ bể ra Con yêu bỏ mạng, khó mà tránh đi! Khi thiên hạ nghĩ điều chi Ruột gan thiên hạ yêu kia biết liền, Nhưng điều bất trắc chẳng quen Yêu không phòng bị cho nên tàn đời! Yêu không đoán được tâm người Khi tâm người đã thảnh thơi mọi đường Không chộn rộn, lại kiên cường Lại luôn thanh thoát, lại thường bình yên.   (phỏng theo tập truyện văn xuôi NHỮNG HẠT ĐẬU BIẾT NHẢY của Lâm Thanh Huyền, Phạm Huê dịch)   * 9 * MẸ QUÁN THẾ ÂM   Dưới chân ngọn núi Phổ Đà Có chàng đồ tể thật là tệ sao Hung hăng, nóng nảy, hỗn hào Sống cùng mẹ góa từ bao lâu rồi, Anh chàng bất hiếu nhất đời Lúc say đánh mẹ, mặc người cười chê, Mẹ hiền lành đủ mọi bề Nghĩ mình nghiệp chướng nặng nề bản thân Nên bà sám hối thành tâm Phụng thờ tượng Quán Thế Âm trong nhà Quỳ xin Bồ Tát giúp bà, Mong con ngỗ nghịch rồi ra có ngày Thoát cơn mê, về đường ngay Sống cho phải đạo, mai này hồi tâm. * Anh chàng đồ tể hằng năm Thấy người lũ lượt từng đoàn phương xa Nhân vào ngày vía Phật Bà Kéo nhau lên núi để mà dâng hương Nói ai đảnh lễ thành tâm Thấy ngay đức Quán Thế Âm hiện hình, Ngài nghe thấu mọi âm thanh Mọi lời khấn bái chân thành cầu xin Khi hoạn nạn, lúc muộn phiền Ngài thời cứu giúp khỏi miền khổ đau. Chàng nghe, suy nghĩ hồi lâu Và rồi quyết định mai sau theo đường ... * Một năm tới dịp hành hương Mọi người lên núi, anh chàng theo lên Đến nơi chàng dạo khắp miền Đng hang chốn nọ, chùa chiền nẻo kia Nào đâu thấy đấng Từ Bi Trong lòng thất vọng tính đi về rồi Chợt chàng thấy mé động ngoài Có ông hoà thượng râu dài trắng phau Ngồi thiền định chắc từ lâu Chàng bèn bước tới, cúi đầu hỏi thăm. Sư già mở mắt nói rằng: "Ngươi cần gặp Quán Thế Âm thật à? Gặp ngài thời dễ lắm mà Hiện ngài đang đến căn nhà của ngươi Về ngay sẽ gặp ngài thôi!" Chàng nghe thắc mắc thốt lời hỏi thêm: "Quán Thế Âm chẳng dễ tìm Biết đâu dáng dấp mà nhìn cho ra?" Thoảng nghe tiếng nói sư già: "Dễ thôi! Hãy trở lại nhà của ngươi Khi nào thấy bóng một người Da mồi, tóc bạc đón ngươi trong nhà Áo thời mặc trái, lộn ra Dép thời mang ngược, chính là ngài thôi, Mau quỳ xuống lạy tức thời Cúi đầu đảnh lễ, mở lời cầu xin Quán Thế Âm sẽ giúp liền Tai ương hóa giải, muộn phiền tiêu tan!" Chàng nghe, hoan hỉ vô vàn Chào sư. Xuống núi. Vội vàng ra đi Trăng soi sáng tỏ đường về Đưa chàng vào lúc nửa khuya tới nhà. * Mẹ hiền tội nghiệp tuổi già Hằng đêm van vái thật là thành tâm Cầu xin đức Quán Thế Âm Giúp bà cảm hóa dần dần chàng con Hồi tâm, thờ mẹ cho tròn U mê, tăm tối chẳng còn như xưa. Đêm nay im lặng như tờ Mẹ đang yên giấc, mộng mơ chuyện lành Chợt nghe đập cửa thình lình Giật mình trở dậy thật tình lo âu Con về gieo khổ, gieo sầu Hỗn hào kiếm chuyện thêm đau lòng bà. Mẹ già hấp tấp chạy ra Áo ngoài mặc trái thật là lẹ tay, Dép kia xỏ ngược nào hay Loay hoay mở cửa đón ngay con vào. Nhưng kìa kỳ lạ làm sao! Chàng con đồ tể chợt đâu ngẩn người Nhìn hình dáng mẹ một hồi Rồi quỳ đảnh lễ, miệng thời lạy luôn: "Kính chào đức Quán Thế Âm!" Mẹ nghe kinh ngạc: "Con lầm con ơi! Mẹ đây chứ phải là ai Sao con ăn nói lầm sai lạ kỳ!" Chàng bèn cãi: "Chẳng sai chi! Chính ông hoà thượng núi kia dạy rồi Bà già áo trái mặc ngoài Chân đi dép ngược là ngài hiện thân Là Bồ Tát Quán Thế Âm Con đây nào có nhận lầm bà đâu!" * Mẹ nghe con tả dứt câu Hoàn hồn nhìn lại thấy sao lạ kỳ Dáng hình mình đúng từng ly Áo thì mặc trái, dép thì ngược bên Bà thầm nghĩ chính ơn trên Quán Thế Âm đã giúp liền rồi đây Nên bà mạnh miệng mắng ngay: "Con thường ngỗ nghịch, lại hay hung tàn Phận con bất hiếu vô vàn Duyên đâu gặp Quán Thế Âm mà cầu Vị hoà thượng trước động sâu Chính là Bồ Tát nhiệm mầu hiện thân Chính là đức Quán Thế Âm Xót xa thương mẹ, ân cần dạy con Khuyên con chữ hiếu lo tròn Không thời quả báo sẽ luôn dữ dằn Từ đây kính mẹ, ăn năn Ai hơn mẹ quý, ai bằng tình thâm, Mới gây công đức vô ngần Cũng như gặp Quán Thế Âm được rồi!" * Mẹ già vừa nói dứt lời Chàng con đồ tể tức thời ngộ ra Lương tâm bỗng chốc thăng hoa Bừng soi ánh đạo, chan hoà lòng nhân Và rồi thay đổi bội phần Cuộc đời từ đó tu tâm nhiệt tình Nổi danh hiếu với mẹ mình Bỏ nghề đồ tể, chuyển ngành tiểu thương Tính tình hòa dịu dễ thương Bà con làng xóm trăm đường ngợi khen.   (phỏng theo tập truyện văn xuôi NHỮNG HẠT ĐẬU BIẾT NHẢY của Lâm Thanh Huyền, Phạm Huê dịch)   * 10 * CÔ LÁI ĐÒ   Ngày xưa có vị tỳ kheo Cất am sườn núi cheo leo non ngàn Lánh xa bụi bặm trần gian Một lòng thiền định, đạo vàng chuyên tu Nơi đây thanh tịnh bốn mùa Trăng soi suối ngọc, gió lùa cửa không. Dưới chân núi có con sông Có đò đưa khách bềnh bồng sang ngang. Mỗi lần có dịp hạ san Để đi hóa độ xóm làng đó đây Thời sư phải đáp đò này Con đò độc nhất ngày ngày lại qua, Lái đò là một lão bà Tay chèo còn khỏe, tuy già vẫn vui. * Một hôm hành khách tới nơi Ngạc nhiên nào thấy tăm hơi bà già Thay vào là một dáng hoa Một cô thiếu nữ mặn mà xinh tươi Duyên nét mặt, đẹp nụ cười Hỏi ra mới biết là người phương xa Tới đây xin với lão bà Trước là ở trọ, sau là tiếp tay Giúp bà đưa khách sông này Bà nhìn người đẹp nhận ngay chẳng từ. * Thế rồi trên bến sông xưa Khách sang đò bỗng sớm trưa rộn ràng Thăm sư, lễ Phật, viếng am Ngắm phong cảnh đẹp thênh thang hữu tình Ngắm thêm cô lái đò xinh Dáng người yểu điệu, thân hình thướt tha Khiến cá lặn, khiến chim sa, Êm đềm tiếng ngọc, mặn mà lời hoa, Mái chèo theo cánh tay ngà Lướt trên mặt nước loang ra sóng vàng, Sóng đưa hành khách sang ngang Một vùng sông nước mơ màng thăng hoa. * Sáng nay sư phải đi xa Khi sư xuống núi cũng qua đò này, Tiền đò hành khách nơi đây Sang sông chỉ phải trao tay một đồng, Riêng sư khi trả tiền công Cô đòi sư những hai đồng! Lạ thay! Ngạc nhiên sư hỏi cô ngay: "Sao tôi phải trả tiền này gấp đôi?" Mỉm cười cô khẽ trả lời: "Sang sông khách đáp đò tôi hàng ngày Kẻ qua, người lại chốn đây Nào đâu lạ lẫm như thầy hôm nay, Thầy vừa đáp chuyến đò này Lại luôn nhìn ngắm tôi ngay từ đầu Nên thầy phải trả trước sau Gấp đôi người khác cũng đâu lạ gì!" Sợ lôi thôi, cãi làm chi Sư đành vội trả phứt đi hai đồng. Chiều về am, phải qua sông Sư nào dám ngó bóng hồng xinh tươi Xuống đò ngồi khuất xa rồi Gầm đầu, cúi mặt xuống nơi lòng đò. Đò trôi qua bến êm ru Kỳ này chắc mẩm thày tu hết phiền. Nào ngờ khi khách trả tiền Nhận xong cô lái đò liền cám ơn, Riêng sư cô khẽ nói thầm: "Xin thầy trả gấp bốn lần người ta!" * Ngạc nhiên sư hỏi cho ra: "Tại sao buổi sáng tôi qua đò rồi Cô đòi tôi trả gấp đôi Nói rằng tôi lỗi vì ngồi ngắm cô, Chiều nay suốt lúc qua đò Tôi đâu liếc mắt nhìn cô chút nào Lòng đò tôi cứ trông vào Cô đòi gấp bốn! Tại sao lạ đời?" Nghiêm trang cô lái trả lời: "Sáng nay thầy chỉ nhìn nơi phía ngoài Nhìn bằng cặp mắt thường thôi, Chiều nay thầy lại nhìn tôi toàn phần Không bằng mắt, mà bằng Tâm Tâm nhìn khắp cả châu thân trong ngoài Cớ sao thầy lại kêu nài Lời tôi nói vậy có sai đâu nào!" * Sóng vàng chợt vỗ dạt dào Sư nghe vừa dứt bỗng đâu bật cười Hình như đã ngộ thêm rồi Ngước trông sóng nước êm trôi dập dình Quay nhìn cô lái đò xinh Cô đà biến mất bóng hình còn đâu! Kể từ ngày đó về sau Chỉ còn bà lão bạc đầu mà thôi Mái chèo bà lão ngược xuôi, Con đò lờ lững đưa người sang sông.   (phỏng theo bản văn xuôi trong TRUYỆN CỔ PHẬT GIÁO )   * 11 * NGƯỜI KHÁCH TRỌ   Một thiền sư rất nổi danh Lãng du theo đám mây xanh cuối trời Chân ông in dấu khắp nơi Một ngày dừng trước lâu đài nhà Vua Cao sang, đẹp đẽ, nên thơ Trông vừa vĩ đại lại vừa uy nghi Thật là tráng lệ kể chi So cùng tiên cảnh khác gì là bao. Thiền sư lặng lẽ bước vào Không hề có lính gác nào ngăn ông Tiến gần đến trước ngai rồng, Nhận ra khách quý Vua mừng hỏi thăm: "Thưa ngài có chuyện chi cần?" Thiền sư lên tiếng: "Dừng chân cuối ngày Tôi cần chỗ ngủ đêm nay Ở trong cái quán trọ này mà thôi!" Nhà Vua kinh ngạc, trả lời: "Lâu đài vua chúa là nơi chốn này Và ta làm chủ nơi đây Phải đâu quán trọ đêm nay cho ngài!" Thiền sư bèn nói khoan thai: "Thế tôi xin hỏi lâu đài trước đây Ai từng là chủ nơi này Ai từng cư ngụ bao ngày tháng qua?" Nhà Vua nói: "Chính cha ta Cha ta là chủ. Nay xa cõi đời!" Thiền sư hỏi tiếp: "Vậy thời Trước cha ngài nữa, ai người chủ đây?" Nhà Vua gằn giọng đáp ngay: "Lâu đài, tài sản dựng gây lâu đời Chính do ông nội ta thôi Giờ đây ông cũng xa nơi cõi trần!" Vừa điềm tĩnh, vừa ân cần Thiền sư chẳng chút ngại ngần nói luôn: "Lâu đài là chốn dừng chân Người đi, kẻ đến cứ lần lượt thôi Ghé đây ngắn ngủi, tạm thời Đúng là quán trọ như lời của tôi!"   (phỏng theo bản văn xuôi trong TRUYỆN CỔ PHẬT GIÁO )   * 12 * CON NHỆN   Ngày xưa có một ông sư Ngồi thiền tinh tấn, rất ư chuyên cần Nhiều năm tu tập qua dần Một ngày trong lúc chú tâm ngồi thiền Trong quạnh vắng, giữa im lìm Chợt đâu trước mặt sư liền hiện ra Một con nhện lớn giăng tơ Thật là quái dị, thật là hung hăng Xác thô kệch, thân kềnh càng Bò dần về phía sư đang ngồi thiền. Nhện càng ngày càng to thêm Đến khi án ngữ khắp trên điện thờ Khiến sư choáng ngợp tâm tư, Tám chân con nhện từ từ dang ra Như là vồ lấy người ta Ăn tươi nuốt sống khó mà thoát thân, Nhìn nhau bốn mắt trân trân Sư thêm ghê sợ, thất thần, hoảng kinh Sư bèn cố gắng hết mình Tập trung thiền định tránh hình ảnh kia, Nhưng bao cố gắng ích chi Nhện càng hiện rõ, bò đi. Kinh hoàng! Mở mắt ra, nhện rõ ràng Khi sư nhắm lại, nhện càng rõ thêm! Mồ hôi sư toát ra liền Định thần, niệm Phật liên miên chẳng ngừng. Nhưng con nhện vẫn lạnh lùng Bò gần sư mãi, vô cùng hiểm nguy Như đe dọa, như hăm he Sư bèn niệm chú chẳng hề ích chi, Xả thiền, sư đứng dậy đi Chịu thua con quái vật kia cho rồi. * Kể từ ngày đó than ôi! Nhện kia ám ảnh sư hoài chẳng tha Sư suy nhược, sư thẫn thờ Tới lui đờ đẫn, vào ra bồn chồn Luôn khổ sở, mãi đau buồn Sư bèn kể lể cội nguồn thương tâm Cho thầy mình ở chùa gần Rồi sư lên tiếng: "Con cần thẳng tay Giết cho nhện nọ chết ngay Mới tu hành được hàng ngày cho yên, Phải tìm dao bén để bên Nhện mà xuất hiện con liền đâm luôn!" Gật gù thầy nói ôn tồn: "Nếu mà tính toán như con được rồi Chỉ cần thêm một việc thôi Lưỡi dao định thọc ngay nơi chốn nào Con dùng phấn trắng gạch vào Một hình chữ thập đậm mầu, dễ coi Vậy là tạm đủ lắm rồi, Chờ hôm sau cố mà ngồi tĩnh tâm Nhện kia nếu lại đến gần Mới dùng dao đó để đâm! Muộn gì!" * Sư nghe có lý, ra về. Hôm sau tìm phấn dấu đi, ngồi thiền Bốn bề vắng lặng, im lìm Nhện kia lại xuất hiện liền! Dữ thay! Sư bèn lấy phấn nhanh tay Nhắm trên bụng nhện gạch ngay làm bằng Một hình chữ thập rõ ràng, Mai theo dấu đó sẵn sàng mà đâm. Xả thiền sư thấy an tâm Ghé qua thăm viếng thầy lần thứ hai Đồng thời trình báo cùng ngài Rằng sư quyết chấm dứt đời nhện kia Vào ngày mai, chẳng chờ chi. Thầy bèn lên tiếng: "Mai thì được thôi, Giờ đây thử vén áo coi!" Sư nghe thầy nói lòng thời ngạc nhiên Nhưng tuân lời, vén áo liền Sững sờ nhìn thấy ngay trên bụng mình Một hình chữ thập mới tinh Vẽ bằng phấn trắng rành rành lộ ra Chính tay mình gạch hôm qua. Tâm sư bừng ngộ, thăng hoa tức thời! * Mới hay chướng ngại ở đời Tưởng rằng phát xuất từ ngoài, từ xa Nào ngờ lại chính trong ta, Tâm ta náo động gây ra muộn phiền!   (phỏng theo bản văn xuôi trong TRUYỆN CỔ PHẬT GIÁO )   * 13 * TU NGỒI, TU NẰM   Ngày xưa có một ông thầy Tu hành ngồi mãi cả ngày thật chăm Lạ thay thầy chẳng thích nằm Trụ trì chùa lớn, tiếng tăm vang rền, Bao nhiêu đệ tử kề bên Chẳng ai có được cơ duyên trọn đầy Học theo khổ hạnh của thầy Ba oai nghi giữ hàng ngày mãi thôi Chỉ đi, chỉ đứng, chỉ ngồi Không nằm chi cả. Mọi người gắng theo Thật là khó biết bao nhiêu Tuy nhiên đệ tử sớm chiều quản chi. * Một hôm có chú sa di Từ xa lưu lạc xin về đây tu Và xin ở lại trong chùa Thầy nghe biểu lộ tâm từ nhận ngay, Chú xin hầu cận bên thầy Để hòng học được cái hay đạo mầu Hạnh tinh tấn đứng hàng đầu, Thầy vui chấp thuận! Trước sau đẹp lời! Nhưng hằng đêm khi thầy ngồi Suốt cho tới lúc sáng trời, rất chăm! Thì trò kia cũng cứ nằm Suốt cho tới sáng, cũng hăng vô cùng! Thầy lưu ý thấy lạ lùng Nhưng mà thấy chú cũng không chây lười Luôn luôn tỉnh táo đáp lời Thầy vừa sai bảo, chú thời làm ngay Chu toàn bổn phận tốt thay Thầy đâu có cớ la rầy trò đâu! Ông thầy thầm nghĩ trong đầu Tiếc cho đệ tử trước sau tận tình Lại thêm rất mực thông minh Cứ nằm ỳ mãi! Tu hành uổng thay! * Cuối cùng rồi đến một ngày Ông thầy phải dạy chú hay biết rằng: "Chớ nên tu cái hạnh nằm Nếu tu nằm mãi cũng bằng uổng thôi Coi chừng thành rắn mất rồi!" Sa di kính cẩn trả lời thầy ngay: "Bạch thầy! Suốt cả năm nay Nếu thầy ngồi mãi có ngày không xa Thân hình thầy sẽ biến ra Cũng thành con cóc thôi mà! Khác đâu!" Thầy nghe trò nói dứt câu Tức thời chợt ngộ đạo mầu! Lành thay!   (phỏng theo bản văn xuôi trong TRUYỆN CỔ PHẬT GIÁO)   * 14 * MỘT LY TRÀ   Thiền sư tiếp khách đến thăm, Giáo sư đại học tiếng tăm trong miền Giáo sư tìm hiểu về Thiền, Phân ngôi chủ khách đôi bên dùng trà. Trà thơm được chủ rót ra Rót đầy ly khách, tràn qua đĩa ngoài Nhưng thiền sư chẳng đoái hoài Hai tay nâng ấm miệt mài rót thêm. Giáo sư thắc mắc ngồi nhìn Nhịn lâu chẳng được ông liền nói ngay: "Xin thiền sư hãy dừng tay Ly trà rót đã tràn đầy rồi thôi!" * Thiền sư điềm đạm trả lời: "Ông nào có khác chi nơi ly này Sẵn bao ý kiến chất đầy Sẵn bao suy đoán ở ngay trong đầu Tôi đem Thiền nói dễ đâu Làm sao bày tỏ thâm sâu được gì Lời tôi nói sẽ tràn đi Trừ phi ông cạn trước ly của mình.   (phỏng theo A Cup Of Tea truyện văn xuôi trong 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 15 * NGỌC TRÊN ĐƯỜNG BÙN   Tuy là thầy của Nhật Hoàng Thiền sư vẫn thích lang thang du hành Ngài tuy đã rất nổi danh Vẫn làm khất sĩ dạo quanh khắp vùng. Một hôm ngài chợt tạm ngừng Ghé ngôi làng nhỏ trên đường lãng du Trời chiều tăm tối âm u Mưa rơi tầm tã, gió ru lạnh lùng Thân ngài thấm ướt vô cùng Dép rơm tơi tả muốn bung đứt rồi. Tại ngôi nhà nhỏ ven đồi Thấy vài đôi dép bày nơi cửa ngoài Ngài bèn ghé lại tìm người Hỏi mua dép mới thay đôi cũ này, Một bà ở tại trong đây Biếu ngài đôi dép. Lòng đầy xót xa Thấy ngài thấm ướt tận da Mời ngài ở lại trú qua đêm dài. Thiền sư hoan hỉ nhận lời Cảm ơn gia chủ là người từ bi Rồi ngài ngồi tụng kinh khuya Lời vàng vang vọng hướng về chúng sinh Trước bàn thờ của gia đình Nhang thơm thấm đượm câu kinh nguyện cầu. Chủ nhà giữ lễ trước sau Đưa con và mẹ ra chào thiền sư, Thấy ai cũng nặng ưu tư Khiến ngài chợt động tâm từ hỏi han. Chủ nhà kể lể than van: "Chồng con cờ bạc miên man tối ngày Lại thêm rượu uống đến say Về nhà đánh đập đọa đày vợ con, Bạc thua vay mượn luôn luôn Nhiều hôm biến dạng chẳng buồn về đây Gia đình con khổ lâu nay Làm sao chấm dứt cảnh này được đây?" Thiền sư lên tiếng nói ngay: "Tiện đây ta giúp một tay khó gì Ít tiền đây hãy cầm đi Rượu ngon, đồ nhắm mua về cho ta Rồi đi nghỉ, đừng nề hà Để ta chờ đợi chồng bà đêm nay!" Trước bàn thờ khói hương bay Ngài bèn tĩnh lặng, chắp tay, ngồi thiền. * Anh chồng về lúc nửa đêm Lè nhè lên giọng say mèm hét la: "Vợ con đâu chẳng đón ta Đồ ăn thức uống mang ra mau nào!" Mở cửa ra, đón chồng vào Thiền sư lên tiếng ngay: "Chào chủ nhân, Đây đồ uống, đây thức ăn Ta mua dành sẵn tạ ân gia đình Rất nhân hậu, rất nhiệt tình Mời ta tạm trú ẩn mình qua đêm!" Anh chồng vui vẻ uống thêm Rồi lăn ra ngủ. Say mèm biết chi! Thiền sư dào dạt từ bi Ngồi thiền bên cạnh không gì trách chê. Sáng sau vừa tỉnh giấc mê Anh chồng ngơ ngác chẳng hề nhớ ra Chuyện chi đã xảy đêm qua, Anh nhìn ngài hỏi thật là ngạc nhiên Thấy ngài ngồi kế gần bên Dáng người thanh tịnh, hương thiền ngất ngây: "Ông là ai mà ngồi đây?" Thiền sư từ tốn xưng ngay tên mình Rồi ngài kể lại ngọn ngành Lý do lưu lại gia đình đêm qua. Tiếng tăm ngài đã vang xa "Thầy của Hoàng Đế" quả là nổi danh, Anh chồng xấu hổ thật tình Ăn năn, xin lỗi chân thành mãi thôi. Ngài bèn hoan hỷ dạy lời: "Vô thường vạn vật trên đời chớ quên Thường ngắn ngủi! Đâu vững bền! Nếu con cờ bạc triền miên tháng ngày Lại thêm chè rượu mê say Tan nhà, nát cửa, đọa đày tấm thân Kéo theo tất cả thân nhân Hố kia sa đọa cứ dần lún sâu." Lời từ thấm đượm nhiệm mầu Khơi nguồn tâm trí từ lâu mê mờ Anh chồng bừng tỉnh cơn mơ Đột nhiên khai ngộ, ghé bờ thơm hương. Cúi đầu thành thật thưa rằng: "Đại sư dạy đúng. Lời vàng quý thay! Làm sao con tạ ơn này Tiếc thay ngài lát nữa đây lên đường Ân sâu, nghĩa nặng còn vương Con mang hành lý dặm trường tiễn đưa!" Thiền sư hoan hỷ vô bờ: "Nếu con muốn vậy há chờ đợi chi Chúng ta chuẩn bị cùng đi Tiễn ta vài dặm còn gì vui hơn!" * Cả hai người cùng lên đường Đi chừng ba dặm tạm ngừng bước chân Thiền sư nói giọng ân cần: "Giờ con có thể quay luôn trở về!" Anh chồng nài nỉ xin đi: "Thêm năm dặm nữa đâu nề hà chi!" Khi đi hết năm dặm kia Anh chồng lại cố nằn nì tiễn thêm: "Ơn ngài con thật khó quên Xin mười dặm nữa trọn niềm thủy chung!" Tiễn thêm mười dặm vừa xong Thiền sư thúc giục anh chồng trở lui. Lòng thanh thản, chí cao vời Quyết không về nữa! Quyết rời nẻo xưa! Anh chồng quỳ xuống khẽ thưa: "Xin theo hầu cận đại sư suốt đời!" * Bao nhiêu năm tháng dần trôi Đại sư nay chẳng còn nơi cõi trần Anh chồng học đạo chuyên tâm Trở thành đệ tử thay chân kế thừa Danh ngài theo gió thơm đưa Tên ngài đời đặt: "Thiền sư Không Về" Quyết đi tầm đạo, nặng thề Không hề quay lại, không hề trở lui. Đến nay trải đã nhiều đời Theo ngài học đạo bao người xuất thân.   (phỏng theo Finding A Diamond On A Muddy Road truyện văn xuôi trong 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 16 * VẬY SAO !   Thiền sư tinh tấn tu hành Cho nên đạo hạnh nổi danh khắp vùng Bà con ca tụng vô cùng Ngài nêu gương sáng soi chung cho đời. Có cô con gái đôi mươi Trong gia đình nọ ở nơi gần ngài Nhà buôn thực phẩm kiếm lời Cô xinh, cô đẹp, mọi người mến thương. Một ngày tin lạ bất thường Gia đình khám phá cô đương mang bầu. Vừa giận dữ, vừa buồn rầu Mẹ cha cật vấn, cô đâu khai gì "Ai gây ra cái bầu kia?" Nín thinh cô chẳng nói chi với nhà, Mãi sau mới thổ lộ ra: "Người cha đứa trẻ chính là thiền sư!" Gia đình phẫn nộ vô bờ Kéo qua mắng nhiếc thầy tu nặng lời, Thiền sư nghe chuyện xong xuôi Thản nhiên nói với mọi người: "Vậy sao?" Thời gian tuôn tựa sóng trào Và ngày sinh nở đã mau tới rồi, Sau khi đứa bé ra đời Gia đình mang tới tận nơi tu hành Trao thiền sư trẻ sơ sanh: "Con thầy, thầy nhận! Chớ đành bỏ lơ!" Thiền sư vào lúc bấy giờ Bao nhiêu danh dự tiêu ma thảm sầu Nhưng thản nhiên, chẳng buồn rầu Dang tay nhận trẻ nào đâu ngại ngần. Sư săn sóc trẻ tận tâm Áo quần, sữa uống xa gần kiếm quanh Thêm đồ dùng trẻ sơ sanh Hết lòng lo lắng, tận tình cưu mang Thời gian trôi tựa sóng vàng Một năm trời đã lẹ làng đi qua Cuốn theo bao nỗi xót xa Gái kia chịu đựng khó mà được thêm Từ lâu che dấu nỗi niềm Khai điều gian dối, lụy phiền, xấu xa Bây giờ mới tỉnh ngộ ra Cô bèn thú thật cùng cha mẹ mình Rằng cô gieo mối oan tình Đặt điều cho kẻ tu hành trước đây, Thật ra cha đứa bé này Là chàng bán cá ở ngay chợ làng. Lời như sét đánh bàng hoàng! Mẹ cha cô gái vội vàng tìm sư Xin sư mở rộng tâm từ Tha cho gái trẻ tội xưa tày trời, Vợ chồng hối hận lỡ lời Vu oan giá họa vào nơi cửa thiền, Xin đem đứa trẻ về liền, Thiền sư ưng thuận, an nhiên mỉm cười Khi trao trẻ đến tay người Thiền sư chỉ khẽ thốt lời: "Vậy sao?"   (phỏng theo Is That So? truyện văn xuôi trong 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 17 * TUÂN LỜI   Thiền sư thuyết pháp nổi danh Người nghe ngoài những thiền sinh trong trường Còn thêm người khắp bốn phương Tông này, phái nọ tìm đường ghé đây. Ngài không giảng giải, trình bày Những câu kinh điển lâu nay nói nhiều Hay lời uyên bác cao siêu Mà ngài chỉ nói những điều thiết thân Phát ra từ chốn thâm tâm Khiến người nghe giảng muôn phần cảm thông Nghe xong thấm tận cõi lòng, Người nghe càng lúc càng đông tìm về. * Một thầy tu khác phái kia Khi hay rõ chuyện tức thì nổi sân Tỏ ra bực bội vô ngần Vì bao đệ tử theo chân người ngoài Bỏ thầy đi, chẳng đoái hoài, Tìm thiền sư để nghe bài giảng hay. Ông thầy tu cao ngạo này Một ngày ghen tức dâng đầy tâm tư Qua thiền viện tìm thiền sư Muốn cùng biện luận ganh đua tranh tài. Thầy qua lớn tiếng chê bai: "Này ông nhà giáo giảng bài thiền kia Hãy ngừng lời một chút đi, Những người thần phục ông thì dễ thôi Nói gì họ cũng nghe lời, Ta đây thời khác, không đời nào nghe Ta coi ông chẳng đáng chi Trổ tài sai khiến ta đi xem nào!" * Thiền sư nói giọng ngọt ngào: "Nếu ông muốn vậy hãy vào gần đây!" Thầy tu kiêu hãnh khua tay Lấn người quanh đấy tiến ngay vào phòng, Thiền sư cười nói ung dung: "Hãy sang bên trái phía trong cho gần!" Thầy tu tự mãn vô ngần Bước sang phía trái ngại ngần gì đâu. Chợt thiền sư lại nói mau: "Không! Ta nói chuyện cùng nhau dễ dàng Phía bên phải, hãy bước sang!" Thầy tu vênh váo lẹ làng chuyển qua. * Thiền sư lúc đó hiền hòa Nói tuy nhỏ nhẹ nhưng mà quyền uy: "Thấy không ông! Nào khó chi! Ta đưa mệnh lệnh ông thì theo ngay Vậy ông hoà nhã lắm thay Bây giờ ngồi xuống chỗ này! Lặng yên! Lắng nghe ta giảng về Thiền!"   (phỏng theo Obedience truyện văn xuôi trong 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 18 * NẾU YÊU HÃY YÊU CÔNG KHAI   Hai mươi tăng và một ni Cùng nhau tụ hội chốn kia tu thiền Thiền sư giảng dạy trang nghiêm Thiền sinh học tập ngày đêm chuyên cần. Ni cô sắc đẹp tuyệt trần Dù đầu xuống tóc, áo quần đơn sơ, Tăng sinh vài vị thẫn thờ Trộm yêu nét mặt, thầm mơ dáng hình Một người mạnh dạn tỏ tình Gửi cô một lá thư xanh hẹn hò Mong sao được gặp riêng cô, Nhận thư cô cứ làm lơ im lìm. Hôm sau vừa dứt buổi thiền Thầy xong bài giảng. Cô liền đứng lên Quay đầu nói rất tự nhiên Với người đã gửi thư trên cho mình: "Sư huynh nếu quả thật tình Yêu tôi say đắm không đành nín câm Lòng còn vương vấn bụi trần Giờ đây xin cứ lại gần ôm tôi!"   (phỏng theo If You Love, Love Openly truyện văn xuôi trong 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 19 * THIẾU TỪ TÂM   Xưa kia tại nước Trung Hoa Có một bà lão tỏ ra nhân từ Tận tình săn sóc một sư Hai mươi năm giúp ngài tu hành thiền Nào là thiền thất dựng lên, Nào là cơm nước thường xuyên hàng ngày. Một hôm bà nảy ý hay Xem thầy tiến bộ lâu nay thế nào Bà bèn tìm một cô đào Dục tình sôi nổi biết bao tiếng đồn Bà đề nghị cùng cô luôn Hãy tìm cơ hội đến ôm ông thầy Rồi sau đó hỏi ông này: "Bây giờ tính chuyện chi đây cùng làm?" Cô đào liền đến tìm thăm Gặp sư cô vội sán lăn vào lòng Cứ ve vuốt, chẳng ngại ngùng Lẳng lơ ướm hỏi khơi dòng tình xuân. Nhà sư nào ngại sa chân Trả lời thơ mộng thêm phần văn hoa: "Một cây cổ thụ mọc ra Vươn trên tảng đá rừng già mùa đông Đá lạnh lẽo, cây kiêu hùng Còn đâu lửa ấm mà mong mà chờ!" * Cô đào về gặp bà già Những gì sư nói kể ra ngọn ngành Bà già nổi trận tam bành La lên giận giữ: "Thôi đành công toi! Hai mươi năm phục vụ người Cơm bưng, nước rót chào mời uổng đi! Dù ông không đếm xỉa chi Nhu cầu và đòi hỏi gì của cô Dù không giải thích thêm cho Cái tình cảnh của riêng cô nhiều bề, Dục tình ông chẳng ham mê Chẳng hề đáp ứng, không hề vấn vương Ít ra phải có lòng thương Phải nên biểu lộ một đường từ tâm!" Nói xong chẳng chút ngại ngần Bà liền đến đốt thảo am của thầy.   (phỏng theo No Loving-Kindness truyện văn xuôi trong 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 20 * SÓNG LỚN   Anh chàng Đại Lãng thuở xưa Có tài đô vật rất ư tuyệt vời Lại thêm sức mạnh hơn người, Khi trong nội bộ ngay nơi viện nhà Lúc thi đấu phô tài ra Quả là vô địch, vượt xa cả thầy, Nhưng mà kỳ lạ lắm thay Ra ngoài công chúng chàng hay thẹn thùng Rụt rè, nhút nhát vô cùng Nên khi thi đấu lại thường hay thua Mặc dù tài nghệ có thừa Chàng vì lẽ đó suy tư muộn phiền Muốn tìm về chốn cửa thiền Mong thiền sư giúp mạnh thêm tinh thần. Duyên đâu may mắn vô ngần Có thiền sư nọ dừng chân chốn này Trong thiền đường nhỏ gần đây, Chàng đô vật vội tìm ngay thăm thầy Thành tâm cung kính trình bày Ưu tư trở ngại lâu nay đủ điều. * Thiền sư nghe chuyện, đăm chiêu Chợt ngài nghĩ tới sóng triều biển khơi: "Tên con Đại Lãng đấy thôi Nghĩa là Sóng Lớn cao vời đại dương, Tối nay ở lại thiền đường Trong chùa thanh tịnh, dâng hương, nguyện cầu Rồi ngồi thiền định thật lâu Tập trung tư tưởng trước sau kiên trì Nghĩ mình là ngọn sóng kia Phăng phăng cuốn tất cả đi dễ dàng, Chẳng là đô vật bình thường Tính tình nhút nhát, thẹn thùng như xưa Cứ như vậy mà trầm tư Thời con sẽ chẳng bao giờ còn thua, Trở thành đô vật thượng thừa Trên toàn đất nước khắp mùa đua tranh." Thiền sư vào nghỉ sau mành Anh chàng đô vật đêm thanh ngồi thiền. * Một mình suy tưởng triền miên Cho mình là sóng nơi miền biển xa, Nào đâu dễ mường tượng ra Nghĩ suy tản mạn thật là khó khăn. Rồi chàng cố gắng dần dần Tập trung tư tưởng xoay vần một nơi Tạo ra cảm giác tuyệt vời Mình là ngọn sóng trùng khơi bạc đầu Êm đềm từng lớp trước sau Mênh mông mặt nước đuổi nhau xô bờ Liên miên tiếp nối hàng giờ Lướt theo cánh gió nhẹ đưa chập chùng. Đêm khuya khoắt, cảnh mịt mùng Từ từ gió chuyển bão bùng khắp nơi Gió miên man, sóng tơi bời Trùng dương xao động, biển khơi thét gào Đêm dần qua, sóng càng cao Cuốn theo muôn vật trôi vào biển xa, Trên bàn thờ để giữa nhà Sóng lôi theo cả bình hoa trưng bày Cùng bao tượng Phật nơi đây Dập dình sóng bạc cuốn ngay theo dòng, Khi trời chưa rạng vừng đông Sóng dâng chìm ngập mênh mông phủ đầu Thiền đường nhìn chẳng thấy đâu Thênh thang tứ phía một mầu đại dương. * Sáng ra rực rỡ muôn phương Thiền sư bước tới thiền đường chợt vui, Chàng đô vật hãy còn ngồi Môi chàng thoáng nở nụ cười thần tiên Trầm tư, mặc tưởng, tọa thiền Cõi lòng thanh thoát, não phiền tiêu tan. Vỗ vai, ngài nói cùng chàng: "Bây giờ con đã hết mang muộn sầu Còn gì trở ngại nữa đâu Con là sóng lớn bạc đầu dâng cao Cuốn phăng mọi vật dễ sao Sóng trôi cuồn cuộn ai nào cản chân!" * Chàng đô vật vững trong tâm Ngay ngày hôm đó dự phần đua tranh Thắng kỳ thi đấu quang vinh, Kể từ trận đó nổi danh như cồn Giữ ngôi vô địch luôn luôn Trên toàn nước Nhật ai hơn nổi chàng.   (phỏng theo Great Waves truyện văn xuôi trong 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 21 * MỘT ÔNG PHẬT   Hai thiền sư là bạn thân Tính tình trái ngược muôn phần khác nhau, Một ngài giữ giới trước sau Không hề nhấp giọt rượu nào trên môi Khi ăn luôn đúng giờ thôi Dám đâu bừa bãi "phi thời" bữa nao. * Một ngài khác biệt biết bao Chẳng hề giữ giới chút nào! Lạ thay! Đói lòng tìm cách ăn ngay Còn khi buồn ngủ dù ngày hay đêm Ngả lưng đánh một giấc liền Việc đời gác bỏ, não phiền lìa xa Ngài dạy Triết thật tài ba Trong trường đại học hoàng gia vùng này. * Thiền sư giữ giới hôm nay Nhân kỳ rảnh rỗi thăm ngay bạn mình Ghé thiền viện, lúc vô tình Thấy người bạn quý nổi danh đang ngồi Gật gù nhấp rượu trên môi Đón mình bằng tiếng chào mời xã giao: "Chào sư huynh! Ngọn gió nào Đưa đường đón gót huynh vào chốn đây? Cùng tôi cạn chén rượu này Rượu tình, rượu nghĩa men say thêm nồng!" Thiền sư giữ giới buồn lòng Trả lời dõng dạc: "Tôi không rượu chè Tu hành giữ giới mọi bề Lưỡi này chẳng đụng rượu kia! Đừng mời!" Thiền sư phá giới cả cười: "Ai không uống rượu cuộc đời buồn trôi Đâu còn là một con người!" Thiền sư giữ giới nghe rồi nổi sân: "Rượu làm say, chớ nên gần Rượu gây độc hại tâm thần biết bao Vì tôi chẳng thích uống vào Mà sư huynh nói nghe sao lạ đời Bảo tôi không phải là người Nếu mà như vậy tôi thời là chi?" "Là ông Phật chứ là gì!" Thiền sư phá giới cạn ly, trả lời.   (phỏng theo A Buddha truyện văn xuôi trong 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 22 * ĐƯỜNG LẦY   Hai nhà sư nọ một ngày Đang đi bỗng gặp khúc lầy chắn ngang Lại thêm mưa gió phũ phàng Bộ hành qua lại khó sang qua đường. Ngay nơi khúc rẽ bờ mương Có cô gái nọ dễ thương vô cùng Áo choàng, khăn lụa, đai lưng Nước da trắng trẻo, hình dung mỹ miều Đường lầy cản bước chân Kiều Mưa mùa thêm ngại, trời chiều thêm lo, Một sư vội đến giúp cô Hai tay nhấc bổng qua bờ bên kia: "Đi nào! Cô bé chờ chi?" Giúp xong sư bình thản đi tiếp đường. Sư thứ hai chẳng nói năng Bước theo lầm lũi, lòng vương muộn phiền. * Khi trời vừa phủ màn đêm Hai sư đã tới trước thềm chùa kia Dừng chân vào nghỉ canh khuya, Sư thứ hai thấy khó bề nín thinh Bèn lên tiếng, giọng bất bình: "Cứ theo giới luật tu hành đặt ra Phép đâu gần gũi đàn bà Nhất là con gái mặn mà, trẻ trung Thật là nguy hiểm vô cùng Anh làm như vậy xem chừng khó coi Thế làm phạm giới luật rồi Chúng mình tu sĩ, chuyện đời chớ vương!" * Nhà sư giúp kẻ qua mương Mỉm cười, cất tiếng thân thương trả lời: "Cô ta tôi bỏ lại rồi Bỏ ngay khi vượt qua nơi đường lầy Bỏ từ chỗ đó, chiều nay! Anh mang cô đến tận đây cơ à?"   (phỏng theo Muddy Road trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 23 * THIỀN SƯ VÀ MẸ   Ngài giờ là một thiền sư, Cha ngài từ thuở giã từ trần gian Ngài còn đang ở đạo tràng Học thiền, tắm gội ánh vàng Thế Tôn, Mẹ già lâm cảnh cô đơn Cho nên ngài phải kề luôn bên bà Luôn trông kỹ, chẳng rời xa Lúc vào tịnh thất, khi ra thiền đường, Mẹ con quấn quýt thân thương; Riêng nơi tu viện chư tăng quây quần Mẹ ngài không thể ở gần Nên ngài cất một thảo am cho bà Ngay trong vùng cũng không xa Tới lui chăm sóc, vào ra đỡ đần. Kiếm tiền sinh sống độ thân Ngài nào quản ngại nhận phần chép thuê Chép kinh kệ, luyện tay nghề Lo sao cho mẹ mọi bề được yên. Ngài thường đi chợ làng bên Mua cho mẹ cá, đâu phiền hà chi, Người ta mai mỉa cười chê: "Ông thầy phá giới, còn gì tu thân!" Ngài nghe nhưng chẳng quan tâm Tuy nhiên mẹ lại vô ngần buồn đau Thấy con mang tiếng biết bao Vì mình ăn mặn, ai nào cảm thông. Sau cùng mẹ quyết một lòng Theo con nương chốn "cửa Không" an lành Ăn chay, xuống tóc, tu hành Con tu mẹ cũng trở thành ni cô. * Thiền sư thích nhạc vô bờ Ngón đàn thầy đã dạy cho nhiều người, Mẹ ngài đàn cũng biết chơi Nhiều đêm thanh vắng ngoài trời sáng trăng Mẹ con hứng chí hoà đàn Tiếng đàn trầm bổng âm vang nhịp nhàng. Một đêm có khách đi ngang Dừng chân nghe tiếng nhạc vàng vẳng xa Lòng cô xúc động chan hoà Cô mời ngài đến thăm nhà đêm sau Mong nghe đàn giữa canh thâu, Nhận lời chơi nhạc ngài đâu ngại ngần. Ít ngày ngài gặp giữa đường Cám ơn cô gái chẳng vương ý gì, Người ta chế nhạo cười chê: "Sư quen gái đứng đường! Kỳ lạ thay!" * Thiền sư rời mẹ một ngày Đi xa diễn thuyết, đó đây thỉnh mời Vài tháng sau về tới nơi Mới hay tin mẹ qua đời vừa đây, Báo tin ngài rõ khó thay Xa xôi cách trở ai hay chốn nào Người quen chẳng biết tính sao, Đúng ngày tang lễ ngài vào kịp bên Thiền sư bước đến lặng yên, Rồi dùng thiền trượng gõ lên quan tài Người ta nghe tiếng của ngài: "Mẹ ơi! Con mẹ về nơi đây rồi!" Thay cho mẹ ngài trả lời: "Con về mẹ cảm thấy vui vô cùng!" Tự ngài lại cất tiếng mừng: "Mẹ ơi! Con cũng vui không kém gì!" Quay qua người đứng quanh kia Thiền sư nói: "Chẳng còn chi phải chờ Lễ tang tốt đẹp vô bờ Thi hài chôn cất, thế là xong xuôi!" * Thiền sư sống đến già đời Tháng năm chồng chất tuổi trời thật mau Biết mình chẳng sống thêm lâu Ngài kêu đệ tử họp vào sáng nay Nói rằng đến buổi trưa này Là ngài viên tịch! Từ đây vắng ngài! Ngài dâng hương, khói chơi vơi! Trước di ảnh mẹ và người thầy xưa Ngài bèn viết một bài thơ Tâm tư dàn trải trên tờ giấy hoa: "Trong năm mươi sáu năm qua Sống cho tốt đẹp đời ta góp phần Lang thang khắp nẻo dương trần Tiếng mưa giờ chẳng còn ngân rì rào Mây đang trôi khuất tầng cao Trăng tròn xuất hiện trên bầu trời xanh" * Các môn đệ đứng vây quanh Tiễn thầy bằng tiếng tụng kinh nguyện cầu.   (phỏng theo Shoun And His Mother trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 24 * LỜI MẸ KHUYÊN   Ngài là một vị thiền sư Kiêm luôn học giả đã từ lâu nay Giỏi về chữ Phạn lắm thay. Khi còn niên thiếu thường hay đăng đàn Trổ tài thuyết giảng giỏi giang Cho đồng môn khắp đạo tràng cùng nghe. * Thời gian trôi, tiếng đồn về Mẹ ngài bèn gửi thư đi cho ngài: "Con ơi! Mẹ nghĩ kỹ rồi Hiến mình cho Phật, cho nơi đạo mầu Con chưa đạt được tốt đâu Vì con còn muốn lao xao nhiều bề Trở thành 'từ điển biết đi' Thành 'từ điển sống' thỏa thê tiếng đời, Dù con thuyết giảng cho người Muôn câu uyên bác, muôn lời cao xa Để rồi thiên hạ ngợi ca Vinh quang, danh dự ngẫm ra đáng gì. Hãy mau dứt cái trò hề Ngưng đi diễn thuyết! Quay về tĩnh tu! Giữ cho lắng đọng tâm tư Hành thiền trong chốn thâm u xa vời Vào thiền viện, lánh bụi đời Về vùng tĩnh lặng khuất nơi non ngàn Hiến dâng tất cả thời gian Chuyên tu thiền định cho an tâm mình Có như vậy mới đạt thành Đỉnh cao chứng ngộ chân tình cầu mong!"   (phỏng theo A Mother’s Advice trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 25 * TIM TA CHÁY NHƯ LỬA   Thiền sư là người đầu tiên Đặt chân đến viếng thăm miền Mỹ Châu Ngài tuyên bố đã từ lâu: "Tim ta bừng cháy khác đâu lửa hồng Nhưng mắt ta lại lạnh lùng So cùng tro nguội cũng không khác gì!" Ngài nêu một số nội quy Hàng ngày quyết chí thực thi mọi bề: - Sáng ra trước lúc đắp y Đốt hương thơm ngát và đi ngồi thiền - Giờ ăn, giờ ngủ chớ quên Đúng thời quy định phải nên thực hành Ăn điều độ, đủ cho mình Không ăn đến mức mặc tình thoả thê. - Tác phong chẳng đổi thay chi Lúc đang tiếp khách hay khi một mình. - Giữ gìn lời nói chân thành Nói gì phải quyết thực hành mãi thôi. - Một khi cơ hội đến rồi Chớ nên hờ hững buông trôi lỡ làng, Khi hành động nghĩ kỹ càng Suy tư chín chắn, vội vàng làm chi! - Để cho quá khứ trôi đi Không nên tiếc nuối những gì đã qua, Hướng về phía trước mặt ta Tương lai sẽ tới, mở ra đón chào. - Tỏ ra thái độ anh hào Không hề sợ hãi, không nao núng lòng Nhưng luôn có trái tim nồng Thương yêu như của tuổi hồng, trẻ thơ. - Đêm về lúc ngủ coi như Giấc này là giấc thiên thu, cuối cùng. Sáng ra khi tỉnh giấc nồng Hãy mau tức khắc xa giường chiếu ngay Như là vứt bỏ đôi giày Dùng lâu, hư cũ, cần thay thế rồì!   (phỏng theo My Heart Burns Like Fire trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 26 * TỤNG KINH   Bác nông dân rất thiết tha Đi mời tu sỹ về nhà tụng kinh Cầu cho vợ được siêu sinh Vợ yêu khuất núi, gia đình nhớ nhung. Khi tu sỹ tụng kinh xong Bác bèn ướm hỏi với lòng hoài nghi: "Phước do lời tụng kinh kia Vợ tôi chẳng biết hưởng gì được chăng?" Mỉm cười tu sỹ nói rằng: "Tụng kinh lợi ích sẽ mang tốt lành Lợi cho bác gái đã đành Còn cho tất cả chúng sinh hữu tình!" Bác nông dân chợt lặng thinh Rồi lo ngại hỏi: "Tụng kinh phước nhiều Vợ tôi hưởng được bao nhiêu Theo như thầy nói những điều mới đây Chúng sinh chung hưởng phước này Sẽ giành sẽ giật hết ngay phước rồi Vợ tôi yếu đuối, thua người Hưởng chi công đức của lời cầu kinh, Thầy ơi! Thầy có thương tình Xin thầy chỉ tụng cho mình bà thôi!" Ôn tồn tu sỹ trả lời: "Người con Phật phải sống đời từ bi Lòng tham, tự ngã dẹp đi Quyết tâm hồi hướng phân chia phước lành, Tụng kinh công đức tạo thành Hiến dâng cùng khắp chúng sinh muôn loài!". * Bác nông dân ngẫm nghĩ hoài Sau khi nghe kỹ được bài giảng trên Cuối cùng bác khẽ thốt lên: "Lời thầy vừa dạy quả nhiên tốt lành Nhưng xin thầy hãy nể tình Trừ ra một kẻ gian manh, xấu tồi Đó là hàng xóm của tôi Bất lương, hung bạo, lắm lời xưa nay, Xin thầy loại hắn ra ngay Đừng chia phước báu khi thầy tụng kinh Đừng cho hắn hưởng an bình Loại ra khỏi đám chúng sinh của thầy!"   (phỏng theo Reciting Sutra trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 27 * GIỌNG NÓI CỦA HẠNH PHÚC   Thiền sư nọ lúc quy tiên Cạnh nơi thiền viện trang nghiêm của ngài Có người mù sống lâu đời Bây giờ mới kể với người chung quanh: "Tôi mù từ lúc mới sinh Quen nghe giọng nói quanh mình mà thôi Nào đâu nhìn thấy mặt người Cho nên tôi phải nhờ nơi tai mình Chỉ nghe giọng, chẳng thấy hình, Để suy tâm tính chúng sinh ở đời..." * "Thông thường một kẻ mở lời Chúc mừng người khác tôi thời lắng nghe, Nào mừng hạnh phúc tràn trề Nào mừng cuộc sống muôn bề thành công, Bề ngoài nghe vậy thoả lòng Tôi nghe thêm được bề trong lặng thầm Ẩn sâu xa, ẩn ngấm ngầm Bao lời ghen tị vô ngần vọng ra..." "Khi nghe kẻ nọ xót xa Chia buồn, thương tiếc như là thành tâm Với người bất hạnh xa gần, Tôi nghe thoáng vọng đôi phần sướng vui Chút gì mãn nguyện trong lời, Mới hay kẻ đó ngoài thời xót thương Nhưng bên trong lại vui mừng Như là sắp hưởng chia phần gì chăng..." * "Tuy nhiên phải nói rõ rằng Tai tôi kinh nghiệm đã hằng bao lâu, Riêng thiền sư giọng trước sau Luôn luôn thành thực ai đâu sánh cùng. Người hạnh phúc, ngài chúc mừng Giọng ngài hoan hỉ vang lừng thiền môn, Người đau khổ, ngài chia buồn Giọng ngài phiền muộn như tuôn mạch sầu!"   (phỏng theo The Voice Of Happiness trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 28 * KHÔNG NƯỚC,  KHÔNG TRĂNG   Ni cô quyết chí học Thiền Đã bao năm tháng triền miên qua rồi Thiền sư giảng dạy hết lời Tốn công nhưng kết quả thời thấy đâu. Sau cùng tới một đêm thâu Mặt trăng sáng tỏ trên đầu rừng thưa Cô đi gánh nước về chùa Cái thùng xô cũ đong đưa vai người Nan tre làm giỏ bọc ngoài Nào ngờ giỏ yếu, đáy thời đứt ngang Thế là nước đổ tràn lan Cô ngay lúc đó ngỡ ngàng ngộ ra. Lòng ni cô chợt thăng hoa Làm thơ lưu niệm, chan hoà niềm vui: "Cái thùng xô cũ quá rồi Giỏ nan bọc phía bên ngoài yếu thay Cuối cùng đáy đứt, rơi ngay Không còn có nước vơi đầy lòng xô Và trăng kia cũng lu mờ Không còn trăng sáng lững lờ nước trong!"   (phỏng theo No Water, No Moon trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 29 * IN KINH   Có người rất ái mộ Thiền Cho nên quyết chí tìm tiền in kinh Dù gian khó vẫn tiến hành Dù cho tốn kém lòng thành khắc ghi. Vượt đèo lội suối ông đi Quyên tiền khắp nẻo sá chi thân mình, Tìm người thiện cảm, nhiệt tình Góp phần công đức in kinh cúng dường, Bạc tiền Phật tử mười phương Cúng nhiều cúng ít ông thường coi ngang Cám ơn những tấm lòng vàng Với lời quý trọng luôn bằng như nhau. * Mười năm thấm thoắt trôi mau Ông gom tiền đủ, bắt đầu in kinh, Nào ngờ nạn lụt thình lình Nước sông năm đó dâng nhanh ngập tràn Bà con đói khổ than van Mủi lòng trước cảnh lầm than quanh mình Bao tiền quyên để in kinh Ông đem cứu đói chúng sinh trong vùng. Hết tiền ông chẳng ngại ngùng Bắt đầu quyên lại vô cùng hăng say, Vài năm sau chợt buồn thay Tai ương bệnh dịch lan đầy khắp nơi Bà con hoạn nạn kêu trời Thấy bao cảnh khổ, ông rơi lệ sầu Bao tiền quyên góp bấy lâu Ông mang ra giúp há đâu ngại ngần. * Thế rồi ông lại quyết tâm Ra công quyên góp một lần thứ ba, Hai mươi năm nữa trôi qua Lần này ý nguyện nở hoa nhiệm mầu Quyên tiền bạc, đạt yêu cầu Ông in kinh để dài lâu cho đời Một bộ kinh rất tuyệt vời Thơm lừng hương Đạo, rạng soi ý Thiền Và trong tu viện khắp miền Kinh kia tàng trữ lưu truyền mãi thôi. * Biết bao thế hệ qua rồi Người già nói lại cho đời hậu sinh Rằng: "Xưa ông có công trình Kinh thơm ba bộ hoàn thành trước sau Tuy rằng hai bộ kinh đầu Vô hình nhưng lại thấm sâu cõi lòng Tâm từ tỏa ngát không trung So ra vượt bộ sau cùng biết bao!"   (phỏng theo Publishing The Sutras trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 30 * NGỦ LÚC BAN NGÀY   Sáu mươi mốt tuổi vừa qua Thiền sư ngài đã lìa xa cõi đời Hoàn thành sự nghiệp tuyệt vời Một kho giáo pháp hơn người biết bao Công phu, quý giá, lớn lao Các thiền sư khác ai nào sánh ngang. Giữa mùa hè nắng chang chang Cho nên đệ tử ngài thường mệt thay Thiếp đi ngủ lúc ban ngày Dù ngài hay biết chẳng rầy, chẳng la Riêng ngài thời chẳng lơ là Không hề chểnh mảng, tỏ ra khác người. * Khi ngài mới tuổi mười hai Đã từng học những đề tài cao siêu Nghiêng về triết lý rất nhiều Học câu giáo pháp, học điều suy tư. Người ta kể lại chuyện xưa Một ngày mùa hạ, nắng trưa oi nồng Ngài còn nhỏ tuổi vô cùng Nằm lăn trên đất độ chừng phút giây Thiếp ngay vào giấc ngủ ngày Khi thầy ngài mới rời đây ra ngoài, Ba giờ êm ả dần trôi Khẽ ru cậu bé êm xuôi mộng vàng Khi tỉnh dậy, còn mơ màng Nghe chân thầy bước tiếng vang gần kề Tính ngồi lên chẳng kịp chi Thế là cậu bé nằm lì biết sao Chắn ngang ngưỡng cửa ra vào, Chợt nghe thầy nói thì thào bên tai: "Ta xin lỗi nhé, con ơi!" Khi thầy nhẹ bước qua người cậu ta Coi trò như khách phương xa Một người khách quý ghé qua chốn này. Kể từ buổi đó đến nay Trò kia còn dám ngủ ngày nữa đâu!   (phỏng theo Sleeping In The Daytime trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 31 * TRONG CÕI MỘNG   Học trò nọ của thiền sư Kể rằng thầy thích ngủ trưa mỗi ngày Khi trò hỏi đến chuyện này Thì thiền sư nói là: "Thầy ngủ trưa Để đi vào cõi mộng mơ Và tìm hầu chuyện người xưa đó mà, Giống ông Khổng Tử nhà ta Cũng thường ưa thích tà tà ngủ trưa, Nói rằng khi ngủ mộng mơ Gặp nhiều bậc thánh đời xưa tuyệt vời Sau khi ông tỉnh giấc rồi Kể cho đệ tử nghe lời thánh nhân!" * Một trưa trời nóng vô ngần Học trò mệt mỏi tâm thần ngủ say Khi thầy hay biết chuyện này Thầy la: "Thói xấu ngủ ngày chẳng nên!" Học trò bèn chống chế liền: "Chúng con vừa ghé thăm miền mộng mơ Giống ngài Khổng Tử thời xưa, Gặp bao vị thánh bất ngờ! Vui thay!" Thiền sư bèn vặn hỏi ngay: "Vậy thì các thánh nhân này nói sao?" Một trò cung kính thưa mau: "Các ngài bậc thánh từ lâu nhiều tài Dạy điều ích lợi cho đời, Chúng con nhân dịp lựa lời hỏi thăm Rằng thầy có ghé đây chăng Nhất là trưa nắng chói chang giữa hè, Các ngài mới nói cho nghe Trước sau thầy chẳng có hề ghé đây!"   (phỏng theo In Dreamland trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 32 * KẺ CƯỚP ĐI TU   Bóng đêm vừa phủ ngang đồi Trong chùa im lặng sư ngồi tụng kinh Một tên cướp bất thình lình Tay cầm vũ khí, lặng thinh, lẻn vào Tới bên sư mới chìa dao Đòi sư lập tức phải trao bạc tiền: "Tiền không đưa, mạng chẳng yên Tôi đưa sư gặp tổ tiên chuyến này!". Sư bèn nói: "Hãy im ngay Tiền trong ngăn kéo thò tay thấy liền, Để ta yên, chớ làm phiền Chớ nên náo động, lấy tiền rồi đi!" Coi như chẳng có chuyện chi Sư bèn tụng tiếp kinh kia đều đều Một hồi sau sư khẽ kêu: "Nhớ mà dành lại ít nhiều cho ta Để chùa đóng thuế đó mà Ngày mai tiền hết chùa ta sẽ phiền!". Cuỗm luôn gần hết số tiền Cướp kia vội vã chuồn liền đi ngay Sư nói thêm: "Anh bạn này, Miệng nên cảm tạ khi tay nhận quà!" Cảm ơn gia chủ qua loa Nhanh chân cướp lẩn mau ra khỏi chùa. * Vận xui theo cánh gió lùa Cướp kia sa lưới! Vào tù! Kêu than! Trời nào dung dưỡng kẻ gian! Cướp bèn thú tội liên quan tới chùa. Chức quyền vội thỉnh mời sư Đến làm nhân chứng thực hư tỏ bày. Sư từ tốn khẽ nói ngay: "Riêng phần tôi thấy người này vô can Không hề trộm cướp gian tham Tiền này do chính tôi mang biếu người Và người cũng đã ngỏ lời Cám ơn nồng nhiệt khi tôi tặng quà!" * Sau khi mãn hạn tù ra Anh chàng cướp nọ tìm qua viếng chùa Giữa vùng thơm ngát hương từ Chàng quỳ hứa với thiền sư tâm thành "Xa nghiệp ác, tạo duyên lành" Xin làm đệ tử tu hành từ đây.   (phỏng theo The Thief Who Became A Disciple trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 33 * ĐÚNG VÀ SAI   Mùa thiền định và an cư Nơi tu viện của thiền sư năm này Bao nhiêu đệ tử về đây Cùng nhau tu học với thầy, đua tranh, Chẳng may trong đám học hành Có người tính xấu nảy sanh lòng tà Cho nên trộm cắp xảy ra Anh chàng bị bắt khó mà chối quanh. Mọi người trình báo ngọn ngành Rồi cùng đề nghị đuổi anh chàng này: "Kẻ gian phải trục xuất ngay!" Nhưng thiền sư chẳng ra tay nặng nề Làm lơ chẳng đuổi chàng về Mọi người thầm lặng trách chê ông thầy. Vài tuần mới thoáng qua đây Anh chàng lại bị bắt ngay nữa rồi Lại đi trộm cắp của người Lần này thầy cũng buông xuôi mặc tình, Các môn sinh rất bất bình Xúm nhau đề nghị thầy mình thẳng tay Đuổi tên phạm tội đi ngay Kẻo mang tiếng xấu chốn đây tu hành Nếu mà thỉnh nguyện bất thành Thầy không giải quyết ngọn ngành cho xuôi Mọi người sẽ bỏ đi thôi Thiết chi ở lại bên người bất lương. * Thiền sư đọc khiếu nại xong Thầy bèn triệu tập vòng trong vòng ngoài Nói cùng đệ tử đôi lời Thơm lừng hương đạo, rạng ngời từ tâm: "Các con sáng suốt vô ngần Khôn ngoan nhận thức, chẳng cần nhờ ai Biết hay dở, biết đúng sai Dù đi nơi khác tu thời dễ thay! Chỉ riêng có đệ tử này Đáng thương vì vẫn còn đầy u mê Đúng sai, hay dở đôi bề Dễ gì phân biệt, không hề nhận ra Nếu mà thầy đuổi anh ta Thời ai dạy dỗ, thật là buồn thay! Cho nên thầy giữ anh này Tìm cơ giáo hóa điều hay, điều lành Dù các con có bất bình Bỏ đi nơi khác thầy đành lòng thôi!" * Thiền sư vừa dạy dứt lời Trên khuôn mặt kẻ một thời tham lam Đầm đìa lệ chảy hai hàng Như tuôn rửa sạch máu gian thuở nào!   (phỏng theo Right And Wrong trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 34 * HỌA SỸ THAM LAM   Vùng kia có một ông tăng Giỏi nghề họa sỹ nên thường vẽ thuê Tiền công tính đắt khỏi chê Khách hàng trả trước, khó bề thiếu ông Mọi người vì thế đồng lòng Đặt ông danh hiệu khắp vùng truyền lan: "Nghệ nhân bần tiện, tham lam" Ông nghe nhưng chẳng để tâm muộn phiền. * Một hôm có khách ghé tìm Cô nàng kỹ nữ bạc tiền giàu sang Cô mời họa sỹ tài năng Đến nhà cô vẽ, chẳng màng tiền công Đòi bao nhiêu cũng trả ông Miễn là thực hiện cho xong tranh này Vẽ luôn trước mặt nàng đây Vì cô đãi khách quý ngày hôm nay. Thuận lòng họa sỹ đến ngay Nét tranh phượng múa rồng bay tài tình Vẽ xong đòi trả công mình Giá tiền tác phẩm hoàn thành thật cao. Cô nàng nào tiếc tiền đâu Trả công sòng phẳng rồi sau thốt lời Mỉa mai nói với mọi người: "Nghệ nhân này vốn ham nơi bạc tiền Tranh tuy phô nét thần tiên Tâm hồn lại chỉ là miền tanh hôi Bùn lầy, nhơ bẩn mãi thôi Đáng gì triển lãm cho người ngắm xem!" Cô nàng khinh bỉ nói thêm: "Tranh này chỉ đáng vẽ trên mảnh quần!" Nói xong cô chẳng ngại ngần Yêu cầu họa sỹ tới gần một bên Chìa quần ra bảo vẽ lên Vẽ thêm bức khác ngay trên quần nàng. Rất thản nhiên, chẳng bẽ bàng Ung dung họa sỹ nói rằng: "Được thôi! Miễn là cô trả cho tôi Tiền công để vẽ gấp đôi tranh thường!" Cô nàng chế giễu cười vang: "Giá nào cũng trả! Chẳng màng tốn hao!" Vẽ tranh xong, nhận giá cao Nghệ nhân bình thản cúi chào, ra đi. Mặc cho quan khách cười chê Rằng mình tham bạc! Sá chi tiếng đời! * Thời gian lặng lẽ dần trôi Về sau thiên hạ truyền lời mới hay Tâm hồn họa sỹ đẹp thay Chứa chan hỷ xả! Đong đầy từ bi! Bạc tiền ngài kiếm được kia Nhằm đem thực hiện những gì ước mong: - Một là nạn đói quanh vùng Thường gây bao cảnh tang thương tiêu điều Người giàu chẳng giúp kẻ nghèo Cho nên ngài phải chứa nhiều lương khô Dấu nơi kín đáo trong kho Phòng khi khẩn cấp giúp cho đồng bào. - Hai là đường sá hư hao Khó khăn qua lại từ bao lâu rồi Khách hành hương ở khắp nơi Viếng chùa, lễ Phật thốt lời than van Ngài cần tiền để sửa sang Trợ duyên gieo rắc đạo vàng uyên thâm. - Ba là ngài ước nguyện thầm Xây ngôi thiền viện để dâng tặng thầy, Thầy ngài khuất núi mới đây Tấm lòng đệ tử thầy hay biết gì, Nay tuy thầy đã ra đi Ngài mong tiếp tục mọi bề cho xong. Ba nguyện ước, một tấm lòng! Sau khi thâu góp tiền nong đủ rồi Thực hành ý nguyện êm xuôi Thầy tu họa sỹ tức thời lìa xa Chẳng còn phô nét tài hoa Quẳng đi bút cọ, tìm ra am thiền Ẩn mình núi thẳm thiên nhiên Ngát hương giải thoát! Xa miền nhiễm ô!   (phỏng theo The Stingy Artist trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 35 * ÔNG PHẬT MŨI ĐEN   Ni cô quyết chí tu hành Cầu tìm giác ngộ lòng thành thiết tha Nên cô nhờ thợ tạc ra Một pho tượng Phật thật là uy nghi Dát thêm vàng, đẹp kể chi Cô mang tượng Phật luôn đi theo mình. Nhiều năm lặng lẽ trôi nhanh Ni cô ôm tượng du hành khắp nơi Thế rồi một buổi đẹp trời Cô dừng chân sống trong ngôi đền thờ Êm đềm, nhỏ bé, nên thơ Ẩn sâu thôn dã, khuất xa thị thành. Trong đền tượng Phật xếp quanh Mỗi bàn một tượng phân ranh rõ ràng Ni cô cũng đặt tượng vàng Lên bàn thờ nhỏ giữa hàng đầu tiên Rồi cô muốn đốt hương lên Để mà tụng niệm ở bên Phật vàng, Sợ hương thơm sẽ tràn lan Bay sang Phật khác nơi bàn kế bên Cô dùng phễu chụp phía trên Khiến cho khói chỉ bốc lên một đường Chui vào ống phễu, thơm lừng Đến ngay mũi tượng Phật vàng mà thôi. Thời gian vẫn lặng lẽ trôi Một ngày nhìn lại, than ôi dị kỳ! Khói lên theo ống phễu kia Làm cho mũi Phật xấu đi mất rồi Phật vàng mũi lại đen thui!   (phỏng theo Black-Nosed Buddha trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)     * 36 * NGƯỜI CHO NÊN CÁM ƠN   Ngài thiền sư ở vùng kia Thiền sinh theo học kéo về quá đông Nhưng thiền viện lại ít phòng Tu hành do đó vô cùng khó khăn Cần thêm phòng học, phòng ăn Mở mang cơ sở thêm phần khang trang Thiền sư vì thế cần vàng Cần nguồn tài chính sửa sang viện mình. Một nhà buôn nọ nhiệt tình Nghe tin xây cất, chân thành hiến dâng Tặng thiền sư một số vàng Gồm năm trăm lượng, vô vàn lớn lao, Thiền sư bình thản nhận vào Nhưng ngài không có tiếng nào nói thêm Khiến nhà buôn rất ngạc nhiên Vì người thời đó sống liền một năm Chỉ cần ba lượng đủ ăn Nay nhà buôn tặng năm trăm lượng vàng Mà thiền sư chẳng ngó ngàng Chẳng hề cảm tạ, bẽ bàng lắm thay! Nhà buôn bèn nhắc khéo ngay: "Những năm trăm lượng trong đây tặng ngài!" Thiền sư từ tốn trả lời: "Vâng, ông đã nói với tôi vậy rồi!" Nhà buôn nhấn mạnh mãi thôi: "Mặc dù giàu có nhưng tôi nghĩ rằng Món tiền năm trăm lượng vàng Thật là khoản lớn cúng dường thiền môn!" Thiền sư điềm tĩnh hỏi luôn: "Ông chờ tôi nói cảm ơn chuyện này?" Nhà buôn: "Vâng! Nên vậy thay!" Thiền sư lên tiếng nói ngay: "Sai rồi! Khi cúng dường, khi biếu ai Chính người tặng phải mở lời cám ơn!"   (phỏng theo The Giver Should Be Thankful trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 37 * CỬA THIÊN ĐƯỜNG   Có chàng chiến sỹ thuở xưa Tìm qua thăm hỏi thiền sư một lời: "Thiên đường, địa ngục đôi nơi Thực chăng hay chỉ nói chơi đặt bày?" Ngài bèn lên giọng hỏi ngay: "Anh là ai vậy? Tới đây làm gì?" Cửa thiền vang tiếng chàng kia: "Tôi là hiệp sỹ chuyên nghề kiếm cung!" Ngài nhìn, hỏi lại chán chường: "Anh là hiệp sỹ? Nghe dường lạ sao Chẳng hay những giới chức nào Thuê anh hộ vệ tào lao thế này Mặt anh trông giống ăn mày Chuyên đi hành khất, thường hay xin tiền!" Nghe xong chàng giận nổi điên Vừa toan rút kiếm ngài liền nói mau: "Anh mà cũng có kiếm sao? Kiếm này sao cắt được đầu của ta Kiếm trông cùn lụt quá mà Dùng làm vũ khí thật là thảm thay!" Ngay khi chiến sỹ thò tay Rút ra cây kiếm, mặt đầy hung hăng Thiền sư cất tiếng oang oang "Cửa vào địa ngục rộn ràng mở ra!" Anh chàng vừa mới nghe qua Trong tâm bừng nở đóa hoa nhiệm mầu Ngộ lời giáo huấn thâm sâu Vội vàng tra kiếm vào bao tức thì Mặt rạng rỡ, vẻ uy nghi Cúi đầu đảnh lễ hướng về thiền sư. Ngài bèn cất tiếng hiền từ: "Cửa thiên đường mở đón chờ thế nhân!"   (phỏng theo The Gates Of Paradise trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 38 * BẮT GIAM TƯỢNG PHẬT   Nhà buôn vác nặng trên vai Bông gòn tất cả năm mươi cuộn hàng Trời gay gắt, nắng chang chang Chàng bèn ghé lại bên đường nghỉ chân Dưới pho tượng Phật ở gần Bóng râm toả mát, trước sân chùa làng. Hiu hiu gió thổi nhẹ nhàng Đường xa mỏi mệt khiến chàng ngủ luôn Khi bừng tỉnh mới hoảng hồn Bao nhiêu hàng hóa không còn kề bên Chàng đi trình báo ngay liền Nhờ tay giới chức thẩm quyền tìm ra. Quan toà mở cuộc điều tra Rồi tuyên: "Thủ phạm chắc là tượng thôi Chính pho tượng Phật trộm rồi, Thay vì chăm sóc cho đời bình an Nào ngờ tượng lại gian tham, Trong khi chờ xử hãy giam tượng này!" Toà truyền khiêng tượng vào ngay Để trong toà án chờ ngày xử phân, Thế là dân chúng xa gần Kéo nhau một đám theo chân tượng vào Tò mò chen lấn lao xao Chờ xem toà xử, chuyện sao lạ đời!. * Toà bèn nhóm họp tức thời Quan toà trách mắng đám người xôn xao: "Cả gan cười nói ồn ào Nơi đây toà án cớ sao giỡn đùa Nên toà phạt để cho chừa Phạt tiền cùng với phạt tù chẳng nương Một khi đến chốn công đường Phải nghiêm trang! Chớ khinh thường quan trên!" Đám đông tạ lỗi vang rền Mong quan tha thứ dân đen lần đầu. Quan bèn rộng lượng phán mau: "Lần này phạt vạ! Lần sau tù đày Nhưng trong kỳ hạn ba ngày Mọi người đều phải nạp ngay cho toà Bông gòn, một cuộn, mới tha Nếu không toà chẳng bỏ qua án tù!". Bà con xả gánh âu lo Mỗi người một cuộn nạp cho quan tòa. Bông gòn lần lượt nạp ra Cuộn hàng mất trộm người ta thấy liền Kẻ gian lộ diện, lộ tên, Lái buôn bị trộm thật hên vô vàn Thâu hồi đầy đủ số hàng, Những bà con khác được mang trở về Bông mình nộp phạt trước kia Nhờ pho tượng Phật mọi bề êm xuôi!.   (phỏng theo Arresting The Stone Buddha trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 39 * CHIẾN SỸ NHÂN ĐẠO   Đội quân cả một sư đoàn Có lần tập trận rộn ràng vùng kia Sỹ quan đặt bộ chỉ huy Ngay trong thiền viện uy nghi cận kề, Thiền sư chăm sóc mọi bề Lệnh cho nhà bếp mỗi khi dọn bàn: "Phần ăn của các sỹ quan Dọn cùng một món ta ăn hàng ngày!" Đơn sơ thay! Thanh đạm thay! Khiến cho vì thế mà gây buồn lòng. Các sỹ quan giận vô cùng Họ thường được liệt vào từng lớp trên Được tôn kính! Hưởng ưu tiên! Sao giờ không có đặc quyền chút chi, Sỹ quan bèn cử người đi Gặp thiền sư để hỏi về chuyện trên: "Thiền sư sao lại chóng quên Chúng tôi chiến sỹ sống bên sa trường Xả thân chiến đấu vẻ vang Hy sinh tính mạng bảo toàn quốc gia Sao ông lại chẳng nhớ ra Để mà đối đãi khác xa hơn người!" Thiền sư nghiêm giọng trả lời: "Các ông chiến sỹ dễ thời quên mau Chúng tôi tu học đạo mầu Cũng là chiến sỹ nào đâu khác gì! Những chiến sỹ của từ bi Của lòng nhân đạo chuyên đi giúp đời Cứu chúng sinh khắp nơi nơi!"   (phỏng theo Soldiers Of Humanity trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 40 * CON ĐƯỜNG HẦM   Bôn ba khắp nẻo xa gần Dương Cai lãng tử dừng chân chốn này Thành người hầu cận tại đây Cho viên chức nọ ở ngay trong vùng. Tháng năm lần lượt xoay vòng Một ngày chàng chợt nổi lòng gian manh Cùng người vợ chủ tư tình Cả hai tội lỗi lao mình hố sâu Chuyện dâm ô chẳng dài lâu Bị người phát giác ra mau một ngày Anh chàng lo lắng lắm thay Sơ rằng viên chức ra tay trả thù Nên tìm cách vội diệt trừ Giết chồng. Đoạt vợ. Chần chờ gì đâu! Chàng đưa người vợ trốn mau Cao bay, xa chạy bên nhau cận kề. Cả hai sau đó chuyên nghề Sống đời trộm cắp thảm thê vô vàn. Người đàn bà với thời gian Lộ thêm tính xấu tham lam mọi bề Khiến chàng ghê tởm khinh khi Cuối cùng cương quyết bỏ đi một mình. * Lang thang đến một tỉnh thành Chàng đi hành khất ở quanh chốn này Nghĩ mình dĩ vãng đọa đày Chót gây tội lỗi đêm ngày khó quên Nên chàng mong thực hiện liền Làm công việc thiện, hướng lên cõi lành! Biết trên sườn núi đá xanh Có con đường nọ uốn quanh vòng vèo Rất nguy hiểm! Rất cheo leo! Bà con qua lại sớm chiều kêu than Kẻ thời chết! Người bị thương! Dương Cai quyết chí đào đường xuyên ngang Đường hầm đào chẳng dễ dàng Núi cao, vách đá muôn vàn khó khăn, Ban ngày chàng phải xin ăn Ban đêm đào núi nhọc nhằn canh thâu. * Ba mươi năm thoáng trôi mau Đường hầm đào đã khá sâu, khá dài Đủ cao, đủ rộng cho người Chừng hai năm nữa hầm thời thông thương. Bỗng đâu một sáng tinh sương Có tay kiếm thuật cao cường ghé qua, Con trai viên chức thuở xưa Tìm chàng để trả thù cha của mình. Dương Cai thổ lộ tâm tình Về đường chưa được hoàn thành tại đây: "Khi đào xong chiếc hầm này Mạng ta chẳng tiếc, dâng ngay cho người!". Con trai viên chức nhận lời Chờ xong công việc, thù thời tính sau. * Thêm nhiều ngày tháng trôi mau Dương Cai tiếp tục trước sau cố đào, Chàng trai chán nản biết bao Ngồi không, rỗi việc, dễ nào an tâm Nên bèn trợ giúp đào hầm Làm công việc thiện, dự phần tiếp tay. Chàng trai nhẩm đếm từng ngày Hai năm trời lại trôi ngay qua rồi Hai năm làm việc giúp đời Hai năm mài miệt cạnh nơi kẻ thù, Lòng riêng kính phục vô bờ Phục vì dũng chí và tư cách người. Đường hầm giờ đã xong rồi Bà con qua lại ngược xuôi an toàn. * Nắng vàng rực rỡ non ngàn Hương từ bi tỏa thênh thang núi đồi Dương Cai hoan hỷ mỉm cười Nhìn chàng trai trẻ mở lời ung dung: "Hỡi chàng trai, chớ ngại ngùng Đầu ta hãy chém, ta không muộn phiền, Trả thù cha, thỏa tình riêng Thân ta chẳng đáng sống thêm trên đời!" Chàng trai nức nở nghẹn lời Hai hàng nước mắt tuôn rơi đầm đìa: "Thù xưa nay có sá chi! Giờ con sao lại nỡ đi hại thầy!"   (phỏng theo The Tunnel trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 41 * TRONG TAY ĐỊNH MỆNH   Ở bên nước Nhật thời xưa Có ông võ tướng danh như sóng cồn, Người ta kể chuyện về ông Một lần quyết định tấn công kẻ thù Tuy ông lực lượng kém thua Đối phương quân số coi như gấp mười Nhưng ông tin sẽ thắng người Tuy nhiên quân lính ông thời hồ nghi. Trên đường lúc chuyển quân đi Ông ra lệnh ghé đền kia lễ thần Ông tuyên bố cùng đám quân: "Đền thờ linh hiển, ta cần cầu xin Sẽ gieo quẻ bằng đồng tiền Đầu, đuôi hai mặt hiện lên tỏ tường Mặt đầu: ta thắng đối phương, Mặt đuôi xuất hiện là đường ta thua, Đây là điềm báo từ xưa Bàn tay định mệnh coi như an bài!" Nói xong ông tướng khoan thai Vào cầu nguyện trước tượng đài, lặng yên Rồi quay ra đứng trước thềm Nghiêm trang gieo vội đồng tiền thật mau Mặt đầu xuất hiện! Nhiệm màu! Toàn quân hăng hái cùng nhau reo hò, Và rồi như nước vỡ bờ Tấn công quân địch rất ư hào hùng Dễ dàng đè bẹp đối phương Dành mau chiến thắng! Coi thường gian nguy! * Sau lần thắng vẻ vang kia Khi người hầu cận đứng kề một bên Vừa vui vẻ cất tiếng lên: "Thưa ngài sự thật hiển nhiên ở đời Không ai có thể đổi dời Bàn tay định mệnh tuyệt vời trước sau!" Mỉm cười ông tướng lắc đầu Trả lời: "Chẳng phải vậy đâu! Hãy nhìn!" Ông moi ra một đồng tiền Hình đầu khắc cả hai bên khác gì, Hình đuôi đâu có thấy chi!"   (phỏng theo In The Hands Of Destiny trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 42 * SÁT SINH   Trong thiền viện có một hôm Thiền sư lên tiếng dạy môn đồ mình: "Ai khuyên đừng có sát sinh Và tha mạng sống sinh linh muôn loài Lời khuyên này đúng tuyệt vời Dù nơi súc vật, hay nơi côn trùng, Bảo tồn đời sống nói chung Nếu không giết hại, vô cùng quý thay! Thế còn những kẻ quanh đây Thời giờ giết hại hàng ngày thì sao? Kẻ làm tài sản tiêu hao Kẻ làm kinh tế lâm vào nguy vong Chúng ta đừng dễ mềm lòng Hạng người như vậy chớ hòng bỏ qua! Lại còn kẻ dạy người ta Chuyên môn thuyết giảng cao xa pháp màu Nhưng mình lại chẳng tiến mau Chẳng hề giác ngộ chút nào bản thân Kẻ này làm chuyện nhẫn tâm Giết cho Phật Giáo chết dần thì sao?"   (phỏng theo Killing trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 43 * CHẾ NGỰ CON MA   Một cô vợ trẻ đẹp kia Đang lâm bệnh nặng, sắp lìa trần gian Nói cùng chồng rất nồng nàn: "Mình ơi! Em thật vô vàn yêu anh Phải xa nhau chẳng nỡ đành Anh đừng vội vã quên tình phu thê Mà theo cô khác mải mê, Nếu anh phụ bạc em thề làm ma Quay về quấy rối chẳng tha Lời em trăn trối nhớ mà nghe theo!" Sau cơn bệnh rất ngặt nghèo Buồn thay cô vợ thân yêu qua đời Chồng thương vợ, chàng nhớ lời Được chừng ba tháng lòng người đổi thay Tim chàng lại rộn rã ngay Gặp cô gái lạ chuốc say rượu tình, Yêu nhau chất ngất trời xanh Hứa hôn, chờ đợi kết thành lứa đôi. * Hứa hôn mới mấy ngày trời Anh chồng tối đến tức thời thấy ma Chập chờn một bóng hiện ra Trách rằng lời hứa chàng ta quên rồi. Con ma tài giỏi tuyệt vời Kể ra vanh vách những lời ái ân Giữa chàng và ả tình nhân, Cả khi chàng tặng cô nàng quà chi Con ma tả rõ từng li Thêm từng chi tiết thầm thì nhỏ to Khiến chàng mất ngủ, ốm o Hoang mang đêm vắng, âu lo thân gầy, Bà con thương hại chỉ bày: "Tìm thiền sư nọ ở ngay gần làng Thưa trình mọi chuyện rõ ràng Nhờ thầy giúp đỡ xua tan não phiền!" Thêm nhiều dằn vặt triền miên Anh chồng khốn khổ mới tìm thiền sư Xin thầy mở rộng tâm từ Giúp chàng thoát cảnh dây dưa đọa đày. * Thiền sư nghe chuyện, khẽ bày: "Ma này là vợ trước đây đó mà, Ma rành mọi việc gần xa Mỗi khi con nói hay là làm chi Cả khi con tặng quà gì, Khó mà giấu giếm, ma kia biết liền! Ma khôn ngoan thật vô biên Hãy nên cảm phục! Chớ nên bực mình! Lần sau ma có hiện hình Con nên gây mối cảm tình, ngợi khen Tạo lòng tin và làm quen, Khen rằng ma rõ chuyện riêng con rồi Ma tài tình! Ma tuyệt vời! Nên con hứa trở lại đời độc thân Hủy hôn ước với tình nhân Nếu ma đoán đúng thêm lần chót đây!" * Anh chồng hăm hở nói ngay: "Thưa con phải hỏi ma này câu chi?" Thiền sư: "Nào khó khăn gì! Con vơ một nắm đậu kia cho nhiều Rồi hỏi ma chỉ một điều Đoán xem tay nắm bao nhiêu hạt này? Dễ gì mà đoán được đây! Nếu ma thua cuộc, con hay biết liền Ma là sản phẩm hão huyền Chỉ là ảo ảnh trong tiềm thức ta Do mình tưởng tượng mà ra Khi Tâm bừng sáng, hết ma quấy rầy!" * Đêm sau ma lại hiện ngay Anh chồng theo đúng lời thầy hôm qua Hết lòng ca tụng con ma Rằng ma biết hết, thật là giỏi thay. "Dĩ nhiên!" ma trả lời ngay "Tôi đây cũng biết anh ngày hôm qua Thăm thiền sư gần làng ta!" Anh chồng làm bộ tỏ ra phục tài: "Nếu ngươi giỏi nhất trên đời Hãy cho ta biết rằng nơi tay này Nắm bao hạt đậu trong đây?" Chập chờn bóng đó biến ngay tức thời Chẳng còn ma để trả lời.   (phỏng theo The Subjugation Of A Ghost trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 44 * HỌC IM LẶNG   Bốn người bạn thuở xa xưa Môn sinh trường học trầm tư vùng này Cùng nhau quán tưởng hàng ngày, Một hôm cam kết từ nay thi tài Giữ im lặng thật lâu dài Bẩy ngày không nói với ai câu nào. * Ngày đầu, tốt đẹp biết bao Bốn người đều tập trung vào suy tư Giữ cho im lặng như ru Trầm tư, mặc tưởng ganh đua chuyến này Nhưng khi gần hết một ngày Màn đêm buông xuống, đó đây mờ dần Đèn dầu bỗng chốc chập chờn Lung linh bóng tối như vờn khắp nơi Chợt đâu bỗng có một người Nhịn không chịu nổi cảnh trời nhá nhem Vội vàng cất tiếng kêu lên Gọi người giúp việc châm thêm chút dầu Khơi cho đèn sáng lên mau Phá màn u ám, xua mầu tối đen. Người ngồi bên rất ngạc nhiên Khi nghe tiếng nói nên liền nhắc ngay: "Bạn ơi phải nhớ hôm nay Giữ cho yên tĩnh, cả ngày lặng thinh!" Giọng người thứ ba bất bình: "Hai anh nói chuyện, quên mình thi đua Thật ngu biết mấy cho vừa Giữ cho thanh tịnh tâm tư chút nào!" Giọng người thứ tư tự hào: "Ba anh đều nói lao xao cả rồi Thế là chỉ có riêng tôi Là người không nói nửa lời mà thôi!"   (phỏng theo Learning To Be Silent trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 45 * LÃNH CHÚA ĐẦN ĐỘN   Có ông lãnh chúa vùng kia Một hôm cho thuộc hạ đi triệu mời Thỉnh hai vị khách tới chơi Hai thiền sư nọ là người tiếng tăm. Khi hai khách quý tới thăm Chủ nhà chưa kịp nói năng câu nào Một thiền sư đã ngọt ngào Ngợi khen lãnh chúa với bao tốt lành: "Ngài thời bản tính thông minh Sẵn nhiều năng khiếu bẩm sinh học thiền!" Thiền sư kia phản đối liền: "Sư huynh nói bậy! Chẳng nên thốt lời Nịnh người đần độn phí lời Ông ta có thể là người chỉ huy Là ông lãnh chúa quyền uy Nhưng ông chẳng biết chút chi về thiền!" Chính vì nghe được lời trên Mà ông lãnh chúa xây đền nguy nga Không cho người đẹp lời hoa Không cho người đã thiết tha nịnh mình Mà xây cho vị chân tình Cho thiền sư đã chê mình gắt gay Tặng thiền viện cho vị này Rồi xin thụ giáo, từ nay học thiền.   (phỏng theo The Blockhead Lord trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 46 * CẢI HÓA THẬT SỰ   Ông già quyết chí học thiền Tu hành tinh tấn nơi miền phương xa Đâu còn thiết đến cửa nhà Nên trao người cháu đứng ra thay mình Trông coi tài sản gia đình, Nào ngờ người cháu lụy tình đam mê Chạy theo dục vọng não nề Mê cô kỹ nữ, khen chê sá gì Bạc tiền phung phí mãi đi Khiến cho gia sản lâm nguy nặng nề, Bà con khuyên nhủ mọi bề Tiếc thay người cháu chẳng hề hồi tâm Mọi người tìm cách cản ngăn Báo ông chú rõ! Muôn phần lo âu! Ông già thu xếp về mau Mong thăm viếng cháu, quản đâu đường dài. * Nhiều năm không gặp mặt rồi, Cháu mừng gặp chú sau thời cách xa Nên mời ông ngủ lại nhà Tỏ tình chú cháu thiết tha vững bền. Ông ngồi thiền định suốt đêm Sáng sau chuẩn bị để lên đường về Ông bèn gọi cháu ngồi kề Nhẹ nhàng lên tiếng: "Cháu nghe rõ này Chú già rồi, bị run tay Làm chi cũng thấy khó thay vô ngần Cháu vui lòng cúi xuống gần Buộc giùm dép chú dưới chân chặt vào!" Cháu bèn buộc dép dễ sao Sức trai, tay mạnh, chút nào khó đâu. Ông già cảm tạ đôi câu Rồi cầm tay cháu gật đầu nói thêm: "Chú mong rằng cháu đừng quên Đời người hư ảo, vững bền gì đâu Thời gian lặng lẽ trôi mau Tuổi già, sức yếu theo nhau tới gần Cháu nên gìn giữ lấy thân!" Nói xong ông chú bước lần ra đi. Không hề nói một điều chi Về lời thân quyến trách chê cháu mình, Không đề cập chuyện gia đình Chuyện cô kỹ nữ đa tình vương mang. * Thời gian trôi rất nhẹ nhàng Kể từ ngày chú của chàng ra đi Chàng trai thay đổi lạ kỳ Chẳng còn phung phí mất đi bạc tiền   (phỏng theo True Reformation trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 47 * PHÁT ĐẠT THẬT SỰ   Phú ông giàu có đầy kho Nhờ thiền sư nọ viết cho một điều Để tiền bạc đẻ thêm nhiều Đời đời phát đạt đúng theo ý mình Thêm phú quý, thêm phồn vinh Cha truyền, con nối thỏa tình ước mong. Thiền sư lấy giấy viết xong Mỉm cười trao lại phú ông tức thì Trên tờ giấy chỉ thấy ghi: "Thoạt tiên cha chết, xong thì đến con Và rồi cháu chết sau cùng". Đọc xong ông lão đùng đùng nổi sân: "Tôi nhờ thầy, chỗ tình thân Viết gì cho nhà cửa dần tốt thêm Sao thầy nỡ giỡn? Chẳng nên! Viết lời chết chóc nghe phiền muộn thay!". * Thiền sư vội giải thích ngay: "Tôi nào có giỡn, tôi đây thật lòng, Nếu con ông chết trước ông Chắc ông buồn khổ tâm hồn tả tơi. Nếu cháu ông lại qua đời Trước con ông nữa: hai người khổ đau Ông và con khổ cùng nhau Cả hai chắc sẽ u sầu ngày đêm, Bình tâm ông nghĩ thử xem Gia đình nếu cứ luân phiên từng người Cha, con rồi cháu qua đời Trước sau lần lượt theo lời của tôi Mới là điều tự nhiên thôi Mới là phát đạt êm xuôi thật tình!"   (phỏng theo Real Prosperity trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 48 * KHÔNG LÀM, KHÔNG ĂN   Một thiền sư người Trung Hoa Mặc dù đã tới tuổi già tám mươi Nhưng luôn cùng đệ tử ngài Chung lưng lao động miệt mài bên nhau Từ cổng trước, tới sân sau Trong vườn cắt cỏ, cạnh rào tỉa cây. Cả đoàn đệ tử thương thầy Tuổi già làm việc luôn tay nhọc nhằn, Biết rằng dù có khuyên răn Cũng đều vô ích, chẳng ăn thua gì Thầy nào chịu nghỉ ngơi chi Âm thầm đệ tử nghĩ suy, cùng bàn Muốn cho thầy được thanh nhàn Thời bao dụng cụ hãy mang giấu liền. * Nào ngờ thầy lại muộn phiền Ngay ngày hôm đó thầy bèn bỏ ăn Ba ngày liên tiếp ngậm tăm Không màng ăn uống, chẳng cần nói năng Họp nhau đệ tử đoán rằng: "Chắc thầy tỏ ý không bằng lòng đây Trả đồ làm việc cho thầy Là thầy vui vẻ lại ngay chứ gì!" Quả nhiên khi trả đồ kia Ngay ngày hôm đó thầy thì vui thay Với bao dụng cụ trong tay Thầy bèn lao động hăng say chẳng ngờ Rồi ăn uống lại như xưa Đến khi chiều tối tới giờ rảnh rang Thiền sư mới dạy lời vàng: "Các con phải nhớ không làm, không ăn!"   (phỏng theo No Work, No Food trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 49 * TRI ÂM TRI KỶ   Ngày xưa ở nước Trung Hoa Có hai người bạn rất là thân nhau Một người tài nghệ hàng đầu Chơi đàn điêu luyện ai đâu sánh cùng, Một người có khiếu lạ lùng Nghe đàn sành điệu đã từng nổi danh. Khi đàn vừa trổi âm thanh Người chơi ý muốn tả tình núi cao Tiếng đàn vươn khúc thanh tao Đưa hồn nhân thế nhập vào cõi tiên, Người nghe đàn nhận ra liền Mơ màng lên tiếng: "Đây miền thâm sơn Thiên nhiên ẩn hiện chập chờn Sương giăng núi bạc, mây vờn đỉnh cao". Khi đàn đưa tiếng rì rào Người chơi gảy khúc sóng trào, nước tuôn Muôn cung bậc giục cơn buồn Gợi hồn non nước, khơi nguồn tâm tư, Người nghe khẽ nói như mơ: "Tưởng chừng tiếng suối lững lờ vây quanh Như dòng nước chảy qua ghềnh Điệu ru lai láng, mạch tình chơi vơi". * "Sinh, già, bệnh, tử" dòng đời Người nghe đàn bỗng một thời ốm đau Giã từ trần thế còn đâu Cuộc chơi cõi tạm nhuốm mầu biệt ly, Người chơi đàn chẳng thiết chi Dây đàn bèn cắt đứt đi ngay rồi Tiếng đàn từ đó im hơi Bạn vàng khuất bóng ai người biết nghe! Dây đàn khi cắt đứt đi Tượng trưng tình bạn khắc ghi muôn đời Tri âm, tri kỷ tuyệt vời Dân gian truyền tụng muôn lời đẹp thay!   (phỏng theo True Friends trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 50 * ĐẾN THỜI PHẢI CHẾT   Ngài giờ là một thiền sư Thông minh từ thuở xa xưa hơn người, Học thiền trong buổi thiếu thời Ngài là cậu nhỏ sống đời thiền sinh Suốt ngày chăm chỉ học hành Giúp thầy công việc loanh quanh trong nhà. * Ông thầy có cái tách trà Hiếm hoi, đồ cổ thật là quý thay Một hôm cậu nhỏ lỡ tay Đánh rơi tách quý, bể ngay còn gì Lòng đang bối rối kể chi Chợt nghe tiếng bước thầy đi đến gần, Khôn ngoan, lanh trí vô ngần Cậu gom mảnh vỡ vội vàng giấu đi, Khi thầy đến nào thấy gì Nào đâu hay biết tách kia vỡ rồi. * Cậu thiền sinh vội ướm lời: "Mọi người đều phải lìa đời tránh đâu Xin thầy cho biết tại sao?" Thầy bèn giảng giải: "Ai nào thoát ra Đã sinh trong cõi người ta Sống lâu rồi chết, đó là tự nhiên!" Cậu thiền sinh vội cười duyên Tay đưa tách vỡ, miệng liền thưa ngay: "Lời thầy dạy chí lý thay Đến thời phải chết, tách này thoát đâu!"   (phỏng theo Time To Die trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 51 * ĐỐI THOẠI THIỀN   Thiền sư thường huấn luyện trò Tự mình diễn tả ý cho rõ ràng. Có hai thiền viện trong làng Mỗi nơi đều có một chàng thiền sinh Vừa trai trẻ, vừa khôn lanh Theo thầy hầu cận, học hành từ lâu. * Một chàng mỗi sáng mua rau Thường hay vội vã qua mau đường này, Chàng hàng xóm gặp hỏi ngay: "Thật duyên hội ngộ! Hôm nay đẹp trời! Bạn đi đâu đấy bạn ơi?" Chàng mua rau vội trả lời vui sao: "Tôi đi bất cứ nơi nào Mà chân tôi đặt bước vào đấy thôi!" Chàng kia nghe nói vậy rồi Miệng thời nín lặng, lòng thời nghĩ suy Về nhờ thầy giúp cứu nguy Mách lời đối đáp câu chi hơn người. Thầy bèn hóm hỉnh mớm lời: "Sáng mai con cứ hỏi người bạn con Một câu y hệt hồi hôm Bạn con nếu trả lời không khác gì Con bèn hỏi tiếp: 'Vậy thì Nếu chân không có, bạn đi đâu nào?' Bạn con chắc sẽ điên đầu Hết đường đối đáp, hết câu trả lời." * Hôm sau vừa rạng mặt trời Hai thiền sinh lại gặp nơi đường này Chàng vừa học được lời thầy Bèn lên tiếng hỏi: "Hôm nay đẹp trời Bạn đi đâu đấy bạn ơi?" Chàng mua rau vội trả lời vui sao: "Tôi đi bất cứ nơi nào Gió kia dìu bước tôi vào bạn ơi!" Chàng kia nghe nói vậy rồi Trong lòng lại bị rối bời nghĩ suy Chàng về kể lại thầy nghe Phen này thất bại, hơn chi được người. Ông thầy tiếp tục mớm lời Lần này hỏi bạn: "Nếu trời lặng yên Bốn bề chẳng nổi gió lên Bạn đi sao được, có phiền hay không?" * Hôm sau vừa rạng vừng hồng Chàng thiền sinh được khai thông ngọn ngành Được thầy chỉ dạy tận tình Đón đường chờ gặp bạn mình đi ngang, Lần thứ ba gặp bạn vàng Chàng bèn lên tiếng hỏi han đôi lời: "Bạn đi đâu đấy bạn ơi?" Chàng mua rau bỗng thảnh thơi nói rằng: "Hôm nay nắng đẹp hanh vàng Tôi đang đi tới chợ làng mua rau!"   (phỏng theo Zen Dialogue trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 52 * DẠO MÁT NỬA ĐÊM   Thiền sư hướng dẫn học thiền Bao nhiêu đệ tử khắp miền về đây Một anh chàng trong nhóm này Đêm thường lén dậy chuồn ngay ra ngoài Vượt tường xuống phố dạo chơi Lang thang khắp nẻo dưới trời thong dong. Một đêm đi kiểm soát phòng Thiền sư thấy một giường không có người Vắng đi một đệ tử rồi Nhìn quanh sư thấy ở nơi sát tường Ghế cao kia để sẵn sàng Giúp người đệ tử dễ dàng leo qua, Sư bèn dời chiếc ghế ra Tự mình đứng thế vào, và lặng yên. * Sau khi thỏa thích chơi đêm Anh chàng quay trở về thiền viện ngay Trèo tường xuống phía ghế này Nào hay sư đã đứng thay đó rồi, Trèo đầu thầy nhảy xuống thôi Xuống xong mới biết! Chao ơi! Muộn phiền! Thế là lộ việc đi đêm Nên vừa hoảng sợ, lại thêm bẽ bàng. Thiền sư khẽ nói dịu dàng: "Sáng nay lạnh lắm, sương giăng ngoài trời Giữ gìn cho ấm thân người Kẻo mà cảm lạnh! Nhớ lời nghe con!" Vừng dương vừa ló đầu non Anh chàng từ đó chẳng còn đi đêm.   (phỏng theo Midnight Excursion trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 53 * DẠY ĐIỀU TỐI CAO   Người xưa ở Nhật đi đêm Bà con qua lại thường đem đèn lồng Đèn dùng tre nứa làm khung Dán ngoài giấy bóng, gắn trong đèn cầy. Có chàng mù nọ đêm nay Đến thăm viếng bạn lâu ngày xa nhau Hàn huyên tâm sự dài lâu Khi về tăm tối bạn đâu yên lòng Tặng chàng mù chiếc đèn lồng Sẵn sàng nến thắp bên trong soi đường, Chàng mù từ chối cười vang: "Đèn này tôi chẳng cần mang làm gì Với tôi sáng, tối khác chi Cả đời chỉ thấy bốn bề mầu đen!" Bạn chàng bèn nói: "Đi đêm Dù cho anh chẳng cần đèn để soi Nhưng bà con lúc tối trời Khi anh qua lại ai người thấy đâu Thế là sẽ đụng lẫn nhau Đèn lồng đây hãy cầm mau mà về!" Lời nghe hợp lý mọi bề Chàng mù từ tạ, ra đi an lòng Trong tay cầm chiếc đèn lồng Nghĩ thầm dù tối mịt mùng sá chi. Nào ngờ tới khúc quanh kia Đụng vào kẻ lạ lầm lì đi ngang Chàng mù lên giọng oang oang: "Hãy coi chừng chứ các ông các bà! Sao mà chẳng thấy đèn ta Đèn lồng thắp nến sáng lòa đây thôi!" Chợt nghe kẻ lạ cả cười: "Đèn anh bạn tắt ngóm rồi còn đâu!"   (phỏng theo Teaching The Ultimate trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 54 * KHÔNG VƯỚNG MẮC   Trong ngôi thiền viện thuở xưa Đứng đầu là một thiền sư lâu đời Lìa trần tuổi chín mươi hai Danh ngài viện chủ khó ai sánh cùng, Ngài gìn giữ để không vương Không hề mắc chuyện tầm thường thế nhân. * Thuở xa xưa đã có lần Đóng vai khất sĩ lê chân đường đời Lúc ngài mới tuổi hai mươi Bất ngờ gặp gỡ một người không quen Người này hút thuốc liên miên Lúc cùng xuống núi dừng bên mé rừng Nghỉ chân dưới một gốc tùng Người kia mời thuốc, ngài ưng thuận liền "Hút khi đói thật thần tiên Thuốc đưa người hút vào miền mộng mơ Thật là thích thú vô bờ!" Ngài đưa nhận xét khi vừa hút xong. Thấy ngài hoan hỉ trong lòng Khách kia tặng lại điếu, cùng thuốc dư Nhận rồi đến lúc giã từ, Ra đi ngài chợt suy tư ngại ngùng: "Khói này quyến rũ vô cùng Nhưng ta phải quyết chí ngừng lại thôi Trước khi quá muộn mất rồi Vì gây trở ngại cho ai tu thiền!" Để về sau khỏi muộn phiền Thuốc và ống điếu ngài liền vứt ngay. * Hai mươi ba tuổi! Giỏi thay! Ngài chuyên nghiên cứu mê say hàng giờ Vũ trụ quan rất sâu xa Đó là Kinh Dịch thật là cao thâm. Mùa Đông tới, lạnh vô ngần Ngài cần áo ấm, không chần chờ chi Viết thư nhờ khách mang đi Gửi cho thầy cũ ở quê xa vời Quê xưa ngăn cách trùng khơi Xin thầy giúp đỡ qua thời lạnh căm. Ngài nôn nóng, ngài băn khoăn Mùa Đông sắp hết, biệt tăm tin thầy, Áo đâu không thấy về đây Khiến ngài trông ngóng bao ngày uổng công. Xem thư mình có lạc không Nhờ vào Kinh Dịch ngài mong tỏ tường Quẻ gieo kết quả rõ ràng: "Khách quên trao bức thư mang theo rồi!" Thời gian sau chợt có người Mang thư thầy gửi tới nơi thăm ngài Thư thầy chỉ hỏi thăm thôi Còn như áo ấm thầy thời không hay Thầy đâu biết đến chuyện này Quẻ gieo Kinh Dịch trước đây đúng rồi! Lần này ngài nghĩ: "Chao ơi! Nếu mà mọi việc trên đời xảy ra Ta dùng Kinh Dịch đoán ra Tu thiền ta sẽ lơ là mất thôi Thật là tai hại quá trời!" Nghĩ xong ngài quyết buông trôi môn này Dù cho Kinh Dịch rất hay Ngài không dùng nữa! Dứt ngay! Chẳng màng! * Tuổi hai mươi tám vừa sang Ngài chuyên tâm học vững vàng thơ, văn Thêm môn thư họa tuyệt luân Nhìn xa phượng múa, nhìn gần rồng bay Tay tiên điêu luyện lắm thay Khiến cho thầy dạy môn này ngợi ca. Lần này ngài nghĩ: "Thân ta Văn thơ vương luỵ tuy là nổi danh Nhưng nên ngưng lại cho nhanh Kẻo thành thi sỹ, không thành thiền sư!" Thế là ngài bỏ làm thơ Quyết không vướng mắc vẩn vơ chuyện đời.   (phỏng theo Non-Attachment trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 55 * THIỀN VIỆN YÊN LẶNG   Ngài là một vị thiền sư Chỉ còn một mắt, bị hư một rồi Nhưng ngài giác ngộ rạng ngời Dạy hàng đệ tử ở nơi chùa này. Suốt cả đêm, lẫn cả ngày Chùa im lặng lẽ, gió bay thì thào Không hề nghe tiếng động nào Và ngay cả tiếng kinh cầu trang nghiêm Ngài ra lệnh bãi bỏ liền, Bao nhiêu đệ tử chuyên thiền mà thôi. Khi ngài từ giã cõi đời Bà già hàng xóm cạnh ngôi chùa ngài Nghe chuông vang tiếng hiên ngoài Và câu kinh tụng ngân dài khắp nơi, Đoán ra ngay, bà thốt lời: "Thế là thầy khuất núi rồi còn đâu!"   (phỏng theo The Silent Temple trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)   * 56 * THIỀN CỦA PHẬT   Đây lời Phật dạy lâu rồi: "Ta xem chức tước, thứ ngôi trên đời Của hàng vua chúa mọi thời Hay là của kẻ khắp nơi cầm quyền Chỉ như hạt bụi vương thềm; Ta coi kho báu nhỏ nhen tầm thường Dù châu ngọc hay bạc vàng Chỉ như sỏi đá bên đường khác chi; Còn lụa là với xiêm y Dù cho quý giá khác gì giẻ lau; * "Ta nhìn ra được từ lâu Hằng hà thế giới nhiệm mầu quanh đây Trong bao la vũ trụ này Chỉ như những hạt chứa đầy trái cây; Hồ kia rộng lớn vậy thay Nổi danh nước Ấn đứng ngay hàng đầu So ra cũng tựa giọt dầu Li ti nhỏ bé trên đầu bàn chân; Mọi điều giáo lý dương trần Đều là hư huyễn, muôn phần giả thôi Tựa trò ảo thuật tay người; Ta xem quan niệm tuyệt vời cao siêu Về nguồn giải thoát sớm chiều Như là gấm vóc có thêu chỉ vàng Trong cơn mộng giữa đêm trường; Ta coi thánh đạo, con đường sáng tươi Dưới chân bậc giác ngộ rồi Như hoa hiển hiện trong đôi mắt người; * "Nhận ra thiền định cao vời Như là cột trụ của nơi non ngàn; Và còn như cõi Niết Bàn Tựa cơn ác mộng miên man giữa ngày; Những lời phán đoán lâu nay Về điều sai đúng, dở hay ở đời Như rồng uốn lượn buông lơi Nhịp cùng vũ khúc theo trời nắng mưa; Lòng tin tăng giảm từ xưa Coi như vết tích bốn mùa còn vương!"   (phỏng theo Buddha’s Zen trong tập truyện văn xuôi 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)

http://www.buddhismtoday.com/viet/truyen/tangmot_vangtrang.htm

Trở về mục "Truyện Phật giáo"

Đầu trang