TRUYỆN CỔ PHẬT GIÁO

Truyện thơ

Tập 3

_______________

 Tâm Minh NGÔ TẰNG GIAO

_______________

 * DIỆU PHƯƠNG xuất bản 2004 *

MỤC LỤC

 * Lời nói đầu

1- Bữa Cơm Cúng Dường. (Diệu Chương)

2- Hoa Sen Trong Người. (Thiện Châu)

3- Tiếng Đàn Tuyệt Diệu. (Trúc Ti)

4- Bán Nghèo. (T.P.)

5- Gốc Sinh Tử. (Tắc Phước)

6- Vàng Ngọc.(Viên Minh)

7- Mở Mắt Chiêm Bao. (TCPG)

8- Gieo Gió Gặt Bão. (Minh Tuệ)

9- Có Niết Bàn Không? (Thích Thiện Hoa)

10- Gió To. (Q.D)

11- Tu Mướn. (TCPG Nhật Bản)

12- Người Gieo Mạ. (Giới Đức)

13- Bảy Nàng Công Chúa. (Dạ Quang)

14- Thày Thuốc Giỏi .(Thích Nữ Như Thủy)

15- Tiểu Thư Liên Hoa. (Chân Từ )

16- Phóng Rộng Tình Thương. (Quảng Huệ )

17- Tịnh Xá Kỳ Hoàn. (TCPG)

18- Khỏi Phải Tự Thiêu. (Minh Châu)

19- Hồ Ly Mót Vàng. (Phạm Ngọc Khuê )

20- Quỷ La Sát. (TCPG)

21- Ân Oán. (Huỳnh Văn Bộ )

22- Ấm Trà Phúc Đức. (Phạm Ngọc Khuê )

23- Chậu Rửa Chân. (Minh Châu)

24- Chim Cú Mèo. (Như Thủy)

25- Vua Rắn Núi Phổ Đà. (Phạm Ngọc Khuê )

26- Quả Cam Oan Nghiệt. (Quách Tấn)

27- Người yêu muôn thuở. (Như Thủy)

28- Năm Giọt Mật. (TCPG)

29- Ảo Ảnh. (Như Thủy)

 

LỜI NÓI ĐẦU

Nhiều truyện xưa về Phật Giáo do các người khác nhau thuật lại đã được Minh Chiếu sưu tập và xuất bản thành một bộ sách gồm nhiều cuốn lấy tên là "Truyện Cổ Phật Giáo". Những truyện này đều được viết bằng "văn xuôi".

Một số những truyện trong bộ sách trên đã được Tâm Minh Ngô Tằng Giao chọn ra rồi phỏng theo đó mà tóm tắt lại cho ngắn gọn, kể lại bằng ngôn từ bình dị và nhất là chuyển nội dung nguyên bản từ "văn xuôi" sang "văn vần" dưới hình thức thơ "lục bát" để người đọc, người nghe dễ hiểu và dễ nhớ.

Những truyện cổ Phật Giáo tuy giản dị nhưng rất thâm thúy, thường hàm chứa đầy đủ và sâu sắc về đạo đức, giáo dục, luân lý và triết học. Truyện nói lên cái tinh hoa hay đẹp của giáo lý, từ bi và trí tuệ đồng thời mang lại sự xây dựng, thức tỉnh và giác ngộ cho người đời. Đọc những truyện cổ Phật Giáo người đọc cảm thấy một niềm siêu thoát lâng lâng tràn ngập tâm hồn.

"Truyện Cổ Phật Giáo", truyện thơ, tập 1 đã được xuất bản vào năm 2001 và tập 2 đã được xuất bản vào năm 2002. "Truyện Cổ Phật Giáo" được chuyển thành thơ này là tập thứ ba phỏng theo nội dung, cốt truyện trong bộ sách của Minh Chiếu nói trên do Tâm Minh Ngô Tằng Giao phát tâm thực hiện.

Xin trân trọng giới thiệu đến các độc giả những "Truyện Cổ Phật Giáo" tập 1, tập 2, và tập 3 được chuyển thành thể thơ mà chúng tôi thiết nghĩ là vừa lý thú và vừa hữu ích.

DIỆU PHƯƠNG

(Virginia, USA, năm 2004)

 

 (1)

BỮA CƠM CÚNG DƯỜNG

 Phật khi còn tại thế gian

Thường ngày đi khắp xóm làng nơi nơi

Với hàng đệ tử của ngài

Để cùng khất thực với người thiện tâm

Giúp cho người gieo hạt mầm

Vào trong ruộng phước vô ngần tốt tươi.

Mùa an cư ngài thọ trai

Ngay trong tịnh xá, không rời chân đi,

Nếu ai muốn cúng dường chi

Đều vào trong tịnh xá kia dâng ngài.

*

Ở quanh vùng có một người

Tiền nong, của cải so thời nghèo thay

Nhưng mà lòng tốt tràn đầy

Tu hành tinh tấn lâu nay tại nhà

Mùa an cư chàng thiết tha

Tuy nghèo cũng cố tìm qua cúng dường

Hôm nay sửa soạn cơm thường

Đơn sơ biết mấy, khiêm nhường là bao

Nhắm nơi tịnh xá tìm vào

Tâm thành cúng Phật ai nào sánh ngang

Chàng hoan hỉ mãi tin rằng

Bữa cơm đạm bạc mình mang cúng dường

Sẽ đem thanh tịnh vui chung

Cho người thọ nhận mọi đường thuận duyên.

Vầng dương rực rỡ khắp miền

Đường vào tịnh xá êm đềm thăng hoa

Chàng lo rảo bước chân qua

Chỉ e quá ngọ là giờ thọ trai

Sẽ không kịp dâng lên ngài

Thật là ân hận cho ai tâm thành.

Khi chàng đi tới khúc quanh

Bỗng đâu trông thấy bóng hình phía xa

Một sinh vật bước vật vờ

Lại gần mới thấy rõ là chó hoang

Thân gầy còm, dáng thảm thương

Lại thêm lở loét trông càng ghê thay

Đói ăn chắc đã lâu nay

Chó đi thất thểu giờ đây gặp chàng

Đánh hơi chó thấy đồ ăn

Lấm la lấm lét vội vàng đến bên

Mắt như cầu khẩn van xin

Mủi lòng chàng đứng lại nhìn chó kia

Nỡ nào quay gót ra đi

Chàng bèn ngồi xuống, từ bi dâng tràn

Mở bình bát, bày thức ăn

Thật may cho chú chó hoang hôm này,

Chó kia đói lả nhiều ngày

Nên ăn thoáng chốc hết ngay cả rồi

Bụng no nê, chó thảnh thơi

Ra đi thong thả vẫy đuôi tạ từ.

Nhìn theo chó chàng gật gù

Khẽ cười biểu lộ tâm từ chứa chan

Nhưng rồi chàng chợt hoang mang

Đồ ăn dành để cúng dường còn chi

Chàng lo sợ định quay về

Sau khi do dự quyết đi đến cùng

Dù không thực phẩm cúng dường

Vẫn vào lễ Phật với lòng thiết tha.

*

Phật dùng huệ nhãn nhìn xa

Ngài hay biết chuyện xảy ra vừa rồi

Ngài ngồi yên, nở nụ cười

Cõi lòng hoan hỉ, dáng người từ bi.

Chàng vào đảnh lễ lạy quỳ

Miệng thời hối lỗi, tâm thì ăn năn

Nhưng rồi kinh ngạc vô vàn

Khi nghe đức Phật khẽ ban lời vàng

Ôn tồn, nhân hậu, nhẹ nhàng

Như là muốn khuyến khích chàng điều hay:

"Cúng dường chư Phật quý thay

Khi lòng bố thí tâm này hết tham

Phước lành sẽ hưởng ngập tràn,

Nhưng mà suốt cả mùa an cư này

Riêng con đặc biệt bữa nay

Dâng cơm cúng Phật tràn đầy tịnh thanh

Nhiều pháp vị, thắm đạo tình

Thật là quý hóa tốt lành biết bao!"

 (phỏng theo bản văn xuôi

của DIỆU CHƯƠNG)

 (2)

HOA SEN TRONG NGƯỜI

 Kinh thành Xá Vệ sáng nay

Phố phường nhộn nhịp đông đầy người đi

Ngược xuôi tấp nập ngựa xe

Toàn người quý phái muốn khoe sang giàu,

Áo quần sặc sỡ đủ màu

Cửa hàng khách khứa đua nhau ra vào

Dáng vui tươi, vẻ tự hào

Đây là giai cấp trên cao hơn người

Được ưu đãi nên thảnh thơi

Ăn trên ngồi trốc sống đời gấm hoa.

Đi sâu vào ngõ hẻm xa

Thời bao thảm cảnh hiện ra chán chường

Bần cùng, khổ cực, tang thương

Với nhà lụp xụp, với đường tối tăm

Bùn lầy nước đọng cơ hàn

Tật nguyền, bệnh hoạn, lầm than, tội tình

Đây là giai cấp cùng đinh

Dân nghèo cuộc sống đã thành nếp quen

Chuyên hầu hạ giai cấp trên

Quanh năm kiếp sống thấp hèn lất lây.

Thể theo thường lệ hôm nay

Là ngày đức Phật tới đây giúp đời

Vào thành đi khắp mọi nơi

Tìm cơ giáo hoá cho người khổ đau,

Chúng sinh bình đẳng như nhau

Ngài không phân biệt nghèo giàu, hèn sang.

*

Trên đường đi có một chàng

Ni Đề trai trẻ thuộc hàng tiện dân

Chàng đang gánh một gánh phân

Chợt đâu gặp Phật hiện dần phía xa

Thế là chàng vội tránh qua

Nép vào đường hẻm thật là lẹ chân

Hoang mang, bối rối, tần ngần

Buồn đời ti tiện, than thân thấp hèn

Thật là bạc phước triền miên

Tuy nhiên chàng vẫn dõi nhìn phía xa

Hướng về hình ảnh Phật Đà

Rất là rạng rỡ, rất là trang nghiêm,

Từng nghe về Phật nhiều phen

Nên chàng ao ước đủ duyên gặp ngài.

Phật Đà nhìn thấy ngay rồi

Hiểu ra tâm niệm của người thanh niên

Đăm chiêu, lúng túng, lành hiền

Nên ngài hoan hỉ bước liền đến ngay,

Ni Đề hoảng sợ lắm thay

Vội vàng lẩn tránh lòng đầy lo âu

Lo mình nhớp nhúa bấy lâu

Lo người bắt tội! Dám đâu gặp ngài!

Phật bèn nói, giọng khoan thai,

Từ xa vọng lại đôi lời xót thương:

"Sao con tìm cách tránh đường

Tới đây nói chuyện bình thường với ta!"

Để thùng phân xuống, bước ra

Ni Đề run rẩy quỳ và thưa mau:

"Bạch ngài! Con chẳng dám đâu

Xin ngài cứ dạy pháp mầu cho con

Như con thầm ước trong lòng

Nhưng ngài đừng đến gần con làm gì!"

Phật cười chan chứa từ bi

Bước thêm đến sát Ni Đề, nói ngay:

"Nào ai bắt tội con đây

Tự ta đến với con ngày hôm nay,

Con ơi hãy nhớ lời này

Những người đau khổ, đọa đày, nổi trôi

Ta lo cứu độ luôn thôi

Ta là người của muôn loài chúng sinh!"

*

Ni Đề hồi hộp hỏi nhanh:

"Bạch ngài con cũng tu hành được sao?

Từ lâu con vẫn ước ao

Được ngài truyền dạy đạo mầu Thế Tôn!"

Phật Đà nghiêm nghị nói luôn:

"Như Lai muốn nhắc cho con hay rằng

Ta ra đời với đạo vàng

Là nhằm cứu khổ cho hàng chúng sinh

Dị đoan, mê tín quẩn quanh

Thần quyền ỷ lại, phá nhanh giúp đời

Đưa chúng sinh đến an vui

Hoàn toàn bình đẳng, mọi người như nhau,

Nếu con muốn học đạo mầu

Hãy gần ta! Cố lo mau tu hành!"

Ni Đề nước mắt chạy quanh

Vô cùng sung sướng tâm thành khẽ thưa:

"Đó là điều ước từ xưa

Mà con cứ nghĩ thật là khó khăn

Con đây phước báu muôn vàn

Được ngài cứu độ và ban lời vàng!"

Nhìn Ni Đề rất dịu dàng

Phật Đà tiến đến anh chàng gánh phân

Tỏ ra thân ái vô ngần

Dắt tay chàng kéo lại gần bờ sông

Để nhờ dòng nước sạch trong

Gột đi dơ dáy chất chồng lâu nay,

Sau khi tắm rửa sông này

Ni Đề theo Phật về ngay Kỳ Hoàn

Rồi trong tịnh xá khang trang

Phật cho chàng nhập vào hàng tỳ kheo.

*

Ni Đề cố gắng thật nhiều

Thời gian lặng lẽ trôi vèo qua mau

Tu hành tinh tấn bấy lâu

Tỳ kheo mới học đạo mầu tiến nhanh

Giờ đây đắc quả tu hành.

Phật nhân đó dạy chúng sinh đôi lời:

"Trong bùn nhơ nhớp khắp nơi

Cánh sen vươn nở tuyệt vời biết bao

Hương thơm tinh khiết ngạt ngào

Tựa chân giá trị của bao con người.

Máu ai cũng đỏ vậy thôi

Và ai nước mắt mặn thời khác đâu

Chúng sinh bình đẳng như nhau

Đừng chia giai cấp gieo sầu bất công!"

( phỏng theo bản văn xuôi

của THIỆN CHÂU)

(3)

TIẾNG ĐÀN TUYỆT DIỆU

Đêm nay trăng sáng non ngàn

Ở trong tịnh xá Kỳ Hoàn trang nghiêm

Phật Đà yên lặng ngồi thiền

Hào quang ngũ sắc toả miền nhân gian

Trời khuya gió mát mơn man

Thiền đường tĩnh lặng, hương làn ngất ngây

Tỳ kheo quần tụ nơi đây

Trầm tư mặc tưởng, lòng say đạo mầu

Cố công tu luyện chuyên sâu

Cội nguồn nghiệp chướng mong mau tỏ tường

Trừ oan nghiệt, diệt tai ương

Trở nên hữu ích tìm phương giúp đời.

Tỳ kheo gồm cả ngàn người

Chàng kia mới nhập vào nơi cửa thiền

Vì bồng bột tuổi thanh niên

Muốn mình sớm đắc đạo liền như ai

Mang Kinh Di Giáo tụng hoài

Kinh Phật Ca Diếp giúp loài chúng sinh,

Chàng này tụng suốt đêm thanh

Cầu ngài gia hộ cho mình đạt mau,

Dù tu hành chẳng bao lâu,

Cũng thành chánh quả, đạo mầu tinh thông.

Màn đêm u tối mênh mông

Càng khuya càng thấy mịt mùng khắp nơi

Tỳ kheo mỏi mệt rã rời

Mà sao bờ giác xa vời, biệt tăm

Cả ngoài thân lẫn trong tâm

Có hề giác ngộ ra phần nào đâu.

Rất hời hợt chẳng nghĩ sâu

Tỳ kheo buồn chán, u sầu tâm can

Đường tu muốn chấm dứt ngang

Quay về nẻo cũ lầm than tục trần.

*

Phật Đà chan chứa lòng nhân

Đoán ra ý định! Muôn phần thương thay!

Thương tỳ kheo thoái chí này

Nên sai thị giả gọi ngay người vào,

Từ bi Phật hỏi đôi câu:

"Trước khi đến với đạo mầu Như Lai

Tại gia nơi chốn trần ai

Khi con giải trí thích chơi những gì?"

"Bạch Thế Tôn chẳng nhiều chi

Suốt ngày con chỉ ham mê đàn cầm!"

"Dây chùng, đàn có chịu ngân?"

"Thưa không! Đàn sẽ bị câm tiếng rồi!"

"Dây căng, đàn có vang lời?"

"Thưa dây đàn sẽ tức thời đứt ngay!"

"Dây vừa, chắc tiếng sẽ hay?"

"Bạch Thế Tôn! Tiếng đàn này tuyệt luân

Âm thanh thánh thót vô ngần

Du dương trầm bổng vang ngân tuyệt vời!"

*

Phật nhân đó dạy đôi lời:

"Người tu cũng vậy so thời khác đâu

Tu không tinh tấn dài lâu

Dễ gì thông hiểu đạo mầu được ngay,

Tinh tấn quá cũng chẳng hay

Cũng không kết quả, cách này cũng sai!

Tu vừa phải, tu khoan thai

Đừng nên thái quá sẽ hoài công thôi

Sinh tâm chán nản mấy hồi

Muốn hoàn cõi tục đường đời như con!"

Phât Đà vừa nói dứt xong

Tỳ kheo tỉnh ngộ, trong lòng ăn năn

Quỳ xin sám hối thành tâm

Nguyện theo lời Phật nương thân cửa thiền.

Khi lui về chốn phòng riêng

Nghe lời mãn nguyện tâm liền thảnh thơi

Đường tu tỏ ngộ rạng ngời

Như thuyền lạc hướng biển khơi mịt mờ

Lênh đênh không thấy bến bờ

Bỗng dưng hướng cũ bất ngờ tìm ra.

Đêm dài tăm tối đã qua

Tâm hồn người chợt thăng hoa nhiệm mầu

Vầng dương chói lọi non đầu

Phá tan sương phủ từ lâu trong lòng.

(phỏng theo bản văn xuôi

của TRÚC TI)

 

( 4 )

BÁN NGHÈO

Ở bên Ấn Độ thời xưa

Có ông trưởng giả rất ư là giàu

Nhưng mà keo kiệt hàng đầu

Cho vay nặng lãi, nào đâu thương người,

Tính tình hung ác nhất đời

Ai không trả nổi nợ thời khổ thân

Ông sai ngay đám gia nhân

Tới nơi đánh đập bạo tàn chẳng tha.

Ngay người giúp việc trong nhà

Thời ông cũng xử thật là tệ thay

Có bà lão bộc nhà này

Việc làm quần quật luôn tay sớm chiều

Mỗi khi làm hỏng ít nhiều

Thời ông đánh mắng đủ điều chẳng nương,

Áo quần rách rưới tang thương

Cháo cơm thiếu thốn thất thường liên miên

Tuổi già, sức yếu, phận hèn

Lão bà tủi nhục buồn phiền than thân.

Một hôm bà lão dừng chân

Mang bình múc nước ngay gần mé sông

Đọa đày, đau khổ chất chồng

Khiến bà rơi lệ trong lòng nát tan

Muốn lìa ngay cõi nhân gian

Nhảy sông tự vận giải oan kiếp này.

Chợt đâu có một ông thầy

Đến bên, bà cũng chẳng hay biết gì

Thấy bà than khóc tỉ tê

Thầy tu thương cảm kiếm bề hỏi han

Bà liền kể lể than van

Phận mình nghèo khó gian nan đủ điều.

Thầy tu: "Tội nghiệp bà nhiều

Sao không bán quách cái nghèo đó đi

Lâu nay ôm giữ làm chi!"

Ngạc nhiên bà lão tức thì hỏi ngay:

"Sao thầy nói lạ lùng thay

Cái nghèo khốn khổ thế này ai mua?"

Thầy tu: "Tôi chẳng nói đùa!"

Thấy thầy chân thật, hiền từ, đáng tin

Bà già tuy rất ngạc nhiên

Cũng lên tiếng hỏi thăm liền quản chi:

"Thầy ơi! Thầy có kế gì

Giúp tôi bán cái nghèo đi cho rồi

Ơn thầy tôi nhớ suốt đời!"

Thầy tu: "Nếu vậy thì tôi bảo gì

Bà làm cho đúng từng ly

Mới mong bán cái nghèo đi dễ dàng,

Dòng sông kia gợn sóng vàng

Bà nên xuống tắm kỹ càng rồi lên

Sạch thân, trút hết ưu phiền

Tránh xa bệnh tật lại thêm yêu đời!"

*

Bà già vội vã vâng lời

Xuống sông tắm rửa, lên rồi thưa ngay:

"Thầy ơi làm cách nào đây

Để mà bán cái nghèo này êm xuôi?"

Thầy tu: "Bố thí cho người!

Khi tay bố thí tâm thời hết tham

Tham lam, keo kiệt là nhân

Gây ra nghèo khổ cơ hàn đời nay,

Bà tham nhiều kiếp trước đây

Kiếp này quả báo nên bây giờ nghèo!"

Bà già kinh ngạc khẽ kêu:

"Trời ơi! Tôi hiện tiêu điều xác xơ

Của đâu bố thí bây giờ,

Cái bình là của chủ đưa sáng này

Sai mang múc nước về ngay

Nếu cần bố thí tôi đây tiếc gì

Biếu luôn bình nước này đi

Mặc cho chủ đánh! Quản chi thân già!

Quen rồi bao chuyện xót xa

Sợ chi! Liều mạng! Chết là cùng thôi!"

Thầy tu: "Nếu vậy được rồi

Của mang bố thí quý nơi lòng thành

Bà đi múc nước đầy bình

Tìm nơi nước sạch múc nhanh mang về!"

Nghe lời bà vội vã đi

Múc đầy nước sạch lòng thì vui thay

Đem lên cung kính biếu thầy

Thầy tu hoan hỉ đưa tay nhận liền

Sau khi chú nguyện im lìm

Thầy lên tiếng dạy: "Bà nên tu hành

Ăn chay, niệm Phật tâm thành

Giờ gây công đức, quả lành mai sau!"

Rồi thầy hỏi: "Bà ngủ đâu

Nơi ăn chốn ở chỗ nào sạch không?"

Bà thưa: "Tôi khổ vô cùng

Ngủ lăn ngủ lóc giáp vòng quanh đây,

Khi nhà bếp, lúc cối xay

Bạ đâu ngủ đó qua ngày mà thôi!"

Thầy tu: "Bà nhớ lời tôi

Giữ cho thanh tịnh thảnh thơi cõi lòng

Lo tròn bổn phận cho xong

Đừng gieo oán hận vào trong tâm mình,

Lựa khi vắng vẻ đêm thanh

Cả nhà ngủ hết, lén nhanh mọi người

Lên nhà trên, vào trong ngồi

Xếp bằng niệm Phật trước nơi bàn thờ

Tâm đừng nghĩ ngợi vẩn vơ

Tập trung tư tưởng để mà cầu kinh

Sẽ mau hưởng được phước lành!"

Bà già hoan hỉ quay nhanh trở về

Lời thầy khuyên mãi khắc ghi

Thế rồi một tối làm y lời này.

*

Dinh cơ trưởng giả sáng nay

Gia nhân mở cửa thấy ngay bà già

Lên đây lén lút tối qua

Bây giờ ngồi chết thật là bình yên,

Mọi người hô hoán ầm lên

Báo tin trưởng giả đến liền để coi

Chủ nhà vội chạy tới nơi

Thấy bà già chết, tức thời quát la:

"Cột chân kéo xác này ra

Bỏ vào rừng để quạ tha làm mồi

Để đây ghê tởm quá trời!"

Gia nhân sợ hãi vâng lời chủ kia

Cột chân xác chết kéo đi

Nhưng ra khỏi ngõ tức thì ngừng tay

Đắp cho bà tấm vải dày

Rồi cùng khiêng xác đưa ngay vào rừng.

*

Ai ngờ bà lão bần cùng

Chết rồi thần thức lên từng trời cao

Cõi trời Đao Lợi sinh vào

Do thầy chú nguyện với bao tâm thành,

Do bà cố gắng tự mình

Suốt đời niệm Phật. Hiển linh tuyệt vời.

Mới hay giá trị con người

Không do vật chất, do nơi tinh thần,

Bà già nghèo khổ tấm thân

Bán nghèo với giá vô ngần quý thay

Làm thiên tử kể từ đây

Hưởng nhiều phước báu, gương này soi chung.

(phỏng theo bản văn xuôi

của T.P)

 

(5)

GỐC SINH TỬ

Vầng dương vừa khuất non cao

Chim bay về tổ lao xao họp đoàn

Tiều phu hối hả về làng

Lắng im rừng núi, ngân vang chuông chùa

Bước chân theo cánh gió đưa

Rời căn lều cỏ thiền sư lên đường

Đến khu nhà cạnh bìa rừng

Thăm gia đình nọ đã từng quy y

Nhờ thầy hướng dẫn mọi bề

Vợ chồng quấn quýt cận kề thương nhau.

Sau tuần trà nước mở đầu

Thiền sư bèn thốt đôi câu tâm tình:

"Vợ chồng con kết duyên lành

Lâu nay quyết chí tu hành tốt thay

Tu thân, tích đức hàng ngày

Lứa đôi yên ấm, ta đây rất mừng!

Ngày mai ta sẽ lên đường

Phải đi giáo hóa ở phương xa rồi

Hôm nay dặn lại đôi lời

Hàng ngày niệm Phật, suốt đời đừng quên

Nhớ thân này chẳng vững bền

Một người bệnh nặng gần bên tử thần

Người kia cần phải tĩnh tâm

Dốc lòng hộ niệm mười phân chu toàn

Đọc kinh tiếp dẫn râm ran

Đến giờ phút cuối nhẹ nhàng tiễn đưa,

Đừng nên than khóc dây dưa

Làm người hấp hối tâm tư chập chờn

Luyến lưu, rối loạn, bất an

Vãng sinh cõi tịnh vô vàn khó khăn

Khó mà giải thoát bản thân

Những lời ta dặn phải cần khắc ghi".

Sáng hôm sau thầy ra đi

Vợ chồng đưa tiễn chia ly cuối làng.

Hai mùa thu lá úa vàng

Vợ chồng hoà thuận ngập tràn yêu thương

Cùng nhau bố thí thập phương

Sáng luôn niệm Phật, tối thường tụng kinh

Dốc lòng tạo chút phước lành

Xóm làng cảm mến lòng thành lứa đôi.

Một ngày chồng bị bệnh rồi

Thương hàn, đau nặng tới hồi nguy nan

Chạy thầy, chạy thuốc tràn lan

Thảy đều vô vọng chẳng làm gì hơn

Chồng bên cửa tử chập chờn

Vợ thời tuyệt vọng, nghĩ buồn tình xưa

Giờ đây rối loạn tâm tư

Quên lời dặn của thiền sư mất rồi

Thấy chồng mê mệt im hơi

Thương chồng, tủi phận, gục nơi bên chồng

Khóc than kể lể nỗi lòng

Chồng bèn mở mắt lặng trông thất thần

Đây lần cuối thấy người thân

Bên tai tiếng vợ vô ngần bi thương

Cảm tình ân ái lại vương

Mắt nhìn vợ quý hai hàng lệ rơi

Xuôi tay, nhắm mắt, lìa đời

Và rồi thần thức xuất nơi mắt người,

Vợ đang cúi xuống tận nơi

Mặt chồng gục khóc có rời xa đâu

Cho nên thần thức chui mau

Vào ngay mũi vợ thành sâu tức thì.

Sau khi chồng đã mất đi

Lễ tang chôn cất mọi bề êm xuôi

Cửa nhà hiu quạnh vắng người

Vợ ngồi cô độc buồn đời khóc than

Mũi kia đau nhức vô vàn

Sâu ngày mỗi lớn nhức càng thảm thê.

*

Thiền sư một bữa trở về

Ghé thăm đệ tử, chẳng hề hay tin

Đón thầy, vợ kể nỗi niềm

Ôn tồn thầy mới giảng liền cho nghe:

"Nín mau đừng khóc thương chi

Có sinh có tử lạ gì xưa nay

Bỏ đi thân khổ đau này

Như là quẳng gánh nặng ngay bên rừng

Đừng than khóc? Hãy vui mừng!

Nén trong lòng nỗi nhớ thương riêng mình

Tìm khuây trong cảnh tu hành

Nếu hoài vương vấn chút tình ái ân

Kiếp sau thời lại sẽ gần

Gặp nhau thêm nữa xoay vần mãi thôi

Trả vay, vay trả luân hồi

Oan gia kết chuỗi muôn đời chẳng ngưng!"

Vợ nghe xong hết đau thương

Tình cờ khịt mũi thấy văng ra ngoài

Một con sâu lớn và dài

Cơn đau trong mũi tức thời hết mau

Vợ đưa chân định giẫm sâu

Đạp sâu cho chết! Bấy lâu gây phiền!

Thiền sư lên tiếng ngăn liền:

"Sinh linh sát hại chớ nên bao giờ,

Ngoài ra con chẳng thể ngờ

Rằng con sâu đó chính là chồng con!"

*

Lạ lùng vợ mới hỏi luôn:

"Bạch thầy! Khi sống chồng con tu hành

Luôn niệm Phật, mãi làm lành

Tạo sao khi chết lại thành loài sâu?"

Thiền sư nghe nói lắc đầu:

"Bao lời ta dặn con đâu nhớ gì

Chồng con lúc sắp ra đi

Lãng quên chánh niệm cũng vì thương con

Vì dây luyến ái vẫn còn

Cho nên thần thức chập chờn lao đao

Nào đâu vượt được lên cao,

Chỉ thành sâu bọ chui vào mũi con

Công tu phút chốc chẳng còn

Phước theo dòng ái ân tuôn trôi rồi

Thoát sao khỏi kiếp luân hồi

Dây tình cột chặt nổi trôi xoay vòng."

Nói cùng sâu thầy mủi lòng:

"Con thường tinh tấn, có công tu hành

Lẽ ra được hưởng phước lành

Vãng sinh cực lạc hay sinh cõi trời

Chỉ vì luyến ái lứa đôi

Mà gây nghiệp chướng để rồi thành sâu!"

Sâu nghe, im lặng hồi lâu

Ăn năn, hổ thẹn, buồn rầu nằm co

Thiền sư bèn chú nguyện cho.

Nhờ khi còn sống chồng tu nhiều rồi

Sau khi quằn quại một hồi

Sâu kia tắt thở êm xuôi tốt lành

Sau này thần thức tái sinh

Thoát loài sâu bọ, vào nhanh cõi người.

Vợ kia hối hận nguyện lời

Dốc lòng tinh tấn sống đời chân tu

Theo lời dạy của thiền sư

Nhân gieo tốt đẹp đã đưa phước lành

Sau này cũng được vãng sinh

Vào nơi tịnh thổ an bình mãi thôi.

*

Ngẫm xem đời sống con người

Có đâu ngắn ngủi nhất thời mà thôi

Mở đầu nào phải trên nôi

Để rồi chấm dứt ngay nơi nấm mồ,

Lọt lòng từ lúc trẻ thơ

Đến khi nhắm mắt giã từ nhân sinh

Chỉ là một buổi bình minh

Chuyển qua đêm tối thực tình khác đâu

Chuỗi thời gian lặng trôi mau

Không đầu, không cuối, chẳng bao giờ ngừng.

(phỏng theo bản văn xuôi

của TẮC PHƯỚC)

 

( 6 )

VÀNG NGỌC

Phật thời còn tại thế gian

Có ông vua nọ ngọc vàng đầy kho

Chất cao như ngọn núi to

Một ngày vua muốn phát cho mọi người

Đem ra bố thí khắp nơi

Cái tâm phước thiện tuyệt vời biết bao!

Mỗi người lần lượt theo vào

Bốc ra một nắm số châu báu này,

Bao người đã ghé lại đây

Núi châu báu nọ vẫn đầy, vẫn cao.

Nhà vua này đã từ lâu

Phước duyên chất chứa trước sau nhiều rồi,

Phật Đà biết đã tới thời

Thuận chiều hóa độ cho người thiện tâm

Phật thành Phạm Chí hóa thân

Đến thăm vua nọ, dừng chân, thốt lời:

"Tôi từ xa ghé tới nơi

Xin vua ngọc báu để tôi mang về

Đổi thành vật liệu chốn quê

Làm nhà để ở tiện bề ấm êm".

Rất vui lòng vua nói liền:

"Ngọc vàng có sẵn đây xin ông dùng!".

Người xin bốc một nắm xong

Vừa đi bảy bước đã vòng lại ngay

Ngọc vàng trả lại chốn đây

Nhà vua thấy chuyện lạ này hỏi luôn,

Người xin kể lể nguồn cơn:

"Cất nhà tuy đủ nhưng còn phần tôi

Năm sau đã cưới vợ rồi

Cho nên vẫn thiếu nên tôi trả về!".

Nhà vua: "Nếu vậy khó chi

Lấy thêm ba nắm mang đi là vừa!"

Người xin đã chẳng chối từ

Bốc thêm ba nắm rất ư đẹp lòng

Mới đi bảy bước vừa xong

Người xin lại vội vã vòng lại đây

Báu châu trả lại vua ngay

Khiến vua lại hỏi, vẫn đầy ngạc nhiên.

Người xin: "Đủ cưới vợ hiền

Nhưng còn ruộng đất, lại thêm trâu bò

Thêm gia nhân cũng phải lo

Phần này đâu có đủ cho mọi bề

Thật tình tôi chẳng dám chê

Cho nên trả lại! Xin về làm chi!"

Nhà vua: "Nào có khó gì

Lấy thêm bảy nắm nữa đi xin mời!"

Người xin lấy bảy nắm rồi

Mới đi bảy bước ông thời quay lui

Báu châu vẫn trả lại thôi

Khiến vua kinh ngạc thốt lời hỏi thăm.

Người xin cất tiếng than van:

"Tôi còn bao chuyện khó khăn tại nhà

Nào lo phụng dưỡng mẹ già,

Nào lo chăm sóc cho cha tật nguyền,

Nào lo kỵ giỗ liên miên

Lại thêm giao tiếp thường xuyên họ hàng,

Còn bè bạn, còn xóm làng

Số này không đủ! Nên mang trả về!"

Vua hoan hỉ nói: "Vậy thì

Biếu ông tất cả núi kia ngọc vàng

Chắc là thừa thãi mọi đàng?"

Người xin châu báu vội vàng nhận ngay.

*

Bước lên núi báu vui thay

Nhưng rồi trở xuống, giọng đầy ưu tư:

"Muôn vàn cảm tạ nhà vua

Tôi không nhận nữa, xin đưa trả ngài!"

Vua kinh ngạc: "Có gì sai?

Của tôi hiến tặng cho ai cần dùng!"

Người xin nhẹ thốt tiếng lòng:

"Hôm nay tôi đến để mong của này

Mưu cầu sự sống hàng ngày

Nhưng nay xét lại mới hay một điều

Thời gian sống chẳng bao nhiêu

Sáng còn, tối đã mất tiêu đi rồi

Vô thường muôn vật ở đời

Khó mà lưu giữ mãi nơi tay mình,

Núi châu báu cũng tan tành

Bản thân hưởng lợi mong manh sớm chiều

Ham càng lắm, muốn càng nhiều

Bao nhiêu thèm khát, bấy nhiêu đọa đày

Chi bằng dục vọng dứt ngay

Và cầu đạo giải thoát đầy tinh anh

Trau dồi đức tính cho mình

Và cho xã hội, gia đình mãi thôi

Hướng về mục đích tuyệt vời

Từ bi, trí tuệ theo nơi đạo mầu

Cho nên tôi chẳng ham cầu

Chẳng cầu vàng ngọc và châu báu này!"

*

Vua nghe liền tỉnh ngộ ngay

Lời vàng tỏ rạng sáng đầy trong tâm

Bấy giờ Phật mới hiện thân

Hào quang rực rỡ sáng ngần khắp nơi

Nhà vua cùng các bầy tôi

Vui mừng xin được nghe lời Phật ban

Xin quy y với đạo vàng,

Xin theo ngũ giới, bình an tâm hồn.

(phỏng theo bản văn xuôi

của VIÊN MINH)

 

( 7 )

MỞ MẮT CHIÊM BAO

Thuở xưa có chú sa di

Tên là Tăng Hộ vui bề xuất gia,

Thầy là cậu ruột trong nhà

Thầy tu đắc đạo thật là quý thay.

Một hôm thí chủ tới đây

Biếu cho Tăng Hộ hai cây vải mầu

Nếu may y đẹp biết bao

Chú mừng trong bụng nhưng nào ham may

Định đem dâng vải biếu thầy

Vừa nhiều tôn kính, lại đầy biết ơn

Chú tìm thầy định thưa luôn

Ngờ đâu thầy lại chẳng còn muốn nghe

Uy nghi gạt phắt ngay đi:

"Ta đây đã có ba y đủ rồi

Vải này con giữ may thôi

Hay là dâng cúng cho ai khi cần!"

Sa di năn nỉ ba lần

Thầy đều từ chối, chú đâm ra buồn

Sinh ra bực bội vô cùng

Hầu thầy, đứng quạt mà lòng vẩn vơ

Dòng tư tưởng trôi vật vờ

Lan man về thuở ấu thơ của mình...

*

Mình đây chẳng có gia đình

Thầy là cậu ruột, thâm tình, lành thay,

Mình theo cậu đã lâu nay

Vậy mà cậu chẳng mảy may thương mình

Vừa lạnh nhạt, vừa vô tình

Thôi ta đi khuất mắt nhanh cho rồi!

Nhưng đi đâu, chẳng có nơi

Lấy gì mà sống cuộc đời lang thang?

Phải rồi! hai xấp vải vàng

Sẵn đây đem bán ta mang tiền về

Lấy tiền mua một con bê

Nuôi bê ăn cỏ bên lề ruộng kia

Thanh nhàn, không tốn kém chi,

Loài bê sinh sản mau thì khỏi chê

Vài năm thành một bầy bê

Bán đi một ít thoả thuê bạc tiền,

Tậu nhà cửa ruộng đất liền

Trưởng thành sẽ cưới vợ hiền về mau

Cùng xây tổ ấm bên nhau

Một thời gian có con đầu sinh ra

Thế là vui vẻ cửa nhà

Vợ hiền sẽ bế con ra cậu mình

Để quy y, hưởng phước lành,

Đường xa nắng cháy vợ mình mỏi tay

Mình bèn lên tiếng giúp ngay:

"Bế con chắc mệt, đưa đây anh bồng!"

Vợ coi thường chẳng nghe chồng

Giành con ẵm mãi vào lòng, loay hoay

Thế rồi vấp té rễ cây

Khiến cho thằng bé rớt ngay xuống sình,

Mình giận dữ, mình bất bình

Vội vàng bẻ xuống một cành cây con

Quất cho mụ vợ một đòn

Miệng la: "Ta nói sao còn chẳng nghe!

Đàn bà hư đốn kể chi

Xẩy ra một chút là đi cãi chồng!"

*

Sa di đang phút mơ mòng

Suy tư trôi chảy theo dòng miên man

Bỗng nghe thầy nói nhẹ nhàng:

"Này con chẳng đánh trúng nàng vợ hư

Đánh nhằm đầu trọc của sư

Khiến ta đau điếng tưởng như sập nhà!"

Chú Tăng Hộ bừng tỉnh ra

Cơn mơ đứt đoạn chú ta nhủ lòng:

"Chết rồi, nghĩ lén đừng hòng!

Ông thầy biết hết! Đừng mong giấu thầy!"

Co giò chú chạy như bay

Chạy như ma đuổi trốn ngay khỏi chùa,

Mấy người bạn chú chẳng vừa

Rượt theo bắt lại và đưa chú về

Ghé vào trình báo mọi bề

Dưới chân đức Phật, mong nghe lời vàng.

Phật bèn an ủi chú rằng:

"Tâm phàm phu cứ lang thang âm thầm

Rong chơi lén lút xa gần

Vô hình, vô dạng khó ngăn được nào,

Người hiền trí phải khéo sao

Giống như mục tử bắt trâu ngoài đồng

Dùng dây xỏ mũi trâu hoang

Dắt trâu về lại trong làng chưa thôi,

Chăn dắt trâu thật kỹ rồi

Đến khi thả lỏng buông lơi mặc lòng

Mà trâu hết lén đi rong

Đến thời điểm đó mới hòng tạm yên!"

Nghe lời Phật. Vững lòng tin

Sa di Tăng Hộ thấy liền hướng đi

Yên lòng ở lại, kiên trì

Theo thầy học đạo đến khi đạt thành

Một ngày đắc quả tu hành

Bậc A La Hán tốt lành lắm thay!

(phỏng theo bản văn xuôi

trong TRUYỆN CỔ PHẬT GIÁO)

 

( 8 )

GIEO GIÓ GẶT BÃO

Ở bên Ấn Độ thời xưa

Có nhiều giáo phái ganh đua tuyên truyền

Một môn phái nọ trong miền

Vừa thờ ma quỷ, lại tin thánh thần

Đứng đầu lãnh đạo xa gần

Một bà mạnh bạo tay chân vô ngần

Lại thêm mập mạp tấm thân

Giọng bà "thủ lãnh" vang ầm chói tai

Nhưng bà ăn nói có tài

Cho nên thế lực trong ngoài lan xa.

Một hôm tin chợt loan ra

Rằng thái tử Tất Đạt Đa tu hành

Nay thành đạo, ngát hương lành

Giờ đi giáo hoá chúng sinh giúp đời.

Bà nghe tin chợt rụng rời

Sợ rằng mình sẽ chẳng người nào theo

Rồi đây đệ tử mất tiêu

Bao nhiêu ảnh hưởng sớm chiều rã tan,

Canh khuya suy nghĩ miên man

Suốt đêm trằn trọc lo toan mưu thần

Hại người bà chẳng ngại ngần

Hạ uy tín Phật bà cần ra tay.

Sáng ra bà vội đi ngay

Tới nơi đức Phật hôm nay ngồi thiền

Bà khiêu khích thật cuồng điên

Múa may chửi bới huyên thuyên, tục tằn.

Mặc bà quát tháo dữ dằn

Phật Đà vẫn cứ vô vàn an nhiên

Gốc cây tinh tấn ngồi thiền

Bà kia thấy vậy nổi điên thêm nhiều.

*

Mặt trời lên, nóng như thiêu

Bà điên mệt lả, đói meo bụng rồi

Lại thêm khát nước quá trời

Rát khô mồm miệng, rã rời chân tay

Mệt nhoài bà ngã lăn quay

Trong lòng suy ngẫm loay hoay rối bời,

Sau cùng bà lết đến nơi

Hỏi thăm đức Phật sao ngài lặng yên.

Thấy rằng hội đủ cơ duyên

Phật Đà xuất định, lời hiền dạy ngay:

"Hãy nghe ta hỏi điều này

Nhà ngươi có giỗ một ngày gần đây

Bao nhiêu bánh trái chất đầy

Ngươi cầm ít bánh trong tay làm quà

Biếu người hàng xóm gần nhà

Người ta không nhận thì quà về ai?"

Bà "thủ lãnh" vội chê bai:

"Ồ! Nghe thiên hạ mọi người khen ông

Là người giác ngộ vô cùng

Lại thêm trí tuệ ai hòng vượt đây

Giờ nghe ông hỏi câu này

Sao mà ngớ ngẩn, thơ ngây, buồn cười,

Bánh tôi mang tặng cho người

Nếu người không nhận thời tôi mang về!"

Ôn tồn Phật dạy cho nghe:

"Sáng nay cũng vậy có gì khác đâu

Bao lời thô tục trước sau

Mà ngươi đem tặng ta nào nhận đây

Vậy thời cái món quà này

Trao về ngược lại vào tay ngươi rồi,

Giống người cầm đuốc đi chơi

Nếu đi ngược gió lửa thời cháy tay,

Giống người vung bụi cho bay

Nếu vung ngược gió bụi quay lại mình,

Giống người ngửa mặt trời xanh

Mà phun nước miếng có thành công đâu

Nước kia rơi xuống thật mau

Lại làm dơ mặt dễ nào tránh qua!"

*

Quý thay lời nói Phật Đà

Khiến tâm bà chợt sáng ra nhiều điều

Thấy lời Phật thật cao siêu

Thấy mình thua thiệt thật nhiều sáng nay:

"Mất ăn bữa sáng, đói thay

Lại thêm khát nước, cổ này khô ran

Nói nhiều mỏi miệng vô vàn

Múa may xỉa xói tay chân đau nhừ

Nắng làm mệt lả lừ đừ

Rồi sinh bệnh hoạn từ từ tránh đâu

Thuốc men chạy chữa tốn hao

Gây thêm phiền não buộc vào thân nhân,

Hôm nay bỏ buổi làm ăn

Mai này nếu bệnh còn làm được chi!"

Nghe lời Phật, bà nghĩ suy

Tâm bà cảm nhận, tức thì thăng hoa

Nhận ra chân lý sâu xa

Thấy rằng đức Phật quả là tối cao

Thật ngài đáng kính biết bao

Vô cùng giác ngộ ai nào sánh ngang

Lòng bà khâm phục vô vàn

Khiến cho thái độ vội vàng đổi thay

Đến quỳ trước Đức Phật ngay

Cầu xin sám hối hôm nay lỗi lầm

Hứa quay về dẹp quỷ thần

Và mang đệ tử theo chân của mình

Tìm về ánh đạo quang vinh,

Bà cầu xin Phật cho mình quy y.

Rồi bà đệ tử mới kia

Đường về vui bước nghĩ suy chân tình

Nghiệm ra lời Phật tốt lành,

Để dằn hung bạo thói mình xưa nay

Miệng bà luôn nhắc câu này:

"Ai gieo gió, gặt bão ngay, khổ đời!"

(phỏng theo bản văn xuôi

của MINH TUỆ)

 

(9)

CÓ NIẾT BÀN KHÔNG ?

Ngày xưa, ngày xửa, ngày xưa

Có con cá nọ nhởn nhơ cuộc đời

Sống trong hồ đã lâu rồi

Cho nên ngoài nước cá thời chẳng hay.

Một hôm bơi lội mê say

Tình cờ cá thấy rùa ngay trên bờ

Quen nhau từ thuở ấu thơ

Nghe rùa du ngoạn phương xa mới về

Cá mừng thăm hỏi mọi bề:

"Lâu nay vắng bóng chẳng hề thấy anh."

Rùa vui vẻ nói chân thành:

"Tôi đi du lịch ở quanh đất liền

Nơi đây mặt đất các miền

Đã vừa nóng nực, lại thêm khô cằn."

*

Cá bèn hỏi, giọng băn khoăn:

"Đất khô? Anh nói nghe chăng lạ đời

Lẽ nào lại có một nơi

Khô? Không có nước? Sao bơi bây giờ?"

Rùa: "Mình quen biết từ xưa

Xin thề tôi chẳng nói đùa cùng anh

Anh không tin thì cũng đành."

Cá bèn dò hỏi ngọn ngành thêm ra:

"Mong anh tả rõ đấy mà

Đất liền anh nói thật là lạ thay

Có tương tự như hồ này

Có luôn ẩm ướt giống đây không nào?"

Lắc đầu rùa trả lời mau:

"Đất liền không ẩm ướt đâu bạn à."

"Vậy thì có lạnh mát da

Như là thế giới chúng ta dưới hồ?"

"Cũng không lạnh, chẳng mát cho

Đôi khi lại nóng, lại khô da người."

"Vậy thời ánh sáng mặt trời

Có xuyên chiếu được qua nơi đất liền?"

"Không xuyên đâu hỡi bạn hiền

Đất đâu trong suốt như miền hồ ao."

"Đất liền như vậy mềm sao

Chắc là rất dễ ép vào với nhau

Để tôi luồn lách bơi mau

Quẫy đuôi uốn lượn trước sau dễ dàng?"

"Nào đâu như vậy bạn vàng

Những điều bạn nghĩ đều hoàn toàn sai."

"Vậy thời đất lưu động hoài

Để rồi tuôn chảy đổ dài vực sâu

Thành ra dòng thác trắng phau?"

Cá tò mò hỏi có đâu chịu ngừng.

Lắc đầu rùa đáp: "Không! Không!

Đất không di chuyển thành dòng thác đâu."

"Vậy thời đất có cuốn mau

Dâng lên thành sóng bạc đầu biển khơi?"

"Nói nghe kỳ cục quá trời

Đất liền thành sóng? Lạ đời xưa nay!"

*

Đến đây cá mới nói ngay

Mặt mày vênh váo ta đây hơn người

Than rằng: "Tôi đã hỏi rồi

Điều gì anh cũng trả lời là không,

Đất làm gì có mà mong

Anh đừng bịa chuyện để hòng bịp tôi."

Rùa bèn điềm đạm trả lời:

"Bạn không tin tưởng có nơi đất liền,

Tài tôi không giảng được thêm,

Thôi đành cứ để bạn yên tạm thời

Mai này có kẻ hơn tôi

Đủ tài minh chứng rạch ròi trước sau

Cho anh hiểu được ra mau

Đất liền và nước khác nhau xa vời

Bấy giờ anh mới ngậm ngùi

Biết mình ngốc nghếch sống nơi hồ này

Một con cá ngốc! Buồn thay!

Chẳng tin có đất quanh đây bao giờ!"

(phỏng theo bản văn xuôi

của THÍCH THIỆN HOA)

 

(10)

GIÓ TO

Ngày xưa có vợ chồng kia

Đứng làm chủ tiệm coi thì thật oai

Tiệm chuyên bán bánh lâu đời

Vợ chồng hòa thuận đẹp đôi vô cùng,

Nhưng đôi khi cũng "nổi khùng"

Sinh ra gây lộn tưng bừng hét la.

Vợ chồng một bữa bất hòa

Thoạt tiên tiếng lại, lời qua ôn tồn

Rồi tranh cãi hăng vô cùng

Thế là to chuyện. Ông chồng hăm he

Muốn đòi giết phứt vợ đi

Vợ la lớn tiếng: "Sợ gì mặt ông!

Giết tôi hả? Đừng có hòng!"

Chồng vung tay hét: "Ta không nói đùa

Vợ gì mà lại quá hư

Giết cho rảnh nợ! Giết cho rồi đời!"

"Chiến tranh" bùng nổ tơi bời

Túm nhau cấu xé, cứ đòi giết nhau.

*

Cụ già hàng xóm bạc đầu

Thân tình quen biết từ lâu lắm rồi

Chạy sang can gián hết lời

Vợ chồng cũng chẳng chịu rời nhau ra.

Bà con lối xóm gần xa

Tò mò bu lại trước nhà rất đông

Cụ già bỏ mặc vợ chồng

Quay ra mang bánh phát không xóm làng,

Vợ chồng ngó thấy ngỡ ngàng

Cùng nhau "ngưng chiến", vội vàng chạy ra

Tay ngăn cản, miệng hét la:

"Làm trò gì vậy? Cụ già vô duyên!

Cứ cho bánh, chẳng thâu tiền

Chỗ tôi buôn bán, sao điên thế này!"

Cụ già bình thản nói ngay:

"Ông vừa tuyên bố hôm nay giết bà

Giết ngay tức khắc, chẳng tha,

Vậy khi bà chết khó mà được yên

Chắc ông bị xử tử liền

Phạt người giết vợ án tuyên răn đời,

Cháu con chẳng có một người

Tiệm này vô dụng vậy thời tiếc chi,

Lão đây bố thí bánh đi

Đem cho bằng hết tiếc gì nữa đâu

Để gây công đức cho mau

Ông bà vừa chết được cầu siêu nhanh!"

*

Vợ chồng chủ tiệm đồng thanh:

"Bác ơi sao lại nỡ đành hại nhau

Hãy dừng tay lại đi nào

Nếu phân phát hết còn đâu bạc tiền

Ngày mai sẽ lắm muộn phiền

Chúng tôi chắc chết đói liền mất thôi

Chúng tôi chán đánh nhau rồi

Chẳng còn dại dột! Khổ đời! Ích chi!"

Cụ già lên giọng từ bi:

"Nổi cơn sân hận khác gì gió lên

Gió to làm tắt đèn liền

Cái đèn trí tuệ có bền được đâu!"

(Phỏng theo bản văn xuôi

của Q.D.)

 

(11)

TU MƯỚN

Chàng trai Phật tử thuận thành

Lâu nay buồn chuyện gia đình mãi thôi

Vì cha chàng tuổi cao rồi

Vẫn ham làm việc suốt đời liên miên

Chăm kiếm bạc, lo làm tiền

Lơ là chẳng chịu ở yên tu hành.

Khi con nhắc nhở cha mình

Thì ông già cứ lặng thinh mỉm cười

Mãi sau mới nói: "Được thôi!

Nếu tu mà lại sinh sôi bạc tiền

Thì con nói cha nghe liền

Còn không được vậy chớ nên nói nhiều!"

*

Con phiền muộn chẳng dám kêu

Tìm thiền sư nọ và yêu cầu thầy

Giúp mình giải quyết chuyện này.

Nghe xong thầy bảo: "Chiều nay về nhà

Thưa cho cha rõ rằng ta

Độ này công việc thật là lu bu

Cho nên trễ nải đường tu

Tìm người "tu mướn", nhà chùa trả công

Việc làm thật dễ vô cùng

Ngồi lần tràng hạt ung dung tại nhà

Thành tâm tụng niệm Phật Đà

Cứ xong mười chuỗi tính ra thành tiền

Một quan tiền mười chuỗi liền,

Tiền ta để sẵn, cứ lên hỏi chùa!"

Con về thuật lại lời sư

Ông già nghe thấy rất ư bằng lòng

Chuyện làm ăn thật thong dong

Nhận lời tu mướn, tiền nong dễ dàng.

Kiếm tiền được một thời gian

Ông già hoan hỷ sẵn sàng tụng thêm

Ngoài mười chuỗi tụng ăn tiền

Tụng hai chuỗi nữa "biếu" thêm cho thầy.

Mới đầu tiền lãnh hàng ngày

Về sau dồn lại lĩnh ngay hàng tuần,

Mỗi ngày ngoài mấy bữa ăn

Ông già tu mướn bình an cứ ngồi

Cứ lần tràng hạt liên hồi

Trầm tư mặc tưởng trước nơi bàn thờ.

*

Thời gian trôi đẹp như mơ!

Chàng con một bữa bất ngờ nhìn cha

Thấy cha hơi thở điều hòa

Bàn tay lần chuỗi như là đã ngưng

Mắt lim dim, dáng ung dung

Rất ư thanh thản, vô cùng an nhiên.

Chàng con liền đến báo tin

Trình bầy mọi sự cho thiền sư hay

Thiền sư vội vã đến ngay

Nhìn ông già thấy thân gầy hơi nghiêng

Vì do tuổi tác cao niên

Nhưng mà nét mặt thần tiên, hồng hào,

Thiền sư khẽ nói thì thào:

"Cha con nhập định! Đạo mầu nở hoa!"

*

Thiền sư đã dạy ông già

Pháp môn thiền định thật là ích thay!

Bằng phương tiện "tu mướn" này

Rời luôn bể bạc, qua ngay bờ thiền.

(phỏng theo bản văn xuôi

TRUYỆN CỔ PHẬT GIÁO NHẬT BẢN)

 

(12)

NGƯỜI GIEO MẠ

Bình minh rực rỡ không gian

Nắng vàng phớt nhẹ trên làn cỏ xanh

Muôn chim đua hót trên cành

Mọi người sửa soạn tiến nhanh ra đồng

Cùng nhau lo việc canh nông

Cày sâu, cuốc bẫm cầu mong được mùa.

Phật Đà nhẹ bước chân đưa

Y vàng bình dị lại vừa trang nghiêm

Ngài đi khất thực trong miền

Tay ôm bình bát, dáng hiền, từ bi.

Khi đi ngang nhà giàu kia

Bạc tiền đầy ắp, thêm bề tiếng tăm

Phật dừng khất thực trước sân

Vừa khi gia chủ cúng thần buổi nay

Bao nhiêu lễ vật chất đầy

Cúng Thần Nông để mùa này thành công

Bà con đang tụ họp đông

Chợt nhìn thấy Phật một lòng như nhau

Người chắp tay, kẻ cúi đầu

Hay quỳ đảnh lễ trước sau tâm thành.

Lão nhà giàu nổi bất bình

Trong lòng sân hận nảy sinh, la rằng:

"Này Sa Môn có biết chăng

Tay chân ông đủ, cũng bằng người ta

Khoẻ thân người, tốt nước da

Mà không làm lụng thật là tệ thay

Sao xin ăn mãi hàng ngày?

Ta đây mưa nắng cấy cày khổ công

Lo lúa mạ, lo ruộng đồng

Cơm ăn mới có, mới hòng kiếm ra

Nếu ông chịu khó như ta

Giờ đây đâu nhọc thân mà xin ăn!"

*

Phật từ tốn khẽ dạy rằng:

"Ta đây làm lụng cũng bằng nhà nông

Cũng cày, cũng cấy khổ công

Cũng gieo mạ giữa ruộng đồng như ngươi

Lúa ăn ta cũng có thôi!"

Nhà giàu hách dịch cướp lời hỏi luôn:

"Ông sao mạo nhận nông dân

Vậy thời lúa giống rất cần thiết đâu,

Không cày bừa, chẳng bò trâu.

Làm sao sản xuất hoa mầu cho ra?"

Phật bèn giảng giải gần xa:

"Với ta hạt giống tức là đức tin;

Việc lành việc thiện tạo nên

Chính là mưa thuận lại thêm gió hòa

Thấm nhuần cho lúa tốt ra;

Còn như ý chí cao xa kiêu hùng

Thêm lòng nhẫn nại vô cùng

Là cày bừa tốt cho đồng ruộng kia;

Sự tinh tấn có khác chi

Trâu bò nông trại thường đi kéo cày;

Còn như trí tuệ tràn đầy

Là dây buộc để dắt ngay trâu bò;

Phần ta luôn mãi âu lo

Cán cân giới luật giữ cho thăng bằng!

Ta cày ta cấy thật hăng

Để trừ cỏ xấu xâm lăng tâm người

Đâm chồi nảy lộc khắp nơi

Cỏ làm khốn khổ cuộc đời chúng sinh,

Lúa mà ta gặt tốt lành

Là nơi tuyệt đối an bình vui tươi

Lìa xa thống khổ mãi thôi

Bất sinh, bất diệt, thảnh thơi Niết Bàn!"

Lời vàng quý giá vô vàn

Lão nhà giàu chợt ngỡ ngàng ngộ ra

Vốn thông minh, lại thật thà

Thêm bao nhiêu kiếp vừa qua duyên lành.

*

Chủ nhà bạch Phật tâm thành:

"Lâu nay đồn đãi quả tình không sai

Ngài là ngọn đuốc tuyệt vời

Đưa đường chỉ lối muôn loài chúng sinh

Từ vùng tăm tối u minh

Đến nơi sáng suốt tinh anh rỡ ràng!"

Nói xong ông lấy đĩa vàng

Mang cơm cung kính cúng dường ngay thôi,

Chắp tay bạch Phật đôi lời:

"Xin ngài hoan hỷ nhận nơi lễ này

Để con được có cơ may

Gieo trồng cho kiếp tới đây duyên lành!"

(phỏng theo bản văn xuôi

của GIỚI ĐỨC)

 

(13)

BẢY NÀNG CÔNG CHÚA

Ba La Nại chốn kinh đô

Có hồ sen đẹp sắc phô dưới trời

Thật là thắng cảnh tuyệt vời

Hương sen tỏa ngát, lòng người đắm say

Nhà vua bèn chọn chốn này

Đạo tràng thiết lập thơm bay hương thiền

Vua cùng con gái thường xuyên

Tới đây thọ bát, tâm hiền nở hoa,

Bảy nàng công chúa mặn mà

Xinh tươi nhan sắc, nết na tính tình

Vua là Phật tử thuận thành

Trị vì trăm họ tốt lành, bình yên.

Từ khi hoàng hậu quy tiên

Bảy cô con gái ngộ liền được ngay

Cảnh vô thường cõi đời này

Cho nên quyết định từ nay tu hành

Và không chịu lập gia đình

Vua cha tỏ ý thuận tình ngay thôi,

Vua tuy không có con trai

Thấm nhuần Phật pháp nên ngài hiểu ra:

"Nghĩ chi đến chuyện về già

Chuyện người kế vị ngôi ta sau này!"

*

Bảy nàng công chúa một ngày

Muốn đi du ngoạn đó đây ngoài thành

Tới thăm nghĩa địa lạnh tanh

Chốn này tang tóc vây quanh chập chùng.

Nhà vua cảm thấy lạ lùng

Hỏi rằng: "Sao lại đến vùng tha ma

Nơi người chết hãy tránh xa

Hãy vào thượng uyển để mà vui chơi!"

Bảy nàng công chúa xinh tươi

Cùng nhau đồng loạt thốt lời thiết tha

Thưa rằng nơi bãi tha ma

Quán "pháp bất tịnh" thật là thuận duyên,

Chiều con vua chấp thuận liền

Bảy nàng sửa soạn thăm miền xương phơi.

Nghĩa trang cảnh trí rợn người

Nhấp nhô mồ mả nằm phơi khắp vùng

Vẳng lời than khóc não nùng

Tấm thân bất tịnh cáo chung nơi này

Thịt tan rữa, xương phô bày

Tanh hôi tử khí vương bay lạnh lùng.

Bảy nàng tâm sự cùng chung

Rủ nhau rời gót qua vùng kế bên

Gốc cây lặng lẽ ngồi thiền

Tập trung tư tưởng và liền nhận ra:

"Rồi đây chính xác thân ta

Sinh, già, bệnh, chết cũng qua chốn này

Thân người bất tịnh lắm thay

Vô thường cuộc sống thấy ngay hiện tiền!"

*

Sau khi thanh thản xả thiền

Bảy nàng cảm hứng luân phiên ngâm rằng:

- "Người đời thân quý như vàng

Thoa son chát phấn rộn ràng điểm trang

Chết rồi ra nấm mồ hoang

Xác thân chau chuốt cũng bằng ích chi?"

- "Ví như nhà ở chốn kia

Người đi, nhà sẽ tức thì đổ ngay

Thân ta cũng giống vậy thay

Thần đi, thì tấm thân này nát tan!"

- "Khi thần còn tại xác phàm

Tựa như ngựa nọ buộc ràng vào xe

Xe hư ngựa chạy mất đi

Mang theo tội ác tràn trề mãi thôi!"

- "Nương thuyền qua bến giác rồi

Đến bờ thời bỏ thuyền trôi đâu cần

Thần nương tu tập nơi thân

Thân hư, thần vẫn muôn phần an vui!"

- "Thân xưa vốn đẹp vốn tươi

Đến nay thân chết tức thời nằm trơ

Thời gian bụi đất phủ mờ

Thân tan, hồn sẽ vật vờ lông bông!"

- "Như chim nhốt ở trong lồng

Bốn bề rào kỹ chấn song tre rồi

Khi lồng rách chim bay thôi

Thân tan, thần chạy mất nơi cuối ghềnh!"

- "Đãy này dệt gấm rất xinh

Đựng viên ngọc quý để dành trong đây

Đãy mà rách ngọc rơi ngay

Thức mang nghiệp lực tràn đầy biết bao!"

Bảy nàng công chúa đẹp sao

Thay nhau ngâm vịnh lạc vào cõi thơ.

Chợt đi ngang rất tình cờ

Vua trời Đế Thích bất ngờ được nghe

Vội khen nức nở mọi bề:

"Bảy nàng công chúa bến mê đã rời!"

Các nàng trịnh trọng ngỏ lời

Tỏ bày đại nguyện một đời chẳng quên:

"Nguyện mình làm những con thuyền

Đưa người vượt thoát qua miền khổ đau!

Nguyện làm đèn sáng dài lâu

Soi màn đêm tối, phá mầu vô minh!

Nguyện làm hồ nước trong xanh

Rửa đi phiền não chúng sinh mọi nhà!

Nguyện thành Phật để rồi ra

Độ cho toàn cõi ta bà an vui!"

Vua trời Đế Thích nghe rồi

Thành tâm cầu chúc bảy người thành công.

*

Đời như khúc nhạc não nùng

Nghĩa trang là nốt cuối cùng đấy thôi!

(phỏng theo bản văn xuôi

của DẠ QUANG)

 

(14)

THẦY THUỐC GIỎI

Khi ngoài ba chục tuổi đầu

Phật đi truyền bá đạo mầu cho dân

Trên đường hoá độ một lần

Phật vào nhà nọ vô ngần giàu sang,

Chủ nhà thấy Phật nghiêm trang

Lại thêm tướng mạo rỡ ràng, uy nghi

Sinh lòng ái mộ tức thì

Muốn đem con gái gả đi cho ngài.

Phật nghe, từ chối nhẹ lời

Rồi ngài giáo hóa cho nơi chủ nhà.

*

Người đẹp tên Ma Đăng Già

Con "cưng" gia chủ tỏ ra bất bình

Nghĩ rằng Phật đã khinh mình

Cho rằng tự ái quả tình tổn thương

Nhủ lòng: "Ta sẽ tìm đường

Trả thù người dám coi thường thân ta!"

Thế rồi cô lên xe hoa

Kết hôn với kẻ thật là quyền uy

Đại vương thống trị xứ kia

Dân thì đông đúc, nước thì bao la.

Nhiều năm chờ đợi trôi qua

Hôm nay tin báo cho Ma Đăng Già:

"Người ta thấy bóng Phật Đà

Trên đường hoá độ sẽ qua vùng này!"

Ma Đăng Già mừng rỡ thay

Bàn mưu tính kế ra tay trả thù

Thuê phường ăn nói chanh chua

Chửi thuê, chửi mướn từ xưa lắm lời

Gom về chờ ở một nơi

"Dàn chào" đức Phật khi người qua đây.

Phật Đà xuất hiện! Lành thay!

Đi hầu sau Phật là thầy A Nan

Hai thầy trò vẻ nghiêm trang

Lặng đi qua những con đường đông dân,

Chợt nghe vang tiếng dữ dằn

Bao lời chửi bới tục tằn thốt lên

Chửi thuê hai đám hai bên

Cố tình làm nhục cho tên tuổi ngài.

Phật Đà nhẹ bước khoan thai

Điềm nhiên gác bỏ ngoài tai, chẳng màng

Chỉ riêng tôn giả A Nan

Nghe lời thô tục tối tăm mặt mày

Bèn thưa: "Mình lánh xa ngay

Nơi đây tệ bạc, chốn này xấu xa

Qua thành phố khác đón ta

Tràn đầy lòng kính, chan hòa tình thân!"

*

Phật bèn hỏi: "Này A Nan

Những thành phố khác ân cần đón ta

Tại sao dân chúng thiết tha

Đón thầy trò lúc ghé qua trong vùng?"

A Nan: "Dân chúng đón mừng

Vì nghe được Pháp nên từng hiểu ra

Lại thêm trí tuệ cao xa

Biết phân lành, dữ để mà tu thân!"

Phật bèn hỏi: "Này A Nan

Vùng này sao lại dữ dằn đón ta

Thật là bạc đãi quá mà?"

A Nan: "Bạch Phật! chẳng qua trong vùng

Dân cư khắp cả nói chung

Chưa nghe được Pháp, chưa từng hiểu ra

Vô minh trùm lấp mọi nhà

Nào phân phải, trái để mà gắng tu!"

Phật liền giảng: "Ví dụ như

Nếu thầy thuốc nọ rất ư là tài

Thương dân, chữa bệnh cho người

Lẽ nào lại yết bảng nơi nhà mình

Nhận riêng người nhẹ bệnh tình

Hoặc là chữa chạy người lành mạnh thôi,

Còn ai bệnh nặng quá rồi

Thời thầy miễn tiếp mặc người thương đau,

Chẳng ai tàn nhẫn vậy đâu!

Như Lai cũng thế, trước sau tận tình

Ra đời để giúp chúng sinh

Những người bị bóng vô minh che mờ

Nào phân thiện, ác đôi bờ

Nay gây nghiệp dữ, mai chờ niềm đau.

Những người bệnh nặng mong cầu

Cầu thầy thuốc giỏi chữa mau cho lành

Thì nơi đây các chúng sinh

Từ lâu mê muội quả tình cần ta

Cũng tương tự như vậy mà

Cần ta giáo hóa chỉ ra con đường

Đưa qua tới chốn thơm hương

Thoát vòng sinh tử, tìm nương Niết Bàn

Nơi đây khổ ải gian nan

Thầy trò mình bỏ ai làm thay đây?"

"Bạch Thế Tôn nhưng chỗ này

Thế Tôn nói Pháp uổng thay mọi điều

Ai thèm nghe! Ai muốn theo!

Dân tuy bệnh nặng chẳng yêu cầu thầy

Dù thầy giỏi, dù thuốc hay

Cũng đều vô ích, bó tay đầu hàng!"

Phật bèn dạy: "Này A Nan

Ai càng bệnh nặng lại càng đáng thương

Thân, tâm họ chẳng bình thường

Hành vi, ngôn ngữ hay vương sai lầm

Khi thô tục, lúc dữ dằn

Nên thầy thuốc phải tận tâm vô cùng

Đừng xao xuyến, chớ ngại ngùng

Hết lòng cứu chữa mới mong bệnh lành,

Khi dân khỏi hết bệnh tình

Chẳng cần nhờ nữa, chúng mình sẽ đi!"

*

Lời vàng chan chứa từ bi

Như khơi nguồn cội lương tri con người,

Đám du đãng lén nghe lời

Đột nhiên thức tỉnh, tức thời ngộ ra

Từ lâu lầm bước nẻo tà

Giờ đây hối hận thật là xót xa

Cùng quỳ xin lỗi Phật Đà:

"Xin ngài lưu lại để mà giúp dân

Chúng con tựa đám bệnh nhân

Đang cơn hấp hối rất cần lương y!"

Thời gian thấm thoắt trôi đi

Đạo vàng rạng ánh từ bi khắp vùng.

Một ngày Phật lại lên đường

Thầy A Nan vẫn tháp tùng phía sau

Tìm nơi truyền bá đạo mầu

Bà con lũ lượt kéo nhau tiễn ngài

Như là con bệnh lâu đời

Tiễn đưa thầy thuốc đại tài cứu dân.

(phỏng theo bản văn xuôi

của THÍCH NỮ NHƯ THỦY)

 

(15)

TIỂU THƯ LIÊN HOA

Ngày xưa có một phú ông

Tuy nhiều tiền bạc nhưng không khinh người

Sống lương thiện cả cuộc đời

Thú vui tao nhã thích loài hoa sen,

Ao sen vây khắp bốn bên

Nhà ông ở giữa một miền đầy hoa

Mỗi năm khi chúa Xuân qua

Đón mùa Hạ tới ao nhà đầy sen

Ngát hương, nở rộ đua chen

Khiến cho phong cảnh thần tiên tuyệt vời.

Phú ông có một gái thôi

Dung nhan mỹ lệ, tính người nết na

Như hoa sen hoá thân ra

Cho nên đời gọi cô là "Liên Hoa",

Tiểu thư nhan sắc mặn mà

Tiếc thay có tật tỏ ra lạ kỳ

Mỗi khi mở miệng nói gì

Chao ơi tiếng nói khác chi sấm rền

Người nghe bị chói tai liền

Nghe lâu sợ sẽ phát điên phát khùng

Vậy mà cô lại lạ lùng

Thích ca, thích hát tưng bừng mãi thôi.

*

Năm nay sen sắp nở rồi

Nhà vua hứng chí sai người tới đây

Báo tin cho phú ông hay

Rằng vua sẽ tới nơi này ngắm hoa.

Thật vinh dự cho cả nhà

Phú ông sửa soạn rất là trang nghiêm

Nhưng ông chợt thấy muộn phiền

Ngay khi nghĩ tới chuyện riêng gia đình

Âm thanh con gái của mình

Mỗi khi cất giọng quả tình khó nghe

Sợ rằng vua sẽ cười chê

Nếu vua nổi giận khó bề yên thân,

Cha con buồn bã vô ngần

Sau cùng cô gái bất thần nghĩ ra:

"Được rồi! Có cách! Thưa cha!

Trong khi vua đến xem hoa nhà mình

Con không nói cứ lặng thinh

Con không lên tiếng gia đình sẽ yên!"

Phú ông nghe đồng ý liền

Thương con có tật tâm hiền xót xa.

Hạ về rực rỡ muôn hoa

Hồ sen toả ngát hương ra khắp vườn

Sắc phô đẹp đẽ lạ thường

Liên Hoa ngắm cảnh vấn vương tâm hồn

Cô lên giọng hát thật buồn

Hoa sen nở rộ cánh vươn đón chào

Thương người con hiếu biết bao

Đẹp người. Đẹp nết. Tật sao lạ lùng!

*

Hôm sau một đám tùy tùng

Đến vườn sửa soạn tưng bừng rước vua

Tới xem hoa nở đúng mùa

Phú ông vinh dự đón chờ cung nghinh

Cô con gái đứng sau mình

Thật hân hạnh cho gia đình biết bao.

Sau khi gia chủ đón chào

Nhà vua dạo gót lối vào hoa viên

Đi quanh ngắm cảnh thần tiên

Dừng chân chợt thấy kề bên chủ nhà

Một cô gái đẹp như hoa

Vua lên tiếng hỏi: "Ai mà đẹp xinh?"

Phú ông kính cẩn tâu trình

Đó là con gái của mình kề bên

Vua xoay qua hỏi cô liền:

"Hãy cho ta biết cô tên là gì?"

Liên Hoa lúng túng kể chi

Sợ mình lên tiếng vua nghe giật mình

Cho nên cô cứ nín thinh

Mặc vua thúc giục cô đành lặng yên,

Phú ông thay thế tâu liền:

"Kính mong bệ hạ cảm phiền thứ tha

Con thần nếu mở miệng ra

Âm thanh rất lớn nghe mà chói tai

Sợ làm náo động mọi người

Gây điều thất lễ cho nơi triều đình!"

Vua nào hiểu thấu sự tình

Cứ luôn ra lệnh cô đành tuân theo.

Liên Hoa cô gái diễm kiều

Buồn sao tiếng nói gây nhiều khó khăn,

Cô lên tiếng, giọng vang ầm

Vua quan và cả phái đoàn thất kinh

Chẳng còn có hứng dạo quanh

Cho nên lần lượt bỏ nhanh ra về.

*

Phú ông buồn khổ não nề

Rồi lâm bệnh nặng, hôn mê, liệt giường

Liên Hoa chan chứa tình thương

Đón thầy, chạy thuốc tìm đường cứu cha

Nhiều thầy thuốc giỏi ghé nhà

Nhưng đều thất bại, thật là nguy nan

Liên Hoa lòng dạ nát tan

Một thầy lớn tuổi khuyên nàng đôi câu:

"Cô nên tìm đến đạo mầu

Thỉnh lời Phật dạy chắc mau an lành!".

Cô bèn đi, chùa vắng tanh

Phật còn giáo hoá nơi thành phố xa

Thầy già đại diện ở nhà

Nghe cô kể lể, thiết tha chỉ bày:

"Ba trăm dặm về phương Tây

Núi cao một dãy nơi này nhấp nhô

Ngọn Long Sơn có một hồ

Dưới hồ cung điện thâm u nhiệm mầu

Một nơi có chỗ thẳm sâu

Nước dòng trong suốt chảy mau ra ngoài

Con nên lặn lội tới nơi

Múc về chữa bệnh cha thời khỏi ngay,

Nếu con uống được nước này

Nước như thần dược chữa hay tuyệt vời

Âm thanh êm dịu lại thôi

Giọng như chim hót ai người sánh ngang!"

Vừa vui sướng, lại ngỡ ngàng

Liên Hoa lạy tạ vội vàng định lui

Chợt nghe thầy khẽ thốt lời:

"Cha con khỏi bệnh do nơi tấm lòng

Vì con hiếu thảo vô cùng

Nước thần ứng nghiệm lạ lùng lắm thay!"

*

Liên Hoa từ tạ đi ngay

Lòng thương cha mãi dâng đầy tim côi

Leo ghềnh thác, vượt núi đồi

Cuối cùng cũng tới được nơi nước thần

Lấy bình múc nước trong ngần

Mong cha khỏi bệnh khấn thầm ơn trên.

Rồi nàng vốc nước uống liền

Nước trong như có phép tiên nhiệm mầu

Giọng nàng êm dịu lại mau

Nàng vui trong dạ hát câu ân tình

Tạ ơn tu sỹ giúp mình

Tạ ơn dòng nước thần linh hồ này

Vội vàng quay gót về ngay

Dâng lên cha uống, thuốc hay vô cùng

Cha lành bệnh, nàng vui mừng.

Vua nghe tin tức lạ lùng loan ra

Một ngày quay lại xem hoa

Khen cô hiếu thảo thật là quý thay!

 (phỏng theo bản văn xuôi

của CHÂN TỪ)

 (16)

PHÓNG RỘNG TÌNH THƯƠNG 

Nơi thành Xá Vệ xưa kia

Vợ chồng nhà nọ rất chi là giàu

Vì cha ông họ từ lâu

Chết đi để lại đời sau gia tài.

Vợ chồng cả chục năm trời

Lấy nhau sinh được một người gái ngoan

Đẹp xinh, đức hạnh vẹn toàn

Mẹ cha chiều chuộng, khỏi làm lụng chi

Số cô sướng ít ai bì

Hưởng nhiều phước báu từ khi chào đời.

Vợ chồng sống rất thảnh thơi

Về sau thêm được hai người con trai

Gia đình êm ấm trong ngoài

Gái đầu lòng thấy tương lai rực hồng.

*

Khi cô lớn, định kén chồng

Nhắm chàng kia thấy cũng không thua gì

Bạc tiền, danh giá kể chi

Tâm đầu ý hợp, đôi bề luyến thương.

Đời người sinh tử vô thường

Cha chàng rồi đến mẹ chàng quy tiên

Một năm hai cái tang liền

Gia tài để lại bạc tiền sẵn đây

Chàng con được thừa hưởng ngay

Nhưng rồi sinh tật vui vầy ăn chơi

Nhiều gia sản, lắm cơ ngơi

Đua đòi hư hỏng sống đời tự do.

Cha cô gái chẳng âu lo

Nghĩ chàng tang chế khiến cho muộn sầu

Bước đường phóng túng chẳng lâu

Thói hư tật xấu sẽ mau ngưng liền

Thế là chấm dứt ưu phiền,

Anh chàng có sẵn bạc tiền trong tay

Con ông vẫn thoải mái ngay

Không lo vất vả đọa đày tấm thân

Cho nên ông chẳng phân vân

Đồng lòng cho cưới ngại ngần gì đâu.

Thế rồi chàng rể mau mau

Linh đình tiệc cưới rước dâu về nhà,

Chàng yêu vợ rất thiết tha

Từ sau ngày cưới chẳng xa vợ hiền

Chỉ quanh quẩn ở kề bên

Con đường trụy lạc tưởng quên hẳn rồi.

*

Nào ngờ ngày tháng dần trôi

Ngựa quen đường cũ có rời xa đâu

Chàng kia một sớm quay đầu

Về đường phóng đãng buồn đau thuở nào,

Bạn bè đông đảo biết bao

Say sưa ăn uống, ồn ào nói năng

Đua nhau nịnh hót rộn ràng

Gia tài do đó lẹ làng trôi đi,

Vợ khuyên can có ích chi

Chàng vung tay mãi đến khi hết tiền

Bạn bè xa lánh ngay liền

Khi chồng nhận rõ đảo điên cuộc đời

Than ôi thì đã muộn rồi

Còn đâu nhung lụa một thời xa xưa

Tuy nhiên sĩ diện có thừa

Nên chàng vẫn cố giữ như bình thường

Tỏ ra sang trọng phô trương

Vợ chồng do đó tìm phương kiếm tiền.

Chàng bèn nhờ cô vợ hiền

Về xin tiền bạc ở bên nhà nàng

Đặt điều nói dối mọi đường

Khi thì mua sắm nữ trang đắt tiền

Khi thì ruộng đất tậu thêm

Khi thì buôn bán ở miền xa xôi,

Dối quanh dối quẩn mãi rồi

Cuối cùng thú thật đầu đuôi sự tình

Cảnh sa sút của gia đình

Vì chồng chót dại gây thành khổ đau.

*

Cha cô gái rất buồn rầu

Giận chàng con rể trước sau gây phiền

Ăn chơi phung phí bạc tiền

Nhưng thương con gái ông liền giúp cho:

"Cứ xin mãi, chẳng hay ho

Giúp cho lần cuối, tự lo sau này!"

Tưởng rằng chàng rể đổi thay

Nào ngờ chỉ được ít ngày mà thôi

Cô con gái lại tới rồi

Lại xin tiền bạc ở nơi gia đình.

Cha cô thật rất bất bình

Không còn muốn giúp rể mình thêm chi

Ông thương con thuở xưa kia

Sống đời sung sướng có gì khổ đâu

Giờ đây đầy những lo âu

Vì chồng gieo khổ, gieo sầu mênh mông,

Ông bàn tính với vợ ông

Muốn cho con gái bỏ chồng này luôn

Sau rồi ông sẽ mang con

Gả cho người khác mới mong tốt lành.

Gái kia nghe lọt sự tình

Vội về kể lại ngọn ngành chồng nghe

Anh chồng chua xót tái tê

Suốt đêm trằn trọc bộn bề tâm can

Quẩn quanh suy nghĩ miên man

Trong niềm tuyệt vọng nát tan lòng người

Chợt chồng mất trí nhất thời

Kiếm dao giết vợ, giết người mình yêu

Rồi chàng tự sát chết theo

Xác nằm chung chỗ, máu gieo quanh vùng.

Được tin cấp báo hãi hùng

Cha cô gái tới, vô cùng đớn đau

Oán trời, trách đất hồi lâu

Than cho số mạng thảm sầu tang thương

Thần kinh rối loạn bất thường

Ông lang thang bước tìm đường hỏi thăm:

"Sao tôi số phận nhọc nhằn?

Sao tôi lâm cảnh khó khăn phũ phàng?"

*

Một ngày nắng đẹp thênh thang

Phú ông gặp Phật vội vàng quỳ tâu

Đầu đuôi gia cảnh thảm sầu

Dốc lòng thuật lại trước sau tâm thành

Thỉnh cầu Phật chỉ cho mình

Cội nguồn dẫn đến tội tình ngày nay.

Phật nghe xong phân tích ngay

Nguyên do sự việc đọa đày vương mang

Rồi ngài khuyên dạy nghiêm trang:

"Chúng sinh coi nặng tình thương gia đình

Nên thường chỉ để lòng mình

Hướng vào một chỗ mà thành khổ đau,

Tình thương phóng rộng ra mau

Thương yêu tất cả như nhau trên đời

Con ta nào khác con người

Niềm đau quằn quại tức thời tiêu tan!"

 (phỏng theo bản văn xuôi

của QUẢNG HUỆ )

 (17)

TỊNH XÁ KỲ HOÀN 

Thành Xá Vệ nước Ấn xưa

Có ông trưởng giả rất ư là giàu

Tính tình hào hiệp từ lâu

Sẵn lòng bố thí trước sau mọi nhà

Tên ông là Tu Đạt Đa

Người đời quý mến ông ta vô cùng

Cấp Cô Độc họ gọi ông

Danh xưng quý mến tỏ lòng ngợi khen.

Bảy con trai sống kề bên

Đều thành gia thất, lành hiền, bình an

Trừ người con út độc thân

Ông nhờ mai mối xa gần giúp cho

Họ bèn giới thiệu một cô

Đẹp xinh nhan sắc, tuổi vừa cập kê

Là con gái ông Hộ Di

Hai bên hợp ý, đôi bề đẹp duyên

Nên ông trưởng giả đi liền

Thăm bên nhà gái kết thêm thắm tình,

Sau khi nhà gái tiếp mình

Họ bèn chuẩn bị linh đình đón ai

Tò mò ông hỏi đôi lời

Mới hay họ đợi thỉnh mời thầy tu

"Cúng dường Phật, đấng đạo sư

Cùng chư Tăng", vốn từ xưa nếp nhà.

Thế rồi ông hỏi thêm ra

Khi nghe giảng giải, rất là ngạc nhiên

Trong lòng phát khởi niềm tin

Cầu sao gặp Phật thỏa niềm ước mong.

*

Hôm sau vừa rạng ánh hồng

Ông bèn dậy sớm tìm đường tới thăm

Ghé vào tịnh xá Trúc Lâm

Ông ra mắt Phật, thành tâm, cúi đầu

Ngồi nghe Phật giảng pháp mầu

Như vầng dương phá đêm thâu mịt mùng

Lòng ông quá đỗi vui mừng

Bèn quỳ thỉnh Phật qua vùng của ông

Nơi thành Xá Vệ thân thương

"Đánh chuông cảnh tỉnh những phường u mê

Nhận ra chánh đạo quay về

Bỏ tà theo chánh còn gì phước thêm!"

Phật ưng thuận nhưng dạy liền:

"Xuất gia rồi phải ở riêng một vùng

Đó là theo phép tắc chung

Nếu không riêng biệt, vô cùng khó khăn,

Ta cần tịnh xá khang trang

Làm nơi cư trú cho hàng chư Tăng."

Ông trưởng giả vội thưa rằng:

"Xây ngôi tịnh xá dễ dàng lắm thay

Riêng con xin phát tâm ngay

Sẽ hoàn thành sớm một ngày gần đây!"

Phật cười: "Thật quả lành thay

Nếu mà được vậy thời hay vô cùng!"

*

Sau khi lo chuyện con xong

Vội vàng trưởng giả khởi công ngay liền

Tìm nơi cất tịnh xá lên

Ngài Xá Lợi Phất kề bên giúp giùm

Chọn khu vườn rất um tùm

Đất bằng, cây cối xanh um mượt mà

Của ông thái tử Kỳ Đà

Chỗ này xây cất thật là tiện thay.

Nào ngờ thái tử nói ngay

Vì không muốn bán vườn này của ông

Muốn làm trưởng giả nản lòng

Đùa rằng: "Mua bán cũng không khó gì

Hãy mang vàng tới đây đi

Phủ đầy mặt đất tôi thì bán cho!"

Tưởng rằng trưởng giả khó lo

Nào ngờ ông lại vội cho người về

Chở vàng đến phủ đất kia

Quyết mua cho được có chi ngại ngùng.

Lót vàng mua đất đã xong

Chỉ còn các gốc cây trong vườn này

Phân vân biết tính sao đây

Thời ông thái tử lòng đầy ngạc nhiên

Thấy người mua coi bạc tiền

Khác chi đất cục phủ trên mảnh vườn

Thật kỳ lạ! Thật bất thường!

Cho nên thái tử vội vàng hỏi thăm

Hỏi về Phật và chư Tăng

Sau khi nghe giảng rõ ràng phân minh

Giờ đây thái tử hiểu rành

Bèn đem cây cối nhiệt tình cúng luôn

Cúng dường Phật rất thành tâm

Thế là xong chuyện bán buôn vườn này.

*

Ông già trưởng giả mừng thay

Khởi công xây cất ngay ngày hôm sau

Nào ngờ trở ngại tới mau

Do phường ngoại đạo vào tâu triều đình

Cùng nhau phản đối công trình

Muốn đâu tịnh xá tiến hành cất xây,

Đòi tranh tài ngay tại đây

Để xem Phật Giáo có hay hơn người.

Vừa lo lắng, vừa bồi hồi

Sợ rằng ngoại đạo người thời rất đông

Lại thêm pháp thuật cao cường

Ngài Xá Lợi Phất khó đường đua tranh

Vì ngài đơn độc một mình,

Nào ngờ khi rõ sự tình kể trên

Ngài bèn nói với ông liền:

"Ông đừng lo lắng muộn phiền cho tôi

Một tia ánh sáng mặt trời

Đủ xua bóng tối khắp nơi mịt mùng!"

Thế rồi vua với hoàng cung

Cùng bao dân chúng tập trung một ngày

Xem tranh tài tại nơi này

Riêng ông trưởng giả tràn đầy lo âu.

Nhớ lời Phật dạy từ lâu

Trong khi truyền bá đạo mầu Thế Tôn

Chớ nên xử dụng thần thông

Sợ làm kinh dị tới lòng người xem

Ngài Xá Lợi Phất nào quên

Hôm nay đặc biệt cho nên phải dùng

Phép mầu, biến hóa thần thông

Thắng phường ngoại đạo khi cùng đua tranh.

*

Thế rồi khởi sự công trình

Cất xây tịnh xá, hoàn thành cho mau

Dù cho cực nhọc trước sau

Dù cho vất vả cũng đâu ngại ngần

Suốt ba bốn tháng nhọc nhằn

Dựng xong tịnh xá muôn phần khang trang

Tiện nghi, thanh tịnh, thênh thang

Đón chờ đức Phật ghé sang vùng này.

Ông trưởng giả vào triều ngay

Đầu đuôi công tác trình bày lớp lang

Xin vua cử phái một đoàn

Lên đường thỉnh Phật về ban pháp mầu

Vua nghe, chấp thuận lời tâu

Cử đoàn thỉnh Phật cùng nhau đi liền.

*

Một ngày rực rỡ thần tiên

Phật cùng đệ tử qua miền xa xôi

Đi từng chặng, nghỉ từng nơi

Qua thành Xá Vệ giúp người khai tâm

Nhà vua và các quần thần

Đón chờ cùng với toàn dân vùng này.

Phật về tịnh xá mới xây

Rồi ngài lưu lại nơi đây giúp người

Đạo mầu giảng dạy nơi nơi

Chúng sinh giác ngộ thoát đời lầm than,

Và nơi truyền bá đạo vàng

Có tên tịnh xá Kỳ Hoàn từ đây,

Cấp Cô Độc, người dựng xây

Tâm thành trưởng giả muốn gây duyên lành.

 (phỏng theo bản văn xuôi

trong TRUYỆN CỔ PHẬT GIÁO)

 (18)

KHỎI PHẢI TỰ THIÊU

 Ngày xưa ở tại nước kia

Có bà goá phụ Đề Vi rất giàu

Chồng thời chết đã từ lâu

Lại không con cái, u sầu mãi thôi

Một thân goá bụa đơn côi

Không người che chở, chẳng ai nương nhờ.

Đúng theo phép thời bấy giờ

Vì bà dòng dõi là Bà La Môn

Nên khi cuộc sống u buồn

Không như ý nguyện, lại luôn não phiền

Thì nên hủy xác thân liền

Tự thiêu để được sinh lên cõi trời

Đời sau sung sướng tuyệt vời

Bao nhiêu tội lỗi tức thời tiêu tan,

Trước khi thiêu nên lập đàn

Cúng dường châu báu vô vàn thành tâm

Cúng cho thầy Bà La Môn

Để nhờ chú nguyện gieo muôn phước lành,

Theo lời chỉ dẫn ngọn ngành

Bà Đề Vi chất củi thành đài cao

Rồi chờ người phóng lửa vào

Tự thiêu thân xác, xả bao tội tình.

*

Trong vùng có vị tu hành

Được tin vội đến nhiệt thành thăm nom

Biện Tài, tên vị sa môn

Nghe xong câu chuyện ôn tồn giảng ngay,

Bà Đề Vi lắng nghe thầy

Lời từ vang vọng gieo đầy gấm hoa:

"Bao nhiêu tội chướng gây ra

Luôn do tâm thức người ta khởi đầu

Nào do thân thể mình đâu

Dù thiêu nào xóa được mau tội tình,

Tâm lành thời quả báo lành

Tâm gieo nhân dữ, quả thành dữ thôi.

Khi bà thiêu đốt thân người

Thế nào tâm cũng tức thời khổ đau

Làm sao mong diệt được mau

Tội tình chồng chất trước sau nhiều bề

Mà mong có quả lành về;

Cũng như người bệnh dầm dề lâu nay

Giờ ai đánh mắng đọa đày

Sao sầu não chẳng vương ngay vào mình

Làm sao giữ được tâm lành;

Giờ bà muốn diệt tội tình lâu nay

Muốn thiêu, muốn đốt thân này

Lửa mang đau đớn tới ngay tức thì

Tâm sinh khổ não kể chi

Chết rồi đọa xuống âm ty ngay liền

Thế là khổ lại khổ thêm

Nơi miền địa ngục não phiền gia tăng.

Lấy thêm thí dụ rõ ràng

Bò càng kéo nặng lại càng ghét xe

Bò bèn đạp gãy xe đi

Tưởng rằng nặng nhọc có bề thoát qua

Nào ngờ xe gãy tháo ra

Bỏ đi xe gãy, thay qua xe lành

Ách kia lại xiết cổ mình

Bò đâu thoát được khổ hình gian nan.

Ai còn nghiệp tội đầy tràn

Dù cho có đốt trăm ngàn tấm thân

A Tỳ địa ngục vẫn gần,

Làm sao chỉ có một lần tự thiêu

Mà mong tội lỗi hết theo.

Tâm mà tạo ác đủ điều khác chi

Như mây che khuất trăng kia,

Tâm mà hối cải chuyển đi làm lành

Như là ngọn đuốc lung linh

Phá tan tăm tối, u minh chập chờn

Bao nguồn gốc nghiệp thế nhân

Do Thân, Khẩu, Ý xoay vần tạo ra,

Muốn trừ diệt hết tâm tà

Chân thành sám hối! Thiết tha tu hành!"

*

Sau khi giảng giải điều lành

Thầy Biện Tài lại nhiệt thành dạy thêm:

"Nhớ Mười Điều Thiện chớ quên

Hàng ngày bà cố gắng nên thực hành!"

Bà Đề Vi hiểu ngọn ngành

Trong lòng hoan hỷ chân thành cúng dâng

Vừa châu báu, vừa bạc vàng

Thỉnh thầy ở lại giúp hàng chúng sinh.

Thầy không nhận, nói tâm tình:

"Những đồ quý báu tu hành cần đâu

Nếu bà đã hiểu đạo mầu

Mang Mười Điều Thiện truyền mau cho người

Đó là một cách tuyệt vời

Trả ơn thiết thực cho nơi cửa Thiền

Cúng dường Pháp là ưu tiên

Đạo vàng gieo hạt, tâm hiền nở hoa!"

 (phỏng theo bản văn xuôi

của MINH CHÂU)

 

(19)

HỒ LY MÓT VÀNG

 Ở bên sườn núi thuở xưa

Có ngôi chùa nhỏ với sư rất già

Lông mày sư tựa tuyết pha

Chòm râu cước trắng mượt mà đẹp thay,

Chùa nghèo, mọi việc hàng ngày

Dù cho nặng nhọc một tay sư làm

Tuy già còn khỏe vô vàn

Một mình tu chốn non ngàn ung dung

Dân làng cư ngụ quanh vùng

Thấy sư cực khổ đều cùng quan tâm

Muốn lên chùa giúp đôi phần

Nhưng sư từ chối chẳng cần giúp chi.

Bà con thắc mắc chuyện gì

Có điều chưa hiểu tức thì nhờ sư

Sư già mở rộng tâm từ

Hết lòng chỉ dẫn dân cư tận tình

Đôi khi còn giảng thêm kinh

Hướng lời Phật dạy chúng sinh theo đường

Mọi người cung kính tôn sùng

Thường đem thực phẩm cúng dường tạ ơn.

*

Một năm gió giật từng cơn

Đông về lạnh buốt, tuyết vờn trắng phau

Cảnh chùa băng giá trước sau

Sư đang tụng niệm chợt đâu giật mình

Có ai gõ cửa thình lình

Sư già mở cửa quả tình ngạc nhiên

Chú hồ ly đứng ngoài hiên

Đang run lẩy bẩy giữa miền tuyết sương

Sư già hỏi giọng thân thương:

"Đêm hôm buốt giá tới xương thế này

Con làm chi lại tới đây?"

Hồ ly quỳ vội xuống ngay thưa rằng;

"Mùa đông lạnh lẽo giá băng

Con đâu sống nổi trong hang đêm này

Xin thầy thương tấm thân gầy

Cho con tạm trú đến ngày mai thôi! "

Từ bi sư nói: "Được rồi

Hãy vào sưởi ấm ta thời tiếc chi!"

Sư mang củi nhóm lửa khuya

Lấy cơm cho chú hồ ly lót lòng.

Ăn no rồi, sưởi ấm xong

Hồ ly say ngủ vui trong mộng vàng

Hôm sau từ biệt về hang.

Hồ ly từ đó thường thường trở lui

Sư già cho phép vậy rồi:

"Nếu cần sưởi ấm con thời ghé đây!"

Hồ ly hầu chuyện cùng thầy

Dần dà học được điều hay, điều lành

Tâm tư chuyển biến thật nhanh,

Nhiều lần chặt củi lượm cành biếu sư.

*

Đông tàn, trời đất sang mùa

Chim rừng ríu rít thi đua hót mừng

Đón xuân vạn vật tưng bừng

Thiên nhiên khởi sắc quanh vùng tốt tươi,

Một hôm trong lúc chuyện vui

Sư già bất giác thốt lời thở than:

"Chùa đây nhỏ bé nghèo nàn

Hư hao, cũ nát rất cần sửa sang

Cần tô lại tượng Phật vàng,

Cần tiền thết đãi dân làng bữa chay

Tri ân họ giúp lâu nay,

Kiếm vàng làm được chuyện này dễ đâu!"

Sư vui bàn chuyện đôi câu

Hồ ly bất chợt cúi đầu trầm ngâm

Khiến sư hối hận vô ngần

Lảng qua chuyện khác. Trời dần về đêm

Hồ ly từ biệt đi liền

Hẹn ngày trở lại chuyện thêm hầu thầy.

*

Thế rồi cả nửa năm nay

Hồ ly nào có thấy quay trở về

Sư già lo sợ mọi bề

Sợ hồ ly dại mà đi trộm vàng

Thời người bắt đánh trong làng

Chắc giờ bỏ mạng thảm thương mất rồi,

Sư lòng lo nghĩ rối bời

Sớm chiều hai buổi sư ngồi tụng kinh

Mong hồ ly được ơn lành

Đời sau thoát kiếp súc sinh, làm người.

Thời gian như nước cuốn trôi

Hơn ba năm đã qua rồi! Thật nhanh!

Một đêm mùa hạ trời thanh

Trăng vàng lơ lửng đầu cành trên cao

Ánh trăng tỏa dịu thanh tao

Côn trùng vẳng tiếng vọng vào xa xăm

Sư buồn ngủ toan đi nằm

Chợt nghe gõ cửa vô vàn ngạc nhiên

Sư bèn ra mở cửa liền

Tưởng rằng khách lạ ghé miền núi cao

Nào ngờ hồ ly bước vào

Sư già mừng rỡ đón chào "bạn" xưa

Lòng vui biết mấy cho vừa

Từ lâu cách biệt đã thừa lo âu

Giờ đây trút hết muộn sầu

Biết hồ ly sống, có đâu lìa trần.

Hồ ly hoan hỷ vô ngần

Gặp sư vội vã quỳ dâng cúng dường

Dâng lên sư một thỏi vàng

Sư già kinh ngạc ngỡ ngàng hỏi ngay:

"Vàng này lấy ở đâu đây?

Con đừng mang đến chùa này của gian!"

Hồ ly điềm tĩnh phân trần:

"Hơn ba năm trước có lần tại đây

Thầy từng than thở cho hay

Cần vàng sửa chữa chùa này đấy thôi

Khiến lòng đệ tử rối bời

Muốn đi lấy trộm của người về đây

Rồi đem dâng cúng chùa ngay

Nhưng con tự biết rằng thầy chẳng ưng

Nên con vội vã tìm đường

Theo người vượt biển kiếm vàng đảo xa,

Người ta khai mỏ vàng ra

Lấy xong, còn vụn thật là nhỏ nhoi

Lẫn vào đất cát biển khơi

Con theo mót lượm khắp nơi bao ngày

Luôn ba năm được chút đây

Đốt cho vàng chảy thành ngay thỏi này

Đem về dâng cúng bữa nay

Lòng thành, mong ước được thầy nhận cho

Dùng tô tượng, dùng sửa chùa

Đãi cơm phật tử đúng như dự trù.

Sư già cảm động bất ngờ

Nên mừng ứa lệ dâng mờ đôi mi,

Không mừng vì được vàng kia,

Nhưng mừng vì thấy hồ ly tu hành

Có lòng tin, có tâm thành

Bên trong lốt thú đạo tình chứa chan.

 (phỏng theo bản văn xuôi

của PHẠM NGỌC KHUÊ)

 (20)

QUỶ LA SÁT

 Đoàn ca kịch nọ nổi danh

Kiếm ăn đi khắp tỉnh thành làng thôn

Diễn tuồng ác quỷ kinh hồn

Tuồng "Quỷ La Sát" luôn luôn hãi hùng

Người xem khen ngợi vô cùng

Diễn viên thật giỏi, tích tuồng thật hay.

Đoàn đi lưu diễn đó đây

Một lần ghé lại làng này kiếm ăn

Dân làng thích thú vô vàn

Say mê theo rõi những màn quỷ ma,

Khi đoàn chuẩn bị rời xa

Bà con lưu luyến thiết tha giữ đoàn

Có người dọa dẫm xa gần:

"Về chiều trời đã có phần tối tăm

Vượt khu rừng rất khó khăn

Lỡ ra bị kẹt phải nằm lại đêm

Nhiều rắc rối, lắm muộn phiền

Rừng này nổi tiếng là miền dữ hung

Quỷ La Sát nhiều vô cùng

Chi bằng đợi sáng đi không muộn gì!"

Mấy chàng kịch sĩ cười khì:

"Chúng tôi đâu có sợ chi quỷ nào

Chúng tôi là quỷ từ lâu

Đóng vai La Sát hằng bao năm trường!"

Thế rồi đoàn quyết lên đường

Sau khi từ biệt dân làng đôi câu.

Khu rừng hun hút thẳm sâu

Cả đoàn đi đã khá lâu lắm rồi

Màn đêm dày đặc khắp trời

Vẫn chưa qua khỏi được nơi rừng này

Thôi đành phải nghỉ lại đây

Nằm quanh một chỗ đêm nay lạnh lùng,

Bẻ cành cây, hốt lá rừng

Nhóm lên lửa ấm cháy bùng suốt đêm

Thay nhau ngồi gác luân phiên

Canh cho lửa cháy liên miên chẳng ngừng.

Nửa khuya sương xuống chập chùng

Khí trời buốt giá, hơi rừng lạnh căm

Mọi người say ngủ nằm lăn

Chàng ngồi canh lửa một thân tội tình

Rét run lẩy bẩy thân mình

Lấy đồ diễn kịch khoác nhanh lên người

Tạo thêm hơi ấm áp rồi

Gật gù bên lửa chàng ngồi lặng thinh,

Bộ đồ kia lại vô tình

Là đồ quỷ dữ hãi kinh diễn tuồng.

Rừng im lặng, lửa bập bùng

Chợt đâu có tiếng chim muông vang rền

Một người nằm ngủ cạnh bên

Giật mình thức giấc ngồi lên ngoái đầu

Nhìn người canh lửa thấy đâu

Thấy con quỷ dữ tóc râu rối bù

Quỷ La Sát ngồi gật gù

Cạnh bên đống lửa âm u, chập chờn

Anh chàng hoảng sợ hết hồn

Chồm lên vội chạy, miệng mồm kêu la:

"Quỷ La Sát! Bớ người ta!"

Cả đoàn thức dậy nghe mà thất kinh

Trong cơn mê hoảng thình lình

Tưởng rằng quỷ thật hiện hình chốn đây

Kịp đâu suy nghĩ. Khổ thay!

Nên cùng bỏ chạy theo ngay người đầu.

Chàng canh lửa giữa đêm thâu

Đang thiu thiu ngủ chợt đâu giật mình

Nghe kêu, tỉnh dậy, hoảng kinh

Thấy người ta chạy cũng đành nối đuôi

Tưởng rằng có quỷ tới nơi

Hét la, chạy hoảng theo người cho nhanh,

Chạy theo vẫn khoác trên mình

Bộ đồ quỷ dữ, răng nanh, mắt lồi.

Mọi người chạy một quãng rồi

Ngoái trông lui thấy ở nơi sau mình

Anh chàng canh lửa hiện hình

Giống như quỷ dữ đuổi nhanh tới gần

Thế là kinh hãi vô ngần

Lại càng chạy vội chẳng cần nghĩ suy...

Cảnh vui diễn giữa đêm khuya

Một đoàn hoảng hốt chạy đi điên khùng

Rượt nhau vấp ngã tưng bừng

Đều cùng khổ sở, đều cùng đớn đau

Trầy da, chảy máu, u đầu

Mệt nhoài, đuối sức, theo nhau nằm dài,

Đến khi biết rõ chuyện rồi

Cả đoàn thương tích đầy người, khổ thân!

Đời vì thành kiến sai lầm

Vô minh che lấp, xa gần đua nhau

Chạy theo ảo tưởng trước sau

Nên bao phiền não chuốc mau vào mình.

 (phỏng theo bản văn xuôi

trong TRUYỆN CỔ PHẬT GIÁO)

 

(21)

ÂN OÁN

Cỏ cây, sinh vật thời xưa

Đều cùng biết nói, lại vừa biết nghe

Riêng loài người giỏi mọi bề

Được tôn chúa tể chính vì trí khôn,

Nhưng trong rừng thẳm núi non

Giữa bầy thú dữ cọp luôn đứng đầu

"Chúa sơn lâm" tiếng từ lâu

Giang sơn hùng vĩ ai đâu tranh giành.

Một hôm cọp dạo loanh quanh

Săn mồi kiếm sống thình lình sa chân

Chui đầu vào bẫy thợ săn

Cuồng điên gào thét, hung hăng vẫy vùng

Dễ gì thoát cảnh khốn cùng

Nên nằm yên lặng, hãi hùng, hoang mang.

Hồi lâu thấy bóng áo vàng

Một sư xuất hiện dưới hàng cây xa

Cọp bèn lên tiếng kêu la

Mong sư cứu cọp thoát ra bẫy này

Từ bi, hỷ xả lâu nay

Người tu chắc sẽ ra tay giúp liền.

Quả nhiên sư động tâm hiền

Bẫy kia mở nắp. Cọp bèn thoát ra.

*

Ngay khi khổ nạn vượt qua

Cọp gầm, cọp thét vang xa núi rừng,

Mắt hằn lửa hận bừng bừng

Nhìn sư hăm dọa vô cùng hung hăng:

"Loài người độc ác ai bằng

Hại ta mọi cách nên giăng bẫy này

Giết ngươi để trả thù ngay

Khó mà thoát móng vuốt đây! Đừng hòng!"

Sư bình thản, giọng ung dung:

"Thế gian cõi tạm ta không tiếc gì

Con người sống ở thác về

Có sinh có tử lạ chi cuộc đời

Chết là giải thoát kiếp người

Nhưng ta muốn nói một lời thiết thân:

Ngài là chúa tể sơn lâm

Nhận ân, trả oán vô ngần ô danh

Rồi đây khắp chốn rừng xanh

Còn ai kính trọng kẻ giành ngôi cao!"

Cọp nghe hợp lý phần nào

Xuôi tai bèn nói: "Ta đâu ngại gì

Chúng ta giờ hãy cùng đi

Hỏi ba nhân chứng tức thì rõ ngay

Rằng loài người ác lắm thay

Nếu mà đúng vậy xác này của ngươi

Thời ta ăn sống nuốt tươi

Ngươi nghe cho rõ kẻo rồi lại than!"

Sư bèn đáp lại nhẹ nhàng:

"Ta bằng lòng vậy, phàn nàn chi đâu!"

*

Đi giữa đường gặp chú trâu

Cọp lên tiếng hỏi. Ngẩng đầu trâu than:

"Loài người độc ác bạo tàn

Bắt tôi làm lụng vô vàn khổ đau

Lại còn roi quất trước sau

Suốt ngày đói bụng ai nào thương cho

Vứt ra một nắm rơm khô

Đến khi kiệt sức bỏ lò sát sinh

Nơi đây chịu đủ cực hình

Lóc da, xẻ thịt, quả tình ác thay!"

*

Sư đi. Cọp vội theo ngay

Gặp thêm nhân chứng là cây bên đường,

Cây me ủ rũ, tang thương,

Cọp lên tiếng hỏi: "Người thường qua đây

Hiền hay dữ bạn cho hay?"

Cây me thoáng nghĩ đáp ngay chẳng nề:

"Loài người thiện, ác đôi bề

Khi tôi còn bé, người quê vùng này

Bón phân, tưới nước hàng ngày

Giúp tôi tươi tốt, giờ đây trưởng thành,

Nào ngờ trái hãy còn xanh

Người ta đã vội trèo nhanh lên rồi

Tranh nhau hái trái, dập vùi

Khiến tôi gốc, ngọn tơi bời bấy lâu

Lá rơi, cành gẫy, thân đau

Loài người thiện ít, ác đâu quá nhiều!"

*

Sư đi, cọp lại kề theo

Gặp thêm chú khỉ đang trèo trên cây,

Cọp bèn hỏi chú khỉ này

Khỉ ta còn nhỏ, nhíu mày nghĩ suy

Xong rồi hỏi lại cọp kia:

"Tôi đây muốn biết chuyện gì xẩy ra?"

Cọp bèn vội vã kể qua

Đầu đuôi câu chuyện. Khỉ ta nghe rồi

Đăm chiêu, nhăn nhó liên hồi

Sau cùng lên tiếng: "Chuyện thời khó tin

Ngài là chúa tể khắp miền

To con, dũng mãnh, uy quyền từ xưa

Bẫy nào mà lọt cho vừa

Thấy tôi khờ dại nói đùa chớ nên

Mắt không thấy, tôi chẳng tin!"

Cọp nghe bực bội gầm lên: "Được rồi!

Lưng ta mi hãy leo ngồi

Ta đưa đi đến tận nơi, rõ liền!"

Khỉ con đồng ý leo lên

Theo sư và cọp tới miền thợ săn.

Tới nơi cọp chỉ bẫy giăng

Tỏ ra không hiểu, khỉ nhăn nhó hoài

Khỉ ta đóng kịch thật tài:

"Bẫy thời kín mít sao ngài vào trong?"

Cọp càng tức tối trong lòng

Muốn cho khỉ hiểu cũng không khó gì

Nhờ sư mở nắp bẫy kia

Trổ tài biểu diễn cọp thì nhảy luôn

Chui vào. Bẫy sập kinh hồn.

Khỉ quay qua hỏi sư ông tức thời:

"Vậy sư lúc đó đâu rồi?"

Cọp từ trong cũi cướp lời nói ra:

"Sư này xuất hiện nẻo xa

Bất ngờ đi lại phía ta đang ngồi!"

Nghe xong khỉ nói: "Rõ rồi!

Bây giờ tôi hiểu đầu đuôi sự tình,

Sư ông lo việc tu hành

Đường ông xin cứ đi nhanh về chùa

Thời giờ đâu có dư thừa

Mà mua phiền não, dây dưa chuyện người!"

Hướng vào trong bẫy cọp ngồi

Khỉ nhe răng giỡn: "Phận tôi yếu hèn

Chúa sơn lâm là bề trên

Tôi đâu giúp được, chớ nên mong nhờ

Chúc ngài lại gặp bất ngờ

Gặp người đến cứu, xin chờ dịp may

Giờ tôi tạm biệt ngài đây!"

Nói xong khỉ tót lên cây chuồn liền.

Bóng sư khuất nẻo rừng bên,

Mắc lừa, cọp giận cuồng điên thét gầm

Đêm về rừng núi âm thầm ...

 (phỏng theo bản văn xuôi

của HUỲNH VĂN BỘ)

 

(22)

ẤM TRÀ PHÚC ĐỨC

 Thuở xưa có vị tu hành

Thật là đức hạnh nổi danh vô cùng

Thầy tên là sư Chánh Thông

Lâu nay muốn kiếm trong vùng rừng thưa

Một nơi thuận tiện xây chùa

Giúp cho Phật tử chỗ tu dễ dàng.

Một hôm đầy ánh trăng vàng

Sau khi tắm suối, sư đang trở về

Băng ngang giữa cánh rừng khuya

Bỗng nghe vẳng tiếng ai kia kêu thầy,

Quay nhìn quanh quất đâu đây

Thấy ngay thấp thoáng dưới cây bóng hình

Người trông giống hồ ly tinh

Bước ra đảnh lễ cúi mình thưa ngay:

"Con xin phép hướng dẫn thầy

Tới nơi thích hợp để xây dựng chùa!"

Lời người lạ thoảng như ru

Sư nghe ưng thuận rất ư vui mừng

Cả hai đêm đó lên đường

Vượt đèo, lội suối, băng rừng, trèo non

Tới nơi thoả nguyện chờ mong

Ngọn đồi thơ mộng mênh mông vô cùng

Sư nhìn khoảnh đất rất mừng

Và rồi quyết định chọn vùng này ngay

Sẽ xây chùa tại chốn đây

Bõ công tìm kiếm bao ngày tháng qua.

Thời gian thấm thoắt trôi xa

Chùa nay hoàn tất thật là khang trang

Mậu Lâm Tự tỏa đạo vàng

Anh chàng chỉ lối dẫn đường thuở xưa

Giờ đây tìm đến thăm sư

Khẩn cầu xin ở lại tu nhiệt tình.

Dù trông giống hồ ly tinh

Sư nào câu nệ dáng hình, nhận ngay

Thâu làm đệ tử từ đây

Đặt tên Thủ Hạc ngày ngày kệ kinh

Chuyên tâm ra sức học hành

Lại chăm lo việc ở quanh trong chùa.

*

Tháng ngày qua tựa thoi đưa

Giờ đây sư Chánh Thông xưa già rồi

Một ngày sư cũng lìa đời

Trụ trì chùa cũ nhiều người lên thay

Để rồi lại đến một ngày

Tuổi già lần lượt rời ngay cõi trần,

Riêng Thủ Hạc vẫn yên phần

Vẫn luôn mạnh khoẻ, chuyên cần lo tu.

Đến đời hoà thượng Nguyệt Chu

Trụ trì thứ bảy của chùa Mậu Lâm

Trong chùa mọi việc chi cần

Một tay Thủ Hạc lãnh phần lo toan

Trung thành, chu đáo, đảm đang

Giúp luôn cả đám dân làng địa phương

Giúp thêm cả khách hành hương

Sức luôn cố gắng, tâm thường an vui.

*

Một năm lễ lớn tới rồi

Trên chùa chuẩn bị đón người hành hương

Tính ra số khách thập phương

Vài ngàn người sẽ tìm đường lên đây

Chùa lo mọi việc xong ngay

Chỉ riêng nước uống vào ngày mai thôi

Sao cho đủ khắp mọi người

Ấm trà thật lớn kiếm thời khó sao!

Sư Nguyệt Chu lo biết bao

Tới lui nghĩ ngợi, ra vào thở than

Chợt nghe Thủ Hạc trấn an:

"Con xin đi tới ngôi làng quen xa

Mượn về một chiếc ấm trà

Ấm này vĩ đại đủ pha ngàn người

Cách đây ngàn dặm mà thôi!"

Sư nghe mừng rỡ nhưng rồi lo âu:

"Xa ngàn dặm dù đi mau

Chỉ trong một tối kịp đâu quay về,

Dễ chi mượn được ấm kia

Ngày mai nước uống chắc gì có đây!"

Nghe xong Thủ Hạc thưa ngay:

"Con đi tức khắc, xin thầy yên tâm!"

Mang đôi giầy cỏ vào chân

Tức thời đệ tử biến luôn khỏi chùa.

Sáng sau hoà thượng Nguyệt Chu

Đang ngồi thiền định tĩnh tu giữa phòng

Chợt nghe rộn rã ngoài song

Biết ngay Thủ Hạc về trong chùa này

Sư nhìn ra thấy lạ thay

Ấm trà vĩ đại để ngay hiên ngoài

Sư kinh ngạc đến ngẩn người

Rồi ngài sung sướng thốt lời ngợi khen

Ấm trà được sử dụng liền

Đun sôi trà bốc hơi lên thơm lừng

Hương thơm thanh thoát lạ lùng

Vô cùng dễ chịu, vô cùng dịu êm

Uống vào sảng khoái vô biên

Bao người xin uống quả nhiên hài lòng,

Ấm như một suối nguồn trong

Rót trà đãi khách mãi tuôn chẳng ngừng

Mọi người ca tụng tưng bừng

Anh chàng Thủ Hạc vui mừng nói ngay:

"Người ta gọi ấm trà này

Là trà phúc đức xưa nay giúp người

Trong đây tám món tuyệt vời:

Bệnh thời biến mất. Sức thời tăng thêm,

Bao nhiêu lo sợ dứt liền,

Phát sinh trí tuệ. Nhân duyên tạo nhiều

Được người tôn trọng kính yêu,

Bao nhiêu tai nạn thảy đều tránh qua,

Và tăng tuổi thọ thêm ra

Ấm trà phúc đức quả là quý thay!"

*

Đã qua bao tháng cùng ngày

Anh chàng Thủ Hạc chùa này sống dai

Trụ trì chùa tới thứ mười

Anh chàng vẫn khoẻ, thân người trẻ trung

Lại thêm tráng kiện vô cùng

Bà con Phật tử đều cung kính chàng.

Một hôm nắng đẹp hanh vàng

Thênh thang nắng rọi, rộn ràng chim ca

Anh chàng Thủ Hạc nhà ta

Ra ngồi tắm nắng bên hoa sân chùa

Thả hồn theo gió thơm đưa

Nhẹ trôi vào giấc ngủ trưa ngon lành

Để rồi bỗng hiện nguyên hình

Hồ ly là cáo, thân hình xấu xa,

Bất ngờ có khách bước ra

Nhìn qua thấy chú cáo già ngủ say

Vội vàng hoảng hốt kêu ngay:

"Hồ ly xuất hiện chốn này! Kinh sao!"

Chàng Thủ Hạc nghe ồn ào

Giật mình tỉnh giấc kịp đâu thu hình

Đông người xúm lại thình lình

Chanh chua xỉa xói, bất bình thét la:

"Bây giờ lộ mặt thật ra

Ai ngờ mi lại chính là hồ ly

Tưởng rằng núp bóng từ bi

Tu hành học Phật xóa đi nghiệp mình

Hồ ly vẫn hiện nguyên hình

Súc sinh lại vẫn súc sinh khác gì

Cút mau khỏi chốn này đi

Xác thì xấu xí, thân thì tanh hôi!"

*

Nghe xôn xao vọng tiếng người

Trụ trì vội bước ra nơi sân chùa

Anh chàng Thủ Hạc kính thưa:

"Thầy và đồng đạo vốn từ lâu nay

Hết lòng chiếu cố thân này

Lòng tôi cảm kích bao ngày khó quên

Nay xin báo đáp ơn trên

Đem thần thông diễn ngay liền quản đâu

Chuyện xưa tích cũ đã lâu

Rừng kia xin hãy quay đầu nhìn xem!"

Trong khu rừng rậm kế bên

Hiện ra cảnh giới trang nghiêm lạ lùng

Phật Đà thuyết pháp giữa rừng

Bao nhiêu đệ tử chập chùng vây quanh

Mọi người kinh ngạc thật tình

Cùng nhau quỳ lạy lòng thành kính dâng

Chợt nghe Thủ Hạc nói rằng:

"Tôi xin từ giã đạo tràng giờ đây

Từ biệt chùa, từ biệt thầy

Ấm trà phúc đức dâng ngay biếu chùa

Để làm kỷ niệm nghĩa xưa!"

Nói xong Thủ Hạc cũng vừa lao đi

Thân như ánh chớp khác chi

Nhắm khu rừng thẳm hồ ly biến rồi.

*

Tuy mang xác cầm thú thôi

Nhưng mà tư tưởng tuyệt vời cao xa

Từ bi, hỷ xả, vị tha

Súc sinh đâu nữa, ngẫm ra là người!

Là người sống ở trên đời

Tuy hình hài vậy, tâm thời xấu xa

Than ôi ngẫm kỹ chẳng qua

Chỉ là dã thú, còn là người đâu!

 (phỏng theo bản văn xuôi

của PHẠM NGỌC KHUÊ)

 

(23)

CHẬU RỬA CHÂN

 Thời gian đầu mới xuất gia

La Hầu La quả thật là đáng chê

Thân chưa thuần thục mọi bề

Lời thời thô thiển người nghe buồn lòng

Ý thời ô nhiễm vô cùng

Phật Đà hay biết tìm đường giúp thêm

Đưa về tịnh xá kề bên

Tu tâm, sửa tánh ngài khuyên hàng ngày.

*

Một hôm Phật ghé nơi này

La Hầu La vội đứng ngay bên hầu

Ngài bèn dạy: "Tu đạo mầu

Phải cho tinh tấn chớ đâu lơ là

Ngươi vào bưng chậu nước ra

Ta cần nước sạch để mà rửa chân!"

La Hầu La chẳng ngại ngần

Tuân lời, mang nước, rửa chân hầu ngài

Rửa xong Phật hỏi khoan thai:

"Nước này nhìn lại còn ai muốn dùng?"

La Hầu La: "Bạch Thế Tôn!

Nước nay nhơ nhớp có còn sạch đâu

Nấu ăn dùng chẳng được nào

Dù cho súc miệng thấy sao khó lòng!"

Phật bèn dạy: "Đúng vô cùng

Nhà ngươi cũng vậy so không khác gì

Cung vàng điện ngọc xa lìa

Tìm về núp bóng từ bi tu hành

Không chuyên cần, không tinh anh

Thân mình ô nhiễm, miệng mình nhớp nhơ

Thời ba món độc bất ngờ

Tham, sân, si đó đón chờ hại ta

Đưa tâm ý vào đường tà

So cùng nước rửa chân mà khác chi!"

*

Tiếp theo Phật dạy: "Nước kia

Bẩn rồi đem đổ ngay đi tiếc gì!"

La Hầu La vội đổ đi

Phật bèn nói tiếp: "Vậy thì giờ đây

Nếu mang đựng thức ăn này

Chậu còn dùng được nữa hay hết rồi?"

La Hầu La vội trả lời:

"Thưa rằng nước bẩn đựng nơi chậu này

Dù cho đã đổ hết ngay

Đồ ăn thức uống chứa đây khó lòng!"

Phật bèn dạy: "Đúng vô cùng

Nhà ngươi cũng vậy so không khác gì

Làm sa môn vẫn sân si

Miệng không thành tín, tâm thì u minh

Chẳng hề tinh tấn tu hành

Tiếng đồn không tốt quả tình vang đi

Tựa như chậu nước dơ kia

Đồ ăn thức uống đựng chi được nào!"

Phật dùng chân hất nhẹ vào

Khiến cho cái chậu lăn nhào qua bên

Nghiêng qua, nghiêng lại trên thềm

Phật bèn lên tiếng hỏi thêm: "Chậu này

Nếu mà bị bể ra ngay

Thì ngươi có tiếc chậu này hay không?"

La Hầu La: "Bạch Thế Tôn

Chậu này dùng để rửa chân dơ rồi

Bể thời chỉ tiếc chút thôi

Chậu đâu còn quý như hồi xưa kia!"

Phật bèn dạy: "Ngươi khác chi

Thân không gìn giữ, lời thì ác thô

Mang bao ý tưởng nhiễm ô

Khác chi cái chậu vì vô ích rồi

Chẳng còn ai tiếc thương ngươi

Một khi ngươi chết tức thời khổ đau

Thân ngươi luân chuyển qua mau

Trong ba đường dữ trước sau quay cuồng!"

La Hầu La hối vô cùng

Nghe xong hổ thẹn trong lòng biết bao

Lỡ gây lầm lỗi thuở nào

Giờ nghe Phật dạy dạt dào từ bi

Cõi lòng bừng sáng tức thì

Thành tâm sám hối, vội quỳ lạy ngay.

Ngẫm xem trong cõi đời này

Thợ rèn dùng sắt, hàng ngày chăm lo

Cạo đi sét rỉ sét dơ

Mới mong sắt trở thành đồ tốt đây,

Người học đạo giống vậy thay

Thói hư tật xấu thẳng tay loại trừ

Giữ cho trong sạch tâm tư

Mới mong đi trọn đường tu tốt lành.

 (phỏng theo bản văn xuôi

của MINH CHÂU)

 

(24)

CHIM CÚ MÈO

 Ngày xưa trên một cành cây

Cú mèo làm tổ nơi đây lâu rồi

Tổ chim gáy cũng gần thôi

Đôi bên thân mật rong chơi tà tà.

Cú mèo một bữa ghé qua

Giã từ chim gáy, dọn nhà khỏi đây

Ngạc nhiên chim gáy hỏi ngay:

"Bác đi đâu thế? Chốn này đang yên!"

Cú mèo: "Tôi phải dọn liền

Dời nhà cho lẹ qua miền phía Tây!"

Tò mò chim gáy: "Lạ thay

Nơi đây sinh sống bao ngày êm xuôi

An lành, thoải mái, vui tươi

Tại sao bác lại muốn dời tổ đi?"

Cú mèo:"Tôi chẳng giấu chi

Vùng này dân chúng ưa gì tôi đâu!"

Dịu dàng chim gáy khuyên mau:

"Chúng mình hàng xóm thân nhau lâu rồi

Nên tôi thành thật ngỏ lời

Chính vì tiếng bác người đời chẳng ưa

Tiếng kêu buồn thảm vang đưa

Nghe vừa chết chóc lại vừa tang thương

Tưởng như xui xẻo trăm đường

Cho nên nếu bác bỏ phương Đông này

Dọn nhà qua phía phương Tây

Tiếng kêu chẳng chịu đổi thay chút gì

Người ta cũng chẳng ưa chi

Để rồi tìm cách đuổi đi sớm chiều,

Bác mà thay đổi tiếng kêu

Người ta chuyển ghét thành yêu mấy hồi!"

*

Sau khi chim gáy dứt lời

Cú mèo giận dữ về dời tổ ngay

Bỏ đi mãi tận miền Tây

Xa miền Đông bấy lâu nay muộn phiền

Đúng lời chim gáy nhủ khuyên

Đúng như chim gáy đã tiên đoán rồi

Tới miền Tây ít lâu thôi

Cú mèo chẳng được mọi người mến ưa

Người ghét bỏ, kẻ đuổi xua

Cú mèo nửa hận, nửa như chán đời

Bèn bay xa lánh loài người

Xa luôn loài vật, mặt trời, mặt trăng

Tìm núi thẳm, kiếm rừng hoang

Nơi đây làm tổ vương mang hận lòng.

 (phỏng theo bản văn xuôi

của NHƯ THỦY)

 

(25)

VUA RẮN NÚI PHỔ ĐÀ

 Thuở xưa đức Quán Thế Âm

Chọn nơi đây chốn sơn lâm tuyệt vời

Mở mang Phật pháp giúp đời

Đạo tràng xây dựng cho người tu tâm,

Núi tên là Phổ Đà Sơn

Có vua rắn nọ vẫn thường ở đây

Họ hàng nhà rắn đông thay

Và riêng vua rắn lâu nay tu hành

Nghìn năm tu luyện tinh anh

Phép thần thông giỏi nổi danh xa gần.

Rắn thua đức Quán Thế Âm

Sau khi đấu phép thần thông tranh tài

Mới đành chịu nhượng bộ ngài

Cho ngài mượn núi làm nơi đạo tràng,

Rắn lo ngại cho họ hàng

Bị người giết hại nguy nan vô cùng.

Đức Quán Âm: "Hãy an lòng

Họ hàng nhà rắn hiện trong núi này

Cứ yên cư ngụ nơi đây

Người và rắn sống chung đầy tình thương

Ai làm hại phải bồi thường

Mạng đem thường mạng khó đường tránh qua,

Quyền vua rắn xử chẳng tha

Sẽ niêm yết bảng gần xa khắp vùng

Và loan báo rõ lệnh chung

Để người gìn giữ tránh đường sát sinh!"

Thế là trên ngọn núi xanh

Đạo tràng nghiêm túc lập thành nơi đây

Đã qua bao tháng cùng ngày

Hành hương khách ghé núi này thật đông

Người và rắn sống yên lòng

Người không hại rắn, rắn không cắn người.

Nhiều chùa xây cất khắp nơi

Tăng, ni, Phật tử vang lời cầu kinh.

*

Vùng này có chú Tiểu Đinh

Thường hay chơi nghịch phá quanh xóm làng

Tổ chim tìm đập tan hoang

Chuồn chuồn, châu chấu, bướm vàng chẳng tha.

Hôm nay chú trốn mẹ cha

Lén leo lên núi nhởn nha một mình

Dạo quanh tìm dịp sát sinh

Đến khi đói bụng ghé nhanh vào chùa

Xin ăn uống lúc ban trưa

No nê lại chạy rỡn đùa khắp nơi

Khi gần lúc xế chiều rồi

Đến con đường nọ chú ngồi nhìn quanh

Chợt đâu thấy dưới cỏ xanh

Có con rắn nhỏ bò nhanh tìm đường

Trốn bò cạp lớn kinh hoàng

Đang nhanh chân rượt phía đằng sau đuôi

May thay tới lạch suối rồi

Rắn lao mình xuống vội bơi qua bờ,

Nước ngăn bò cạp bất ngờ

Nó đâu biết lội đứng đờ người ra

Đành quay lui, khó vượt qua,

Tiểu Đinh tinh nghịch nghĩ ra mưu liền

Lượm cành cây rớt kề bên

Bắc cầu qua lạch ngang trên đôi bờ

Chú bò cạp chẳng chần chờ

Bò qua rượt đuổi rắn như điên cuồng

Tấm thân rắn nhỏ thảm thương

Trốn không thoát kịp trăm đường đớn đau

Bị bò cạp cắn hồi lâu

Quằn người ra chết, còn đâu nẻo về,

Tiểu Đinh vui thích thoả thuê

Reo lên khoái chí vừa đi vừa cười.

*

Núi rừng khuất bóng mặt trời

Tiểu Đinh vội vã tìm nơi ngủ nhờ

Ghé vào chùa. Thật bất ngờ

Vừa trông thấy mặt là sư giật mình

Lắc đầu hỏi, giọng thất kinh:

"Trông con nét mặt quả tình nguy thay

Bao nhiêu ám khí phủ đầy

Chắc con khó sống qua ngày mai đâu,

Nói cho thầy biết thật mau

Gần đây con có phạm vào tội chi

Sinh linh có giết hại gì

Khiến cho phúc đức mất đi thảm sầu?"

Tiểu Đinh hốt hoảng lắc đầu

Sau khi ngẫm nghĩ hồi lâu, thưa thầy

Rằng mình tinh nghịch mới đây

Giúp bò cạp giết rắn ngay trên đồi.

Sư vừa nghe nói dứt lời

Tức thời hốt hoảng kêu trời, khẽ than:

"Thật khó khăn! Thật nguy nan!

Thế nào vua rắn cũng làm hại ngay

Đòi con thường mạng, thảm thay

Khó mà trốn thoát nạn này được đâu!"

Tiểu Đinh sợ hãi van cầu

Xin sư chỉ cách nhiệm mầu cứu nguy.

Cúi đầu sư vội nghĩ suy

Hồi lâu lên tiếng từ bi giúp người:

"Chỉ còn cách tụng kinh thôi

May ra công đức do nơi lòng thành

Tạo ra một chút duyên lành

Cứu con thoát khỏi tội tình nghiệp oan!"

Sư bèn thả quả chuông vàng

Nới dây, hạ thấp xuống ngang hiên ngoài

Lệnh cho chú nhỏ vào ngồi

Khuyên luôn niệm Phật đồng thời cầu kinh,

Chuông vàng sư hạ xuống nhanh

Che cho chú nhỏ giấu mình bên trong,

Bên ngoài sư dốc một lòng

Mở kinh ngồi tụng vô cùng nghiêm trang

Khơi đèn, thắp nến, đốt nhang

Lạ thay khi mở kinh vàng ra xem

Không nhìn thấy chữ! Ngạc nhiên!

Trang kinh trắng xoá báo điềm tai ương

Mõ thời im tiếng chẳng vang

Dùi càng gõ mạnh mõ càng lặng câm

Sư lòng hoảng hốt vô ngần

Miệng luôn niệm Phật dốc tâm khẩn cầu.

Bỗng nhiên vua rắn từ đâu

Hiện ra giận giữ, cái đầu lắc lư

Đến ngay bên cạnh chỗ sư

Quấn chung quanh quả chuông xưa ba vòng

Vang lên tiếng rít hãi hùng

Và rồi sau đó lạnh lùng buông ra

Biến vào bóng tối nhạt nhoà

Ngoài song chánh điện trăng tà khuất mây.

Sư liền vội chạy đến ngay

Kéo chuông lên ngó trong đây thế nào

Thật là kinh khủng biết bao

Tiểu Đinh đã biến chốn nao mất rồi

Chỉ còn một vũng máu thôi

Dính quanh mớ tóc của người trẻ thơ.

Nhắm nghiền cặp mắt hiền từ

Sư lên tiếng niệm Phật A Di Đà

Một mình lẩm bẩm xót xa:

"Chót gây nghiệp dữ khó mà thoát đây

Nhân nào quả nấy xưa nay

Dễ gieo nhân ác, khó gây quả lành!"

Với tâm từ, với lòng thành

Ba ngày liên tiếp sư dành tụng kinh

Cầu cho chú nhỏ Tiểu Đinh

Linh hồn sớm được siêu sinh trọn bề.

 (phỏng theo bản văn xuôi

của PHẠM NGỌC KHUÊ)

 

(26)

 

QUẢ CAM OAN NGHIỆT

 Lái buôn tên gọi Tàu Dư

Mỗi năm gần Tết thường ưa mang hàng

Đi xa, đến một xóm làng

Bán buôn quen biết đã hằng bao năm

Vì chàng tính chẳng khó khăn

Cho nên công việc kiếm ăn dễ dàng

Khách chưa trả được tiền hàng

Chàng bèn bán chịu để sang năm đòi

Càng thêm khách, càng thêm lời

Khi hàng mau hết của thời sinh sôi.

Mỗi khi ghé đến đây rồi

Tàu Dư thường đến ở nơi nhà này

Bánh bèo được bán tại đây

Nhưng người mua bánh lâu nay không nhiều

Phan Phiên là chủ, sống nghèo

Tàu Dư ở đậu biết điều giúp thêm

Tình thân nảy nở đôi bên

Ngày qua tháng lại vững bền tốt thay!

Năm năm lui tới nhà này

Tàu Dư kia bỗng một ngày biến luôn

Cảm tình trong việc bán buôn

Thấy chàng vắng bóng bà con ngỡ ngàng

Xôn xao trong đám khách hàng

Xúm nhau bàn tán rộn ràng ít lâu

Để rồi tin tức chìm mau

Chuyện người mất tích còn đâu bận lòng.

*

Tàu Dư buôn bán thành công

Phan Phiên noi dấu, cũng mong kiếm lời

Hàng năm thấy Tết đến rồi

Cũng đi xa để tìm nơi mua hàng

Mang về bán lại xóm làng

Mỗi năm một chuyến dễ dàng vậy thôi

Thế mà sau mấy năm trời

Trở nên lắm của ai người sánh ngang

Khắp vùng nổi tiếng giàu sang

Bánh bèo nghề cũ cửa hàng dẹp luôn

Mua thêm ruộng, tậu thêm vườn

Nhà cao, cửa rộng, giả sơn giữa hồ

Hoa sen muôn sắc điểm tô

Nhà buôn thành đạt tài phô khắp vùng

Mọi người khâm phục vô cùng

Tuy đôi khi thấy lạ lùng lắm thay!

Tạ ơn trên ban phước này

Phan Phiên nổi hứng một ngày xuân sang

Rước đoàn hát bội về làng

Mời thiên hạ đến rộn ràng vui chơi

Bà con được dịp xả hơi

Rủ nhau tham dự bao người thật đông.

*

Đầu non vừa khuất vầng hồng

Chủ nhà vừa cúng tế xong nhang đèn

Rạp tuồng đã nổi trống kèn

Mời thiên hạ chuẩn bị xem diễn tuồng.

Ngay khi vừa kéo màn nhung

Thời anh kép chính ung dung ra chào

Múa may điệu bộ khéo sao

Vừa toan cất tiếng, ngẩng đầu, xưng tên

Anh ta ngậm miệng lại liền

Mặt mày nhớn nhác, láo liên, kinh hoàng

Rồi lùi bước rất vội vàng

Vào sau sân khấu tìm đường tháo lui.

Ông bầu tức bực kêu trời

Đẩy anh trở lại ra ngoài màn nhung

Anh đành miễn cưỡng diễn tuồng

Nhưng vừa mở miệng lại vùng quay lui,

Ông bầu đành phải đổi người

Chọn anh kép khác ra ngoài diễn thay

Ai ra rồi cũng vào ngay

Cũng đều nhớn nhác mặt mày hoảng kinh

Ông bầu dò hỏi sự tình

Mấy người đều cứ lặng thinh, lắc đầu,

Bên ngoài khán giả xôn xao

Ngạc nhiên chẳng hiểu chuyện đâu lạ lùng!

Ông bầu đề nghị đổi tuồng

Chủ nhân đồng ý, ngại ngùng gì đâu

Lần này chính thức ông bầu

Mở màn, ra nói giáo đầu, xưng tên

Miệng vừa há đã chợt im

Nhìn quanh dáo dác như tìm kiếm ai

Và rồi ngậm miệng tức thời

Bước lui mấy bước vào nơi hậu trường

Mặt kinh hoảng, vẻ hãi hùng

Bên ngoài cả rạp vô cùng hoang mang

Chủ nhân tức giận vô vàn,

Ông bầu gánh chẳng nói năng nửa lời

Chỉ lo hối thúc mọi người

Mau mau thu dọn rút lui tức thì

Cả đoàn hát vội ra đi

Mặc cho ông chủ nhân kia bất bình.

Cho là điềm chẳng tốt lành

Giận bầu gánh hát hại mình buổi nay

Phan Phiên đi kiện tòa ngay

Thanh danh còn một chút này mà thôi.

*

Quan tòa đêm trước đang ngồi

Uống trà, đọc sách, rung đùi, ngâm thơ

Chợt đâu thấy một bóng mờ

Bước vào đặt trước án thư của ngài

Một mâm quả rồi vái dài

Vội vàng quay gót khuất ngoài bóng đêm

Quan tòa bèn mở ra xem

Ngay trong mâm quả thấy liền trái cam

Ngài thò tay vừa định cầm

Quạ đen ngoài cửa bất thần bay ngang

Thò chân quắp mất quả cam

Quan tòa thấy vậy vội vàng đuổi theo

Trượt chân vấp ngã, miệng kêu

Giật mình tỉnh giấc thấy điều thực hư

Rằng quan chợp giấc mộng mơ

Quạ đen, khách lạ chỉ là chiêm bao.

Hôm sau trùng hợp làm sao

Phan Phiên bỗng nạp đơn vào kiện thưa

Quan tòa chợt nghĩ giấc mơ

Và đơn kiện tụng chắc là liên quan,

Ngài bèn gửi giấy đòi đoàn

Ông bầu, kép hát toàn ban đến hầu.

Mọi người khai báo như nhau:

"Ra tuồng định nói vài câu mở màn

Miệng vừa há chợt kinh hoàng

Một người xuất hiện cầm cam nhét vào

Không cho nói được tiếng nào

Chúng tôi sợ hãi quay đầu trở lui!"

Sau khi nghe rõ chuyện rồi

Quan toà tự hỏi thấy hơi lạ kỳ:

"Trái cam kia liên hệ chi?"

Nên quan quyết định phải đi coi liền

Cùng quân hầu đến Phan Phiên

Gọi là thăm hỏi cho thêm tỏ tường.

Quan đi xem xét khu vườn

Nào đâu thấy lạ vừa đương định vào

Chợt nghe tiếng quạ thảm sầu

Vang lên ảo não góc sau vườn nhà,

Sinh nghi quan vội ghé qua

Thấy cây cam mọc thật là xanh tươi

Góc vườn chỉ một cây thôi

Xum xuê cành lá, trái thời hiếm hoi

Trên cành một trái lẻ loi

Quan đang nghĩ ngợi chợt nơi cành này

Một con quạ tới đậu đây

Kêu lên thảm thiết giọng đầy oán than

Rồi dùng mỏ mổ cam vàng

Mổ xong cất cánh lẹ làng bay đi.

Lạ thay trong quả cam kia

Một tia máu đỏ tức thì phun ra

Phan Phiên run sợ, khẽ la

Quân hầu hoảng hốt, quan toà nghi nan

Nghi rằng có kẻ chết oan

Truyền quân đào bới gốc cam thăm dò

Thấy lòi ra bộ xương khô

Phan Phiên tái mặt hét to hãi hùng

Vùng lên chạy trốn điên cuồng

Lính hầu bắt lại, hết đường chối quanh.

*

Phan Phiên khai rõ ngọn ngành:

"Xác Tàu Dư quả thật tình chôn đây

Tàu Dư giàu có lắm thay

Tôi đưa em vợ lâu nay trong nhà

Mối manh gả cho hắn ta

Hắn ta đồng ý, thế là tạm yên,

Hắn về thu xếp bạc tiền

Để qua lập nghiệp ở bên vùng này.

Thế rồi bỗng có một ngày

Vợ con tôi ngủ đang say giấc nồng

Đêm khuya khuắt, trời mịt mùng

Tàu Dư chợt gánh hai thùng đến đây

Bên trong vàng bạc chất đầy

Nhờ tôi chôn lén gốc cây ngoài vườn

Chúng tôi cùng thực hiện luôn

Vàng thoi, bạc nén đem chôn chỗ này.

Bạc vàng gợi máu tham ngay

Lại thêm cây cuốc trong tay sẵn sàng

Giết Tàu Dư thật dễ dàng

Nhắm ngay đầu hắn tôi phang xuống liền

Tàu Dư chết chẳng kịp rên

Hố sâu đào sẵn một bên đây rồi

Tôi chôn xác chết xuống thôi

Bốn bề vắng lặng ai người nào hay

Bứng cây cam nhỏ cạnh đây

Tôi trồng cam đó lên ngay hố này.

Với bao tài sản trong tay

Tôi thôi nghề cũ, tháng ngày đi buôn

Để che mắt khắp làng thôn

Làm như tôi kiếm được luôn nhiều lời

Mọi người nghĩ tài sản tôi

Là do buôn bán nhờ trời phất lên."

Tòa bèn xử tội Phan Phiên

Bao nhiêu gia sản tịch biên ngay liền

Trích riêng ra một khoản tiền

Cầu siêu chay tịnh ba đêm, ba ngày

Cho Tàu Dư chết nơi đây

Được mau siêu thoát, oán này lìa xa.

Cầu siêu đến tối thứ ba

Hồn Tàu Dư bỗng hiện ra lạy quỳ

Trước bàn thờ Phật uy nghi

Lạy xong ba lạy hồn kia biến liền

Thoáng qua một bóng quạ đen

Bay đi cất tiếng kêu trên bầu trời.

 (phỏng theo bản văn xuôi

của QUÁCH TẤN)

 

(27)

NGƯỜI YÊU MUÔN THUỞ 

Tại vương quốc Kô Sa La,

Thuở xưa là một quốc gia hùng cường,

Ba Tư Nặc là quốc vương

Khắp trong nước Ấn bốn phương vui vầy,

Phật còn tại thế thời này

Đạo vàng gieo rắc đó đây giúp đời.

Trong cung vua có một người

Cô nàng Mạt Lợi xinh tươi diễm kiều

Vua Ba Tư Nặc quý yêu

Vuốt ve âu yếm cưng chiều nhất thôi.

Thế rồi một buổi đẹp trời

Nhà vua lên tiếng hỏi người đẹp kia:

"Ái khanh hãy nói ra đi

Trên đời yêu nhất nàng thì chọn ai?"

Nghe xong Mạt Lợi trả lời:

"Muôn tâu bệ hạ chính ngài mà thôi!"

Nhà vua hoan hỉ mỉm cười:

"Câu nàng vừa nói ta thời đoán ra

Hỏi cho vui vậy thôi mà!"

Cô nàng Mạt Lợi mặt hoa rạng ngời

Nhìn vua khe khẽ ướm lời:

"Muôn tâu bệ hạ nếu ngài bỏ qua

Thiếp xin nói rõ thêm ra

Một điều hơi khác nhưng mà đúng hơn

Một điều xác thật vô vàn!"

Nhà vua: "Được chứ! Vậy nàng nói đi!"

Mỹ nhân: "Thưa chẳng dấu chi

Người mà thiếp mãi muôn bề mến yêu

Luôn quý hóa, luôn nuông chiều

Chính là thần thiếp! Mình yêu chính mình!"

Nhà vua thắc mắc hỏi nhanh:

"Ta đây không hiểu, quả tình lạ thay!"

Mỹ nhân vội giải thích ngay:

"Thật ra phải nói mình hay thương mình

Đây là ‘tự ngã’ thường tình

Nên khi thiếp có duyên lành, duyên may

Ơn nhờ bệ hạ lâu nay

Được ngài yêu quý thiếp này thật vui

Bản thân hạnh phúc tuyệt vời

Cho nên thiếp phải yêu ngài nhất thôi

Yêu người đem lại niềm vui

Khiến cho ‘tự ngã’ mình thời thăng hoa"

Vua Ba Tư Nặc nghe qua

Vẫn chưa hiểu rõ nàng ta nói gì.

Mỹ nhân: "Xin hỏi vậy thì

Ai mà bệ hạ muôn bề yêu thương

Coi như nhất ở cung vàng?"

Nhà vua:"Người đó là nàng chứ ai!"

Mỹ nhân Mạt Lợi mỉm cười:

"Nếu như thiếp lại yêu người khác kia

Vuốt ve, chiều chuộng, mê si

Thời tình bệ hạ còn gì nữa không

Chắc ngài giận dữ vô cùng

Và đầu của thiếp chớ hòng còn nguyên

Lệnh vua chắc chém đầu liền,

Đây là giả dụ để xem thế nào

Xem ngài quyết định ra sao

Có như thiếp nghĩ từ bao lâu rồi?"

Vua nghe hỏi chợt ngẩn người

Tỏ ra lúng túng trả lời dễ đâu

Sau khi im lặng hồi lâu

Cuối cùng vua thốt ra câu chân tình:

"Lời nàng quả đúng thật tình

Thật ra mình chỉ yêu mình mà thôi!"

*

Đúng lời đức Phật dạy rồi:

"Tâm ta đi khắp mọi nơi trên đời

Cũng không tìm thấy được người

Đáng yêu, đáng quý hơn nơi thân mình!

Ai yêu ‘tự ngã’ chân tình

Bản thân quý mến nhiệt thành mãi thôi

Thời luôn luôn phải nhớ lời

Chớ nên hại ‘tự ngã’ người làm chi!"

 (phỏng theo bản văn xuôi

của NHƯ THỦY)

 

(28)

NĂM GIỌT MẬT

 Ngày xưa có kẻ tử tù

Một ngày vượt ngục chạy như điên cuồng

Trốn cho mau, vội tìm đường,

Phía sau lính gác rộn ràng rượt theo

Xua hai voi dữ hiểm nghèo

Vòi vươn dài thượt, miệng kêu vang ầm,

Trong cơn hốt hoảng tâm thần

Chẳng may chàng lại sa chân dọc đường

Rơi vào miệng giếng thảm thương

Giếng sâu hun hút khiến chàng hoảng kinh

Vung tay quờ quạng quanh mình

Thấy cây buông rễ rung rinh lưng chừng

Chàng ôm thật chặt, vui mừng

Phen này tưởng thoát. Tìm đường trèo lên

Nào ngờ ngay miệng giếng trên

Hai con voi dữ đến bên kiếm người

Rống vang náo động đất trời

Cỏ cây giẫm đạp tơi bời thị uy,

Chàng tù hãi sợ kể chi

Tính đường tụt xuống đáy kia cho rồi

Nhưng khi nhìn xuống, chao ơi!

Ba con rồng lớn uốn người dưới sâu

Giơ nanh, múa vuốt, vươn đầu

Phun tia lửa nóng, phun mầu đỏ thiêu

Muốn bay lên chỗ dây leo

Nuốt chàng vượt ngục đang trèo nơi đây.

*

Chàng bèn bám chặt rễ cây

Tưởng rằng lủng lẳng thế này tạm yên

Ác sao ngay ở phía trên

Hai con chuột cống cắn liền đầu dây

Một đen, một trắng to thay

Đua nhau gậm nhấm rễ này mải mê.

Nhìn quanh thành giếng cận kề

Chợt trong hang hốc bốn bề nhô ra

Bốn con rắn độc hít hà

Ngóc đầu thè lưỡi mổ qua thân người.

Chàng toan leo tuốt lên thôi

Mong tìm đường thoát khỏi nơi chốn này

Nhưng đuối sức, lại yếu tay

Miệng khô,cổ cháy, thân đầy mồ hôi

Anh chàng ngửa mặt thốt lời:

"Trời ơi sao nỡ hại tôi thế này!"

Chừng như sắp tắt thở ngay

Trong cơn tuyệt vọng dâng đầy tim côi

Anh chàng há miệng lấy hơi

Thở vào một chút khí trời thênh thang,

Một bầy ong chợt bay ngang

Làm rơi mật xuống miệng chàng ngọt thơm

Đủ năm giọt mật vàng ươm

Chàng bèn nhắp mật vào luôn miệng chàng

Ngọt ngào, thơm phức, mơ màng

Thế là mê tít tâm can mất rồi

Và trong giây phút tuyệt vời

Đã quên đi mất giếng khơi hiểm nghèo

Quên đi tình cảnh cheo leo

Quên đi tính mạng đang treo chỉ mành.

*

Ngẫm trong kiếp sống mong manh

Đủ năm lạc thú vây quanh chẳng rời:

Tiền tài quyến rũ con người

Từng gây bạc bẽo từ thời xa xưa;

Aí tình, sắc dục đong đưa

Tấm gương kim cổ đã thừa đớn đau;

Miếng mồi danh vọng đua nhau

Như bong bóng nước tan mau mặt hồ;

Chuyện ăn uống mãi ham lo

Từng gây nhục nhã ra cho bao người;

Chuyện ham ngủ nghỉ thảnh thơi

Chăm lo thân xác tức thời mau quên

Tấm thân "tứ đại" chẳng bền

Sớm tan như giọt sương trên cỏ làn.

Chúng sinh "ngũ dục" mãi ham

Như ham năm giọt mật tan miệng người

Thơm ngon, quyến rũ tuyệt vời

Khiến người quên mất cuộc đời hiểm nguy

Khổ đau quên mất còn chi

Nhớ đâu đường đạo từ bi mà về.

(phỏng theo bản văn xuôi

trong TRUYỆN CỔ PHẬT GIÁO)

 

(29)

ẢO ẢNH

 Ngày xưa, ngày xửa, ngày xưa

Có hoàng tử nọ khi vừa sinh ra

Tin lành tràn ngập quốc gia

Vua, hoàng hậu với muôn nhà mừng vui,

Rồi hoàng hậu sớm qua đời

Tiếc thay mẹ kế là người xấu xa

Muốn dành ngôi cho con bà

Âm mưu giết hại thật là bất lương

Sai người tâm phúc tìm đường

Đưa hoàng tử nhỏ vào rừng giết đi.

May thay kẻ đó từ bi

Nào đâu nỡ giết trẻ kia bao giờ

Gặp người săn bắn bất ngờ

Vội giao hoàng tử cậy nhờ trông coi,

Thợ săn sống ở ven đồi

Bên triền núi thẳm xa nơi kinh thành.

*

Cậu hoàng tử lớn lên nhanh

Vô tư như một cây xanh giữa trời

Đùa cùng nắng gió trùng khơi

Hoàn toàn đâu biết về đời xa xưa

Cội nguồn vương giả con vua,

Cậu vui ngày tháng êm ru dòng đời.

Một ngày hoàng tử lớn rồi

Tấm thân cường tráng, vóc người nở nang

Sống thong dong dưới nắng vàng

Như là thú giữa rừng hoang an lành

Như tùng vươn ngọn trời xanh

Trầm luân cuộc sống kinh thành nào hay.

Thế rồi bỗng có một ngày

Chàng theo bác thợ săn này về kinh

Nơi chàng thuở trước mới sinh

Dân bày hương án linh đình mừng vui.

Chàng trai kinh ngạc ngây người

Thấy dân phố thị khắp nơi dập dìu

Xa hoa, lộng lẫy đủ điều

Đắm chìm trong cuộc chơi nhiều tang thương

Trò đời cười khóc trăm đường

Thật là ấu trĩ, điên cuồng lắm thay!

Chàng trai nhàm chán nơi này

Rong chơi hai tháng hôm nay trở về

Theo chân bác thợ săn kia

Bụi nơi đô hội chẳng hề vương mang.

Rừng hoang vẫy gọi rộn ràng

Thầy trò rảo bước thênh thang lối về

Dừng chân nghỉ mệt bên khe

Vốc tay nước suối cận kề giải lao

Chợt nghe lối cỏ lao xao

Chàng trai ngẩng mặt xiết bao sững sờ

Mỹ nhân xuất hiện bất ngờ

Khiến chàng kinh ngạc ngẩn ngơ cõi lòng.

Cô nàng xinh đẹp vô cùng

Khuôn trăng tươi tắn, hình dung mỹ miều

Núi rừng chợt ngát hương yêu

Trong tim chàng khúc tình reo tuyệt vời

Tiếng lòng bùng dậy chơi vơi

Sau cơn mê mệt ngủ vùi ngàn năm

Thần tình ái đã ghé thăm

Mũi tên định mệnh đã găm tim người.

Thợ săn già cả lõi đời

Thấy niềm xao xuyến nơi người thanh niên

Ông bồi hồi nhớ lại liền

Cuộc đời trai trẻ cuồng điên của mình

Và ông bất giác rùng mình

Âu lo cho kẻ ái tình vương mang,

Cánh chim vương giả đại bàng

Đến thời sắp sửa ra ràng rồi đây

Hoang vu hốc đá hẹp này

Đại bàng dang cánh tung bay dễ nào,

Lòng ông đau xót biết bao

Biển tình sóng gió thét gào gian truân

Đời trai hăm hở dấn thân

Mai này bại liệt vô ngần thương đau.

Cho nên chỉ ít lâu sau

Khi chàng trai trẻ cúi đầu khẽ thưa

Xin rời rừng núi âm u

Thời ông im lặng thầm lo vô cùng.

*

Sau khi từ biệt núi rừng

Đại bàng tung cánh vào vùng trời xanh

Cô nàng bên suối đẹp xinh

Khiến chàng thức giấc an bình thuở nao

Nàng xinh đẹp nên tự hào,

Chàng trai quỳ gối biết bao nhiêu lần

Xin làm nô lệ hiến thân

Tiếc thay nàng vẫn muôn phần thờ ơ

Lạnh lùng chẳng ghé mắt qua

Chàng đâu sánh gót kiêu sa của nàng.

Song thân cô lại nhìn chàng

Thấy ra sức mạnh tiềm tàng thân trai

Cho nên chấp thuận tạm thời

Khiến chàng có dịp tới lui cận kề

Lấy lòng họ đủ mọi bề

Phá rừng, vỡ núi chẳng hề quản công

Quẩn quanh để thấy bóng hồng

Lao đầu bể khổ lòng không sóng sầu.

Thật thà, vụng dại từ lâu

Tâm hồn chất phác có đâu muộn phiền.

Một ngày rộn rã khắp miền

Kèn vang rừng núi, vua hiền đi săn

Tới vùng đất hứa dừng chân

Có cô gái đẹp tuyệt trần dễ thương,

Nàng tìm đến vị quân vương

Quyền uy, trai trẻ nàng thường ước mơ

Thuyền tình vừa ghé tới bờ

Vừa reo vang khúc đường tơ tuyệt vời

Tên thù đã phóng tới nơi

Quân vương ngã gục, hết đời xuân xanh

Ai ngờ chàng trẻ thất tình

Cung tên thiện xạ tài danh lâu rồi

Trong khi tuyệt vọng lứa đôi

Phóng tên cuồng nộ cho vơi hận lòng.

Đoàn săn nhốn nháo hãi hùng

Đua nhau đuổi bắt truy lùng kẻ gian

Chàng trai chạy trốn băng ngàn

Tâm hồn điên loạn hoang mang rối bời

Khi kiệt sức, lúc hết hơi

Gục bên bờ suối thân người mê man

Chập chờn hình bóng mỹ nhân

Như là một mũi tên găm ngực chàng.

Thương thay cho cánh đại bàng

Mới tung bay giữa thênh thang ít ngày

Dường như gục chết nơi này

Mộng đời theo cánh mây bay cuối trời.

*

Khi chàng tỉnh dậy, bồi hồi

Nào hay mình hiện ở nơi chốn nào

Tỉnh hay đang giấc chiêm bao

Thực hay là mộng mà sao lạ lùng,

Đệm rơm êm ấm dưới lưng

Nhìn qua bục đá sư đương ngồi thiền

Mặt sư thoáng nụ cười hiền

Đôi mày bạc trắng, da tiên hồng hào.

Cạnh bên chàng thấy vui sao

Rổ khoai chín luộc, ngại đâu đói lòng

Mãi hôm sau lúc hoàng hôn

Thiền sư xuất định mặt còn nét tươi

Sư nhìn chàng khẽ mỉm cười

Nửa như an ủi, nửa thời tiếc thương

Chàng bèn dâng nước cho ông

Như là chú tiểu mới trong cửa thiền

Hai thầy trò đều lặng yên

Dám đâu nói trước trò bèn chờ trông.

Sau khi vừa uống nước xong

Thầy thiền trở lại chứ không nói gì

Mặt thầy an lạc kể chi

Chàng trai cảm thấy những gì đớn đau

Những gì mình gánh muộn sầu

Chỉ như trò trẻ từ lâu trong đời

Từ hồi thơ ấu xa xôi

Đùa cùng trẻ nít, đến hồi lớn khôn

Đuổi theo người đẹp điên cuồng

Trò chơi chưa hết! Hãy còn hăng say

Giờ đây thân liệt chốn này

Chẳng còn sức sống! Bó tay mất rồi!

Còn sư an tịnh tuyệt vời

Chốn đây phẳng lặng như nơi mặt hồ

Phải chăng thầy lắng tâm tư

Cuộc chơi nhân thế giã từ đã lâu.

Bảy ngày ròng rã qua mau

Ngoài giờ tĩnh tọa sư đâu nói gì

Lặng im như tảng đá kia

Chàng không chịu nổi nên chi đợi chờ

Một ngày sư xả thiền ra

Chàng bèn kể lể gần xa chuyện mình

Sư nghe nhưng vẫn lặng thinh

Đến khi chàng hỏi tâm tình một câu

Sư bình thản khẽ lắc đầu

Trả lời: "Ảo ảnh!". Sư đâu nói nhiều.

Chàng thất vọng biết bao nhiêu

Hỏi thêm gằn giọng: "Mọi điều giả sao

Thưa thầy ảo ảnh chỗ nào?"

Sư cầm bình nước vội trao cho chàng

Mỉm cười, khẽ nói nhẹ nhàng:

"Hiện ta đang khát nói năng chẳng nhiều

Có dòng suối mát chân đèo

Bình đây con hãy mang theo múc về!"

*

Chàng ôm bình vội ra đi

Khom người múc nước, đến khi ngẩng đầu

Tim chàng rộn rã đập mau

Bên kia bờ suối ai đâu đang chờ

Chao ơi người cũ trong mơ

Mỹ nhân đứng đó bất ngờ lắm thay!

Thấy chàng nàng chạy qua ngay

Ôm hôn khóc lóc tràn đầy xót xa

Lòng chàng trai chợt mềm ra

Hận tình xưa cũ nhạt nhòa trôi đi.

Rồi thêm bao chuyện ly kỳ

Hệt như cổ tích lâm ly tuyệt vời:

"Này là tin tức tới nơi

Kinh thành vua đã qua đời mới đây,

Người ta tiết lộ thêm ngay

Rằng chàng hoàng tử của ngày xa xưa

Vẫn còn sống! Thật bất ngờ!

Quần thần náo nức đón chờ tân vương,

Đón chàng về ngự ngai vàng

Quả là tốt đẹp huy hoàng biết bao,

Này ngôi hoàng hậu tối cao

Trao cho người đẹp ai nào xứng hơn,

Họ sinh ra những đứa con

Đẹp xinh, kháu khỉnh, tinh khôn, hiền lành.

Mười lăm năm thoáng trôi nhanh

Nước nhà có giặc, kinh thành lâm nguy

Chàng làm vua bị bắt đi

Giặc giam ngục đá còn chi ngai vàng,

Bầy con nằm chết thảm thương

Mỹ nhân hoàng hậu điên cuồng khóc la…

Tim chàng như nứt rạn ra

Rã rời từng mảnh xót xa vô vàn

Chao ơi số mệnh bạo tàn

Đè lên nặng trĩu nát tan tim chàng

Sa ngục tối, mất ngai vàng

Tóc phai bạc trắng, thân tàn già nua

Đời người sao mãi ganh đua

Cuộc chơi trần thế được thua, mất còn…"

Đang khi chua xót tâm hồn

Nửa mê, nửa tỉnh giữa cơn mơ màng

Chàng nghe thoảng vọng âm vang

Tiếng thiền sư nói nhẹ nhàng bên tai:

"Nước thời múc một bình thôi

Mà đi đến cả giờ rồi chưa xong

Tại sao lâu vậy hả con?"

Chàng trai choàng tỉnh, hoàn hồn nhìn quanh

Thấy thầy đang đứng cạnh mình

Còn mình đang đứng ôm bình nước không

Bên bờ suối chảy xuôi dòng

Tóc còn xanh mướt xoã trong gió rừng.

Thiền sư khẽ nói ung dung:

"Thế là ảo ảnh, vô thường đó con!"

Chàng trai sống mãi trên non

Kể từ ngày đó chẳng còn về kinh

Chẳng rời rừng núi an bình

Nên không ai rõ sự tình về sau

Đời chàng ẩn dật nơi đâu

Qua đời lặng lẽ khi nào chẳng hay!

 (phỏng theo bản văn xuôi

của NHƯ THỦY)

---

* Sách ấn tống để biếu, không bán

* Tác giả không giữ bản quyền

* Hoan nghênh tái bản

hoặc phổ biến dưới bất kỳ hình thức nào khác.

http://www.buddhismtoday.com/viet/truyen/truyencophatgiao3.htm

Trở về mục "Truyện Phật giáo"

Đầu trang