|
(1)
Người làm mặt nạ
Có người thợ ở làng xa
Chuyên làm mặt nạ thật là khéo tay
Rành nghề sinh sống lâu nay
Trong nhà hình vẽ treo đầy khắp nơi
Bao nhiêu nét mặt con người:
Đây sao hung ác, kia thời hiền lương
Buồn vui, cười khóc, ghét thương
Đủ hình mặt nạ phô trương mẫu hàng.
*
Một ngày đoàn kịch ghé làng
Dựng lều chuẩn bị rộn ràng xóm thôn
Diễn tuồng "Ác Quỷ" kinh hồn
Nên cần mặt nạ đặt Ông thợ làm,
Ông mừng nhận được "mối hàng"
Trổ tài hoàn tất vội vàng ngày đêm
Vẽ tô mặt
quỷ liên miên
Trông vừa ma quái lại thêm dữ dằn.
*
Tình cờ bạn quý ghé thăm
Thấy Ông nét mặt tối tăm bất thường
Gian manh, hắc ám, bất lương,
Ra về khách mãi vấn vương, ngỡ ngàng.
*
Tháng sau bạn lại ghé ngang
Vừa nhìn mặt chủ reo vang vui mừng:
"Bác trông tốt tướng vô cùng
Kỳ này sắc diện xem chừng đẹp ra
Chắc nhiều may mắn đây mà?"
Chủ nhân nghe hỏi lòng đà hoang mang
Sau khi suy ngẫm kỹ càng
Mới hay là tại "mối hàng" mà thôi!
*
Lần đầu mặt quỷ tô bồi
Suốt ngày tưởng tượng mắt lồi, răng
nanh
Lưỡi thè máu đỏ liếm quanh
Da vàng hung ác, mặt xanh dữ dằn
Khiến Ông sắc diện tối tăm
Khiến cho khách mới băn khoăn vô vàn.
*
Lần sau
mặt nạ nhận làm
Là khuôn mặt vị công thần thanh liêm
Miệt mài Ông thức ngày đêm
Tạo ra những nét lành hiền, thanh
cao
Nụ cười nhân hậu dạt dào
Khiến Ông ảnh hưởng tốt vào dung
nhan
Mặt Ông bỗng đẹp rỡ ràng
Ghé thăm khách mới khen rằng tốt
tươi.
*
Từ lâu Kinh Phật dạy rồi:
"Những điều chứa ẩn ở nơi Tâm người
Luôn luôn biểu lộ ra ngoài:
Tâm như họa sĩ đại tài khéo tay
Vẽ muôn hình tượng giống thay,
Chúng sanh nên gắng tu ngay Tâm mình!".
(phỏng theo bản văn xuôi của
Thích nữ Như Thủy
- Như Đức)
(2)
Gái
nghèo
Ông Cấp Cô
Độc một thời
Xin vào lễ Phật, thỉnh mời Ngài qua
Ở nơi tịnh xá ông ta
An cư yên tĩnh trong ba tháng trời,
Dân thành Xá Vệ thật vui
Được nghe Phật dạy, khắp nơi an lành!
Phật luôn khuyên nhủ chúng sanh
Con đường diệt khổ tâm thành nên tu.
*
Hết mùa ba tháng an cư
Mọi người chuẩn bị tiễn đưa chân
Ngài
Cảm vì đức, mến vì tài
Bà con đồng loạt một hai thỉnh cầu
Xin Ngài ở lại đó lâu
Rạng soi thêm ánh đạo mầu tôn nghiêm.
*
Phật chưa
hứa nhận gì thêm
Bỗng cô gái nọ quỳ bên chân Ngài,
Cô là tớ gái lâu đời
Làm trong tịnh xá, mọi người mến yêu
Cô nghèo, tâm lại chẳng nghèo
Một lòng tinh tấn tu theo Phật Đà,
Nghe tin Phật sắp rời xa
Cô liền đánh bạo tìm ra chốn này
Một lòng thành kính quỳ đây
Cúi đầu đảnh lễ thỉnh Ngài ở thêm.
Phật nghe
xong, nhận lời liền
Phước cho tớ gái tâm hiền biết bao!
Người ta thỉnh Phật dễ nào
Kẻ đầy tiền bạc, người cao chức
quyền
Sánh đâu cô gái nghèo hèn
Bạc tiền tuy ít, đức tin lại nhiều!
*
Phật nhân đó dạy đôi điều:
"Ta nào phân biệt giàu nghèo, hèn
sang
Chúng sanh bình đẳng, ngang hàng
Cùng nhau tắm gội ánh vàng từ bi!"
(phỏng theo bản văn xuôi
của Minh Châu)
(3)
Lòng tham tai hại
Hồi còn tại thế xưa kia
Trên đường giáo hóa Phật đi qua làng
Ngài đi cùng ông A Nan
Khai tâm gieo ánh đạo vàng giúp dân.
*
Đang đi Ngài bỗng dừng chân
Bước quanh lối khác có phần xa thêm
Ông A Nan rất ngạc nhiên
Vội lên tiếng hỏi. Phật liền giảng
ra:
"Này A Nan phía trước ta
Có quân giặc cướp thật là hiểm nguy
Sau ta ba kẻ đang đi
Gặp quân giặc đó khó bề thoát qua!"
*
Quả nhiên
dạo bước nẻo xa
Ba người bạn thiết tà tà rong chơi
Cười hồn nhiên, bước thảnh thơi
Tới nơi thấy gói vàng rơi giữa đường
Họ ngừng lại lượm, mừng rơn
Cùng la: "Hên quá! Tạ ơn ông Trời!
Chúng mình tổ chức ăn chơi
Linh đình một bữa khao đời vẻ vang!"
*
Một chàng được cử lên đàng
Ghé mua "đồ nhậu" chợ làng gần bên.
Chàng đi, lòng nghĩ thấp hèn:
"Nếu mua thuốc độc trộn kèm thức ăn
Hai tên kia chết nhăn răng
Vàng ta hưởng trọn, sướng bằng lên
tiên!"
Thế là chàng thực hiện liền
Âm mưu giết hại bạn hiền vì tham!
*
Hai chàng ở lại cũng bàn:
"Nếu ta không phải chia vàng làm ba
Chỉ chia đôi, sướng quá mà!"
Chúng bèn tìm cách xấu xa giết người.
*
Chàng đi chợ về tới nơi
Hai chàng ẩn núp đồng thời ra tay
Giết ngay bạn quý lâu ngày
Rồi ngồi ăn uống no say, cùng cười:
"Vàng này chỉ phải chia đôi
Thế là mình hưởng cuộc đời giàu
sang!"
Nào ngờ thuốc độc dần lan
Hết đời hai kẻ sói lang bạo tàn.
*
Phật bèn dạy ông A Nan:
"Ba người chết bởi lòng tham ngu đần
Giết nhau vì mối ác tâm
Ngu si như vậy muôn phần đáng thương
Chúng sanh xem đó làm gương
Lòng tham tai hại, tìm đường tránh
xa!"
(phỏng theo bản văn xuôi của
Giới Đức)
(4)
Con
dao trong tâm
Ở bên Ấn Độ thuở xưa
Nơi thành Xá Vệ, buổi trưa một ngày
Gia đình kia thật duyên may
Phật thương hóa độ, dừng ngay tại
nhà,
Tiếc thay chồng vợ tỏ ra
Tham lam, độc ác, xấu xa, hung tàn.
*
Hóa thành một vị đạo nhân
Phật đi khất thực dừng chân trước
thềm
Ôm bình bát, đứng trang nghiêm,
Anh chồng đi vắng, vợ liền nhảy ra
Tay xua đuổi, miệng hét la
Tục tằn chửi bới thật là dữ hung.
Đạo nhân nói, giọng ung dung:
"Ta mong gia chủ mở lòng ra cho
Chút lương thực giúp người tu,
Cớ sao thô lỗ đuổi xua nặng lời?"
*
Chợt anh chồng về tới nơi
Thấy người khất thực tức thời nổi
cơn
Bao nhiêu giận giữ trào tuôn
Sẵn dao bén nhọn giắt luôn bên mình
Rút ra định chém người lành
Dù cho là kẻ tu hành chẳng nương.
*
Bỗng đâu có một bức tường
Hiện lên bao bọc đạo nhân mọi bề
Tường kiên cố, bằng pha lê
Cửa vào không có, ngại gì gươm đao.
Anh chồng bực bội kêu gào:
"Này ông hãy mở tôi vào mau đi!"
Đạo nhân nói: "Chẳng khó gì!
Hãy quăng dao bén ta thì mở cho!"
*
Anh chồng tự nghĩ: "Chẳng lo
Thân ta vạm vỡ lớn to hơn người
Tay không cũng đủ giết rồi
Dao dù bén nhọn ta thời cần chi!"
Nghĩ xong quăng vội dao đi
Lạ thay tường vẫn phẳng lì, còn
nguyên.
Anh chồng tức giận hét lên:
"Dao kia tôi đã quăng liền rồi đây
Sao ông không mở ra ngay?"
Đạo nhân: "Dao bén trong tay sá gì
Dao trong Tâm mới hiểm nguy
Mau quăng dao đó tức thì gần ta!"
*
Thấy người thấu hiểu rõ ra
Bao nhiêu tâm địa xấu xa của mình
Anh chồng bất chợt hoảng kinh
Thật thà hối lỗi, chân thành ăn năn
Mưu mô độc ác tiêu tan
Khấu đầu lạy tạ đạo nhân hết lời.
*
Ngẩng lên nào thấy bóng Người
Bức tường chia cách đồng thời lùi xa
Đạo nhân giờ mới hiện ra
Dáng hình Đức Phật thật là uy nghiêm
Hào quang rạng rỡ một miền,
Nhân từ Phật thuyết pháp liền cho
nghe,
Vợ chồng hoan hỉ mọi bề
Đạo vàng hóa độ, quay về đường ngay.
(phỏng theo bản văn xuôi
trích:
Viên Âm)
(5)
Không phải lỗI
Thày thuốc
Thuở xưa có một thanh niên
Ốm đau, bệnh nặng, triền miên tháng
ngày
Dù thày giỏi, dù thuốc hay
Bệnh không
thuyên giảm. Bó tay chịu rồi!
Chàng ta than vãn, kêu trời
Tràn trề thất vọng, rối bời khổ đau!
*
May thay độ ít lâu sau
Có ông Thày thuốc bạc đầu, trắng râu
Chất chồng kinh nghiệm từ lâu
Ghé qua thăm bệnh, gật đầu phán ngay:
"Bệnh này trầm trọng lắm thay
Tuy nhiên cũng có thuốc hay chữa
lành
Thịt chim trĩ kiếm cho nhanh
Mang về làm thuốc, nấu thành món ăn
Thuốc này tìm thật khó khăn
Nhưng mà bảo đảm bệnh nhân sẽ lành
Muốn lo mạng sống của mình
Uống cho dứt hẳn bệnh tình triền
miên
Nghe lời ta dặn chớ quên!"
Rồi Thày về chốn non tiên xa vời.
*
Anh chàng vội vã nhờ người
Kiếm mua chim trĩ khắp nơi xa gần
Thịt chim
thật tốt vô ngần
Ăn vào bệnh giảm nhiều phần. Mừng
thay!
Lòng chàng sung sướng dâng đầy
Hết lời ca tụng ông Thày là tiên.
*
Bệnh tình nào đã dứt liền
Thế mà chàng đã vội quên lời Thày
Một con ăn hết, ngưng ngay
Bệnh kia trở lại như ngày xưa thôi!
Chàng bèn oán trách nặng lời:
"Thày thời không giỏi! Thuốc thời
chẳng hay!"
*
Ông Thày bỗng có một ngày
Ghé thăm trở lại, mặt đầy ngạc nhiên
Nghe chàng kể lể than phiền
Lời Thày chẳng đúng. Mất tiền. Tật
mang,
Ôn tồn Thày mới phán rằng
Nguyên do chỉ tại lỗi chàng chứ ai:
"Trách Thày, trách thuốc là sai
Bệnh mình đã nặng thuốc thời lại
ngưng
Ăn nhiều chim trĩ mới xong
Một con nào đủ. Sao mong bệnh lành!"
Anh Chàng nghe rõ ngọn ngành
Giận mình mê muội! Trách mình ngu si!
*
Người ta nào có khác chi!
Từ lâu Đức Phật từ bi dạy rồi
Chúng sanh nhiều kiếp, nhiều đời
Trầm luân cõi khổ, nổi trôi bể sầu
Phật bày phương pháp nhiệm mầu
Thoát vòng sanh tử. Ai đâu nghe lời
Tu hành
biếng nhác mãi thôi
Cho nên vẫn bị luân hồi tử sanh,
Rồi than Phật chẳng độ mình
Trách luôn Phật Pháp chẳng linh,
chẳng mầu!
(phỏng theo bản văn xuôi
của Thiên Chơn)
(6)
Chú khỉ nhân từ
Tiền thân Đức Phật một thời
Từng là chú Khỉ sống nơi khu rừng
Thân hình to lớn hào hùng
Xiết bao mạnh mẽ, vô cùng thông minh,
Nhân từ nổi tiếng rừng xanh
Giúp người hoạn nạn tâm thành chứa
chan.
*
Một ngày rực rỡ ánh vàng
Nắng trời tỏa ấm, gió ngàn vờn quanh
Khỉ đang ăn uống trên cành
Suối trong, nước mát, trái lành, quả
ngon
Bỗng nghe vang vọng núi non
Tiếng người kêu cứu dập dồn vẳng xa,
Khỉ lần theo lối rừng già
Thấy hang đá nọ hiện ra cuối đường
Dưới hang có kẻ khóc thương
Trượt chân rơi xuống khó đường trèo
lên.
*
Rêu trơn, đá nhọn hai bên
Hang sâu thăm thẳm. Khỉ quên hiểm
nghèo
Lần theo vách đá cheo leo
Bám vào cây, rễ, Khỉ trèo xuống hang
Mong sao cứu kẻ nguy nan,
Nạn nhân thấy Khỉ kinh hoàng kêu rên
Rồi liều để Khỉ cõng lên
Còn hơn ở lại dưới miền hiểm nguy.
*
Đường lên cực nhọc kể chi
Khỉ tuy cõng nặng, quản gì khó khăn
Cả hai leo tới miệng hang
Sức tàn, lực kiệt nằm lăn im lìm
Cây cao, bóng mát, cỏ mềm
Rì rào suối chảy, êm đềm gió ru
Nhạc rừng tấu khúc thiên thu
Như gây an lạc, như xua muộn phiền
Thả hồn vào cõi thiên nhiên
Cả người lẫn Khỉ ngủ quên không ngờ!
*
Một thời gian tỉnh cơn mơ
Nạn nhân thấy Khỉ say sưa giấc nồng
Ác tâm nổi dậy, nghĩ thầm:
"Từ lâu đói khát ta cần thức ăn
Đường về lại quá xa xăm
Khỉ đang say ngủ, chi bằng giết ngay
Thịt này ăn đỡ qua ngày!"
Thế là kẻ ác ra tay thi hành
Kiếm hòn đá lớn ở quanh
Đập vào đầu khỉ. Gian manh hại đời!
*
Bị thương nặng Khỉ than trời,
Máu ra lai láng, cố ngồi nhỏm lên
Lết qua cây ở gần bên
Trèo lên cành trốn. May liền thoát
thân.
Trên cao nhìn kẻ vô ơn
Lòng tuy ngao ngán, không hờn giận
chi
Ứa dòng nước mắt sầu bi
Hòa theo máu đỏ tuôn đi ướt người,
Khỉ yên lặng đứng một hồi
Thương cho trần thế nổi trôi đọa đầy
Bao nhiêu nhân ác mãi gây
Tâm người chẳng tốt! Khó thay quả
lành!
Khỉ buồn bã, vội chuyền cành
Bỏ về núi thẳm, rừng xanh thuở nào.
*
Dù cho lửa hận dâng cao
Tình thương, đức độ tưới vào dẹp tan
Sống theo
lời Phật từng ban
Từ bi, hỷ xả Đạo vàng sáng soi!
(phỏng theo bản văn xuôi
trích: Lược Sử Phật Tổ)
(7)
Gần Phật
và xa Phật
Ở trong tịnh xá Kỳ Hoàn
Nơi thành Xá Vệ hương ngàn thênh
thang
Cỏ cây rực rỡ ánh vàng
Phật ngồi thuyết pháp cho hàng Chư
Thiên.
*
Bấy giờ ở nước kế bên
Hai Thày tu nọ lòng riêng ước thầm
Mong sao gặp Phật một lần,
Rủ nhau đi, chẳng ngại ngần đường xa.
Vượt vùng
đồng đất bao la
Giữa nơi biên giới không nhà dân
gian,
Nơi đây hạn hán quanh năm
Xác xơ đồng ruộng, khô cằn hồ ao
Hai người vất vả biết bao
Khát khô cả cổ. Nước nào tìm ra!
Đi hồi lâu thấy xa xa
Vũng lầy có nước. Nhưng mà khổ thay
Đầy trùng lúc nhúc trong đây
Uống vào uống cả trùng này mất thôi
Thế là phạm giới luật rồi,
Một người vội vã thốt lời can ngăn:
"Hãy theo lời Phật khuyên răn
Nhân từ làm gốc, giữ tâm trong lành
Nếu ta giết hại chúng sanh
Để mình tranh sống, cũng thành uổng
đi
Dù sau thấy Phật ích gì
Hãy nên giữ giới. Sá chi thân mình!"
*
Người kia suy nghĩ, làm thinh
Rồi lên tiếng nói: "Khát đành chết
sao?
Tạm thời hãy uống nước vào
Sống mà gặp Phật! Còn bao dặm đường!
Quanh đây vắng khách thập phương
Nào ai thấy được mà vương bận lòng!".
*
Hai người, hai ý bất đồng;
Người không giữ giới uống xong đi
liền
Riêng mình
mạng sống tạm yên
Lên đường tìm Phật nơi miền xa xôi.
Người kia
Phật dạy, nhớ lời
Quanh năm giữ giới, suốt đời tu tâm
Giờ tuy chết khát chẳng cần,
Trên đường tìm Phật tiến gần biết
bao
Cõi trời Đao Lợi sanh vào
Vội tìm lễ Phật. Đứng hầu một bên.
*
Còn người phá giới bình yên
Tới thành Xá Vệ, quỳ bên Phật Đài
Sụt sùi giọt ngắn giọt dài
Cúi đầu bạch Phật: "Lúc ngoài đồng
hoang
Con còn người bạn chung đường
Thiết tha tìm Phật tâm thường hằng
mong
Chẳng may khát nước mệnh chung
Tiếc rằng không được đến cùng Thế
Tôn!"
*
Phật bèn dạy, giọng ôn tồn:
"Ta hay biết chuyện mà con nói rồi!"
Chỉ người đứng cạnh bên Ngài
Phật thêm: "Đây chính là người bạn
con
Một lòng giữ giới cho tròn
Sau khi mãn kiếp lên luôn cõi Trời
Đủ duyên đến với ta thôi;
Còn con tuy đã tới nơi chốn này
Cũng là uổng phí công thay
Vì con phạm giới vừa đây trên đường!
Vẫn là xa
cách ngàn trùng
Gặp ta thật đấy mà dường như không
Giới điều còn, Phật pháp còn
Giữ nghiêm giới luật: ghi lòng khắc
tâm!"
*
Thày tu phạm giới thẹn thầm
Cúi đầu nghĩ lại lỗi lầm vừa qua
Trong lòng sám hối thiết tha:
"Muốn gần Đức Phật, chớ xa Giới Điều!".
(phỏng theo bản văn xuôi của
Minh Châu)
(8)
Tai hại
của tham ái
Ngày xưa
có chị vợ kia
Lẳng lơ, trắc nết, thiết gì chồng
đâu
Loạn luân phạm tội từ lâu
Tư tình lén lút: chị dâu em chồng.
Lửa tình càng cháy càng nồng
Đưa người vào chốn tột cùng ác tâm.
*
Vợ kia chẳng chút ngại ngần
Xúi em tìm cách hại ngầm người anh,
Thoạt đầu em chẳng nỡ đành
Tỉ tê xúi mãi nghe thành êm tai
Giết anh ngay! Tội tày trời!
Cả hai thỏa thích sống đời tự do.
*
Chồng tuy
chết vẫn âu lo
Vẫn thương vợ cũ, muốn cho cận kề
Thằn lằn hóa kiếp trở về
Rơi trên mình vợ, phòng the nô đùa,
Vợ thời độc ác có thừa
Nhìn thằn lằn biết chồng xưa. Giết
liền!
*
Tình yêu vợ mãi không quên
Chồng đầu thai lại về bên vợ nhà
Luôn nằm cạnh, chẳng rời xa
Làm thân con chó vào ra bên mình
Theo chân như bóng theo hình,
Trai làng đùa hỏi: "Cô thành thợ săn?"
Vợ nghe nổi máu dữ dằn
Cột ngay chó lại giết phăng nữa rồi!
*
Lần này chồng lại đầu thai
Làm con bò đực theo hoài vợ kia
Đi về quấn quýt mỗi khi,
Trai làng chọc ghẹo: "Cô đi chăn bò?"
Thế là cô vợ thẹn thò
Cột bò thật chặt. Giết cho khỏi
phiền!
*
Chồng tuy bị giết ba phen
Vẫn còn vương vấn, chồng bèn đầu
thai
Lần này thành cậu con trai
Vợ sinh ra cậu mừng hoài chẳng thôi.
Cậu trai góp mặt với đời
Kiếp xưa hằn dấu in nơi tâm hồn
Nhớ bao đau khổ dập dồn
Cậu làm khó mẹ, ẵm bồng chẳng cho,
Chỉ ưng ông nội chăm lo
Buồn vui khuya sớm, đói no tháng
ngày.
*
Bốn mùa lần lượt vần xoay
Trẻ kia biết nói, giờ đây lớn rồi,
Một hôm thuật hết đầu đuôi
Bao nhiêu tiền kiếp từ thời xa xưa,
Nghẹn ngào nhìn nội khẽ thưa:
"Nó đâu là mẹ! Là thù đấy thôi!
Lòng gian ác, máu tanh hôi
Xúi người hiểm độc, sống đời loạn
luân!"
*
Nội nghe kinh ngạc vô ngần
Gia đình địa ngục cõi trần chẳng sai!
Chuyện tình đẫm máu bi ai
Chao ơi tham ái hại người khổ thay!
Ông ôm cháu nói: "Từ đây
Chúng mình hãy bỏ chốn này ra đi
Cháu đừng buồn nữa làm chi
Ta tìm cửa Phật xin về nương thân!"
*
Thời gian trôi! Một mùa Xuân
Trong ngôi
chùa nọ ở gần rừng hoa
Người ta thấy một tăng già
Sống cùng chú tiểu thật là bình an!
Chuông chùa thánh thót ngân vang
Như xua nỗi khổ trần gian tràn trề
Vén màn tăm tối u mê
Thênh thang tịnh độ đường về thơm
hương.
(phỏng theo bản văn xuôi
của Thông Kham)
(9)
Ngày gặp
phụ vương
Xưa rời cung điện ra đi
Giờ đây thành đạo trở về thăm Cha
Hai mươi năm thoáng trôi qua
Quê hương Đức Phật Thích Ca đón
người
Ca Tỳ La Vệ xanh tươi
Vua Cha Tịnh Phạn mừng vui vô cùng
Cả nhân dân, lẫn hoàng cung
Cùng nhau sửa soạn tưng bừng thiết
tha.
*
Một bình bát, một cà sa
Dạt dào đức độ, bao la nhân từ
Phật thăm quê dấu yêu xưa
Rộn ràng đất nước sang mùa hoan ca
Cảm thông đến cả muôn hoa
Đất trời, cây cỏ gần xa đón chào
Mọi người cảm động biết bao,
Nhà Vua thỉnh Phật cùng vào hoàng
cung.
Chiều về trong cảnh vui chung
Phật bèn thuyết pháp chỉ đường chúng
sanh.
*
Nhà Vua đảnh lễ chân thành
Hỏi thăm phương pháp tu hành cho mau
Để mong giải thoát khổ đau
Sinh lão bệnh tử tiếp nhau xoay vần.
Phật bùi ngùi ngắm phụ thân
Chân run, đầu bạc, da nhăn, dáng gầy
Còn đâu như thuở trước đây
Đế Vương oanh liệt tràn đầy hiên
ngang,
Đỡ Vua lên ngự ngai vàng
Ôn tồn Phật mới thưa rằng: "Từ xưa
Xuất gia thành đạo đến giờ
Như Lai thường bị người ta chê cười
Bị phường ngoại đạo nhiều lời
Chê rằng bất hiếu, bỏ rơi gia đình."
*
"Như Lai quyết chí riêng mình
Chẳng theo chữ hiếu thường tình làm
chi
Nên đi tìm món quà gì
Thật là quý hóa dâng về phụ thân
Và ban cho khắp nhân dân,
Đó là giải đáp về thân phận người
Phụ thân vừa mới hỏi thôi!"
Tiếp theo Phật nói: "Ở đời ngẫm ra
Vô thường vạn vật quanh ta
Công danh như bọt nước sa đầu ghềnh
Tình như mây nổi bồng bềnh
Còn như tuổi trẻ trôi nhanh xuân thì
Như làn điện chớp khác chi
Chúng sanh không hiểu chút gì! Đáng
thương!
Bám theo những cái vô thường
Mà quên Phật tánh sẵn vương trong
người"
*
"Chúng sanh Phật tánh sẵn rồi
Khéo tu thành Phật trong thời tương
lai.
Tu nhiều phương pháp lắm thay
Pháp môn 'Niệm Phật' là hay mọi
đường
Rất công hiệu, rất dễ dàng
Chí tâm niệm Phật, Tây Phương thác
về
Là nơi hạnh phúc muôn bề
Là nơi Cực Lạc tràn trề an vui."
*
"A Di Đà Phật một thời
Lúc tu phát nguyện: 'Ai người thành
tâm
Niệm danh ta thật chuyên cần,
Xin về Cực Lạc mười phần cầu mong,
Sau này đến lúc lâm chung
Thác về Cực Lạc vô cùng sướng thay!
Nếu không đạt được điều này
Nguyện thề Chánh Giác ta đây không
thành!'
*
Mong Vua
cha và chúng sanh
Pháp môn 'Niệm Phật' thi hành cho
chuyên
Sẽ mau
trút hết muộn phiền
Sinh lão bệnh tử triền miên chẳng
còn!"
(phỏng theo bản văn xuôi
của Thích Nữ Cát Tường)
(10)
Tinh tấn vì Đạo
Tại nơi
tịnh xá Trúc Lâm
Thành Ba La Nại, mùa Xuân đã về
Đất trời tĩnh lặng bốn bề
Muôn hoa phô sắc sum suê trên cành
Đàn chim vui hót lượn quanh
Hương xuân phảng phất bên mành ngất
ngây.
Thế Tôn an
tọa nơi đây
Nhưng nhìn thấy cảnh đọa đầy phương
xa
Dân tình khốn khổ kêu ca
Dưới quyền của Kế Hoa Đà hại dân
Vừa tàn ác, lại bất nhân
Khiến cho đất nước muôn phần tang
thương.
Tâm từ tỏa
ngát muôn phương
Thế Tôn tìm cách cứu hàng chúng sinh
Cử người thay mặt cho mình
Đến nơi giáo hóa, chân tình giúp dân.
*
Trong hàng đệ tử thiết thân
Chẳng nề gian khổ, mười phần thiết
tha
Có tôn giả Phú Lâu Na
Cử làm sứ giả thật là thuận duyên,
Phú Lâu Na nhận lời liền
Nguyện đem chánh pháp đi truyền bá
ngay.
Thế Tôn
hỏi: "Đất nước này
Đã nhiều độc ác, lại đầy tàn hung
Cần nhiều can đảm vô cùng
Mới mong trải được tấm lòng từ bi?"
Phú Lâu Na: "Con ngại chi
Đương đầu thử thách nguyện đi giúp
đời!"
*
- "Nếu người chửi mắng nặng lời?"
- "Con coi như món quà người tặng
thôi
Quà không nhận, mình trả lui
Lòng thời thanh thản, an vui, chẳng
phiền,
Người ta
như vậy còn hiền
Không dìm con chết đuối liền! Cũng
may!"
*
- "Nếu người dìm xuống nước ngay?"
- "Con coi như họ còn đầy từ tâm
Lại thêm tối dạ vô ngần
Vì không ném đá máu tuôn trên đầu!"
- "Nếu người độc ác bảo nhau
Đầu ngươi ném đá. Tính sao bây giờ?"
- " Bạch Thế Tôn! Họ còn khờ
Chưa mang gậy gộc ra mà đập con!"
*
- "Nếu người dùng gậy đánh luôn?"
- "Con cho như thế vẫn còn là may
Không giam giữ, chẳng tù đày
Con đường truyền Đạo còn đầy tự do!"
*
- "Nếu người tìm cách bỏ tù
Họ giam ngươi lại không cho ra ngoài?"
- "Thưa rằng họ vẫn tốt thay!
Vì con sẽ có nhiều ngày tu thân
Thảnh thơi
tĩnh dưỡng tinh thần
Luyện nung ý chí thêm phần kiên
trinh!"
*
- "Nếu người hại đến thân mình
Lấy gươm đâm chém mặc tình chẳng
nương?"
- "Thưa rằng họ vẫn còn thương!
Con không bị giết! Còn đường tương
lai!"
*
- "Nếu người ta giết thẳng tay?"
- "Bạch Thế Tôn! Họ vẫn đầy từ tâm,
Giúp con giải thoát tấm thân
Một đời giả tạm, muôn phần khổ đau
Đường tu thành quả cho mau
Chứng Vô Thượng Giác! Đạo mầu nở hoa!"
*
Nghe xong lời Phú Lâu Na
Thế Tôn khen ngợi: "Thật là tuyệt
hay!
Ngươi đầy ý chí mạnh thay
Nêu cao chân lý thân này coi khinh
Xứng danh đệ tử trung trinh
Thay ta giáo hóa chúng sinh giúp đời
Giương cao ngọn đuốc tuyệt vời
Nước phương xa đó đến nơi soi đường
Đạo vàng trải rộng tình thương
Gieo mầm giải thoát, ươm hương an
lành!"
Cúi đầu
đảnh lễ tâm thành
Vâng lời Phật dạy, nhiệt tình ra đi
Bước chân
in dấu từ bi
Phú Lâu Na quyết thực thi lời Ngài
Dù bao gian khổ trần ai
Đóng vai sứ giả Như Lai cho tròn...
(phỏng theo bản văn xuôi
của Thiện Bình)
(11)
Bớ người
ta!
Ăn cướp!
Thuở xưa khi mới xuất gia
Ngài Xá Lợi Phất ở nhà còn em
Một trai, một gái lành hiền
Tiếc thay bà Mẹ cửa Thiền chẳng tin.
*
Sợ em trai lúc đủ duyên
Xuất gia sẽ bị Mẹ hiền cản ngăn
Ngài bèn căn dặn Chư Tăng
Xin vui lòng nhận, khó khăn chớ nề!
*
Thời gian thấm thoắt trôi đi
Em trai nay lớn. Mẹ thì lo âu
Sợ con nối gót anh đầu
Bỏ nhà theo ánh đạo mầu Thích Ca,
Mẹ lo cưới vợ về nhà
Em trai chắc hẳn xuất gia hết đường.
*
Rước dâu hôm đó rộn ràng,
Lễ nghi, phong tục xóm làng đặt ra
Chọn người tuổi tác đã già
Vợ chồng đầy đủ, cửa nhà ấm êm
Đứng ra xối nước lên trên
Đôi tay dâu, rể lấy hên bước đầu;
Chọn người nào khó gì đâu
Đó là Bà ngoại cô dâu sẵn rồi,
Bà làm lễ chúc lứa đôi:
"Sống chung hạnh phúc suốt đời bên
nhau
Đến long răng, đến bạc đầu
Như Bà các cháu, khác đâu chút gì!"
*
Rể nhìn dâu đẹp đứng kia
Xinh tươi nhan sắc, tràn trề tuổi
xuân,
Nhìn qua Bà ngoại ngồi gần
Thân già, tóc bạc, da nhăn, lưng
còng
Răng không còn, mắt hết trong
Khiến chàng suy nghĩ mà lòng xốn
xang:
"Ôi thời gian thật phũ phàng
Bà xưa cũng đẹp như nàng dâu kia
Rồi đây nàng có khác chi
Tàn đi sắc nước, mất đi hương trời!
Chẳng gì tồn tại trên đời
Đẹp tươi rồi cũng một thời qua mau
Còn gì thú vị nữa đâu
Anh mình thật khéo đã mau tìm đường
Tới bờ giải thoát thơm hương
Nương nhờ Cửa Phật, nêu gương cho
mình!"
*
Chẳng còn muốn lập gia đình
Phát tâm chỉ muốn tu hành theo Anh
Rể kia nghĩ kế tinh ranh
Trên đường hai họ linh đình rước dâu
Chàng bèn ôm bụng kêu đau
Xin ngừng giải quyết. Trước sau
nhiều lần.
Mẹ vô tình tưởng chuyện cần
Tưởng con ăn uống có phần bất an
Nên ra lệnh cho cả đoàn
Rước dâu về trước. Để chàng tự do
Về theo sau, chớ âu lo
Đừng chờ, đừng đợi khiến cho muộn
màng.
*
Thật là dịp quý như vàng!
Chàng mừng, chạy thẳng qua làng kế
bên
Vào Chùa xin xuất gia liền,
Chư Tăng không nhận, cửa Thiền chẳng
dung
Vì theo luật Đức Thế Tôn
Đi tu cần sự thuận lòng mẹ cha.
Chàng năn nỉ rất thiết tha
Hồi lâu chẳng được bèn la vang trời:
"Bớ người ta! Cướp tới nơi!
Cướp đi của báu của tôi đây này!"
Chư Tăng chặn hỏi: "Im ngay!
Nơi đây cửa Phật, ban ngày, cướp đâu?"
*
Chàng bèn quỳ lạy thật mau
Một lòng thành khẩn cúi đầu khẽ thưa:
"Bạch Chư Tăng! Vốn từ xưa
Luân hồi sanh tử con vừa trải qua
Bọn Ma Vương chúng chẳng tha
Duyên lành chúng cướp biết là bao
nhiêu
Tử thần cũng sẽ đến theo
Cướp đi sinh mạng bọt bèo của con
Thế là cơ hội chẳng còn
Buồn đau đời trước, héo hon kiếp này
Làm sao còn có duyên may
Tìm nương cửa Phật ngát đầy thơm
hương
Hương chân lý tỏa muôn phương
Và hương giải thoát đưa đường chúng
sanh!"
*
Chư Tăng nghe rõ ngọn ngành
Hỏi ra mới biết rõ anh của chàng
Là Xá Lợi Phất thân thương
Đã từng căn dặn mở đường cho em
Xuất gia vào lúc đủ duyên,
Cả chùa bèn chấp nhận liền. Vui thay!
Vừng dương rực chiếu cỏ cây
Đón người thoát tục từ đây tu hành.
(phỏng theo bản văn xuôi
của Thông Kham)
(12)
Món nợ
truyền kiếp
Hồi xưa trong cánh rừng bên
Họa mi làm tổ ở trên cây đào
Hàng ngày Chim hót ngọt ngào
Véo von ca tụng trăng sao đất trời
Gốc cây phía dưới thảnh thơi
Có chàng Rắn nọ nằm chơi, lành hiền
Nghe Chim hót, Rắn mê liền
Đôi bên kết bạn ngày thêm mặn nồng.
Hồi xưa loài vật nói chung
Trời sinh một mắt để dùng mà thôi.
*
Một hôm Bướm ghé qua chơi
Báo tin đám cưới sẽ mời Chim đi,
Mong rằng tiếng hót họa mi
Giúp cho đôi cánh bướm kia nhịp
nhàng
Múa may uyển chuyển dịu dàng
Thêm phần khởi sắc cho bàn tiệc hoa.
*
Chim mừng, nhưng lại lo xa
Sợ rằng tiệc cưới người ta chê mình
Lông không đẹp, dáng chẳng xinh
So cùng anh Bướm đa tình lẳng lơ.
Thở dài than ngắn hàng giờ
Chim bay tìm Rắn, trông chờ ý hay.
Rắn khuyên: "Yên chí! Đi ngay!
Giọng anh quyến rũ đắm say tuyệt vời
Bà con mê mẩn mất rồi
Không còn để ý đến người anh đâu!"
*
Cúi đầu ngẫm nghĩ hồi lâu
Mơ màng Chim nói: "Tôi cầu có thêm
Một con mắt đẹp dịu hiền
Thành hai con mắt thêm duyên mặn mà
Bà con chú ý thêm ra,
Anh cho mượn mắt thật là quý thay
Mượn đi ăn cưới một ngày
Anh nằm quanh gốc cây này nghỉ ngơi
Tiệc xong trả lại anh rồi
Mình thân nhau quá! Giúp tôi! Bạn
hiền!"
Thoạt tiên Rắn chẳng chịu liền
Họa mi nài nỉ, van xin đủ điều
Rắn ta cảm động xuôi chiều
Hứa cho mượn mắt vì xiêu lòng rồi!
*
Đến ngày tiệc cưới đẹp trời
Mượn thêm một mắt, nhìn đời đẹp thêm
Chim vui, chải chuốt làm duyên
Điểm trang óng mượt xong liền bay đi.
Rắn nằm ẩn gốc cây kia
Mắt mù tăm tối nên chi rụt rè.
*
Tiệc tùng đám cưới thỏa thê
Khách vui cùng Bướm, không hề hỏi
Chim
Đến khi Chim được mời lên
Trổ tài ca hát êm đềm du dương
Mọi người thán phục giọng vàng
Cùng nhau xúm lại rộn ràng ngợi khen,
Khen thêm lông đẹp như tiên
Khen đôi mắt lạ, dịu hiền như nhung.
Lời qua tiếng lại tưng bừng
Chim nghe ca tụng vui mừng, ba hoa:
"Trời sinh tôi khác người ta
Mắt nguyên một cặp thật là mộng mơ,
Giọng thời quyến rũ vang đưa
Giúp cho thiên hạ được nhờ biết bao
Rắn mù kia dưới gốc đào
Chán đời. Muốn chết. Nghe vào mê
ngay
Tôi an ủi Rắn hàng ngày
Giải sầu bằng giọng hót hay giúp
người
Lại bay đi khắp mọi nơi
Kiếm về lương thực giúp hoài cho ăn!"
Chim nói khoác, khách phục lăn
Khen lòng hào phóng, khen tâm nhân
từ.
*
Tiệc tàn. Theo cánh gió đưa
Chim ôm danh vọng say sưa bay về,
Rắn nằm cuộn dưới trăng thề
Mù lòa, sợ hãi, yên bề ngủ đây
Chim không đánh thức Rắn ngay
Nghĩ mai trả lại mắt này được thôi!
*
Chim bay lên tổ nằm chơi
Suy tư trằn trọc rối bời tâm can:
"Ta giờ danh vọng vẻ vang
Có đôi mắt đẹp, giọng vàng, từ tâm
Mọi người thán phục vô ngần
Ngày mai trả mắt lỡ làng tiếng tăm,
Rắn kia dưới gốc cây nằm
Chỉ bò quanh quẩn có cần mắt đâu!"
Thế là tội lỗi hố sâu
Kéo Chim phản bạn lao đầu xuống đây,
Họa mi dời tổ đi ngay
Đêm khuya lén lút khẽ bay xa rừng.
*
Rắn mù tội nghiệp vô cùng
Bò quanh dò dẫm truy lùng họa mi
Nghe Chim hót, vội bò đi
Muốn đòi cho được mắt về mới thôi
Tiếc thay thấy Rắn tới nơi
Chim kia bay trốn mất rồi còn chi.
*
Một đêm Chim ngủ say mê
Giật mình tỉnh giấc thấy kề cạnh bên
Lắc lư đầu Rắn như điên
Chim ta sợ hãi la lên kinh hoàng
Bay đi trốn vội trốn vàng,
Kể từ đêm đó hoang mang trong lòng
Chẳng còn say ngủ giấc nồng
Chẳng còn yên tĩnh tâm hồn như xưa.
Những mùa lạnh lẽo gió mưa
Rắn thường sợ lạnh chẳng ưa ra ngoài
Chim yên, ngủ một giấc dài,
Nhưng mùa Xuân đến đất trời ấm êm
Chim đành bay hót liên miên
Xua cơn buồn ngủ, suốt đêm canh
chừng.
*
Đêm Xuân rừng núi chập chùng
Họa mi tấu khúc vang lừng vui tươi
Tiếng Chim
bay bổng tuyệt vời
Như mang hạnh phúc cho người trần
gian,
Buồn thay hạnh phúc chóng tàn
Mong manh sương khói vì mang nỗi
niềm
Thoáng vương hối hận, ưu phiền:
"Lòng tham nổi dậy, tâm hiền mất đi!".
(phỏng theo bản văn xuôi
của Bảo Liên)
(13)
Con
trâu
Bác nông phu vác cày lên
Giắt trâu thong thả đi bên ruộng
đồng
Trong lòng sung sướng vô cùng
Được mùa lúa tốt vui chung năm này.
*
Màn sương vén nhẹ đó đây
Vừng đông ló dạng chân mây mỹ miều
Cánh đồng màu mỡ phì nhiêu
Trải dài xa tắp uốn theo chân đồi
Lùa trâu xuống ruộng, Bác vui
Lấy chân ấn mạnh lên nơi lưỡi cày
Trâu già vẫn kéo khỏe thay
Đất màu xẻ rãnh chia hai lượn vòng
Đùn lên cao, uốn cong cong
Trông như sóng lượn mặt sông dập
dình
Như thuyền rẽ nước lướt nhanh,
Trâu già giúp cả gia đình nông dân
Mỗi ngày khá giả làm ăn
Nhìn trâu trìu mến Bác thầm cám ơn,
Đôi khi tiếc việc ham công
Cả hai phí sức ngoài đồng biết bao.
*
Mặt trời giờ đã lên cao
Nắng gay gắt rọi, gió xào xạc bay
Bỗng trời cuồn cuộn giăng mây
Cánh đồng tối sẫm phủ đầy gió mưa
Người và trâu vẫn cày bừa
Đồng lao cộng khổ chờ mùa đẹp sang.
*
Đến khi trời tạnh mây quang
Nhà nông mệt mỏi vội vàng nghỉ tay
Tìm vào bóng mát nằm ngay
Ngả lưng đánh một giấc say đã đời.
*
Một con cọp đói trên đồi
Mon men đi xuống tìm mồi dưới nương
Trâu tuy
khổ nhọc trăm đường
Sức tàn, lực kiệt vẫn thương chủ
mình
Chạy bay lại cứu nhiệt tình
Gặp trâu hung dữ cọp đành bỏ đi.
*
Nhà nông chợt tỉnh cơn mê
Tưởng lầm trâu mệt nên chi húc mình
Thế là nổi trận lôi đình
Bẻ cây rượt đánh. Tội tình chú trâu
Ba chân bốn cẳng chạy mau
Tới khi chủ mệt, gục đầu gốc cây
Ru hồn vào giấc ngủ say,
Trâu ngừng chân thở, thương thay
thân mình!
*
Cọp trong bụi rậm vẫn rình
Lại mon men xuống, mắt tinh liếc mồi
Trâu nhìn cọp sắp vồ người
Vội quên đi những vết roi trên mình
Lòng can đảm, dạ trung thành
Lao vào cứu chủ, phủ nhanh che người
Cọp kia thấy khó ăn rồi
Bỏ đi về phía núi đồi thẳm sâu.
*
Nhà nông say ngủ hay đâu
Giật mình tỉnh dậy tưởng trâu đè
mình
Tưởng trâu hãm hại. Thất kinh!
Vác cây tới tấp nỡ đành quất trâu
Im lìm trâu chịu đớn đau
Hai hàng lệ tủi, lệ sầu tuôn rơi.
*
Vừa khi Đức Phật tới nơi
Biết trâu cứu khổ, biết người nghi
oan
Ngài bèn bước đến cản ngăn
Đưa tay xoa nhẹ vết hằn lưng trâu
Xoa lằn roi rớm máu đầu
Ghé tai trâu nói đôi câu ôn tồn:
"Ta đây biết nỗi lòng con
Ta từng bị vậy. Chớ buồn làm chi!
Ta từng đau khổ ê chề
Nỗi niềm chua chát khác chi cảnh này"
*
"Con ơi! cũng chính ta đây
Vì thương nhân loại đọa đầy khổ đau
Ra đời tỏa ánh đạo mầu
Rắp tâm xoa dịu nỗi sầu thế nhân
Vậy mà nhiều kẻ hiểu lầm
Lắm phen chửi bới, bao lần cản ngăn
Phá ta, gây chuyện khó khăn
Ta đâu nản chí chùn chân bao giờ
Chỉ khi nào bản thân ta
Không tròn phận sự mới là đáng chê
Nếu không mang lợi ích chi
Không mang an lạc chút gì cho ai
Mới là đáng nhục mà thôi
Con nên tiếp tục giúp người chủ đây!"
*
Phật quay qua phía người này
Chỉ vào vết cọp in đầy xung quanh,
Chuyện trâu cứu chủ trung thành
Đầu đuôi kể lại ngọn ngành trước sau.
*
Nhà nông hối hận lòng đau
Ôm trâu nức nở, cúi đầu ăn năn
Đồi xa rực rỡ ánh dương
Phật bèn từ giã lên đường khoan thai
Nẻo về tịnh xá còn dài
Người và trâu mắt u hoài nhìn theo.
(phỏng theo bản văn xuôi
của Châu Đức)
(14)
Ngọc
báu
trong áo
Thuở xưa có một thanh niên
Tính tình hiếu khách, khắp miền kết
giao
Nhà giàu, con đại phú hào
Bạc tiền, của cải kể sao cho vừa.
Chuyện làm ăn chàng chẳng ưa
Chỉ vui họp bạn, say sưa qua ngày.
*
Năm hai mươi tuổi buồn thay
Cha chàng bệnh nặng không may qua
đời
Lâu nay chàng chỉ rong chơi
Làm ăn buôn bán có đời nào hay,
Gia tài chắp cánh dần bay
Ngoảnh đi ngoảnh lại trắng tay mất
rồi
Đành lê bước khắp phương trời
Tìm thăm bạn cũ từ thời xa xưa.
Người tiếp
đón, kẻ tiễn đưa
Tràn đầy tình nghĩa, dư thừa thủy
chung
Nhưng chàng đi khắp các vùng
Lòng riêng tự ái chẳng dừng chân lâu
Ghé thăm chỉ một lần đầu
Rồi không trở lại tìm nhau sợ phiền.
*
Một ngày đói khổ triền miên
Sức tàn, lực kiệt giữa miền xa xăm
Chàng bèn lê bước ghé thăm
Một người bạn cũ lâu năm thân tình,
Bạn chàng tiếp đón nhiệt thành
Tiệc tùng ăn uống linh đình cùng
nhau
Vui buồn tâm sự trước sau
Thăng trầm cuộc sống, khổ đau trường
đời
Im lìm chàng chẳng hé lời
Dấu ngày khốn khổ, dấu thời tàn phai
Dù cho dáng vẻ bề ngoài
Bần cùng lộ rõ, dấu ai dễ nào.
*
Một chiều uống rượu vườn đào
Đôi bên chủ khách rượu vào lời ra
Cùng nhau than thở gần xa:
"Nhân tình thế thái sao mà chán thay!"
Vơi đầy cạn chén mau say
Bao nhiêu tâm sự trút đầy theo men
Chẳng bao lâu chàng say mèm
Bạn dìu vào ngủ. Ngồi bên trông
chừng
Ngắm chàng thấy vẻ bần cùng
Nhớ ơn thuở trước đã từng giúp nhau
Giờ mình hưởng cảnh sang giàu
Đền ơn, giúp bạn qua cầu gian truân.
*
Biết chàng tự ái vô cùng
Nếu công khai giúp chàng không nhận
nào
Chủ nhà lặng lẽ đi vào
Nghĩ suy tìm cách khéo sao giúp
người
Phòng riêng mở tủ tìm tòi
Chọn viên ngọc quý, hiếm hoi, đắt
tiền
Khâu vào gấu áo bạn hiền:
"Ngọc này giúp sống bình yên trọn
đời.!"
*
Hôm sau vừa lúc sáng trời
Anh chàng thức dậy ngỏ lời biệt ly
Bạn dù giữ, vẫn ra đi
Nào đâu ở lại làm chi thêm phiền.
Kể từ khi đó triền miên
Giang hồ lưu lạc khắp miền đặt chân
Màn trời chiếu đất lê thân
Lang thang cực khổ kiếm ăn qua ngày.
Một hôm lạc bước chốn này
Tìm nhà trưởng giả dừng đây xin làm
Đổ mồ hôi, góp sức tàn
Kiếm ngày hai bữa vô vàn xót xa.
*
Một hôm có khách ghé nhà
Phú ông niềm nở chạy ra đón chào,
Chàng làm công ngạc nhiên sao
Nhận ra bạn cũ vườn đào thân thương.
Khách xa sửng sốt vô cùng
Hỏi chàng: "Sao lại ra nông nỗi này?
Hai năm gặp gỡ trước đây
Giúp anh ngọc quý, sao nay vẫn nghèo
Vẫn tang thương, vẫn tiêu điều
Hay là ngọc quý mất tiêu chốn nào
Thử tìm gấu áo xem sao?"
Anh chàng nghe nói ngỡ nào giấc mơ
Sờ vào gấu áo đâu ngờ
Ngọc kia còn đó sẵn chờ chàng thôi
Nghẹn ngào chàng khẽ thốt lời:
"Bấy lâu mê muội sống đời ngu si
Ngọc trong tay chẳng biết gì
Để rồi khổ mãi! Trách chi Phật, Trời!
U minh che lấp trí người
Khùng điên hạng nhất trên đời là tôi!"
*
Từ lâu Phật đã dạy rồi:
"Chúng sanh Phật tánh sẵn nơi thân
này,
Tương lai thành Phật một ngày
Riêng ta là Phật giờ nay đã thành.
Chúng sanh
tu khéo tâm mình
Tương lai cũng sẽ trở thành Phật
thôi!"
(phỏng theo bản văn xuôi
của Thích Tâm Thiện)
(15)
Người mù sờ voi
Thuở xưa có một Quốc Vương
Tên là Cảnh Diệp dễ thương, hiền hòa
Chăm lo dân chúng nước nhà
Nhân từ, thuần hậu, gần xa mến Người
Người đem Phật pháp dạy đời
Cho nên thời đó khắp nơi an bình
Ngoài dân chúng, trong triều đình
Đạo mầu nhuần thấm, nghĩa tình chứa
chan.
*
Tiếc thay bên cạnh ngai vàng
Vẫn còn vài vị đại thần kém may
Tôn thờ ngoại đạo mê say
Luôn gieo mâu thuẫn, mãi gây bất hòa,
Quốc Vương lòng dạ xót xa
Nghĩ suy tìm cách vạch ra lỗi lầm
Mong sao hoán cải thành phần
Còn xa Cửa Phật, chưa gần Thích Ca.
*
Một hôm lệnh Quốc Vương ra
Ai mà bị tật mù lòa bẩm sinh
Đại thần trong chốn triều đình
Phải ra công kiếm, dẫn trình quốc
vương.
Các quan kiếm khắp xóm làng
Gom về một đám người mang tật mù
Dắt nhau cùng bước lần mò
Tay khua gậy trúc, chân dò lối đi.
*
Mọi người chẳng rõ chuyện chi
Vua cười khẽ nói: "Có gì lạ đâu,
Những người mù đã từ lâu
Con voi chẳng biết đuôi đầu ra sao
Đưa voi cho họ sờ vào
Để xem họ tả thế nào mà thôi!
Hãy khuyên họ cố tranh tài
Ai mà tả đúng Trẫm thời thưởng cho!".
*
Vui thay cả đám người mù
Chuồng voi gần đó được đưa ngay vào
Kềm voi kỹ lưỡng trước sau
An toàn, chắc chắn. Đua nhau mà sờ!
Chàng nào cũng nghĩ như mơ:
"Xưa nay mình có bao giờ sai đâu
Tay ta sờ giỏi hàng đầu
Luôn luôn chính xác, từ lâu tinh
tường!".
Sờ voi xong họ vui mừng
Kéo nhau trở lại hoàng cung tranh
tài.
*
Người sờ đúng cái vòi dài
Nói voi giống chiếu nhà ai cuốn tròn,
Người sờ phải cái ngà thon
Nói voi giống chiếc sừng non trâu
làng,
Người sờ tai, cãi oang oang:
"Con voi giống cái quạt nan mùa hè
Quạt sao mát gớm mát ghê!".
Chàng mù kế tiếp vội chê mọi người
Hông voi sờ đúng tận nơi
Chàng bèn lên tiếng: "Voi thời khác
chi
Bức tường dài, lại phẳng lì
Chính tay tôi đã ôm ghì nó đây!".
Người sờ chân nói:" Chán thay!
Các anh trật hết! Voi này chẳng qua
Giống như một cái cột nhà
Tôi đây ôm thử khó mà nâng lên!"
Người sờ đuôi vội cãi liền:
"Các anh thật đúng những tên... mù
lòa,
Con voi giống chổi quét nhà
Tôi cầm, tôi nắm, tôi chà hồi lâu!".
*
Thế là cả đám gây nhau
Chàng nào cũng nghĩ mình đâu có lầm!
Nói nhao nhao, cãi rầm rầm
Gậy khua lên tưởng như gần phang
nhau.
Vua, quan kẻ trước người sau
Nhìn vào hoạt cảnh tránh đâu khỏi
cười,
Quốc Vương nói với mọi người:
"Các khanh thấy đó! Trò đời khác
chi!
Chỉ riêng hình dáng voi kia
Người mù nào có biết gì rõ đâu
Vậy mà xúm lại cãi nhau
Nghĩ mình tài giỏi hàng đầu kém ai!"
*
"Trong triều đình cũng vậy thôi
Tà ma ngoại đạo lắm người vẫn theo
Tôn thờ chủ nghĩa, giáo điều
Với bao học thuyết mang nhiều lầm
sai,
Chỉ hay một, chẳng biết hai
Mười phần chân lý nào ai tỏ tường!
Giữa vùng ánh Đạo thênh thang
Chỉ riêng Đức Phật vô vàn kính yêu
Là người
giác ngộ mọi điều
Dạy ta chân lý cao siêu nhiệm mầu!"
*
Các quan hổ thẹn cúi đầu
Kể từ khi đó rủ nhau tu hành
Phụng thờ
Tam Bảo chân thành
Ước mong thoát kiếp tử sanh luân
hồi!"
(phỏng theo bản văn xuôi
của Hoàng Minh)
(16)
Một người
nghèo lạ
Chàng Tu Lại rất là nghèo
Gia tài chỉ có Mẹ yêu đã già
Không tiền bạc, không cửa nhà
Lang thang nuôi Mẹ thật là hiếu thay!
*
Cứu người chết đuối một ngày
Người ta ơn nghĩa tặng ngay cho
chàng
Búa bằng sắt tốt vô vàn,
Chàng bèn đốn gỗ, tìm hang làm nhà
Tránh mưa nắng, tiện vào ra
Hàng ngày chặt củi mang qua chợ làng
Đổi thành vật dụng, thức ăn
Mang về nuôi Mẹ, lòng chàng an vui.
Trong nhà
hiếu đễ tuyệt vời
Ra ngoài giúp đỡ mọi người nhiệt tâm
Tiếng chàng nổi khắp xa gần
Oai danh tráng sĩ giúp dân trong
miền.
*
Người ta đặt thật nhiều tiền
Thuê chàng săn bắn thú trên non ngàn
Chàng bèn từ chối, chẳng màng
Đã quy y Phật tránh đường sát sinh
Thú rừng vì thế vây quanh
Muôn chim đua hót an lành ngoài
hang.
*
Tuần qua mưa gió phũ phàng
Hôm nay trời tạnh ánh quang tưng
bừng
Chàng mừng vác búa đi rừng
Chặt cây, lượm củi trong lòng sướng
vui,
Xa xa chợt thấy ba người
Ba cô thiếu nữ dạo chơi phía ngoài
Họ đi quên lại trâm cài
Nữ trang đắt giá bỏ rơi bên đường
Chàng cầm lên rồi vội vàng
Chạy theo trao lại các nàng của rơi.
*
Thế rồi một buổi sáng trời
Chàng đang mơ ngủ. Có người ghé thăm,
Đẹp như tiên, khẽ nói rằng
Chàng tìm của giúp cho nàng trước
đây
Nay nàng muốn tạ ơn này
Xin cùng gá nghĩa vui vầy bên nhau,
Nhà nàng của cải sang giàu
Mẹ cha đã
mất từ lâu lắm rồi
Chồng nàng cũng đã qua đời
Hai con còn nhỏ, nàng thời cô đơn,
Giọng nàng êm tựa suối ngàn
Như chim vui hót, như đàn êm ru
Nhưng chàng chợt tỉnh cơn mơ
Nghiêm trang khuyên nhủ: "Con thơ
hãy còn
Nàng về đoan chính nuôi con
Sao cho trọn tấm lòng son thờ chồng,
Ta lo chữ hiếu cho xong
Tuổi già sức yếu Mẹ mong cậy nhờ!"
Nghe lời khuyên đẹp vô bờ
Nàng tiên biến khỏi giấc mơ của
chàng.
*
Một hôm có kẻ biếu vàng
Nhờ chàng gian dối khai man đôi lời
Chàng bèn từ chối tức thời:
"Đã là Phật tử một đời chẳng tham
Điều gì phạm giới đừng làm
Không nên nói dối, ăn gian, tâm tà!"
*
Bao nhiêu sự việc vừa qua
Do tay sắp đặt của nhà Vua thôi
Vua A Dục muốn thử người
Nên sai cung nữ đến nơi dụ chàng.
Bạc không ham, sắc chẳng màng
Quy y giữ giới Đạo Vàng Thích Ca,
Tiếng người tráng sĩ bay xa
Gieo hương núi thẳm, nở hoa thị
thành
Nhà Vua đố kỵ, gian manh
Sai đao phủ đến rừng xanh giết chàng,
Chàng điềm nhiên khẽ nói rằng:
"Tôi đâu có tiếc tấm thân giả này
Hủy giùm tôi, tốt lắm thay
Chỉ thương Mẹ yếu rồi ai phụng thờ!"
Ngạc nhiên đao phủ sững sờ
Hỏi người bình thản bên bờ tử sinh:
"Ông không giận Vua thật tình?"
Ôn tồn chàng đáp: "Vua mình đáng
thương
Bao nhiêu nghiệp ác mãi vương
Cầu xin Đức Phật soi đường thiện tâm
Cho Vua và khắp muôn dân
Cùng nhau hồi hướng dưới chân Phật
đài!"
Tâm hồn đao phủ rạng ngời
Ôm đao quay vội về nơi triều đình
Đầu đuôi sự việc tâu trình
Khiến Vua A Dục thật tình ăn năn.
*
Tuần sau Vua đến tận hang
Chiêu hiền, đãi sĩ mời chàng về cung
Chăm lo giúp nước việc chung
Nhưng chàng từ chối, dửng dưng,
chẳng màng,
Nhà Vua lui tới mời chàng
Chàng quỳ thỉnh Mẹ lời vàng dạy con:
"Mẹ nghe khắp chốn nước non
Vua thời hà khắc đâu còn thương dân
Triều đình đầy những nịnh thần
Tham quan ô lại đa phần xấu xa
Oán hờn vang khắp mọi nhà
Luân thường đạo lý thật là đảo điên
Cho nên giặc giã khắp miền
Con ra giúp nước thuận duyên lúc này
Mang lời Phật dạy lâu nay
Hương thơm giáo lý gieo đầy khắp nơi
Lời vàng cảm hóa mọi người
Mong rằng đất nước hết thời khổ đau!"
*
Chàng Tu Lại khẽ cúi đầu
Nghe lời Mẹ dạy, trước sau tuân hành
Rời rừng núi, về thị thành
Mang tên "Quốc Bửu" Vua dành đặt cho
Hết lòng việc nước chăm lo
Khiến cho đời sống ấm no dân lành
Chàng đem Phật pháp tâm thành
Quân Vương cảm hóa, triều đình sửa
sang
Khắp nơi chói lọi ánh vàng
Tràn đầy an lạc, reo vang thanh bình
Vua theo Phật pháp nhiệt tình
Giờ đây
bỗng lại trở thành minh quân
Chỉ dùng đức độ trị dân
Trong ngoài cảm phục, xa gần ngợi
ca.
(phỏng theo bản văn xuôi
của Thể Quán)
(17)
Quả báo
Thuở xưa có một nàng dâu
Lẳng lơ, dâm đãng từ lâu trong làng
Ngoại tình nàng mãi mơ màng,
Mẹ chồng còn đó nên nàng âu lo,
Lập mưu, tính kế đắn đo
Làm sao trừ khử bà cho khỏi phiền.
Nàng dâu làm bộ lành hiền
Hết lòng hầu mẹ. Chồng liền cả tin
Trong lòng mừng rỡ vô biên
Nghĩ mình hiếu đễ nhất trên cõi đời.
*
Một ngày vợ khẽ lựa lời:
"Ta nên giúp mẹ thoát nơi bụi trần
Giúp bà siêu thoát linh hồn
Về vùng tiên cảnh hưởng muôn lộc
trời
Hưởng bao
hạnh phúc tuyệt vời
Vợ chồng ta mới là người con ngoan!"
*
Chồng tin vợ. Lầm kế gian.
Nhỏ to tính toán, cùng bàn: "Khó chi
Mình theo phương pháp Đạo kia
Đào hầm chất củi bốn bề hỏa thiêu
Thế là mẹ sẽ tiêu diêu
Về miền cực lạc bao nhiêu phước lành!"
Vợ chồng
vội vã thi hành
Bày ra yến tiệc mời quanh họ hàng,
Tiệc tàn, họ trở về làng
Chỉ còn lại mẹ. Anh chàng thành tâm
Mời bà ngồi xích lại gần
Hầm sâu, lửa đỏ xô chân mẹ vào.
Chàng con khờ khạo biết bao
Nghĩ rằng chắc mẹ trời cao thác về,
Nàng dâu gian ác hả hê
Vợ chồng hoan hỉ ra về cùng nhau.
*
Nào ngờ ở dưới hầm sâu
Có nơi khoảng trống lửa đâu dội vào
Mẹ rơi xuống đó, may sao!
Thân già sống sót xiết bao nhiệm mầu,
Bám cây leo khỏi hầm sâu
Gian nan thân xác, buồn đau cõi lòng
Leo lên vất vả vô cùng
Tới nơi khuya khoắt, một vùng tối
tăm
Đường về nhà quá xa xăm
Mẹ trèo lên nhánh cây nằm ẩn thân
Nghỉ đêm kín đáo vô ngần
Cây to rậm rạp nhiều tầng lá xanh.
*
Bỗng đâu có lũ gian manh
Vừa đi ăn trộm ở quanh trong vùng
Đến đây mỏi mệt tạm ngừng
Nằm lăn dưới gốc cây cùng nghỉ ngơi.
Mẹ la hoảng, tiếng động trời
Trộm kia đang ngủ, rụng rời hoảng
kinh
Thoát thân ôm của trốn nhanh
Bạc vàng rớt lại cũng đành bỏ rơi.
*
Qua đêm, tới lúc sáng trời
Mẹ leo cây xuống tìm nơi lối về
Chợt nhìn thấy của rơi kia
Bà bèn nhặt lấy rồi đi về nhà.
Nàng dâu thấy mẹ hiện ra
Trong lòng kinh hãi tưởng bà hiển
linh,
Anh chồng tưởng mẹ siêu sinh
Giờ đây trở lại thăm mình. Mừng thay!
Đón chào vồn vã nói ngay:
"Con nhờ có vợ chỉ bày cách thiêu
Chắc nay mẹ hưởng lộc nhiều
Con mừng đưa được mẹ yêu lên trời
Mừng nay mẹ ghé về chơi
Vợ con thật quả là người dâu ngoan!"
*
Mẹ nghe xong chợt bàng hoàng
Âm mưu hại mẹ do nàng dâu thôi!
Bà bèn nhỏ nhẹ đôi lời:
"Mẹ nay về được cõi trời nhờ dâu
Phép siêu thăng thật nhiệm màu!"
Bà moi trong túi đưa dâu bạc vàng:
"Ông bà con ở thiên đàng
Gửi con của cải mẹ mang giùm về
Ngọc ngà, châu báu ê hề
Mẹ thời yếu đuối chẳng bê được nhiều
Con nên làm phép hỏa thiêu
Về nơi tiên cảnh lấy nhiều của thêm!"
*
Nàng dâu nổi máu tham lên
Mê mờ con mắt, nghe liền tin ngay
Nhìn chồng khẽ nói mê say:
"Chàng cho phép thiếp mai này siêu
thăng
Hỏa thiêu giống mẹ của chàng
Thiếp về tiên cảnh sẽ mang được
nhiều
Bạc vàng của cải bao nhiêu
Thiếp mong gom hết ôm theo về nhà
Chúng mình thành đại phú gia
Cho đời nể mặt. Nghĩ mà sướng thay!"
*
Chồng nghe ưng ý theo ngay
Đào hầm, chất củi như ngày mẹ thiêu
Rồi âu yếm nói vợ yêu
Gieo mình lửa đỏ đúng theo phép mầu
Siêu thăng tiên cảnh cho mau
Kẻo ông bà đợi chờ lâu thêm phiền.
*
Ở đời quả báo theo liền
Hại người mưu độc trở nên hại mình
Nàng dâu
dâm đãng ngoại tình
Tham lam, gian ác nay đành bỏ thân.
(phỏng theo bản văn xuôi
trích: Gương Nhân Quả)
(18)
Cái lưỡi
không xương
Ngày xưa, ngày xửa, ngày xưa
Có ông Vua nọ vợ vừa chết đi
Trong lòng đau xót kể chi
Tình thương tất cả dồn về cho con
Một nàng công chúa còn son
Khiến Vua đỡ cảnh héo hon cung vàng,
Vua sinh ra mỗi mình nàng
Tươi vui, xinh đẹp, dịu dàng, dễ
thương.
*
Một ngày công chúa liệt giường
Ốm đau bệnh hoạn, hết đường thuốc
thang
Bao nhiêu thày thuốc tài năng
Ra công cứu chữa chẳng ăn thua gì;
Xanh xao, hốc hác, li bì
Nàng nằm cung cấm. Bệnh chi lạ đời?
*
Vua bèn triệu tập khắp nơi
Bao thày thuốc giỏi đón mời về cung
Họp bàn, tranh cãi tưng bừng
Trăm thày trăm ý nghe chừng khó xuôi
Cuối cùng giải pháp ra đời:
"Sữa sư tử cái chữa thời khỏi ngay!"
*
Chao ơi nghe khó khăn thay!
Nào đâu sư tử quanh đây mà tìm
Vua bèn truyền lệnh khắp miền
Ai tìm ra sữa Vua liền thưởng cho
Bổng nhiều, lộc lắm, chức to,
Bao người liều mạng nào lo sợ gì
Lùng sư tử, chấp gian nguy
Mong sao kiếm sữa đem về lập công.
*
Có chàng trai trẻ xóm Đông
Đã ham quan chức, lại mong bạc tiền
Nghe tin lặn lội đi liền
Rừng sâu núi thẳm cố tìm sữa kia,
Vài ngày sục sạo hiểm nguy
Gặp ngay sư tử đang đi một bầy
Theo về hang. Nghĩ kế hay
Trộn vào nước uống thuốc này ngủ
say,
Cả bầy sư tử lăn quay
Ngủ mê ngủ mệt suốt ngày mãi thôi
Chàng trai cứ việc thảnh thơi
Tìm sư tử cái, sữa thời nặn ra
Nặn xong ôm sữa về nhà
Thoát vùng nguy hiểm thật là êm ru!
*
Trên đường mang sữa dâng Vua
Gốc cây nghỉ mệt chàng vừa lơ mơ,
Có ngài La Hán bất ngờ
Đi ngang nghe tiếng tranh đua khoe
tài
Sáu giác quan của chàng trai
Tranh công kịch liệt cãi hoài cùng
nhau.
*
Đôi Tai: "Tôi chiếm công đầu
Tai không nghe rõ lệnh sao thi hành
Biết chi mà kiếm loanh quanh
Nghe Vua cần sữa ai rành hơn tôi?"
*
Hai Chân đạp đất trả lời:
"Tai nghe nhưng nếu chân người chẳng
đi
Hai chân này cứ đứng ỳ
Làm sao lấy sữa mang về cho Vua?"
*
Láo liên Mắt chẳng chịu thua:
"Các anh nói bậy! Chớ đùa với tôi!
Tai nghe. Chân bước. Đúng rồi
Mắt này nhắm lại, bỏ đời các anh!
Hố sâu lộn cổ bò quanh
Làm sao thấy sữa mà dành công đây?"
*
Cánh Tay gân guốc cãi ngay:
"Thiếu đi mười ngón tay này của ta
Làm sao vắt được sữa ra
Các anh đừng có ba hoa hợm mình!"
*
Từ đầu Lưỡi vẫn lặng thinh
Giờ đây nổi trận lôi đình hét vang:
"Im đi! Chớ có làm tàng!
Khinh người rồi chẳng ngó ngàng đến
ai
Tưởng ta đồ bỏ, hết xài
Rồi đây sẽ biết lưỡi oai vô cùng!"
*
Quả nhiên khi tới hoàng cung
Chàng trai dâng sữa, tay bưng ngang
đầu
Chợt Vua nghe Lưỡi trình tâu:
"Tưởng rằng sư tử ngờ đâu sữa lừa!"
Vua nghe Lưỡi nói bất ngờ
Đang mừng công chúa sắp nhờ thuốc
hay
Giờ đây giận giữ ra tay:
"Mang tên bịp bợm tới ngay pháp
trường
Chém đầu y để làm gương
Cả gan lừa gạt coi thường cả Vua!"
*
Chàng trai hết sức phân bua
Chẳng tin. Vua mắng: "Chớ đùa cùng
ta!"
May thay có vị quan già
Tâu rằng uống thử sữa là biết ngay
Bệnh nhân khỏi, là thuốc hay
Sữa do sư tử ta đây mong chờ
Nếu không khỏi, lúc bấy giờ
Chém đầu chẳng muộn, sẽ đưa pháp
trường.
*
Vua nghe hợp lý mọi đường
Truyền đưa bình sữa cho nàng con yêu
Uống xong bệnh giảm rất nhiều
Vài ngày mạnh khỏe, diễm kiều
như xưa.
Vị La Hán vào gặp Vua
Kể ra câu chuyện tranh đua bữa nào:
"Giác quan cãi lộn cùng nhau
Lưỡi kia lắt léo nên tâu hại người!"
Vua nay hiểu rõ đầu đuôi
Thưởng công hậu hĩnh chàng trai xóm
nghèo.
*
Phật từng dạy: "Các Tỳ Kheo
Hãy hòa
hợp lại cùng theo Đạo mầu
Như là nước, sữa hòa nhau
Như là ánh
sáng hòa bầu không gian!"
(phỏng theo bản văn xuôi
của Nguyên Cao)
(19)
Hòa Thượng Heo
Ngày xưa ở một ngôi chùa
Trụ trì là một thiền sư lâu đời
Thầy tu từ thuở thiếu thời
Cùng ngày với chú heo nuôi trong
chùa
Mọi người tuổi đạo đều thua
Cho nên Thầy cứ gọi đùa heo ta
Là "Heo Hòa Thượng" chùa nhà,
Heo ăn, heo ngủ thật là nhàn thay
Rồi heo bài tiết hàng ngày
Dùng làm phân bón vườn cây cho người.
*
Heo ăn mập mạp thảnh thơi
Không ngồi dậy nổi, nằm nơi góc
chuồng
Nhưng khi nghe vọng tiếng chuông
Dù cho mệt mỏi, đêm trường, canh
khuya
"Heo Hòa
Thượng" góc chuồng kia
Đầu luôn ngóc dậy hướng về chùa trên
Thiền sư hoan hỉ vô biên
Chỉ heo Thầy dạy: "Chớ nên coi
thường
Muôn loài Phật tánh rõ ràng
Súc sanh nào có khác chăng con người!".
*
Một hôm có khách tới chơi
Nhờ Thầy chút việc nên mời đi xa
Thầy dặn tăng chúng chùa nhà
Nếu "Heo Hòa Thượng" ông mà tịch đi
Thân ông từng miếng cắt chia
Biếu cho lối xóm cận kề gần đây!"
Dặn xong Thầy vội đi ngay,
Cả chùa ngẫm nghĩ: "Lời Thầy lạ thay!"
*
Nào ngờ mới có một ngày
Là "Heo Hòa Thượng" lăn quay lìa
trần
Cả chùa hết sức phân vân
Nếu theo Thầy dặn chia phần thịt ra
Sợ đời dị nghị gần xa
Tu hành giới luật chùa nhà chẳng
theo,
Sau khi
bàn luận đủ điều
Bèn đem chôn cất chú heo sau vườn
Thầy về sẽ sám hối luôn
Không làm đúng lệnh, chẳng tuân theo
lời.
*
Khi thiền sư về tới nơi
Thầy nghe rõ chuyện, thở dài kể ra
Rằng "Heo Hòa Thượng" chùa ta:
"Chỉ còn một kiếp cuối là xong xuôi
Qua cầu, giải thoát luân hồi
Tuy nhiên định nghiệp sẵn rồi tránh
sao
Kiếp này phải bị loạn đao
Phân thây nhiều mảnh dễ nào thoát
qua,
Cho nên muốn giúp ông ta
Sau khi ông chết cắt ra chia phần
Phát cho dân chúng ở gần
Đừng đem chôn dưới mộ phần làm chi
Bây giờ việc đã lỡ đi
Chắc 'Heo Hòa Thượng' lại về đầu
thai
Trả xong định nghiệp của Người
Để rồi mới thoát luân hồi khổ đau!".
Mọi người nghe kể buồn rầu
Trong lòng hối hận! Ngờ đâu sự tình!
Thiền sư an ủi: "Duyên lành
Thời gian thấm thoắt trôi nhanh
trong đời
Các con rồi gặp lại Người"
Cả chùa nghe nói ngậm ngùi, xót xa.
*
Tháng ngày lần lượt trôi qua
Hai mươi năm thoảng như là mơ thôi
Thiền sư giờ đã qua đời
Trụ trì chùa cũ có người lên thay.
Thế rồi bỗng tới một ngày
Có tin quan huyện vùng này lại thăm.
Huyện quan tuổi trẻ, tài năng
Vừa về nhậm chức một năm chưa tròn,
Quan vào lễ Phật chùa trong
Thắp nhang đảnh lễ một lòng thành
tâm
Rồi ra dạo khắp xa gần
Luyến lưu như thể cố nhân chùa nhà.
Những khi rảnh việc quan nha
Là quan huyện lại ghé qua thăm chùa
Tới lui thân mật chuyện trò
Dần dà duyên Đạo khiến cho đậm đà.
*
Thời gian thấm thoắt trôi xa
Một ngày tin dữ loan ra thình lình
Rằng quan bị triệu về kinh
Tội danh phản nghịch, triều đình
chẳng nương
Đem ra xử tại pháp trường
Phân thây nhiều mảnh làm gương cho
đời.
Cả chùa sửng sốt rụng rời
Ngậm ngùi thương xót tiếc người đạo
tâm.
Trụ trì buồn bã vô ngần
Vì cùng quan huyện kết thân lâu ngày.
*
Xưa kia ở tại chùa này
Nuôi "Heo Hòa Thượng" cũng tay trụ
trì
Chăm nom săn sóc mọi bề
Lo cho heo sống tới khi qua đời.
*
Thế rồi một buổi đẹp trời
Trụ trì ngồi ở một nơi tọa thiền
Chợt nghe vẳng tiếng dịu hiền
Dường như quan huyện hiện bên cạnh
ngài
Mỉm cười hòa nhã khoan thai
Âm thanh như gió thoảng ngoài bến mơ:
"Tôi 'Heo Hòa Thượng' ngày xưa
Tâm thành ghé đến tạ từ chùa đây
Từ nay xin vĩnh biệt Thầy
Tạ ơn tri ngộ lòng này riêng mang!"
Trụ trì dụi mắt bàng hoàng
Một trời
quá khứ thênh thang hiện về
Nhớ ra mọi chuyện xưa kia.
(phỏng theo bản văn xuôi của
Thích Nữ Trí Hải)
(20)
Cò
và Cua
Vườn Trúc Lâm buổi đẹp trời
Phật ngồi thuyết pháp, răn đời
chuyện hay:
*
Một trong
tiền kiếp trước đây
Ta là Thần ở trên cây cao vời
Cây to, mọc đã lâu đời
Giữa hai đầm nước ngay nơi ven rừng
Một đầm nhỏ, nước lưng chừng
Chàng Cua và lũ cá chung họp bầy,
Đầm kia rộng rãi đẹp thay
Lá sen phủ kín, nước đầy, xanh tươi.
Một năm
hạn hán khắp nơi
Nước trong đầm nhỏ bốc hơi cạn dần
Nhưng bên đầm lớn ở gần
Nước nhờ sen phủ mười phần còn
nguyên.
*
Cò kia đi dạo phía trên
Thấy bầy cá nhỏ Cò liền dừng chân
Trong lòng tính toán phân vân
Nghĩ mưu lừa cá, bắt dần lên ăn.
Cò bèn tỏ vẻ quan tâm
Nói cùng bầy cá: "Nước đầm mau vơi
Các em rồi chết khô thôi
Khổ thân! Tội nghiệp! Mau rời khỏi
đây!"
Cá nghe hoảng hốt cả bầy
Xin Cò tìm cách ra tay cứu mình.
Cò bèn lên giọng nghĩa tình:
"Đầm sen là chỗ an bình trú chân
Di cư qua đấy cũng gần
Mỏ dài anh giúp quắp dần từng em!"
Cua nghe vội vã la lên:
"Coi chừng kẻo mắc bẫy tên Cò này
Thật là chuyện lạ xưa nay
Giống Cò nào có thương bầy chúng ta
Đói lòng nó đến thôi mà!"
Cò bèn trổ giọng ba hoa nhân từ:
"Các em muốn rõ thực hư
Cử ngay đại diện anh đưa đi liền
Qua chơi cho biết đầm sen
Bơi xong thỏa thích anh đem trở về
Anh đây tử tế khỏi chê
Giúp người hoạn nạn có nề hà chi,
Các em chớ có hồ nghi
Thoát mau khỏi chốn hiểm nguy kịp
thời!"
Cá nghe,
bàn tán chọn người
Cá già được cử đi chơi thăm dò.
Cá già về, ca tụng Cò:
"Anh chàng thật tốt! Chớ lo ngại gì!
Đầm sen rộng rãi đẹp ghê
Bồng lai, tiên cảnh khó bề sánh
ngang!"
Thế là bầy cá vội vàng
Tranh nhau xin được dời sang đầm này.
Cuộc di cư
dễ dàng thay
Anh Cò bụng đói giúp ngay cho mà
Quắp từng em cá đưa qua
Gốc cây cổ thụ nhả ra rỉa mồi
Chỉ còn vứt lại xương thôi
Tàn đời lũ cá tin lời gian manh!
*
Đến khi hết cá bơi quanh
Trong đầm còn lại một mình chàng Cua
Khôn ngoan, thủ đoạn có thừa
Cua vừa thắc mắc, lại vừa nghĩ suy:
"Mình rời đầm cạn ra đi
Phải lo đối phó, phòng khi mắc lừa".
Cò ta vồn vã hỏi Cua:
"Bạn Cua có muốn ta đưa giúp nào?"
Cua nghi ngại: "Đưa làm sao?"
Cò ta dụ dỗ: "Quắp vào mỏ thôi
Cũng như đưa cá vừa rồi!"
Cua bèn than vãn: "Vỏ tôi cứng còng
Lại trơn tuồn tuột thấy không
Mỏ dài anh quắp khó lòng lắm thay
Sợ rơi xuống đất tan thây
Chi bằng tôi bám nhẹ ngay cổ này
Cổ anh rất khỏe xưa nay
Mọi người vẫn phục là tay anh hùng!"
Thịt Cua mùi chợt thơm lừng
Thêm lời nịnh hót tưng bừng sướng
tai
Cò vươn ngay chiếc cổ dài
Cua bèn bám cổ. Cả hai đi liền.
Khi gần
tới cạnh đầm sen
Ăn quen lối cũ Cò bèn dừng chân.
Cua nghi, hỏi giọng băn khoăn:
"Sao anh ngừng lại? Phải chăng mệt
rồi?"
Loay hoay tìm cách trả lời
Cò đang nghĩ quẩn, Cua thời nhìn
quanh
Thấy ngay xương cá rành rành
Gốc cây cổ thụ chất thành đống to.
Cua nhanh nhẹn bóp cổ Cò
Hai càng chắc nịch xiết cho rụng rời,
Cua la: "Mày chết Cò ơi!
Lừa tao sao nổi! Tao đời nào thua!"
Cò đau đớn khẽ van Cua:
"Đầm sen gần tới! Tôi đưa đi liền!"
Cua ra lệnh: "Đi mau lên!
Giở trò bịp bợm chết liền nghe em!"
Cò đưa Cua
tới đầm sen
Cổ dài vươn xuống ngang trên mặt đầm
Để Cua xuống nước cho gần
Để Cò mau thoát khỏi phần đớn đau
Nào ngờ Cua có tha đâu
Hai càng xiết mạnh cứa sâu cổ dài
Cổ Cò đứt
đoạn làm hai
Tàn đời xảo trá! Hết loài gian manh!
*
Thần cây rõ chuyện ngọn ngành
Răn đời: "Thâm độc có thành công đâu
Rước vào kết quả thảm sầu
Ác giả, ác báo từ lâu vậy mà!"
(phỏng theo bản văn xuôi
của Nguyễn Thế Vinh)
(21)
Dưới Gốc
Mai Vàng
Ngày xưa có vợ chồng Rùa
Sống trong hang đá bốn mùa thảnh
thơi
Hang như tổ ấm cuộc đời
Bên dòng sông mộng nước trôi xanh
mầu.
*
Một ngày Rùa Vợ ốm đau
Chạy thầy, chạy thuốc đã lâu chẳng
lành
Rùa Chồng thương vợ bò quanh
Thở dài! Nhìn đám mây xanh than trời.
*
Chú Tôm thường lệ rong chơi
Bơi ngang hang đá nghe lời rên la
Hỏi thăm Rùa, rõ chuyện nhà
Tôm bèn lên tiếng thiết tha cứu
người:
"Bệnh này cũng dễ chữa thôi
Cứ tìm gan khỉ về phơi ít ngày
Gan khô đưa vợ ăn ngay
Ăn xong bệnh khỏi! Thuốc hay vô vàn!".
*
Vợ chồng Rùa lặng lẽ bàn
Nghĩ mưu tính kế kiếm gan khỉ về
Nhớ ra ở đảo hoang kia
Giữa con sông vắng nước chia đôi
dòng
Có đàn khỉ nọ thật đông
Quây quần nhảy nhót bên sông hàng
ngày
Mỗi khi Rùa lội qua đây
Anh chàng Khỉ chúa thường hay rỡn
đùa
Nhăn mày nhăn mặt trêu Rùa,
Phen này cho hết giở trò khinh khi!
*
Rùa từ biệt vợ ra đi
Tính toan chước quỷ, nghĩ suy mưu
thần
Làm sao lừa Khỉ đến gần
Để rồi giết Khỉ lấy gan đem về.
Rùa bơi đến đảo nửa khuya
Vầng trăng mười sáu bốn bề sáng soi
Ánh vàng phô sắc trên trời,
Rùa bò lên đảo đến nơi Khỉ ngồi
Hỏi thăm. Gợi chuyện. Rỡn cười.
Khỉ chuyền cây xuống đùa chơi, tâm
tình:
"Những đêm trăng sáng lung linh
Tôi ưa thức trễ, một mình ngắm trăng!"
Rùa bàn: "Thú vị chi bằng
Nếu nghe thêm cá tưng bừng hòa ca!"
*
Tò mò Khỉ hỏi thêm ra
Chàng Rùa tán tỉnh: "Gần nhà chúng
tôi
Sáng ra lúc tỏ mặt trời
Cá đều hòa nhạc đón mời bình minh
Nhạc âm vang rất hữu tình
Hòa cùng tiếng sóng dập dình biển
khơi
Nghe như giai điệu tuyệt vời
Du dương từ chốn Thiên Thai vọng về!"
*
Khỉ nghe, lòng dạ đê mê
Vội than: "Tôi chẳng có hề biết bơi!"
Chàng Rùa dụ dỗ đỡ lời:
"Lưng tôi rước bạn thảnh thơi cứ
ngồi
Tôi đưa tới chốn tới nơi
Sợi lông không ướt! Xin mời đi ngay!"
Khỉ nghe đẹp dạ lắm thay
Lưng Rùa leo vội, nào hay bị lừa.
*
Sông trôi. Sóng cuộn. Gió lùa
Rùa bơi chở Khỉ, lòng Rùa sướng vui
Phục mình mưu mẹo hơn người,
Nửa đường đã thấy chân trời hừng
đông.
Khỉ mơ mộng, giọng reo mừng:
"Gió đưa tiếng nhạc nghe chừng đâu
đây!"
Rùa cười chú Khỉ thơ ngây:
"Nhạc nào mà có, mà say lòng người!
Tôi cần gan bạn mà thôi
Gan khô chữa bệnh vợ tôi mau lành!"
Khôn lanh Khỉ vội chối quanh:
"Gan nào mà có! Thôi anh lầm rồi!
Nhớ rằng loài khỉ chúng tôi
Mỗi khi đi tới một nơi chẳng lành
Thường treo gan lại trên cành
Nhẹ người, nhảy nhót cho nhanh đó mà!
Lá gan tôi để lại nhà
Về mang tặng chị làm quà được thôi
Tôi làm việc thiện quen rồi!"
Rùa nghe tưởng thật, tin lời thiệt
hơn,
Ngượng ngùng khẽ nói: "Cám ơn!"
Bơi vòng trở lại, mừng rơn trong
lòng.
*
Khỉ về tới đảo vui mừng
Nhảy lên, leo vội tuốt tầng cây cao
Nhắm lưng Rùa liệng mạnh vào
Một hòn đá lớn, miệng gào: "Gan đây
Đem về cho vợ ăn ngay
Vợ ăn mau khỏi! Chú mày khôn thêm!"
*
Rùa tuy đau đớn, lặng im
Chợt bừng ánh đạo! Thoắt chìm cơn mê!
Trong lòng hối hận tràn trề
Vội than: "Hiểm độc mọi bề là Tôm
Xúi bày ra chuyện ác ôn
Khiến ta mù quáng, đáng buồn lắm
thay!"
Rùa ăn năn khẽ tỏ bày:
"Xin anh tha thứ, tôi đây lỡ lầm!"
Khỉ nghe Rùa nói thật tâm
Hết buồn. Hết giận. Ra ân cứu người:
"Kể nghe bệnh chị đầu đuôi
Tôi rành nghề thuốc. Tôi thời giúp
anh!"
Rùa nghe, nước mắt long lanh
Bệnh tình của vợ ngọn ngành kể ra.
Khỉ bàn: "Quanh quất đâu xa
Lá cây làm thuốc chúng ta mau tìm!"
Cả hai vội vã đi liền
Kiếm ra đủ thuốc quanh miền đảo
hoang.
*
Thế rồi Rùa trở về hang
Chở chàng Khỉ chúa nhẹ nhàng trên
lưng
Lòng Rùa mở hội tưng bừng
Mưu mô xảo quyệt chẳng vương chút
nào.
Bồng bềnh sóng nước nhẹ chao
Đưa Rùa và Khỉ trôi vào trong hang
Vợ Rùa nằm liệt, mơ màng,
"Ông thầy thuốc" Khỉ vội vàng ra tay
Trổ tài chữa bệnh thật hay
Bệnh nhân uống thuốc khỏi ngay tức
thì,
Vợ chồng Rùa sướng kể chi
Cúi đầu lạy tạ. Nguyện ghi ơn này.
*
Khỉ mời Rùa, lúc chia tay:
"Có Tăng thuyết pháp tối nay bên
rừng
Mời anh chị tới nghe cùng
Gây nền công đức, thoát vùng tử sanh
Hẹn nhau dưới bóng trăng thanh
Gốc cây mai đẹp trên cành đầy hoa!"
*
Rùa bơi chở Khỉ về nhà
Lên bờ Khỉ hái cành hoa mai vàng
Đưa Rùa, giọng nói dịu dàng:
"Mùa Xuân đã đến hương ngàn ngất
ngây
Tặng anh chị cánh hoa này
Chúc luôn
hạnh phúc vui vầy yêu thương!"
Ngậm hoa Rùa trở về hang
Tiếng lòng hòa nhịp sóng vàng reo
vui.
(phỏng theo bản văn xuôi
của Bảo Liên)
(22)
Công Chúa
Nhật Quang
Nhật Quang Công Chúa đẹp xinh
Dung nhan diễm lệ, thông minh hơn
người
Lại thêm đức hạnh tuyệt vời
Hiếu cùng cha mẹ, thương nơi dân
hiền,
Giúp người nghèo khó tật nguyền
Toàn dân cảm phục, khắp miền mến yêu.
*
Trong vườn Thượng Uyển một chiều
Vua cùng Hoàng Hậu dấu yêu dùng trà
Nhật Quang hầu đứng bên cha
Vua hoan hỉ nói: "Con ta hơn người
Sống vui, hạnh phúc lâu dài
Chính nhờ cha mẹ. Nào ai sánh bằng!"
Nhật Quang bèn nói dịu dàng:
"Công ơn cha mẹ sánh ngang biển trời
Ghi lòng tạc dạ mãi thôi
Nhưng con thiết nghĩ cuộc đời con
đây
Một phần cha mẹ dựng gây
Một phần nhờ kiếp trước dầy công tu!".
*
Lời nàng chẳng đẹp lòng Vua
Khiến Ngài tự ái như vừa tổn thương
Vua suy nghĩ suốt đêm trường
Trong lòng bực bội, vấn vương muộn
sầu
Sáng ra đòi một quan hầu
Sai đi khắp chốn tìm mau ra người
Đói nghèo, khổ cực, tả tơi
Lang thang xó
chợ, tuổi thời thanh niên
Dẫn về trình diện trước thềm
Vua đem Công Chúa gả liền ngay cho
Mỉa mai Vua nói: "Chớ lo
Theo con kiếp trước con tu đã nhiều
Kiếp này đâu có sợ nghèo
Để ta xem thử mọi điều đúng không
Lấy người cơ cực làm chồng
Xem con có thoát khỏi vòng khổ đau?".
*
Triều đình, Hoàng Hậu lo âu
Chỉ riêng Công Chúa trước sau mỉm
cười
Tỏ ra bình tĩnh khác người
Giã từ nhung gấm, vào nơi bần cùng
Theo chồng rời khỏi Hoàng Cung
Toàn dân nghe chuyện xót thương ngậm
ngùi.
*
Bụi đời tơi tả dập vùi
Nhật Quang lê bước buồn vui trên
đường
Hỏi thăm gia cảnh của chàng:
"Sao trông diện mạo thuộc hàng thư
sinh
Mà nay nghèo khổ cùng đinh?"
Buồn rầu chàng mới tâm tình xót xa:
"Trước kia sống với mẹ cha
Gia đình giàu có, cửa nhà thênh
thang
Chơi phóng túng, sống hoang đàng.
Chỉ chuyên cờ bạc, chẳng màng bút
nghiên
Đến khi cha mẹ quy tiên
Cửa nhà bán hết! Bạc tiền trôi đi!
Trắng tay chẳng có nghề chi
Đành đi hành khất kéo lê thân tàn
Còn đâu gia sản giầu sang
Chỉ còn một mảnh vườn hoang cỗi cằn
Giờ đây hối đã muộn mằn!".
Nghe xong Công Chúa khẽ an ủi chàng:
"Đôi ta kết nghĩa đá vàng
Từ nay chồng vợ tìm đường làm ăn
Trước tiên kiếm chỗ nương thân
Đành về tạm trú nơi phần vườn hoang"
*
Vầng dương chói lọi ánh vàng
Theo chân Công Chúa mở đường tương
lai
Vườn hoang, cây rậm, cỏ dài
Vợ chồng ra sức trong ngoài dọn ngay
Xóm làng cảm mến tiếp tay
Dựng chòi tạm trú qua ngày gian lao.
Đất vườn cằn cỗi cố đào
Cuốc sâu xuống đất ai nào có hay
Tìm ra vàng bạc chất đầy
Mấy chum châu báu chôn đây lâu rồi.
*
Vợ chồng rất đỗi mừng vui
Cùng nhau tạo dựng cơ ngơi chốn này
Ngựa xe, nhà cửa, vườn cây
Khang trang lộng lẫy, phô đầy sắc
hoa
Tốt lòng giúp đỡ gần xa
Kẻ nghèo tàn tật, người già neo đơn
Ơn lành chia khắp muôn phương
Từ bi tỏa ngát thơm hương một vùng.
*
Từ khi Công Chúa rời Cung
Nhà Vua nghĩ lại vô cùng ăn năn
Chắc con gian khó nhọc nhằn
Cho nên sai phái cận thần dò la
Phải tìm tung tích cho ra
Rồi về báo lại cho nhà Vua hay.
Cận thần đi khắp đông tây
Tìm ra Công Chúa vội quay về triều
Trước sau trình báo mọi điều
Vua nghe lòng vẫn còn nhiều hồ nghi
Dò la Vua đích thân đi
Mới hay Công Chúa trăm bề an vui.
*
Nhà Vua thắc mắc trở lui
Tìm khu tịnh xá, ghé nơi Phật Đài
Vua từng nghe tiếng tăm Ngài
Tu hành giác ngộ, ít ai sánh cùng
Vua vào đảnh lễ Phật xong
Tỏ bầy thắc mắc nỗi lòng ưu tư:
"Chắc xưa Công Chúa khéo tu
Kiếp này hưởng phước rất ư nhiệm mầu?"
*
Khoan thai Phật kể chuyện sau:
"Lái buôn có kẻ rất giàu trước kia
Chồng thời keo kiệt, chi ly
Vợ thời thành kính chuyên đi cúng
dường
Giúp người nghèo khổ thập phương
Tôn thờ Tam Bảo lòng thường thành
tâm,
Anh chồng bực bội vô ngần
Nhiều phen la mắng, bao lần cản ngăn,
Vợ bèn từ tốn khuyên răn
Mong chồng nguồn đạo ăn năn tìm về
Mau mau rời khỏi bến mê
Máu tham dẹp bỏ còn chi quý bằng,
Khuyên chồng ròng rã tháng năm
Mãi rồi chồng mới hồi tâm nghe lời.
Lái buôn keo kiệt một thời
Là chàng hành khất nổi trôi kiếp này,
Còn người vợ kiếp trước đây
Kiếp này sung sướng hưởng đầy hồng
ân
Chính là Công Chúa Nhật Quang
Xinh tươi nhan sắc, đoan trang tính
tình
Lại thêm tột bực thông minh
Đó là tiền kiếp ngọn ngành trước sau!".
*
Nhà Vua suy ngẫm hồi lâu
Lòng riêng chợt ngộ Đạo mầu sáng soi
Cúi đầu đảnh lễ cáo lui
Về triều ra lệnh cho người vội đi
Đón mời Công Chúa trở về
Cùng chồng trọn nghĩa phu thê mặn
nồng
*
Ở đời nhân
tốt gieo trồng
Quả lành, phước báu ta cùng hưởng
thôi.
(phỏng theo bản văn xuôi của
Quảng Tiến)
(23)
Dứt Bỏ Ảo Tình
Một thời Đức Phật Thích Ca
Ở thành Xá Vệ, nhà nhà an vui,
Ngài đi giáo hóa khắp nơi
Lời vàng thuyết pháp giúp đời thiết
tha.
*
Có người ngoại đạo phương xa
Vì nghe danh Phật tìm qua gặp Ngài
Quản chi vất vả đường dài
Mong nghe Ngài dạy những lời gấm hoa.
*
Nhiều ngày vất vả trôi qua
Cuối cùng người khách phương xa tới
thành
Ruộng đồng Xá Vệ tươi xanh
Khách dừng chân nghỉ, nhìn quanh
ngắm trời
Ruộng bên khách thấy hai người
Một già, một trẻ cuốc nơi ven đồng.
*
Chợt nghe tiếng thét hãi hùng
Chàng trai gục xuống vũng bùn mê man
Lão ông vứt cuốc chạy sang
Mới hay rắn độc trong hang cắn người
Chàng trai
đã chết mất rồi
Lão ông buồn thoáng, xong thời thản
nhiên
Trở về cuốc đất lại liền
Khách xa
thấy vậy ngạc nhiên trong lòng
Tới nơi thăm hỏi lão ông
Biết ra người chết là con trai đầu.
"Sao không thấy cụ buồn rầu
Chẳng hề đau xót! Nỡ đâu lạnh lùng!"
Khách xa thắc mắc hỏi cùng,
Ôn tồn khách được lão ông trả lời:
*
"Đã sinh ra ở trên đời
Sống rồi lại chết. Ai người thoát
đây?
Hãy gieo nhân tốt kiếp này
Trái lành, quả ngọt hái đầy kiếp sau
Ích chi phiền não thương đau?"
Lão ông nhắn khách nếu vào thành
trong
Vui lòng ghé đến nhà ông
Nhắn tin bà lão rằng con chết rồi:
"Cơm trưa
mang một phần thôi
Phần kia để lại cho người nhà ăn!"
Khách ra đi, nghĩ băn khoăn:
"Mạng con sao chẳng quý bằng cơm
canh!"
*
Khách lòng buồn bã vào thành
Theo lời chỉ dẫn tìm nhanh đến nhà
Nhắn tin con chết cho Bà
Bà nghe, khuôn mặt thoáng qua chút
buồn
Rồi bình
thản nói: "Cám ơn!"
Khách nghe sửng sốt hỏi luôn lão bà:
"Tại sao bà chẳng xót xa?"
Ôn tồn bà nói: "Mẹ cha khác nào
Chủ nhà trọ, đón khách vào
Khách là con cái, chiều nào dừng
chân
Qua đêm ngủ đỡ nhọc nhằn
Để rồi mai sáng gói khăn lên đường
Chủ nhà trọ dù nhớ thương
Chẳng nên cứ mãi vấn vương muộn sầu
Chính do nghiệp báo từ lâu
Mà con cái thác sinh vào mẹ cha
Đến khi mãn nghiệp lại ra
Chết rồi
ích lợi chi mà khóc thương!"
*
Vừa khi chị gái ngoài vườn
Vào nghe tin dữ, chỉ vương nét buồn
Nói rằng: "Sống chết lẽ thường
Khi không còn sống, xót thương ích
gì!
Chị em nào có khác chi
Những cây gỗ ở rừng kia đóng bè
Thả vào dòng nước xuôi đi
Sông hồ phẳng lặng bè thì êm trôi
Nếu mà bão táp tơi bời
Vỡ bè, cây ghép tức thời lìa tan
Cuốn theo sóng nước thênh thang
Mỗi người mỗi ngả kết đoàn nữa đâu!
Nhân duyên kiếp trước hợp nhau
Kiếp này chung cửa sinh vào mà thôi!
Con người tuổi thọ ngắn dài
Tùy theo nghiệp báo. Chớ hoài khổ
đau!"
*
Vợ chàng trai phía bếp sau
Chạy lên rõ chuyện, cúi đầu khẽ
than:
"Chồng tôi thôi đã lìa trần!"
Thế rồi chẳng thấy nằm lăn khóc gào
Khách kinh ngạc biết là bao
Hỏi thăm sao Vợ nỡ nào thờ ơ.
"Chồng tôi đã chết" Vợ thưa
"Dù cho gào khóc cũng thừa mà thôi
Vợ chồng đạo nghĩa ở đời
Khác chi một cặp chim ngoài rừng
xanh
Đêm về cùng ngủ một cành
Sáng ra tung cánh bay quanh kiếm mồi
Có duyên trở lại cặp đôi
Chẳng may gặp nạn tách rời còn đâu!
Vợ chồng số mạng khác nhau
Cớ sao mua thảm chuốc sầu thân ta!"
*
Khách nghe xong lặng người ra
Tiếc công lặn lội tìm qua xứ này
Nhân tình thế thái buồn thay
Gia đình cái tốt cái hay chẳng còn,
Khách kia lòng dạ héo hon
Muốn quay về nước nhưng còn phân vân:
"Chỉ riêng gặp mấy nông dân
Mà ta phê phán có phần sai chăng?"
Đã qua đây hãy tìm thăm
Vào ra mắt Phật, điều hằng thiết tha.
*
Vườn Kỳ Viên cũng chẳng xa
Đường vào tịnh xá lá hoa phô đầy
Đón chào khách lạ ghé đây,
Khách vào lễ Phật, giãi bày tâm can
Buồn gia đình bác nông dân
Làm điều trái với thế nhân thường
tình
Mỉm cười Phật dạy: "Chúng sinh
Mỗi khi mất mát người mình thương
yêu
Thường hay than khóc đủ điều
Đó là 'nhân tính' nói theo tình đời
Nhưng về 'chân lý' cao vời
Có chi đáng trách nơi người nông dân
Gia đình này chẳng lỗi lầm
Họ hay rõ được 'sắc thân' vô thường
Dù cho có tiếc có thương
Làm sao nắm giữ. Vấn vương làm gì
Dù phàm hay thánh khác chi
Ai mà tránh khỏi chết đi một ngày
Cuộc đời sống chết kề ngay
Là hai đầu mối vần xoay chẳng ngừng
Tiếp nhau luân chuyển khôn cùng
Ai mà hiểu vậy đáng mừng lắm thay
Thế là giải thoát được ngay
Ảo tình dứt bỏ, thân này sống vui!
*
Khách nghe
lời Phật dạy rồi
Đột nhiên tỉnh ngộ, quỳ nơi Phật Đài
Xin làm đệ tử của Ngài
Ở luôn học
đạo cuộc đời thơm hương!
(phỏng theo bản văn xuôi
của Phạm Ngọc Khuê)
(24)
Nước mắt Mẹ hiền
Thuở xưa có một nhà buôn
Nghe lời biển gọi, căng buồm ra khơi
Nổi trôi buôn bán khắp nơi
Ghé bờ xa lạ, sống đời lênh đênh.
Hơn mười năm thoáng trôi nhanh
Nhà buôn giàu có, trở thành phú ông
Cửa nhà to đẹp vô cùng
Cạnh ngay bãi biển chập chùng sóng
vang.
*
Vợ nhà buôn rất đảm đang
Nhưng trên nét mặt luôn mang vẻ buồn
Âu lo theo những chuyến buôn
Theo cơn bão tố dập dồn hiểm nguy
Chồng đi có mệnh hệ chi
Con thơ, vợ dại dễ gì sống yên,
Con trai lên sáu, lành hiền
Mẹ nhìn khuây khỏa nỗi niềm lo âu.
*
Một đêm thao thức canh thâu
Trời đông lạnh lẽo, mưa sầu tuôn rơi
Chồng đi buôn đã lâu rồi
Phương xa nhắn tiếng ngày mai trở về.
Vợ đang lo sợ tái tê
Chợt nghe biển động, bốn bề cuồng
quay
Gió gầm vang, sóng dâng đầy
Thâu đêm, suốt sáng. Qua ngày hôm
sau
Đoàn thuyền buôn chẳng thấy đâu
Mọi người ra bãi lo âu ngóng chờ
Mãi khi gần tối mịt mờ
Một thuyền sống sót ghé bờ mà thôi
Các tàu, thuyền khác đắm rồi
Vợ nhà buôn chợt rụng rời đớn đau
Chồng mình vùi xác biển sâu
Than ôi đất thảm, trời sầu là đây!
Tang thương ngất lịm thân gầy,
Còn bao hy vọng trút đầy vào con.
*
Thời gian như sóng dập dồn
Con nay khỏe mạnh, lớn khôn nên
người
Chàng luôn nhìn biển xa vời
Như thầm mơ ước cuộc đời phiêu lưu.
Một hôm Chàng hỏi Mẹ yêu:
"Cha con thời trước đã theo nghề gì?"
Mẹ Chàng lo sợ, dấu che:
"Chỉ buôn trong nước, không hề đi xa!"
Chàng bèn theo gót giống Cha
Đi buôn quanh quẩn gần nhà mà thôi,
Tiền vàng được bốn đồng lời
Mang về biếu mẹ giúp người khó khăn.
*
Một hôm thiên hạ nói rằng:
"Cha Chàng từng có cửa hàng dầu thơm!"
Chàng bèn suy tính thiệt hơn
Đổi nghề, mở tiệm dầu thơm trong
vùng
Lần này lời những tám đồng
Chàng đưa nhờ Mẹ cúng trong các chùa.
*
Có người lại nói: "Ngày xưa
Cha Chàng chuyên bán ngọc ngà, nữ
trang!"
Chuyển qua nghề mới dễ dàng
Chàng lời mười sáu đồng vàng ngay
thôi!
Chẳng cần buôn bán xa xôi
Chuyến sau lời được ba mươi hai đồng,
Mẹ mang giúp kẻ khốn cùng,
Và làm công đức khắp trong chùa
chiền.
*
Cuối cùng có kẻ nói thêm:
"Bán buôn đường biển cũng nên theo
nghề
Noi gương Cha thuở xưa kia!"
Lời gây kích thích! Chàng nghe bồi
hồi!
Vẳng như tiếng gọi biển khơi
Trùng dương thách đố chí người thanh
niên.
Bán vàng,
gom vốn, mua thuyền
Chuyến này lòng quyết buôn miền xa
xôi,
Chàng về tìm Mẹ trình lời
Mẹ nghe sửng sốt, lệ rơi hãi hùng!
Mẹ ngăn: "Nguy hiểm vô cùng
Cha con đi biển đã từng vùi thây
Khổ đau lòng Mẹ còn đầy
Nỡ nào bỏ Mẹ lất lây một mình!
Con đi trời biển lênh đênh
Mẹ buồn khô héo chắc đành chết thôi!"
*
Thanh niên chẳng chịu nghe lời
Quyết tâm! Cãi Mẹ!Ra khơi! Căng buồm!
Rủ thêm thuyền bạn đi buôn
Cùng nhau gom lại một đoàn thật đông.
Mẹ nhìn cảnh tượng não lòng:
"Trước Cha đã vậy! Giờ con khác nào!"
Mẹ lăn xuống đất thảm sao
Ôm chân con lại, khóc gào cản ngăn,
Thanh niên thoáng chút băn khoăn
Thế rồi cương quyết rút chân ra liền
Bước qua đầu của Mẹ hiền
Không quay nhìn lại. Xuống thuyền ra
đi.
Mẹ ngồi
dậy, dẹp sầu bi
Sợ con quả báo nên chi nguyện cầu:
"Cầu con may mắn dài lâu
Tai qua, nạn khỏi, trước sau an bình,
Mong con vẫn hái quả lành
Dù ngang đầu Mẹ nỡ đành bước qua!"
*
Đoàn thuyền vượt sóng ra xa
Bình an vô sự trong ba ngày đầu,
Vài ngày sau giữa biển sâu
Gặp cơn bão lớn thuyền, tàu nát tan,
Thanh niên may mắn vô vàn
Đeo trên tấm ván trôi ngang xác
người
Dạt vào
bến lạ xa vời
Một mình lê bước tìm nơi an lành.
*
Mấy ngày vất vả trôi nhanh
Tới thành phố nọ. Vây quanh đón chào
Bốn nàng Tiên đẹp xiết bao
Mời Chàng ở lại vườn đào chung vui
Hưởng nhiều lạc thú trên đời
Mỗi Tiên trang điểm đeo nơi ngực
nàng
Một đồng tiền lấp lánh vàng
Giống tiền Chàng biếu Mẹ Chàng trước
đây.
Ít ngày hưởng lộc vui vầy
Chàng rời Tiên nữ nơi này. Rong chơi!
*
Ghé vào thành phố thứ hai.
Tám Tiên chào đón lả lơi, dịu dàng.
Điểm trang trên ngực tám nàng
Tám đồng tiền giống tiền vàng ngày
xưa.
Hưởng vui, hưởng lộc say sưa
Rồi Chàng lê gót giang hồ đi xa.
*
Ghé vào thành phố thứ ba
Bao Tiên đẹp đẽ ùa ra đón mời
Mười sáu nàng. Đẹp tuyệt vời.
Thân người quyến rũ, ngực người điểm
trang
Đủ mười sáu đồng tiền vàng
Hết lòng cung phụng cho Chàng sớm
trưa.
*
Lãng du quen thói đẩy đưa
Chàng vào thành phố thứ tư đông
người
Một bầy Tiên nữ xinh tươi
Xiêm y lộng lẫy, ba mươi hai nàng
Ba mươi hai đồng tiền vàng
Tiên đeo trước ngực, nhịp nhàng múa
ca
Đón Chàng trong cánh tay ngà
Linh đình yến tiệc, nguy nga cung
đình
Đồng vàng phô sắc lung linh
Khiến Chàng nhớ lại chuyện mình xưa
kia
Tiền lời đưa Mẹ cúng đi
Giờ đây phước đức hưởng về đẹp thay!
Chỉ gần Tiên được ít ngày
Rồi Chàng lại muốn chia tay các nàng
Dù Tiên hết sức khuyên can
Vẳng như có tiếng gọi Chàng thiết
tha!
*
Chuyến này đi thật là xa
Tới thành phố nọ mở ra đón chào
Bước qua cửa sắt Chàng vào
Cửa liền đóng lại, vách cao bốn bề,
Dấn thêm một quãng đường đi
Chợt nhìn cảnh tượng gớm ghê rùng
mình,
Một người đang chịu cực hình
Trên đầu phải đội một vành sắt nung
Sắt đang cháy đỏ phừng phừng
Khiến bao máu mủ không ngừng tuôn
rơi.
Thương tâm Chàng hỏi đôi lời
Nạn nhân kể lể: "Luật trời tránh đâu!
Ta từng làm Mẹ khổ đau
Giờ đây quả báo trước sau đến liền
Chịu hình phạt khổ triền miên
Chờ người bất hiếu thay phiên gánh
giùm!"
*
Chàng đang suy nghĩ mung lung
Chợt đâu vành lửa bập bùng bay qua
Chụp lên đầu, nóng cháy da
Máu tuôn, khói bốc thật là thảm
thương.
Người kia trở lại bình thường
Tai qua, nạn khỏi, vết thương đã
lành,
Nhắn Chàng: "Bạn chịu cực hình
Đến khi có kẻ thay mình ghé đây!".
*
Chao ơi! Đau đớn dâng đầy
Da này lửa cháy! Thịt này sắt nung!
Tuy Chàng khổ sở vô cùng
Nhưng lòng tự nghĩ: "Ta đừng trông
mong
Cực hình cứ mãi xoay vòng
Phải nên chấm dứt ngay trong kiếp
này,
Đừng ai chịu cảnh đọa đầy,
Đừng ai làm Mẹ hao gầy khổ đau!"
Chàng bèn khe khẽ nguyện cầu:
"Tôi xin phát nguyện trước sau một
lời
Đội vành này mãi trên đời
Cực hình gánh chịu cho người trần
gian!".
*
Tình thương nở đẹp vô vàn
Trong lời phát nguyện chứa chan tâm
thành
Khiến Chàng hưởng phước thật nhanh
Tội tình giải thoát, cực hình tiêu
tan,
Vành nung
kia loé ánh vàng
Đột nhiên rời khỏi đầu Chàng bay cao
Chàng lành lặn như thuở nào
Quay về cuộc sống với bao an lành.
Mẹ như hiện giữa mây xanh
Dịu dàng vẫy gọi con nhanh trở về.
(phỏng theo bản văn xuôi của Quảng
Huệ)
|