 |
- Đại Lễ Rằm
Tháng Giêng
- Tỳ-kheo Giác
Đẳng
Chùa Pháp Luân,
Houston, Texas, U.S.A.
|
Người Việt có câu "phép vua thua lệ
làng." Những phong tục dân gian lắm lúc được biết nhiều hơn là những
nguyên tắc chánh truyền. Lễ Thượng Nguyên Rằm Tháng Giêng là một trường
hợp điển hình. Tên Phạn ngữ của đại lễ là Maghapuja có nghĩa là lễ
hội ngày rằm tháng Magha - tương đương với tháng Giêng theo lịch Trung
Hoa. Gọi là Thượng Nguyên là cách phân chia theo Âm Lịch cùng với Rằm
tháng Bảy là Trung Nguyên và Rằm tháng Mười là Hạ Nguyên. Người Phật
tử Việt Nam thường đi chùa xin dâng sớ cầu an cúng sao giải hạn. Vì
là ngày Rằm đầu năm nên các chùa tổ chức lễ rất trọng thể.
Đại lễ Rằm Tháng Giêng theo truyền thống Phật
Giáo mang hai ý nghĩa: Thứ nhất kỷ niệm ngày đức Phật thuyết kinh Giải
Thoát Giáo tại Thánh Hội Tăng Già. Thứ hai kỷ niệm đánh dấu ngày Đức
Phật công bố Giáo Pháp đã được thiết lập vững vàng và Ngài sẽ
viên tịch trong ba tháng nữa.
Kinh Giải Thoát Giáo - Ovadàpatimokkha- là bài kinh cô
đọng về giáo pháp của chư Phật, căn bản của đời sống tu tập và
tôn chỉ hoằng pháp. Mở đầu bài kinh đức Thế Tôn dạy rằng sự cúng
dường đức Phật bằng cách cao quí nhất là sự hành trì Phật Pháp.
- Ai hành trì chánh Pháp
- Là cúng dường đức Phật
- Bằng cách cao quí nhất
- Trong các sự cúng dường
Pháp mà Ngài dạy có thể tóm lược trong ba điều: không
làm các ác nghiệp, huân tu hạnh lành và thanh lọc tâm ý. Câu kinh nầy đã
trở thành lời toát yếu Phật Pháp quen thuộc với mọi người Phật tử.
- Không làm các nghiệp ác
- Năng tu tập hành hạnh lành
- Thanh lọc tâm thạnh tịnh
- Là huấn ngôn chư Phật
Tiếp theo đức Phật nhấn mạnh khả năng kham nhẫn
trong cuộc sống tu tập. Vị sa môn trên đường đạo phải học đức chịu
đựng nhẫn nại. Trước hết là đối với bản thân. Đức Từ Phụ nhắc
nhở về con đường giải thoát mà chư Phật truyền dạy đều đòi hỏi sự
kiên tâm. Tự chế không nuôi hiềm hận, nghiêm trì giới luật, phòng hộ
các căn, tiết độ trong ăn uống, sống thanh tịnh độc cư, sống với tâm
hướng thượng là những pháp căn bản của người cầu đạo giải thoát.
- Diệt ác bằng nhẫn nại
- Là pháp môn tối thắng
- Chứng giải thoát niết bàn
- Là thành tựu tối thượng
- Sa môn không hiềm hận
- Luôn tinh nghiêm giới luật
- Sống phòng hộ các căn
- Tiết độ trong ẩm thực
- Sống thanh tịnh độc cư
- Hướng tâm cầu giải thoát
Đi xa hơn đức Phậ䴠dạy thế nào là cái đẹp, cái
được, cái nổi bật mà một người trên đường đạo nên mong mỏi.
Pháp nhẫn nại là trang sức đẹp nhất; là điều kiện tất yếu cho các
thiện pháp phát triển; là trang sức của người trí; là vẻ đẹp của
người hiền; là điều kiện dẫn đến những thành tựu trong cuộc sống.
Nhẫn nại là phương cách diệu dụng hoá giải mọi tranh chấp.
- Tất cả các hạnh lành
- Lớn mạnh nhờ kiên tâm
- Với hiền trí trong đời
- Dùng nhẫn là sức mạnh
- Làm sang bằng nhẫn nại
- Làm đẹp bằng nhẫn nại
- Làm giàu bằng nhẫn nại
- Thành công với nhẫn nại
- Những tranh chấp lớn nhỏ
- Hoá giải nhờ nhẫn nại
Đức Phật cũng nêu rõ tôn chỉ hoằng pháp khi Ngài dạy
chư Tăng: Đời sa môn sống vì lợi ích của muôn loài. Không dụ dỗ, hăm
dọa, hay dùng phỉ báng, phá hoại tha nhân. Con đường giải thoát giác ngộ
là con đường của những người tự giác.
- Không mê hoặc, doạ hẩm
- Không gây thương tổn ai
- Sa môn hoằng đạo cả
- Vì lợi lạc cho đời
Một học giả Phật giáo gọi kinh Giải Thoát Giáo là bản
tuyên ngôn về tôn chỉ tu tập và hoằng pháp của Tăng lữ. Bản tuyên
ngôn đó đã được Đức Phật long trọng trình bày trước một thính
chúng toàn bậc thánh nhơn giải thoát. Tất cả đã im lặng mặc nhiên đón
nhận.
Thánh Hội Tăng Già là một sự cố hy hữu xẩy ra
duy nhất một lần trong thời Đức Phật Thích Ca Mâu Ni. Thuở ấy, Đức
Điều Ngự đang trú ở chùa Trúc Lâm tại thành Ràjagaha. Đó ngày trăng Rằm
tháng Magha (tháng Giêng). Mặc dù không một lời mời nào, 1250 vị thánh Tăng
tự vân tập về. Tất cả đều là bậc thánh tứ quả vô lậu giải
thoát và đều xuất gia bằng lời gọi của Đức Phật: "ehi bhikkhu -
thiện lai tỳ kheo". Những bậc phước huệ vẹn toàn đó đã ngồi
vây quanh dưới chân của Đấng Đại Giác trong sự im lặng tuyệt đối.
Những lời giản dị nhưng thâm sâu của Phật được đón nhận bởi những
tâm hồn cao khiết. Dưới ánh trăng vằng vặc sáng trong vườn trúc, tiếng
nói giác ngộ được nói lên bởi con người giác ngộ cho một hội chúng
giác ngộ. Quả là một cuộc gặp gỡ vô tiền khoáng hậu.
Rằm Tháng Giêng cũng kỷ niệm ngày Đức Phật tuyên bố
đạo tròn duyên mãn và Ngài sẽ viên tịch trong ba tháng nữa. Sau 45 năm
hoằng đạo, đức Phật kết thúc năm sau cùng bằng cuộc hành trình dài.
Năm ấy Ngài đã 80 tuổi. Con đường từ Ràjagaha về Kusinara ghi lại nhiều
sự cố quan trọng. Tại Vesalì, Đức Điều Ngự "với cái nhìn của
con voi chúa" đưa mắt quanh núi đồi thanh tú của xứ Vajji lần sau
cùng. Buổi trưa hôm đó tôn giả Ananda vị thị giả của đức Như Lai cảm
nhận sự rung chuyển mạnh của một cơn động đất trong khi đang thiền tịnh.
Tôn giả đến gặp bậc Đạo Sư và từ kim khẩu của Phật tôn giả được
biết rằng Đức Phật đã quyết định sẽ viên tịch sau 3 tháng tới.
Không cầm được nước mắt, người đệ tử trung kiên nầy đã khẩn cầu
đức Phật trụ thế lâu hơn. Đức Phật ôn tồn: Hỡi Ananda, các con còn
chờ đợi gì nữa ở Như Lai. Giáo pháp đã được truyền dạy đầy đủ
không có gì giấu kín. Bốn chúng đệ tử đã được hướng dẫn đầy đủ
trong việc tu học. Pháp và Luật đã được giảng giải tường tận. Rất
dễ dàng cho hậu thế chia sẻ tâm trạng của tôn giả Ananda nhưng cũng không
thể quên rằng sự hoàn tất ngôi nhà giáo pháp của Đức Phật là một sự
kiện thiêng liêng để kỷ niệm.
Rằm Tháng Giêng cũng được gọi là Ngày Pháp Bảo -
Dhamma Day. Cùng với ngày Phật Bảo (đại lễ Rằm Tháng Tư) và ngày Tăng
Bảo ( Lễ Kathina tháng Mười.) Bởi vì nội dung kinh Giải Thoát Giáo được
xem là tôn chỉ của giáo Pháp nên đại lễ nầy được gọi là Ngày Pháp
Bảo. Giáo Hội Tăng Già Nguyên Thuỷ Việt Nam tại hải ngoại đã thông
qua ba ngày lễ trên là những ngày truyền thống của Phật giáo và những
ngày lễ chính thức khác trong năm như ngày Cha Mẹ (vu lan), Ngày Thiếu Nhi
(trung thu) ... Quyết định được công bố vào tháng 11 năm 1997.
Thọ Trì Hạnh Đầu Đà là cách cúng dường bằng sự
tu tập. Lời xưa Phật dạy ai hành trì chánh pháp là cúng dường Như Lai bằng
cách cao thượng. Nay những đệ tử cúng dường Phật bằng một đêm tu học
không ngủ. Chữ đầu đà là phạn âm của từ ngữ Dhutanga có nghĩa là
pháp tiêu trừ phiền não. Có tất cả là 13 hạnh đầu đà. Quyển Thanh Tịnh
Đạo (Visuddhimagga) giải thích tường tận về mỗi hạnh với hiệu năng
đối trị những phiền não khác nhau. Hạnh đầu đà trong đại lễ là hạnh
sau cùng của mười ba hạnh. Đây là pháp tiết chế sự mê ngủ bằng
cách chỉ đi, đứng, ngồi chứ không nằm. Nói cách khác đây là một đêm
không ngủ tu tập cúng dường đức Phật. Thiền sư Buddhadàsa ghi lại những
kinh nghiệm bản thân khi Ngài thức đêm thiền định trong rừng: "thế
giới về đêm quả có nhiều điểm kỳ diệu. Hình như trong sự yên tĩnh
của màn đêm có cả bao nhiêu sự sống động tiềm ẩn. Những ai theo đuổi
cuộc sống tinh thần không nên bỏ qua kinh nghiệm quí báu nầy." Tùy
theo mỗi chùa, đêm đầu đà có thể bao gồm nhiều tiết mục tu học. Thường
thì gồm có thuyết pháp, luận đạo, tụng kinh, kệ kinh, hành thiền, kinh
hành ..v.v.. Nói chung là những sinh hoạt tu học khó tìm thấy ở những đại
lễ khác.
Cúng đèn cũng là một nghi thức đặc biệt của đại
lễ. Túc Sanh Truyện cho chúng ta biết không phải chỉ có trong thời Đức
Phật đến nay mới có việc cúng đèn. Từ thời xa xưa đã có cách dúng dường
như vậy. Nền văn minh Ấn hà có tục thờ lửa nên xem đèn như một lễ
phẩm quan trọng trong nghi thức tôn giáo. Thời xưa đèn là một nhu yếu
cho các pháp hội buổi tối. Vì thế cúng đèn cũng là cúng dường Pháp Bảo.
Dù làm cho sáng hay cho đẹp thì theo lý Nhân Quả người cúng đèn có phước
quả sanh làm người có gương mặt sáng lạng ngoài ra nếu có nguyện lực
cũng là nhân sanh trí huệ. Người Phật tử Việt nam xem hương, đăng, hoa,
quả là bốn lễ phẩm cúng dường chính cho bàn thờ. Vì lễ thọ đầu đà
tổ chức buổi tối nên cúng đèn mang lại không khí thiêng liêng đặt biệt.
28 ngọn đèn được thắp để cúng dường 28 vị Chánh Đẳng Chánh Giác
như trong Buddhavamsa ghi chép. 108 ngọn đèn để tiêu tai bạt nghiệp từ 6 căn,
6 cảnh, 6 thức thuộc nội phần và ngoại phận trong ba thời quá khứ, hiện
tại, vị lai ((6+6+6)*2*3=108). Tục cúng cúng sao giải hạn vào lễ Thượng
Nguyên cũng lấy việc cúng đèn làm nghi thức chánh. Nói chung dù theo truyền
thống hay tập tục thì lễ Thượng Nguyên vẫn có hai điểm nổi bật là
cúng dường ngày Pháp Bảo và cầu an cho bản thân và gia đình.
http://www.buddhismtoday.com/viet/vh/009-thanggieng.htm