- NGƯỜI
PHẬT TỬ CÓ SÙNG BÁI THẦN TƯỢNG HAY KHÔNG ?
- HT. tiến sĩ Ksri
Dhammananda
Trong bất kỳ tôn giáo nào cũng
có một số đối tượng hoặc biểu tượng phục vụ cho những mục tiêu
của tôn kính. Trong Phật giáo có các đối tượng chính như sau:
- Xá Lợi
của Đức Phật.
- Những
biểu tượng mang tính tôn giáo như hình ảnh Đức Phật, chùa, tháp....
Theo truyền
thống Phật giáo, những người con Phật
trên khắp thế giới thành kính đảnh lễ những đối tượng đáng được
tôn kính này và ngoài ra họ còn thiết lập hình ảnh Đức Bổn Sư, chùa,
tháp, và trồng cây Bồ Đề trong chốn già lam để làm biểu tượng tôn
kính của tôn giáo mình.
Nhiều người cho rằng giới Phật
tử cầu nguyện các đấng thần tượng vô hồn. Điều này chúng ta cần
thẩm xét lại. Liệu làm như thế có đúng lời Phật dạy và những truyền
thống phong tục của Phật giáo hay không?
Việc thờ phụng các đấng thần
tượng thường có nghĩa là tạo lập nên các hình ảnh của các vị thần
nào đó (nam hoặc nữ) theo nhiều hình thức đa dạng khác nhau nhằm mục
đích cầu nguyện để được ban phước hoặc được che chở, hoặc ban
cho sự khoẻ mạnh, giàu có, thịnh vượng.... Đây là một việc làm thường
được chứng kiến trong một số tôn giáo hữu thần. Một số người cầu
nguyện thậm chí còn van xin những hình tượng các vị thần giúp họ hoàn
thành nhiều đặc ân riêng thậm chí đến mức độ phạm phải những hành
động bất chính. Họ cũng cầu xin sự tha thứ cho những tội lỗi mà họ
đã phạm phải.
Ngược lại với nững tinh thần
trên, việc sùng bái, tôn thờ Đức Bổn Sư là một phương diện rất khác
và rất đặc trưng so với tinh thần sùng bái như trên.Thậm chí từ
"sùng bái" cũng không chính xác lắm theo quan điểm của Đạo Phật.
"Sự nhất tâm thành kính đảnh lễ"
có lẽ là một cụm từ hợp lý nhất dùng để diễn tả hành động trên.
Người Phật tử không chỉ
đơn thuần là cầu nguyện suông mà thôi, nhưng sự biểu hiện trong việc
cầu nguyện những hình ảnh, thần tượng như thế là để biểu hiện tấm
lòng thành tâm, thành kính đối với một Bậc Đạo Sư vĩ đại, một con người xứng đáng được
tôn kính, đảnh lễ. Những hình tượng được tạo lập như là một dấu
hiệu của sự tôn kính và sự đánh giá cao về sự thành đạt tột bực
của bậc giác ngộ và sự hoàn hảo, thanh tịnh của một Bậc Đạo Sư siêu
phàm. Đối với người Phật tử, hình tượng chỉ là một dấu hiệu, biểu
tượng và một sự tưởng tuợng nhằm giúp cho anh ta hồi tưởng hoặc nhớ
lại hình ảnh Đức Phật bằng xương bằng thịt đã từng xuất hiện ở
cõi đời này, hay Đức Phật chính trong tâm của mình.
Người con Phật quỳ gối chắp
tay trước hình tượng và tôn kính, đảnh lễ những gì mà hình tượng biểu
trưng.
Họ không tìm cầu những đặc
ân vật chất từ những hình tượng.
Họ chú tâm và thiền tư để đạt được nguồn cảm hứng từ cá tính
cao quý của Ngài. Người Phật tử cố gắng hoàn hảo như Ngài bằng cách
thực hành những lời dạy của Ngài. Người Phật tử kính trọng những
phẩm chất vĩ đại và sự thanh tịnh, thánh thiện của một Bậc Đạo
Sư như đạt được tượng trưng qua hình ảnh. Trong thực tế, các giáo đồ
của mỗi tôn giáo tạo ra những hình tượng Bậc Đạo Sư khả kính của
họ hoặc ở dạng nhìn thấy được bằng mắt thường hoặc chỉ là một
biểu tượng trong tâm để tôn kính. Do đó, không thể phê phán, chỉ
trích giới Phật tử là hoàn toàn sai và không hợp lý khi họ tôn tờ những
thần tượng.
Hành động đảnh lễ
Đức Phật không phải là một hành động dựa trên sự sợ hãi hay là một
hành động để cầu xin sự thành đạt về vật chất. Người Phật tử
tin rằng đó là một hành động gieo trồng căn duyên phước lành, huân tập
chủng tử Phật tánh nếu họ tôn
kính và trân trọng những phẩm chất cao quýcủa bậc thầy khả kính dày
dạn kinh nghiệm. Người Phật tử cũng
tin rằng họ phải chịu trách nhiệm cho sự giải thoát của mình và họ
không phải phụ thuộc vào một người thứ ba. Tuy nhiên, cũng có một số
Phật tử tin rằng họ có thể đạt được sự giải thoát, cứu rỗi
thông qua sự ảnh hưởng của hình tượng Đức Phật và đây là những
con người tạo ra ấn tượng như thế cho những người khác nhằm phớt lờ
đi những lời nhận xét, châm biếm chua cay kết luận rằng Phật tử là
những người chỉ tôn thờ thần tượng và cầu nguyện hình ảnh của một
người đã chết từ lâu. Thân vật lý, hay thân tứ đại của con người có thể phân hủy và tan rã
thành 4 yếu tố : đất, nước, lửa, gió, nhưng những phẩm chất đáng
cao quý, đáng trân trọng của Ngài vẫn tồn tại mãi mãi trong tâm trí của
những người con Phật.
Những Phật tử đánh giá cao
và tôn trọng những đức tính cao quý ấy. Vì vậy, những sự việc lẽ
chống lại giới Phật tử thì rất không may thay và hoàn toàn sai lầm và
cũng không được mời gọi. Từ những lời dạy của Ngài, chúng ta biết
rằng Đức Phật là một bậc thầy, người đã từng chỉ ra con đường
chân chánh hướng đến sự giải thoát, cứu rỗi, nhưng nó còn tuỳ thuộc
vào mỗi cá nhân trong quá trình tu tập và làm cho tâm của mình được
trong sạch để chứng đắc trạng thái giải thoát đó mà không phụ thuộc,
nương nhờ vào Bậc Đạo Sư của mình. Chính Đức Phật khuyên “ Các ngươi hãy nổ lực tu tập, các Đức
Như Lai chỉ là bậc Đạo Sư ”. Theo quan điểm của Đức Phật, không
có một đấng sáng tạo, đấng thượng đế nào, hay là những Bậc Đạo
Sư nào mà có thể đưa con người lên thiên đàng hay đày đọa họ xuống
địa ngục. Con người tạo ra thiên đàng và địa ngục cho chính bản
thân mình thông qua thân, khẩu, ý nghiệp của chính mình đã tạo ra. Do đó,
việc cầu nguyện một nhân vật thứ ba để được sự giải thoát, cứu
rỗi mà không cần dọn sạch những tư tưởng cấu uế trong tâm của mình
thì chẳng có lợi ích gì cả. Tuy nhiên cũng có một số người thậm chí
là Phật tử khi cầu nguyện trước hình ảnh Đức Phật lại đổ dồn hết
tất cả những vấn đề rắt rối, sự bất hạnh, khó khăn, và những nỗi
ưu phiền của mình để cầu xin Đức Phật giúp họ giải quyết những vấn
đề trên. Mặc dầu đó không phải là một hành động mang tính Phật
giáo thực sự, nhưng hành động như thế cũng sẽ đạt được một phần
nào làm giảm đi sự đau đớn về mặt tình cảm tâm lý và giúp cho họ
có đủ nghị lực vượt qua những sợ hãi, tự tin cương quyết… Đây cũng
là một hành động phổ biến của nhiều tôn giáo khác. Nhưng đối vời
những ai có thể hiểu rõ nguyên nhân của những vấn đề, họ không cần
phải dùng đến những hành động như thế. Khi người Phật tử đảnh lễ,
cúng dường Đức Phật, họ trân trọng Ngài bằng cách đọc lên một vài
bài kệ ca ngợi những phẩm hạng tinh khôi của Ngài. Những bài kệ này
không phải là những lời cầu nguyện theo ý nghĩa đòi hỏi một đấng sáng
tạo, một đấng thượng đế hoặc là một vị thần nào đó rửa sạch
những tội lỗi của họ. Những bài kệ này đơn giản chỉ là một phương
tiện giúp chúng ta thành tâm trong khi đảng lễ một Bậc Đạo Sư vĩ đại
đã chứng đắc giác ngộ và giải thoát nhân loại khỏi khổ đau, và mang
lại lợi lạc cho tất cả nhân loại. Người Phật tử tôn kính trân trọng
Bậc Đạo Sư của họ là vì muốn van xin để đạt được lợi ích cho
chính bản thân họ. Đức Phật cũng luôn khuyên chúng ta nên tôn kính những
ai đáng được tôn kính. Do đó người Phật tử có thể tôn kính, trân trọng
và đảnh lễ bất cứ Bậc Đạo Sư nào xứng đáng được tôn kính. Trong
lĩnh vự cầu nguyện, người Phật tử hành thiền định để huấn luyện
tâm và tự kỷ luật, kiểm soát tâm của mình. Vì những mục đích của
thiền hành, cho nên một đối tượng cũng rất cần thiết, nếu không có
nó thì việc định tâm, tập trung tư tưởng sẽ rất khó khăn. Thỉnh thoảng,
người Phật tử dùng hình ảnh Đức Phật như là một đối tượng, đề
mục nhờ vào đó mà họ có thể tập trung tư tưởng một cách dễ dàng hơn.
Ngoài ra, những hình ảnh là
ngôn ngữ của tiềm thức. Do vậy, nếu như hình ảnh của một Bậc Giác
Ngộ được quán chiếu, suy tư trong tâm của hành giả như là một sự hiện
thân của chúng sanh hoàn hảo, thì sự quán chiếu, suy tư như thế sẽ thể
nhập vào tàng thức của hành giả và nếu sự quán chiếu đủ mạnh, thì
sự quán chiếu sẽ hoạt động như một cái phanh tự động kìm hãm những
động cơ tạo nghiệp bất thiện.
Hình ảnh Đức Phật như là một
đối tượng có thể thấy được bằng mắt có một ảnh hưởng rất hữu
dụng cho tâm. Sự hồi tưởng những kinh nghiệm tu tập, giác ngộ của Đức
Phật phát sinh ra niềm hân hoan hỷ lại trong tâm, và đưa hành giả từ một
trạng thái trạo cử (restlessness), căng thẳng và tán loạn đi đến trạng
thái hân hoan hỷ lạc. Một trong những đề mục của thiền quán là quán
tưởng Đức Phật bằng cách nhận diện và đánh giá cao sự hy sinh vĩ đạo của Ngài. Vì vậy, việc sùng bái
hình tượng Đức Phật là mục đích giúp cho tâm được định dễ dàng hơn
và không nên xem đó là một sự sùng bái thần tượng, mà nên xem đó như
là một hình thức lý tưởng của việc sùng bái.
http://www.buddhismtoday.com/viet/vh/015-sungbai.htm