Mùa thu buồn. Trời thu lạnh.
Gió thu hắt hiu thì thầm như trao gởi, nhắn nhủ những kỷ niệm ân tình
giữa hai miền sống, chết. Phải chăng mùa thu về nhắc nhở ta những ân
tình chưa thỏa, những mộng đời chưa tan trong cái xoay vần của nhân
duyên sanh diệt.
Nếu nơi đây, mặt trời đã không ngừng chứng kiến những
cảnh dâu bể tang thương, những cảnh tương tàn tương sát, thì nơi kia, bóng
đêm cũng không ngừng vây phủ những oan hồn ủy mỵ vừa kêu gào bi thương
vừa lang thang thất thểu. Trong hai cõi sống và chết, sinh linh cũng chỉ là
những đứa con lạc lõng giữa bụi đời tham vọng huyễn hư, hoặc cũng
chỉ là những bóng ma vật vờ trong trường dạ u linh, tìm nước tĩnh bình
để giải oan thoát khổ.
Mùa thu cũng là mùa tiêu biểu cho nỗi nhớ niềm thương :
ngoài trời nào cảnh sụt sùi mưa dầm tháng bảy, nào cảnh xương khô lạnh
ngắt heo may, nào cảnh lá vàng lìa cành xa cội, nào cảnh mưa sa lác đác
mộ phần, tất cả ngoại cảnh nầy đều khiến nội tâm nhói đau nỗi niềm
hoài cảm, nhất là những u hồn bên kia thế giới. Và mùa thu về cũng báo
hiệu mùa Vu Lan báo hiếu : mùa của mẹ, mùa của cha, mùa của Tổ tiên
gia tộc, mùa mà những đóa hoa hồng đỏ thắm nở trên áo của những ai
may mắn còn mẹ, và những đóa hoa hồng trắng nhạt sẽ nở trên áo của
những ai bất hạnh sớm mất mẹ hiền.
Nói đến tình mẹ thì quả thật trên quả đất nầy không
có thứ tình nào đậm đà lai láng, thiêng liêng và bất diệt như tình mẹ.
Tình mẹ không chỉ ngọt ngào như dòng suối mà là những
dòng máu đỏ khởi nguồn từ tim và reo chảy về tim; không chỉ là bầu
trời trong sáng chiếu ánh trăng sao, mà là những tế bào mạch huyệt đang
lưu lộ căng đầy và vận hành trong toàn thân; không chỉ là một kho tàng
vô tận để cung cấp cho sự sinh tồn vạn loại.
Trên thế gian nầy có nhiều kỳ quan nhưng trái tim của mẹ
mới thật là đệ nhất kỳ quan. Vì trái tim của mẹ là một thứ kỳ
quan sống động linh hoạt. Trong khi các kỳ quan khác đều chết đứng bất
động. Đối với kỳ quan nầy chúng ta không cần phải phí công tốn của
để tìm kiếm quan chiêm, vì chính kỳ quan tuyệt bích ấy đã ở trong ta từ
lúc mới tượng hình, và theo năm tháng kỳ quan nầy lại càng trở nên kỳ
ảo, vĩ đại, vô tiền khoáng hậu.
Các kỳ quan trên thế giới đều kiến tạo bằng vật liệu
kiến trúc gần giống nhau, chỉ khác mô hình, hình thể. Còn kỳ quan là
trái tim của mẹ thì cách cấu trúc hoàn toàn dị biệt về cả hai phương
diện : vật thể và tâm thể. Vật thể là điều kiện tổng hợp của thịt,
máu, động mạch, các ống dẫn máu ra vào. Sự vận hành của không khí tức
không đại; sự lưu chuyển của máu tức thủy đại; sự điều hòa ấm
áp tức hỏa đại; các cơ thịt tự động cấu hợp của tim tức địa đại;
và sự hô hấp tự nhiên của toàn bộ trái tim tức thức đại.
Về mặt tâm thể thì chúng ta có thể tìm được bốn thể
tánh vô lượng, quảng đại, biến mãn trong trái tim mẹ, đó là : Từ Bi Hỉ
Xả.
TỪ là trạng thái tâm ai mẫn, hiền hòa, sẵn sàng ban rải
cho một đối tượng hoặc nhiều đối tượng mới bắt đầu tượng hình
hay sắp sửa thành hình. Ở đây, thai bào là đối tượng tuyệt đối phải
được ban rải cẩn trì, dù trong không gian hạn hẹp, dù qua thời gian lâu
mau, dù đứng về mặt khách thể, dù trực thuộc phương diện chủ thể.Về
thể cách ban rải thì có nguyện và hạnh.
Nguyện, tức dùng lực cầu nguyện van vái Phật Trời phò
hộ thai bào được bình an vô sự suốt thời gian 9 tháng cưu mang và hằng
tâm nguyện sao đến ngày khai hoa nở nhụy, thai nhi được mở mắt chào đời
với thân hình nguyên vẹn cụ túc lục căn.
Hạnh, tức hành động cẩn trì trong oai nghi : đi đứng ngồi nằm; trong chánh
hạnh : nói năng, ăn uống, cách nhìn, cách nghe, thậm chí luôn luôn chánh
niệm không dám buông lung tà tâm, nóng giận sợ ảnh hưởng thai bào. Có
những hiền mẫu phát tâm bố thí, cúng dường, trì trai, niệm Phật khi biết
mình thọ thai. Tâm từ nầy của mẹ khởi phát chính thức ngay khi biết
mình đã thực sự mang thai và cứ như vậy tiếp diễn cho đến ngày nở
nhụy khai hoa.
BI là tâm vô lượng thứ hai của mẹ phát xuất cùng lúc với tiếng khóc
chào đời của thai nhi. Tâm bi nầy khó mà diễn tả chính xác hết ý. Vì
tâm bi được chuyển tiếp từ tâm Từ sau 9 tháng trông ngóng đợi chờ, mừng
mừng sợ sợ, mặc dù lòng đã dặn lòng : "Tất cả đều diễn tiến
tốt đẹp, mẹ tròn con vuông, trên có Phật Trời phò hộ, dưới có mẹ
cha hướng dẫn và chính mình cũng hết mực dưỡng thai". Nhưng tránh
không khỏi những phút giây bồi hồi, phập phòng, lo sợ, mặc dù đã tự
cố gắng trấn an. Thế mà giờ đây tiếng khóc hài nhi đã kéo mẹ về thực
tại sau những giờ phút đớn đau, bàng hoàng vì sanh nở thì bảo sao mẹ
hiền không vui mừng, sung sướng cho được. Nhìn kỹ mặt con, mẹ càng thương
yêu ngập lòng. Chính hai tâm vô lượng Từ và Bi nầy đã dung hợp, trợ
duyên nhau một cách tương tục kỳ diệu nên đã biến máu hồng thành sữa
trắng để nuôi con.
HỈ là tâm vô lượng thứ ba của mẹ. Tâm nầy được phát
hiện cụ thể nhất là lúc cha mẹ nhìn con mấp máy đôi môi bập bẹ kêu
"Ba" kêu "Má", và chập chững tập đi một mình từng bước
không vững, rồi lần lần trở nên chững chạc, biết ăn, biết nói, biết
cười, biết làm xấu. Con càng khôn lớn, mẹ càng vui mừng. Vì con là núm
ruột, là hòn máu, là một phần trong cơ thể mẹ, là kho tàng vô giá, là
nguồn hạnh phúc vô bờ. Giờ đây con đà khôn lớn, trưởng thành, bảo
sao mẹ hiền không vui mừng cho được. Bất cứ cử chỉ nào, lời nói
nào, hành động nào của con trẻ, dù vô tư, không đòi hỏi phải khôn
ngoan, cũng đủ làm cho mẹ sung sướng ngập lòng. Vả lại niềm vui của mẹ
là con, và mẹ thì cũng chỉ biết vui với con mà thôi. Con là nguồn an ủi
duy nhất của mẹ. Do đó, con đau là mẹ xót, con mạnh là mẹ mừng. Có
con một bên, mẹ cảm thấy cuộc đời là màu hồng, là bầu trời mùa
xuân và tất cả hiện hữu đều có ý nghĩa, đáng yêu. Vắng con, mẹ cảm
thấy lẻ loi, hiu quạnh, bầu trời là cả một mùa thu, tất cả hiện hữu
trở nên vô nghĩa và mẹ tự thấy mình bạc phước vô phần.
XẢ là tâm vô lượng thứ tư của mẹ. Tâm nầy của mẹ
tự động hiển lộ trong hai trường hợp nghịch cảnh hoặc thuận duyên.
Tâm xả hiện lộ trong nghịch cảnh đó là những khi con giận, con hờn,
con nặng lời lớn tiếng, con phụ rẩy mẹ cha, con ngỗ nghịch phạm thượng,
trong tất cả tình huống ấy, mẹ cha chẳng những cam tâm cúi đầu chấp
nhận, không hề oán giận nguyền rủa con mà còn sẵn sàng rộng dung tha thứ.
Còn tâm xả của mẹ được thấy trong thuận cảnh là khi
con cái thành nhơn chi mỹ, cha mẹ thận trọng lựa chọn những gia đình hiền
lương, đạo đức, có học, có hạnh để dựng vợ gả chồng, và sau khi
con cái đã yên bề gia thất thì lòng cha mẹ bớt lo lắng, ưu tư, có thể
tạm an tâm để sống những chuỗi ngày còn lại. Do vậy, tâm xả phải hiểu
tận tường rằng xả không chỉ có nghĩa là cảm thông, xả bỏ, tha thứ,
không chấp thủ như trường hợp nghịch cảnh; mà xả còn là một trạng
thái tự tin, an tâm, vô thưởng vô phạt như vừa kể trong phần thuận cảnh.
Một thứ kỳ quan sinh động, linh hoạt, khế lý, khế cơ, nhất là biết
cung ứng đầy đủ mọi thứ nhu cầu của con cái trên hai phương diện vật
lý và tâm lý, thử hỏi như vậy trái tim của mẹ có đáng được công nhận
là "đệ nhất kỳ quan" hay không. Chính vì cha mẹ có đủ bốn tâm
vô lượng, nên đức Phật xưng tụng cha mẹ là "trời phạm
thiên", là "giáo sư đầu đời", là "vị tiên ban đầu"
và là "bậc đáng cúng dường".
Thật ra trên thế gian nầy, mối tình nào, chung cuộc, cũng
đều phai mờ trong tim ta, trong ký ức ta. Duy nhất chỉ có tình mẹ là
thiên thu bất biến. Sở dĩ tình mẹ tồn tại vĩnh viễn vì tình mẹ thương
con như biển hồ lai láng, như trái đất bao dung, như bầu trời hiến dâng
sự sống, như gió xuân ban rải sự mát mẻ cho muôn loài, không có bất cứ
sự lựa chọn nào trong tình mẹ thương con, tình mẹ vượt thời gian, không
gian, chỉ cho mà không cần nhận, cho vô điều kiện, cho bình đẳng không
phân biệt đẹp xấu, trí ngu, giàu nghèo, có hiếu hay bất hiếu.
Chính vì tình mẹ như vậy nên không bao giờ bị ngoại cảnh chi phối. Nghĩa
là tình mẹ thương con không có biên giới. Vậy, bạn nào còn cha còn mẹ
thì bạn là người diễm phúc nhất đời. Vì không có niềm vui nào thiêng
liêng, đậm đà bằng niềm vui còn mẹ và cũng không có nỗi buồn nào ray
rứt xót xa bằng nỗi buồn mất mẹ.
Một Phật tử ở Phan Thiết, đạo hữu Lê Minh Hớn, đã
làm sống dậy tình mẹ trong chúng ta vô cùng ý nhị : "Ta còn có mẹ,
mẹ hát đưa ta, tiếng hát xa xưa buồn quá đỗi, nhà ai giã gạo trưa hè.
Mẹ hát à ơi ! võng trời kẽo kẹt, da trời xanh ngắt cửa đông. Người
đâu có biết : Mẹ bồng ta cả tuổi ban đầu. Câu hát ngày xưa chín vàng
chín đỏ. Ba mươi tuổi đời lăng lắc đong đưa. Ba mươi tuổi đầu mẹ
còn coi nhỏ, đưa từng trái bắp củ khoai. Ngày đó ta về, mẹ còn vuốt
tóc. Người biết không, ta khóc trong lòng !".
Do đó, nếu chúng ta vì miếng mồi đỉnh chung ngắn ngủi,
vì tương lai sự nghiệp mơ hồ mà quên bổn phận thần tỉnh mộ khang, quạt
nồng đắp lạnh, thì thật là lỗi đạo làm con, nếu không nói là bất
hiếu./.