- VU LAN MÙA BÁO HIẾU
Thời gian đi nhanh quá, thấm thoát
đến nay đã mười một năm lưu vong
nơi xứ lạ quêâ người, cách xa quê
nhà cả nửa vòng trái đất, thế là cuộc đời tôi phải nhận nơi đây
làm quê hương thứ hai và có lẽ cũng
là nơi gửi nắm xương tàn ở một đất nước mà hàng triệu người hiện
đang muốn đến lập nghiệp. Mặc dầu nước Mỹ là một nước hiện
tại có đầy đủ về vật chất, văn minh và dân chủ nhất thế giới, nhưng
đối với tôi và có lẽ hầu hết những người Việt Nam đã sinh ra và trưởng
thành nơi quê nhà đều cảm thấy buồn về phong tục, tập quán của nhân
dân Hoa Kỳ, nó trái ngược hẳn với dân tộc Á Châu nói chung và truyền
thống của dân tộc Việt Nam nói riêng.
Đường lối giáo dục của Chính Quyền Hoa Kỳ chỉ nhắm vào Trí-Dục
và Thể-Dục
mà không có phần Đức Dục, ngược lại tập quán của
dân tộc Việt Nam từ ngàn xưa, các cụ
tiền nhân đã để lại một nền văn hoá hết sức phong phú nhất là Đức Dục, phải
được đặt lên trên hết. Nền giáo dục cuả Nho giáo, Lão giáo, Khổng
giáo và Phật-giáo luôn luôn lấy Đức Dục làm đầu rồi mới đến
Trí Dục và Thể Dục. Do đó; mọi người trong lúc thiếu thời
mới cắp sách đến trường đã được học thuộc lòng câu đầu- tiên
là : “Tiên
học lễ, hậu học văn” hay với những lời khuyên dậy của Oâng
Bà, Cha- Mẹ để lại là : “Có Học mà không có Hạnh hoặc có Tài mà
không có Đức con người đó sống cũng vô dụng đối với gia đình và
xã hội”. Những người con gái được giáo dục từ trong gia đình là “Cái nết đánh
chết cái đẹp”, phải lấy Tiết Hạnh làm đầu, có nhan sắc đẹp
lộng lẫy nhưng cái tính nết lãng mạn, hỗn xược, ăn nói không nhu mì,
nhã nhặn, hiền hậu và ý tứ thì người
đó cũng là những kẻ bị mọi người khinh bỉ và ghép cho một danh từ là “Con nhà vô giáo-dục” Cha Mẹ cũng hổ
thẹn với bạn bè, họ hàng và làng xóm.
Đức Phật đã dậy cho ta rằng “Hiếu Tâm tức là Phật Tâm,
Hiếu Đạo vô phi Phật Đạo” “ Tâm
hiếu là tâm Phật, đạo hiếu là đạo Phật” vì vậy mà đạo Phật
xác định “cùng cực điều thiện, không có gì hơn hiếu”. Trong nền giáo
dục Việt Nam từ bao thế hệ trước đây cũng đã đề cao chư hiếu,
mà ta khi còn thiếu thời, cắp sách đến trường ta đã được học thuộc
lòng bài học :
Công cha như núi thái sơn Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra. Một lòng thờ mẹ
kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.
Thế thì một người có chút lương tri, làm sao lại không biết công
ơn sinh thành, dưỡng dục cuả cha mẹ. Mỗi người chúng ta chỉ có một
cha, một mẹ sinh ra. Trong kinh nhà Phật
cũng đã truyền lại rằng : Từ vô lượng
kiếp đến nay, chúng ta lang thang trong nẻo luân hồi, bỏ thân này, nhận
thân khác, sinh đi sinh lại bao lần. Trong kinh Mục Liên Sám Pháp, Đức Phật
đã nói “. Trong con người ta có mười hai bệnh, bệnh căn sâu nặng
không được thấy Phật. A nan hỏi Phật : Đó là bệnh gì ? Đức Phật trả
lời : “Không
kính cha mẹ, đó là một bệnh; ngu si tạo ác; đó là hai bệnh, gian sảo
điêu ngoa; đó là ba bệnh, lời nói hại người, đó là bốn bệnh; hay
tìm lỗi người, đó là bệnh thứ năm;
giết hại chúng sanh, căn bệnh thứ sắu; không biết hổ thẹn, đó là bẩy
bệnh; ham mê sắc dục, đó là bệnh thứ tám; kiêu ngạo khinh người, đó là chín bệnh; phạm tội
không hối, là bệnh thứ mười; khen
mình chê người, là bệnh thứ mười một; không biết lợi hại, là bệnh
thứ mười hai”. . .Chúng ta nên tâm niệm lời Đức Phật nêu
trên, để lấy đó làm kim chỉ nam cho mình, tự
tu sửa hàng ngày hầu loại
trừ được những căn bệnh như lời
Phật dậy. Ta sẽ trở thành người tốt.
Mỗi năm cứ gần đến ngày trăng
tròn tháng 7 âm lịch và cũng là cuối mùa hạ, bắt đầu sang thu, lá vàng
rụng xuống, lá xanh trồi lên, bông hoa lá bắt đầu chớm nở, său một mùa
oi bức nóng nực của cái nắng mùa hè.
Thời tiết thay đổi, lòng người
cũng đổi thay để chuẩn bị lễ Vu
Lan, đó là mùa báo ân cha mẹ, lễ VULAN đã truyền lại từ ngàn xưa có Đức Mục Kiền Liên là
tiêu biểu, gương mẫu, suốt cả nghìn đời mà Đức Phật đã để lại
cho hàng Phật Tử lấy đó làm gương
noi theo. Nhưng bây giờ ngày lễ Vu Lan không còn là một đặc thù riêng của
người Phật Tử, mà là nghĩa vụ thiêng liêng của mỗi người, không
phân biệt tôn giáo, đảng phái hay bất cứ một tổ chức nào, từ các
thánh hiền đến người thường dân, đã là con người ai cũng có cha, mẹ
sinh ra, chính cha, mẹ đã san sẻ một phần mắu, thịt để tạo nên hình
hài của mỗi người con. Tình thương của cha mẹ đối với con là thứ tình thương tuyệt vời, không bút nào tả
xiết, không có bất cứ tình thương nào trên cõi đời này có thể so
sánh được. Do đó; báo hiếu cha mẹ
chính là nghĩa vụ cao quý, thiêng liêng nhất, mà không nghĩa vụ nào bằng.
Dân tộc Việt Nam từ ngàn xưa
đã truyền lại, để nhắc nhở cho các con chắu của các thế hệ său này
phải lấy chữ “HIẾU” làm đầu, vì công ơn mẹ cha thăm thẳm như trời
cao, vằng vặc như sông dài, rực rỡ như mặt trời, tỏ rõ như ánh trăng
rằm. Lúc thiếu thời tôi đã đươc học thuộc lòng các câu ca dao, truyền
bá trong dân gian như său:
“Ơn cha cao như núi thái sơn
Đức mẹ hiền sâu rộng bể khơi
Dù cho dâng cả một đời
Cũng
không trả được ơn trời sinh ra”.
Còn có những câu ru con cuả các bà me :ï
dậy con từ thuở còn thơ như :
“Ru hời, ru hỡi, ru hơi
Công cha như núi ngất trời
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển
đông
Núi cao, biển rộng mênh mông
Làm
con trước phải đền công sinh thành”.
Hay là :
“Đố ai đếm đươc lá rừng
Đố ai đếm được mấy tầng trời cao
Đố ai đếm được những vì sao
Đố ai đếm được công lao mẹ hiền”.
Său đây người viết bài này xin ghi lại một đoạn truyền khẩu
trong thế kỷ thứ 10-13 về tình thương con qua Phạm Công Cúc Hoa, với tác
phẩm sâu xa và truyền cảm nhất. Tác phẩm đưa ra cảnh tình mẫu tử, cảnh
mẹ ghẻ, con chồng, cảnh hối caỉ của kẻ ác độc đúng là :
Mấy
đời bánh đúc có xương
Mấy đời dì ghẻ mà thương con chồng.
Theo học giả Đào Duy Anh và Đặng Thái Mai (tư liệu Văn Học Bình
Dân 1976) thì truyện này dựa theo một truyền thuyết Aán Độ thời Raja
Varman đệ tam. Nàng Cúc-Hoa bị bạo bệnh, lâm chung để lại 2 đưá con thơ
dại : Một trai tên là Tấn Lực, còn một gái tên là Nghi Xuân. Trong khi Phạm
Công được Vua Lý (?) đưa đi trấn nhiệm ở vùng thượng du (sách chép lại
tại Cao Bằng) để đánh dẹp loài thảo khấu, cường độ thường quấy
phá, trong khi đó người vợ kế (là Tào Thị) ở nhà, thì lại hành hạ
hai đứa con chồng quá tàn nhẫn. Hai trẻ không chịu nổi, đành bỏ nhà
ra đi. Nhưng đi đâu ? Chúng còn quá nhỏ dại. Nghi Xuân, Tấn Lực quá bé
thơ, său 10 ngày lang thang, đói khổ thì tìm ra ngôi mộ của mẹ mình ngày
trước. Tâm sự của đôi trẻ thật
đáng thương tâm :
“Đoái nhìn thấy mả Cúc Hoa Ngậm ngùi nhớ mẹ - Châu sa ròng
ròng.”
Hai anh em chỉ còn biết ngồi khóc
ròng, hết canh một, thì bỗng nhiên, có sự kiện xẩy ra :
“Cúc-Hoa phách quế, hồn ma,
Lòng thương con dại aí hoài xót xa
Bên mồ : Nàng hiện hồn ra,
Oâm
con, than thở, xót xa tấm lòng.
Bấy
lâu, mẹ những nhớ trông,
Con ơi ! Có biết mẹ trong mả này
!”
Hai anh em Nghi Xuân - Tấn Lực bèn kể tất cả đàu đuôi câu truyện
cho mẹ nghe. Từ khi mẹ chết, Phạm Công lấy Tào Thị. Rồi thái độ khắc
nghiệt, ác độc cuả người dì ghẻ..”Ăn thì bữa đói bữa không. Suốt
ngày hành hạ ra nông nỗi này !”
Cúc Hoa đău xót vô cùng :
“Cúc Hoa nghe nói, lệ sa !
Nhìn đôi con dại, nghĩ mà đớn đău ...
Bồng con cho
bú hồi lâu,
Càng thương con trẻ –
càng sầu tình xưa.”
Chẳng bao lâu, mẹ con bịn rịn,
thì thời gian cũng đã trôi qua. Trời cũng vừa lúc sáng - Cúc Hoa đành phải
giã từ :
“Chúc con, ở lại bình an,
Mẹ về Aâm cảnh đôi đàng cách xa.
Tấn Lực - Nghi Xuân bấy lâu nay xa cha, thiếu tình mẹ, nay lại được
gặp (dù chỉ là hồn mẹ hiện về) vuốt ve âu yếm, thì không muốn xa
cách nữa :
“ Nghi Xuân ôm mẹ khóc oa,ø
Mẹ ơi, sao nỡ, chối mà bỏ đi !”
Thời gian đã hết. Cúc Hoa không thể nào lưu lại. nàng đành giỗ
con :
“Hai con quay mặt trở ra
Cho mẹ bắt chí, rồi mà chia ly
Hai con vâng lệnh một khi,
Cúc Hoa vội vã, biến thì mất tung”.
Hai con Nghi Xuân - Tấn Lực thì vậy. Đến cả Phạm Công chồng nàng cũng được báo mộng :
“Chàng ơiá ! sao bỏ lời thề ,
Hai con thơ dại, lất lê dọc đường
Suốt ngày hành khất thảm thương
Ai gây nên nỗi đọan trường thế
kia ?
Phạm Công đã hiểu mọi sự :
Chính Tào Thị đã đầy đọa, hành hạ hai đứa con mình :
“Trẻ thơ, có tội tình chi.
Cớ sao ăn ở bất nghì thế kia.
Thì thôi cắt nghĩa xướng tuỳ,
Nếu không cải tính, còn gì gia
phong !Tào Thị phải cho người đi tìm hai đứa con chồng trở về, thay đổi
cách cư xử, nếu muốn xum họp với Phạm Công. Thật ra, tất cả các tác
phẩm tình cảm trên thế giới, không có một tác phẩm nào diễn tả tình
cảm của người mẹ đối với con sâu sắc và tràn đầy tình thương như
vậy. Vu
Lan mùa Báo Hiếu, đây
là cơ hội để cho các con chắu, mỗi năm một lần báo hiếu mẹ cha, người
Mỹ họ có ngày Father’s day, Mother’s day, còn Việt Nam mình có cả một
mùa Vu Lan để báo ân Ong Bà, Cha Mẹ,
mà còn là dịp để thực hiện các công-đức khác bằng cách xin lễ cầu siêu ở các chùa cho các vị tiền
nhân quá vãng được siêu sinh, tịnh-độ, vĩnh viễn thoát khỏi cảnh trầm
luân, và những người còn sống được Trượng thừa công đức, Tam bảo gia ân, thân tâm khang thái,
gia đình thịnh vượng, được sống trong cảnh yên vui hạnh phúc. Ngoài
ra, cũng trong mùa báo hiếu, mọi người phải phát tâm cúng dường. Về công
đức cúng dường Đức Phật đã dậy khá rõ ràng trong kinh Vu-Lan. Tôi xin dẫn giải một vài đoạn để quý
độc giả cùng suy ngẫm và noi theo :”Đức Phật đã huấn thị cho Vua Ba
Tư Nặc, khi vua bạch với ngài : Bạch Thế Tôn từ nay con cấm người ngoại đạo vào lãnh
thổ cuả con, con xin cúng dường chư tăng tất cả những thứ cần dùng “ Phật dậy : “Đại Vương
đừng nói như vậy, cho các sinh vật khác còn được phước huống chi là
cho người ngoại đạo, hãy cho đúng lúc, cho với tâm thanh tịnh, cho một
cách giải thoát chứ không cần được
phước báo hay trả ơn, cho để được niết bàn chứ không cầu sinh cõi
trời, cho rồi đem cái công đức ấy hồi hướng cho tất cả mọi loài, mọi
người chứ không cầu riêng cho mình”.
Đức Phật còn dậy cho Sư Tử Trưởng Giả về phước báo của
hạnh bố thí bình đẳng, khi ông đến bạch với ngài :” Bạch Thế Tôn
con nghe Thế Tôn dạy hãy bố thí bình đẳng,
do đó khi bố thí con không có lòng lựa chọn phải trái, cao thấp, con
cúng dường và bố thí cho tất cả, hễ ai giữ
được giới thì phước bắu vô cùng , ai phạm giới thì tự chịu tai họa, con chỉ nghĩ ai cũng phải
ăn mới sống. Đức Phật ; “Đó là cái
nguyện rộng rãi, cái tâm bố thí của Bồ Tát Trưởng Giả đã theo đúng
đường lối của hạnh Bồ Tát, hãy
bố thí bình đẳng thì phước đức vô tận.”
Theo quan niệm của người Việt Nam bình dân cho là :
Tu đâu không bằng tu nhà.
Thờ Cha kính Mẹ mới là chân Tu..
Trong dân gian cũng đã truyền tụng
tình mẫu tử như sau :
Mẹ cho con tất cả
Hết quãng đời tuổi xanh
Cả thương yêu
dịu ngọt
Rộng hơn biển ttrời
xanh.
Trên đây tôi dẫn giải mấy đọan
của Đức Phật truyền dậy cho các hàng Phật Tử liên quan đến ngày lễ
Vu Lan và một vài quan niệm theo dân
gian Việt Nam. Vậy chúng ta là hàng Phật Tử
phải lấy đó làm kim chi nam cho bản ngã đã có trong tâm đạo,
để thực thi cho cuộc đời cuả mình.
Đây cũng là một dịp để cho mọi người
con có dịp đền đáp công ơn sinh thành và dưỡng dục cuả Mẹ Cha và cũng
có cơ hội biểu lộ tinh thần hiếu thảo. Mọi người chúng ta dốc lòng làm tròn
bổn phận của người con hiếu hạnh./.
-
Cư Sĩ Nguyễn Đức Can
-
Tel & Fax : (714) 896-0786
- E-Mail :
ndcan2000@yahoo.com
http://www.buddhismtoday.com/viet/vulan/muabaohieu.htm