- THEO DẤU
CHÂN XƯA
Lời mở đầu:
Trong nhiều kinh
điển, Ðức Phật dạy về đạo hiếu hạnh của người con đối với bậc
sinh thành, đó là Cha sinh, Mẹ dưỡng. Những lời dạy quí báu đó là
khuôn vàng thước ngọc, nếu chúng ta, thuộc nhiều thế hệ khác nhau, biết
đem áp dụng vào cuộc sống hằng ngày thì ích lợi cho mình và cho người
biết bao nhiêu.
Mùa Vu Lan hằng năm đến với người
con Phật, trong nỗi niềm thương nhớ khôn nguôi công ơn trời biển của
Cha và Mẹ. Vu Lan năm nay 2004, kính mời quí vị theo dõi nỗi niềm tâm sự
của một người con hiếu thảo, hướng về các bậc sinh thành, ghi nhớ
công ơn giáo dưỡng theo Chánh pháp của người Cha già lúc còn sinh thời.
Các bậc sinh thành tinh tấn tu tập, còn biết dạy dỗ các con theo lời của
chư Phật, quả là một gia tài hiếm quí, không gì sánh bằng, để khi bước
ra trường đời, theo dấu chân xưa, những người con có phước này có thể
vận dụng giáo lý thâm sâu vi diệu của đạo Phật, được thấm nhuần
nhờ các bậc Tôn Ðức và sự hướng dẫn tại gia của Cha Mẹ, chuyển hóa
cuộc sống khổ đau thành niềm vui tịnh lạc. Nỗi niềm tâm sự này được
diễn đạt qua bài viết tựa đề: "Theo Dấu Chân Xưa", với ngòi
bút của tác giả Nguyên Thảo, một nữ Phật tử hiện cư trú tại thành
phố Houston, bang Texas, Hoa Kỳ.
NAM MÔ BỔN SƯ THÍCH CA MÂU NI
PHẬT
- Cơ sở Phật học Tịnh Quang Canada
- 302 - 2 Dorado CT.,
- Toronto, ON, M3M 2E8, Canada
Mẹ kính yêu của con,
Mẹ ơi, bây giờ con không biết
Mẹ đang làm gì ở nơi xa đó, Mẹ có biết là con đang nhớ tới Mẹ thật
nhiều không? Năm nào cũng vào độ cuối mùa Hè, lòng con thương nhớ Mẹ
xôn xao. Nỗi nhớ dâng tràn nhiều hơn bao giờ hết, ghép lại thành những
giòng thư con gửi về cho Mẹ, đúng vào ngày rằm tháng Bảy - mùa Vu Lan
báo hiếu mỗi năm.
Khi từ biệt Mẹ để ngập ngừng
bước những bước chân vụng dại vào đời - cuộc đời mà niềm vui chừng
như không có bao nhiêu, so với nỗi bận rộn, lo âu, phiền muộn. Con mới
chợt nhận biết ra niềm hạnh phúc vô biên mình bỏ lại, kể từ khi bên
cạnh đời con vắng đi bóng dáng gần gủi, thân yêu của Mẹ rồi. Con ước
gì thời gian quay trở lại, để con không quá ơ hờ, mãi hồn nhiên bơi lội
trong giòng sông mát ngọt yêu thương, mà không hề nghĩ có một ngày sẽ
đến mai này, con chim non là con đủ lớn khôn, tung đôi cánh nhỏ bay đi lìa
tổ ấm. Mẹ ơi, không phải đợi đến khi xa cách Mẹ rồi con mới hiểu,
mà đã từ lâu trong lòng con luôn cảm nhận, ngọn núi uy nghi trầm lặng của
tình Cha. Còn Mẹ, Mẹ là giòng suối từ bi mát ngọt tuôn tràn, là bóng
mát êm đềm cho con nép mình nương tựa suốt bao năm. Ðã biết bao nhiêu lần
con bắt gặp, ánh mắt buồn bã âm thầm của đấng sinh thành, như cố nuốt
vào lòng những nỗi buồn đau, bởi những biến động, thăng trầm trong cuộc
sống, cho nên dù ráng hết sức mình, vẫn có đôi lần bó tay nhìn các con
thiếu thốn ,lầm than, trong một vài giai đoạn ngắn vào thời niên thiếu.
Con tự trách mình đã có lần ngu ngơ, khờ dại, tỏ lộ ra sự buồn bã
bi quan, khi thầm so sánh với đám bạn bè may mắn hơn hơn mình, không phải
sinh ra trong một gia đình quá đổi nhiều con, cho nên mọi thứ đều được
sẻ chia trong giới hạn. Và bên cạnh đó, là những luật lệ vô cùng
nghiêm khắc, mà Cha đã đặt ra để uốn nắn đàn con, bởi tự biết
mình không có thời giờ để gần gủi con nhiều như các con cần. Cho mãi
đến sau này con mới hiểu, vì đâu Cha vẫn tỏ ra có vẻ quá khắc khe với
các con. Con vẫn chưa quên chuyện anh trai có tánh nghịch ngợm nhất nhà,
thường bị Cha nghiêm trị mỗi khi có người hàng xóm nào lên tiếng than
phiền. Ngày đó con là đứa em gái nhỏ, thường nắm áo theo anh trong những
trò chơi cuả anh với lũ trẻ ở chung quanh. Con biết rõ ai là người phá
phách, thường nghĩ ra những trò quá quắt, để chọc phá xóm giềng. Nhưng
mỗi khi nghe tiếng than phiền, thì luôn luôn anh con là người bị đòn roi
đánh phạt của Cha. Trong trí óc non dại của con ngày đó, có chút gì tủi
hờn khi nghĩ tại sao Cha chẳng thương chúng con nhiều như Cha Mẹ nhà người.
Họ vẫn luôn luôn bằng mọi cách bênh vực và bao che lầm lỗi của con
mình, dù biết rõ ràng những chuyện mà con họ đã gây ra. Cha cho biết lỗi
của anh là không tự thắng chính mình, biết lũ trẻ quá quắt làm tổn hại
cho người khác, vẫn góp mặt để chung vui dù bản thân chẳng có tham gia.
Tội "biết mà cố phạm" của anh đủ để bị phạt đòn, bởi
Cha dạy đừng để ý tới lầm lỗi của người, mà chỉ cần nhận biết
ra lầm lỗi của mình thôi. Tánh nhẫn nhục, không hơn thua tranh cãi, không
cho mình đúng, người sai, theo năm tháng đã thấm nhuần trong tâm hồn đàn
con của Mẹ Cha. Ðã thật lâu rồi, con có lần nghe anh trai than thở, rằng
cuộc đời không phải là bóng mát êm đềm, cho nên tính nhịn nhường không
tranh cải hơn thua, mà Cha đã luyện cho từ ngày nhỏ, đôi khi khiến anh
có cảm tưởng như mình bị người ta nhìn như một người khờ dại chẳng
bằng ai! Mẹ ơi, đó chỉ là những năm tháng đầu tiên bắt đầu đối mặt
với cuộc đời. Bởi càng đi xa hơn nữa chúng con càng khám phá ra rằng,
giữa những hơn thua phải quấy, đúng sai ở chung quanh, thái độ điềm
nhiên ngắm nhìn như khi đang xem một vỡ tuồng trên sân khấu, rồi mỉm cười
không nói năng gì, đã đem lại cho chúng con biết bao là an lạc, nhẹ
nhàng, dù quanh mình có xảy ra những nghịch cảnh trớ trêu.
Mẹ ơi, con ước gì ngày xưa
con hiểu được, tấm lòng trời biển cao vời của một người
Cha có đàn con mười đứa, đã một mình tận tụy hy sinh hứng trọn
những cay đắng, nhục nhằn trong cuộc sống, chỉ mong đổi lấy
một ngày mai tốt đẹp cho con. Những buồn tủi thoáng qua ngày đó, đã
thay vào lòng biết ơn không gì sánh được lúc con lớn khôn theo với thời
gian. Không phải chỉ riêng sự giáo huấn, mà con nhận được từ Cha Mẹ,
con và những người bạn thân tình còn có cùng cảm nhận với nhau rằng,
dường như những đứa trẻ được lớn lên trong sự dắt
dìu nghiêm khắc của người Cha, đến lúc trưởng thành thường thay cho sự
hờn tủi, buồn phiền ngày thơ dại, bằng lòng biết ơn sâu thẳm tận
bên trong, cũng như có sự gắn bó rất đậm sâu với Mẹ Cha và những người
thân, nhờ vào sự ràng buộc bởi trách nhiệm về hành vi của từng người
ngay khi còn nhỏ dại.
Với Mẹ, hành trang đi vào đời
mà Mẹ đã cho con, là món quà vô giá không gì so sánh được. Ðó là một
tấm lòng đối với mọi người, biết sẻ chia nỗi khổ, niềm
đau của tha nhân. Cũng nhờ nhận được một phần gia sản quý báu này
từ nơi Mẹ, mà những bước chân đi vào đời của con kể từ
khi xa mái ấm gia đình không đến nỗi quá gian nan. Con đã đi bằng những
bước chậm, nhưng thanh thản, êm đềm vì biết mở lòng ra, gạt ra
ngoài những bon chen, ganh ghét, tỵ hiềm... giống y như cách mà Mẹ Cha đã
sống. Mẹ ơi, con không hiểu tại sao ngày đó, con có lần ngước nhìn
lên so sánh với chung quanh, mà không biết ngó xuống để nhìn thấy Mẹ
đang thật gần bên cạnh, lặng lẽ âm thầm đón nhận sự nhọc
nhằn, vất vả một đời. Mẹ dường như quên luôn chính mình đi, để chỉ biết vì con, sống cho con, không ngoài nổi ước
mơ con lớn khôn trở nên người hữu dụng cho đời, và có một tấm lòng
từ ái chan hòa, thương người như thể thương thân.
Mẹ ơi, làm sao con quên được
bài học từ bi mà Mẹ dạy chúng con. Năm đó gia đình
mình theo thời cuộc đẩy đưa bởi sống trong một đất nước
triền miên chinh chiến. Ngay kế bên căn nhà vừa mới dọn đến của gia đình, là nỗi kinh hoàng cuả Mẹ Cha và đám trẻ thơ khờ dại chúng con. Người đàn bà khó nghèo triền
miên vì không kham nổi những khổ đau trong cuộc sống, đã
ngày mỗi ngày trút hết sự căm hờn lên gia đình mình, chỉ vì Cha Mẹ
có khả năng để lo cho chúng con đủ mặc, đủ ăn! Những tiếng
chưởi rủa được gào lên bất kể lúc nào khi có thời giờ rãnh rỗi,
không cứ đêm ngày. Cha lặng lẽ lắc đầu, rồi vỗ về, trấn an lũ con
thơ. Còn Mẹ thì lâm râm niệm Phật, cầu xin cho người sớm thoát ra cảnh
khổ, được ấm áo, no cơm để không tạo nghiệp thêm.
Họ hàng, người thân chứng kiến cảnh này, không ai nghĩ gia đình mình chịu
nổi, và có lời khuyên nên thu xếp dọn đi. Nhưng Cha vẫn bình thản an
nhiên, còn Mẹ thì không bao giờ từ chối giúp người khốn khó, dù gặp
lần đầu trong khu xóm nghèo nàn, mặc dù vơi hoàn cảnh một gia đình đông
con và có duy nhất một người đi làm việc là Cha. Mẹ đã xẻ áo, chia cơm
không phân biệt dù người dữ, người hiền, dù cả Mẹ và Cha đang gánh
trên vai gánh nặng oằn vai.
Giòng chinh chiến lại đẩy đưa thêm lần nữa, đàn con hầu hết đã lớn khôn cùng
với thời gian. Căn nhà cuối cùng gia đình mình cư ngụ ở quê hương, là
căn nhà nhỏ trong một xóm nghèo lao động giữa thành phố xa
hoa, náo nhiệt. Ở đây, con đã vô cùng thất vọng, trong khoảng thời
gian đầu đối diện với bộ mặt đa dạng của một môi trường
sống hoàn toàn xa lạ với Mẹ Cha và cả chúng con. Con ngẩn ngơ chới
với, khi thấy và nghe đứa bé vưà tập nói ở cạnh nhà, phát ra tiếng bập bẹ đầu tiên là tiếng chửi tục tằn giống như
mỗi đầu câu nói của người lớn chung quanh nó. Con càng đau khổ và ngượng
ngùng nhiều hơn nữa, khi thấy và nghe cô láng giềng trạc tuổi bằng
mình có khuôn mặt sáng sủa dễ nhìn, cũng buông tiếng chửi thề lúc đi ngang qua cửa nhà mình, khi nói chuyện bình thường với
đám con trai hay gái trong khu xóm. Có những buổi trưa hè oi ả, vẳng trong
lời hát à ơi ru cháu cuả bà ngoại hiền từ, là tiếng chửi rủa vút
cao vượt qua con hẻm nhỏ không sâu. Người ta chửi nhau vì bênh con, vì
len lén lấn đất sang sân nhà người bên cạnh, và vì đủ thứ nguyên do
hoặc không có nguyên do - giống như cả nhà mình đã bị kêu ra chửi để...
giải sầu chỉ vì giọt sương đọng lại trong đêm từ
trên căn gác nhỏ, vô tình rớt xuống gánh hàng rong. Con tưởng
tượng như địa ngục trần gian là ở nơi nầy, và chị em con giống
như đang bị lưu đày tách biệt khỏi mảnh đất êm đềm của
thời mộng mơ khi vừa mới lớn. Nhưng đã quen với những thăng trầm thế
sự, coi cuộc đời là hư ảo, phù du, như diễn vở có đủ tiếng
cười và nước mắt. Mẹ coi như không có những lời hiềm khích, những
hành động hiếp đáp thẳng tay của lũ trẻ chung quanh đối với
em trai nhỏ hiền lành hơn ai hết cuả con. Mẹ đối xử không phân biệt,
bất cứ người nào tìm đến với mình, dù thật lòng hay chỉ là bề
ngoài để được Mẹ giúp cho từ chuyện
nhỏ nhoi. Bài học từ bi từ nơi Mẹ,
đã giúp con thêm "can đảm", để nở ra được nụ cười thân thiện
thật lòng, với cô láng giềng có tiếng chưởi thề giòn như pháo nổ,
thay vì cúi mặt tránh xa giống như bao bạn gái ở chung quanh. Con quên nói
cho Mẹ biết, là con đã nhận lại ánh mắt rưng rưng
chớp nhẹ, và nụ cười thật ấm
áp vô cùng. Từ đó, con thôi không còn nghe tiếng chửi, và cảm động làm
sao bởi có một ngày, cô láng giềng đặc biệt này dừng chân trước cửa
nhà mình, gọi con ra để tặng cho chùm ổi còn dính cuống mượt mà, là
những trái ổi xá lị thơm tho, hái từ quê nhà ở miền Tây mà cô vừa
đem ở quê lên, tặng cho con như một cách để tỏ tình thân. Từ đó với
con xóm lao động nhỏ không còn là địa ngục trần gian như con nghĩ. Vì
anh trai nghịch ngợm ngày xưa giờ đã là sinh viên trường Vạn Hạnh, anh
ra sức dạy kèm cho những cô bé học trò trung học những môn học mà đám
học trò con gái như con vẫn ngại ngùng, vì hiếm khi có được điểm cao.
Mẹ còn nhớ không, những mùa Hè sau đó, Mẹ Cha có thể an tâm đi về
căn nhà lá trên miền rừng núi, để cho con mặc tình làm đầy ắp căn nhà
nhỏ nơi xóm nghèo lao động ở Saigon. Vẫn theo gót chân anh như ngày nhỏ,
con tập họp lại những đứa trẻ la cà, nghịch ngợm, dạy hát, dạy viết
chính tả, tập đọc và tập làm những bài luận ngắn dễ làm cùng với
em gái út của con. Xóm nhỏ không còn lằn ranh phân biệt, giữa những đứa
trẻ con nhà lao động lầm than, và đám học trò thướt tha áo trắng, giống
như đã có từ bao năm trước. Có một điều đặc biệt, mà chúng con
khám phá ra, là cô bé có tiếng chửi giòn như pháo ngày nào, giờ thay vào
bằng tiếng hát thật trong trẻo, vút cao, mà con thường được nghe ngay chính
trong căn nhà nhỏ của mình. Cha đã hài lòng nói với các con rằng: Nếu
như biết sống, thì dù ở nơi đâu cũng tìm thấy sự an vui.
Mẹ kính yêu của con ơi,
Mỗi năm cứ vào ngày rằm
tháng Bảy, mùa Vu Lan báo hiếu ở đây. Con đi vào chùa để được cài
lên trên ngực áo cành hoa hồng màu đỏ. Lòng con cảm nghe nổi ấm áp
tràn lan, tưởng chừng con đang có Mẹ thật gần bên cạnh. Mỗi khi nở
trên môi nụ cười thân thiện, gửi một ánh mắt nhìn ấm áp dịu dàng,
hay lắng nghe trong sự cảm thông, mà không hề phán đoán, chê khen. Và nhận
lại những tấm chân tình, con có cảm tưởng như Mẹ thật sự là đang
ở trong con, Mẹ có biết không?
Mẹ ơi, có phải
cuộc đời như là một giấc mơ không? Ngày xưa con nắm chặt tà áo
màu lam, nép mình bên Mẹ, giẫm những bước chân thơ dại trên đá sỏi
lao xao nơi sân chùa mà Mẹ vẫn thường đi. Ðể rồi ngày nay ở nơi này,
trong nổi nhớ, niềm thương dành cho Mẹ, đã dẫn đưa con đi
tìm lại dấu chân xưa. Cũng nhờ hạt giống lành mà Mẹ đã gieo trồng
lên mảnh đất tâm con ngày đó, mà ngày nay hạt giống nẩy mầm. Bởi giữa
những ngọn sóng đời cuộn cuồn vây quanh, con đã tìm
ra một trú xứ an lành khi đi tìm dấu chân Mẹ trong sân chùa và sân thiền
viện. Sân chuà ngày cũ, tiếng mõ chuông thuở xa xưa, những câu kinh tụng
mà con đã ơ hờ vì không thấu hiểu... bây giờ chính là một phần không
thể tách rời trong cuộc sống của con ở nơi đây. Con cảm nghe
thân yêu, gần gủi lắm như đã
tìm ra đường về lại nhà xưa, sau bao năm trời lạc dấu, xa xôi. Bây giờ
thì Mẹ có thể mỉm cười, bởi không còn băn khoăn lo lắng về con giống
trước kia. Không gần Mẹ nhưng con đã tìm ra một nơi chốn thật an lành,
để nương tựa trên quãng đường đời còn lại - bây giờ và mãi mãi về
sau.
Mẹ ơi, ân Tam Bảo sâu dầy
biết mấy. Ân Mẹ Cha vời vợi biển trời. Giờ đây con còn mang ân nặng
của quý Thầy và của quý Sư cô - những bậc tôn túc đã dẫn dắt và chỉ
bày con đi vào nẻo đường lành. Biết sống đời tỉnh thức và chuyển
hoá những phiền muộn, khổ đau thành ra an lạc và hạnh phúc. Cho dù cuộc
đời có thật sự là vui ít, buồn nhiều, nhưng con không còn sợ hãi, âu
lo và nghi ngại giống thuở xưa.
Mẹ kính yêu của con.
Hôm nay con xin mượn những vần
thơ của người bạn đạo nơi xa, dâng tặng Mẹ cùng tất cả những người
Mẹ yêu dấu trên đời, để nói lên tấm lòng thành, quý kính thương yêu
của chúng con, khi may mắn còn có Mẹ - người Mẹ tuổi hạc mong manh như
những giọt sương trong buổi sớm mai.
Mẹ
Mẹ là đức Quan Âm
Hiện thân nơi cõi trần
Ban tình thương vô tận
Gieo rắc mầm Phật tâm
Trước lòng Mẹ từ bi
Quỉ ma quỳ sám hối
Giủ sạch bụi sân si
Trên dốc đời u tối
Bao phen con lao đao
Giữa giòng đời điên đảo
Mẹ đã là chiếc phao
Dìu con vào bến đạo
Trong chập chùng mê lộ
Con khóc cười vô thanh
Chỉ còn vòng tay Mẹ
Là nơi chốn an lành
Mẹ mong manh tuổi hạc
Mẹ tinh tuyền như sương
Thân tâm hòa an lạc
Thơm ngát nước nhành dương.
(Thơ AI CƠ)
Nguyên Thảo
Houston, Texas. Mùa Vu Lan 2004
http://www.buddhismtoday.com/viet/vulan/theodauxua.htm