- Sống với hiện tại
******
Mong ước một tương lai không
dựa vào thực tế, tiếc nuối một quá khứ hư huyền. Ôi! những sai lầm
đã gây bao mầm đau khổ! Quanh ta, từng phút giây, triều sống tưng bừng
reo dậy. Phải sống sao cho ăn nhịp hải hà.
- Em ạ, có rất nhiều người chưa bao giờ thật sống. Hoặc họ kéo
đời họ đi lê thê trong một nỗi tiếc nuối không nguôi về dĩ vãng, hoặc
họ ồ ạt lăn mình vào những ảo ảnh luôn luôn biến hiện trong tấm
màn tương lai.
Trên chiếc xe đời, một hạng hành khách xây lưng về phía trước,
cho nên chỉ thấy những cảnh vật ở phía sau xe. Quãng đường qua xong,
sương thời gian phủ xuống, cảnh vật trở nên huyền ảo, và người nhìn
lui đâm ra tiếc nuối! Thế là mỗi đoạn đường mỗi muốn dừng lại để
trở về cảnh cũ. Nhưng xe đời chỉ đi có một chiều và không bao giờ dừng
nghỉ. Bấy giờ tiếc thương dồn lên tiếc thương, và quãng đường càng
dài, cảm tình với quá khứ càng nặng. Cũng có một đôi khi, thay đổi
chiều ngồi, họ chợt nhìn ngang hiện tại, nhưng chỉ trong phút chốc, họ
lại quay liền về dĩ vãng : đối với họ, đã quen sống trong cảnh lộng
lẫy huyền hoặc của ngày xưa mà tháng năm đã tô thêm đậm nét, thì
không có gì xấu xa và chướng mắt bằng "cái thời gian lố lăng bây
giờ".
Còn một hạng khác, chỉ xây mặt một chiều về phía trước. Họ
nhìn quá xa, cho nên không nhận thấy rõ. Bao nhiêu hố hầm mà tầm mắt
không vói tới, bao nhiêu màu sắc chói chang được không gian làm dịu bớt
: chân trời hiện ra những hình bóng mỹ miều, lâu đài ảo diệu! Thế
là tất cả tâm hồn họ đều dồn cả vào những huyễn tượng chập chờn
kia, và trong lúc hấp tấp muốn chạy nhanh đến gần, xe đời họ thường
bị hút đổ ngửa nghiêng trên những đoạn đường gập ghềnh của thực
tế.
Chỉ trong những lúc ấy họ mới chạm trán với thực tế để rồi
kêu lên : "Ôi hiện tại! không gì đáng ghét bằng mầy!"
Hai hạng người ấy đều khổ, vì thất vọng.
Một đàng thất vọng cho hiện tại không đẹp bằng quá khứ, một
đàng thất vọng cho hiện tại không đáng yêu như tương lai. Đời họ chỉ
là một chuổi dài ước ao mà chưa một lần nào được thỏa mãn. Họ thấy
thực tế cay nghiệt quá, độc ác quá. Thế là càng sống họ càng trách
móc oán hận cuộc đời, chớ không biết rằng cuộc đời xấu đi, chính
vì họ đã tưởng nó quá đẹp.
- Nhưng anh ạ! Đã là người biết lo xa và không muốn mất gốc,
thì ngăn sao được người ta đừng nhìn lui về quá khứ và nhìn tới trước
tương lai?
- Đã đành là thế! Anh có bắt em phải sống như mọi rợ chỉ biết
có ngày hôm nay đâu? Nhưng đừng nên vì quá khứ hay tương lai mà quên hiện
tại. Nhìn lui để đi tới chớ không phải để bước lùi. Nhìn tới để
định trước lối đi chứ không phải để bước quá trớn. Vả, chúng ta
có thể nào sống lui về quá khứ được? Cũng như có thể nào vượt khỏi
thực tế của hiện tại để chỉ sống với những tưởng tượng trong ngày
mai?
Mong ước một tương lai không dựa vào thực tế, tiếc nuối một
quá khứ hư huyền: Ôi! những sai lầm đã gây bao mầm đau khổ! Trước mắt
ta là thực tế hiển nhiên, hãy nhìn vào đấy mà suy luận : ngày qua định
đoạt hôm nay; hôm nay định đoạt ngày mai. Mọi vật đều trôi theo dòng
sông nhân quả. Nếu ngày vừa qua có giá trị thật, thì sao không ảnh hưởng
tốt đến hôm nay? Cũng thế, nếu hôm nay xấu xa thì ngày mai làm sao đẹp
đẽ được? Nếu vẫn tin nó đẹp thì, đừng nghi ngờ gì hết, chính thị
là phép thuật của nàng tưởng tượng đó rồi! Tưởng tượng mơ hồ
thường thích những gì hư ảo, hãy dành riêng chúng cho những thi sĩ hay
mơ!
Không phải chỉ đứng nhìn cuộc đời trôi qua trong tưởng tượng.
Chúng ta cần phải sống, sống thật sâu, thật đậm trong hiện tại. Trong
hiện tại gồm tất cả đời người : nó vừa nắm mối dây cuối cùng của
quá khứ, vừa nắm mối dây đầu của tương lai. Quá khứ đã thành, tương
lai sắp sửa trong phút giây hiện tại. Chỉ ở đấy chúng ta mới thật sống.
Cũng chỉ ở đấy chúng ta mới có thể sắp đặt, hoán cải cuộc đời.
Đi quá xa hai đầu, chúng ta rơi vào ảo mộng.
Hãy sống với hiện tại! Thời gian quí, đi nhắc lại rằng ta đang
sống, đang sung sướng được suy tưởng, được thông cảm với xung quanh
ta, mà nếu chỉ sống phớt qua, ôi! ta sẽ gặp sự vô tri lạnh lùng của
đất đá. Sống cho xâu sắc, cảm nhận cho tinh tường, ấy mới là thật
sống.
Tương lai nằm sẵn trong hiện tại, quá khứ cũng không phải mất
đi đâu : mỗi phút giây của đời ta cũng là vĩnh viễn. Bởi thế, không
cần tưởng niệm xa vời, ta vẫn nghe quá khứ dồn về trong những âm ba
huyền diệu vang dội trong hồn, như tiếng sóng ngoài khơi dặt dìu vào tận
trong lòng con nghêu con hến. Và không cần phải nhìn xa, ta vẫn thấy rõ tương
lai dàn bày trong hiện tại, như hoa lá của một mùa sau tượng hình trong
trái chín tròn căng mật ngọt của mùa hiện tại.
Tóm lại, trong lúc sắp đặt cuộc đời, ta không thể không nhìn lui
quá khứ, nhưng không được tiếc nuối. Ta không thể không nghĩ đến
tương lai, nhưng không được viễn vông. Chung cùng một nhịp với sự sống.
Đừng làm cuộc đời trở thành một đám tang mà em là người trưởng
nam vừa nhìn lui quan tài mà khóc dĩ vãng, vừa phải bước thụt lùi mãi tới
mồ.
Và cũng đừng bắt chước những đứa trẻ kia muốn nhảy cho thật
xa mà không biết chân mình hiện đang lún dần trong cát.-
*****
Trích
dẫn : THỬ HÒA ĐIỆU SỐNG, nhà xuất
bản An Tiêm, Saigon 1972.
Sưu
tầm và đánh máy : Thanh-Sơn