- TẾT - PHÚT SUY NIỆM VỀ BÀI
CÁO TẬT THỊ CHÚNG
Trong cuộc sống thường
nhật, con người ít khi nào trở về với chính mình vĩnh viễn, chỉ trừ
những bậc chứng đạo, người đã sống tự tại với thực tại và đang
đi trong cõi không về.
Ở Việt nam, có thời kỳ xuất hiện nhiều bậc đạt
đạo như thế. Quí ngài có một đời sống bình thường nhưng vẫn ẩn chứa
ý nghĩa phi thường, chơn thường; và thiền sư Mãn Giác là một nhân vật
điển hình cụ thể.
Chuyện đến đi, thành trụ
của kiếp người là qui luật tất yếu, bình thường, nhưng Ngài lại
phát hiện và sống trong đó như một thực tại miên viễn, không khứ
không lai.
Thiền sư đã để lại bài
thơ, thể loại tự do nhưng nội dung chứa đựng hương vị thiền học,
đượm chất đậm đà mùi mẫn của thi ca lẫn chút cuồng ngông của người
khám phá:
- “Xuân khứ bách hoa lạc
- Xuân đáo bách hoa khai
- Sự trục nhãn tiền quá
- Lão tùng đầu thượng lai
- Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận
- Ðình tiền tạc dạ nhất chi mai”.
Như đã nói, thiền sư là con người ẩn chứa muôn màu
vẻ của trời đất thiên nhiên, của tình cảm thiết tha hoà huyện với
thi ca và của người thỏng tay vào chợ, vừa thoải mái, tự nhiên, siêu
nhiên đối với bản thân mình và vũ trụ bao la, nhất là trong dịp Tết
đến Xuân về.
Quan niệm nhân sinh, vũ trụ
của Ngài cho ta thấy là người biết thở với nhịp thở của thiên
nhiên, nên rất hiểu sự đến đi của nó vốn là qui luật bình thường:
- Xuân đi trăm hoa rụng
- Xuân đến trăm hoa cười
Chuyện
đến đi, cười khóc quả là cái mà con người hằng ngày chứng kiến và
sống. Ngày hôm nay tôi tiễn một người bạn đi du học, ngày mai tôi lại
chia tay một người thân yêu gần gũi nhất về thế giới Niết-bàn, biết
bao đau khổ, đắng cay trước cảnh sanh ly tử biệt, tâm lý đời thường
luôn dằng vặt; và ngày mốt tôi lại đón một bậc Thầy tôn kính, tôn
thờ luôn hoài vọng hướng về ngày đoàn tụ này. Ôi biết bao niềm nhung
nhớ, bao hạnh phúc dâng trào để tại sân bay, có người khóc vì hạnh
phúc quá Thầy ơi, và cũng có người tung tăng nô đùa cười cười nói
nói không ngừng. Tất cả đều là dòng chảy của nghiệp thức, tâm niệm
nhìn nhận về một thực tại.
Ðối với Thiền Sư, việc hoa có rụng, xuân có tàn cũng
vậy thôi, có gì phải tiếc nuối đến rụng rời tay chân hay đau buồn khổ
sở khi thấy bóng xuân đi.
Mùa xuân của người ngộ đạo khác với mùa xuân của
người tìm đạo hoặc lạc đạo, Xuân Diệu là một điển hình của hai hạng
người này:
- “Xuân đang tới nghĩa là xuân đang quan
- Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già
- Và xuân hết nghĩa là tôi cũng mất”
- (Xuân Diệu)
Thường,
những tâm hồn thi sĩ, hay nhạy cảm với thiên nhiên trời đất để rồi
có người thật sự thoát khỏi những thế tục thường tình khi thấy
nhân sinh muôn hình vạn trạng. Nhưng cũng có thi sĩ kiểu Xuân Diệu đa sầu,
thương cảm hay thở than với số kiếp đoạ đày của thân phận mình. Họ
không hiểu nguyên lý vô thường và sự hiện hữu của chân thường chỉ
trong gan tấc. Lìa cái này là có cái kia. Cũng như lìa bóng tối là ánh
sáng hiện hữu. Đi tìm ánh sáng bằng tất cả các phương tiện khoa học
hiện đại là đi tìm bóng tối và tâm hồn cũng vẫn phải đau thương quằng
quại trong thế giới đoạn trường kiểu Ðoạn Trường Tân Thanh của
Nguyễn Du.
Nếu như mình có huệ nhãn, đủ can đảm rũ sạch mọi
đối đãi phân hai, buồn vui, thương ghét, sạch dơ, không có thiên nhiên,
siêu nhiên hay thường nhiên thì chuyện ngã nhân, bỉ thử, Xuân đi Tết đến,
mai vàng đua nở đào trắng rụng dần của nguyên lý thành trụ chỉ là nhưng
ẩn hiện của tâm lý mù mờ, vu vơ vũ trụ. Có biết đâu, bên trong những
cái đó còn có một miên viễn sống trong lòng thực tại. Chỉ cần biết
thở là đủ để cảm nhận.
Vì vậy, Chân Không Thiền Sư đời Lý cũng đã táo bạo
để lại tiếng chuông cảnh thức cho con cháu mình bằng lời nói mạnh dạn
của người sống đạo:
- Xuân đi cứ ngỡ xuân tàn
- Hoa dù nở rụng tiết xuân vẫn là
- (Thơ Văn
Lý Trần, tập 1, Viện Văn Học, Hà Nội, 1978, trang 302).
Mùa
xuân có đến có đi, cõi đời có suy có thịnh, có vinh có nhục là do con
người chưa gội sạch những bợn nhơ của hơn thua, tranh giành, ngã nhân bỉ
thử; hay nói theo thuật ngữ Phật học là chưa tắm mình trong chánh pháp,
vẫn còn bị não phiền làm chủ tâm tư. Ngày nào nội tâm đủ sức mạnh
táo bạo gạt bỏ những phân tranh tông môn pháp phái, vùng miền, gạt bỏ
mọi thành trì kiến chấp, kiến giải của tự thân thì ngày đó, ngay giờ
phút đó cơ hội phản chiếu, phản bổn hoàn nguyên sẽ đến với chính
mình và lúc đó mọi cửa nẻo bí ẩn của cuộc đời đều được mở tung:
- “Thuở nhỏ chưa từng rõ sắc không
- Xuân về hoa nở rộn trong lòng
- Chúa xuân nay bị ta khám phá
- Trải chiếu giường thiền ngắm mặt hồng”
(Trần Nhân Tông, Thơ Văn Lý Trần, tập 2, Viện Văn
Học, Hà Nội, 1978, trang 463).
Khi đủ sức gan lì sáng suốt, dám trải chiếu giường
Thiền để ngắm mặt hồng của nàng Xuân thì con người mới đủ tiêu
chuẩn để khám phá lòng trong trắng, trinh nguyên của mùa xuân trường tại.
Còn lẩn quẩn trong khám phá, học tập, tìm kiếm, hơn thua thì đừng hòng
đặt chân đến bức màn the phủ kín của cửa không môn!
Tâm hồn con người nhỏ bé là lúc còn phan duyên, lo sợ
bị chi phối của người khác, của cảnh vật hay của vô thường. Vì cứ
nghĩ ai cũng già chết mà. Có lý quá chứ! Nhưng Thiền Sư thì chả sợ khỉ
mốc gì! Chết già đâu có cầu, cũng chẳng một mảy niệm hào ly nào rung
động. Nhất là đối với người tu học sống đạo, việc đến đi chết
chóc của kiếp người chỉ là lẽ thường, ai cũng phải đi qua.
Nhận chân được điều này để thân tâm toàn tịnh,
thể tánh hiển bày, cuối cùng Mãn Giác để lại hai câu kết, không phải
kiểu kết của một bài thơ mà là lối mở của nhà thiền:
- Chớ bảo xuân tàn hoa rụng hết
- Đêm qua sân trước một cành Mai.
Giữa
đêm trường băng giá, cành Mai tự tánh tức mình nở, báo hiệu một mùa
xuân vĩnh hằng, luôn ngự trị trong pháp giới tạng thân thanh tịnh. Cành
mai này vượt khỏi không gian và thời gian. Nói trong đêm đông băng giá
là chuyện mặc ước của pháp giới, nếu nói tận cùng ngữ nghĩa của nó,
ta có thể nói Mai của mùa xuân nở bất cứ lúc nào khi đủ điều kiện
nhân duyên. Nó vượt khỏi mọi định thể của con người, siêu vượt không
gian và thời gian, siêu vượt cả sự sống và lẽ chết, như một màn sương
tan đi rồi phủ trở lại trong đêm đông, mờ ảo, lung linh, huyền diệu,
nhưng không đáng để cho con người lưu tâm.
Như vậy, tinh thần lời phú chúc của Mãn giác trước
giờ tạm chấm dứt kiếp sống hiện tại để đến một nơi khác hoằng
dương có lẽ vừa là bài học về cái nhìn hiện tiền, vừa là kỷ niệm
của người đến để làm công việc như nhiệm vụ và trách nhiệm rồi
đi, vậy thôi!
Kỷ niệm này có giá trị nhất định trong kiếp nhân
sinh, đủ đầy ý nghĩa an lạc, chuyển hoá dòng tâm thức đang cuồng loạn
của con người.
Sự chuyển hoá tâm thức này không mấy ai dám làm nếu
còn những phân ranh. Và như vậy, nếu có đi nơi khác chắc không dễ để
lại vật gì kỷ niệm cho người sau ngưỡng mộ đâu!
http://www.buddhismtoday.com/viet/xuan/cao_tat_thi_chung.htm