- Xuân
đến chúc nhau phát tài
Cứ
mỗi độ xuân về Tết đến gặp gỡ nhau người ta hay chúc mừng “năm mới
phát tài”. Điều đó cũng có nghĩa bạn đang được cầu chúc thọ hưởng
một đời sống giàu có phồn vinh hạnh phúc.
Đạo
Phật ra đời nhằm xây dựng một đời sống hạnh phúc, an lạc cho mọi
người. Cho nên khát vọng trở nên người giàu có nhằm vơi đi khổ đau
do đời sống vật chất đem lại, tiến tới thiết lập một đời sống
an bình nội tại, là một tâm lý thường tình. Vấn đề đặt ra là cần
thực thi phương thức làm giàu như thế nào và sử dụng tài sản do giàu
có đem lại ra sau để đúng với chánh pháp.
Câu
chuyện Thế Tôn dạy cho gia chủ Anathapindika ở xứ Savathi, tại Jetavana,
chúng ta thấy Đức Phật đã trình bày diễn giải cho gia chủ này về năm
lý do để gây dựng tài sản, thực thi đời sống an lạc và hạnh phúc
(1).
1
. Lý do làm giàu thứ nhất
“Ở
đây, này gia chủ, vị Thánh đệ tử được tài sản nhờ nỗ lực thâu
góp với sức mạnh bàn tay, kiếm được do đổ mồ hôi ra thâu được một
cách hợp pháp - tự làm mình an lạc, hoan hỷ chơn chánh duy trì sự an lạc.
Làm cho cha mẹ an lạc, hoan hỷ chơn chánh duy trì sự an lạc, làm cho vợ
con, người phục vụ, các người làm cũng được an lạc, hoan hỷ và chơn
chánh duy trì sự an lạc. Đây là lý do thứ nhất để gầy dựng tài sản”.
Rõ
ràng, Đức Phật khuyến cáo hàng đệ tử tại gia muốn trở thành người
giàu có, điều kiện đầu tiên và thiết yếu là phải nỗ lực tự thân
bằng ý chí và hành động cụ thể. Hay nói một cách khác đi, tài sản bạn
có được là phải do công ăn việc làm ổn định của chính mình đem lại
bằng một nghề nghiệp chơn chánh (chánh nghiệp) để nuôi dưỡng thân mạng
hợp pháp (chánh mạng). Chính những giá trị này sẽ làm cho đời sống vật
chất của bạn trở nên đầy đủ, hoặc sung túc. Vấn đề đáng nói là
phải sử dụng tiền bạc tài sản có được trong sự chi tiêu hàng ngày hợp
lý để tự thân an lạc, hoan hỷ và người khác cũng hoan hỷ, an lạc. Tại
đây, “người khác” mà bạn cần nghĩ đến đầu tiên là những người
thân trong gia đình như cha mẹ, anh em, vợ con, người phục vụ, làm công
để hỗ trợ, chia sẻ niềm vui do mình đem lại. Đây là thái độ sống
mang tinh thần hòa hợp, trách nhiệm giáo dục tự thân đối với gia đình,
cha mẹ, anh em bà con quyến thuộc, người cộng
sự lẫn người giúp việc.
2.
Lý do làm giàu thứ hai
Phật
dạy “Lại nữa, này gia chủ, vị Thánh đệ tử được tài sản nhờ nỗ
lực tinh tấn, thâu góp với sức mạnh bàn tay, kiếm được do đổ mồ hôi
ra, thâu được một cách hợp pháp. Nó làm
cho thân hữu bạn bè an lạc, hoan hỷ và chơn chánh duy trì sự an lạc. Đây
là lý do thư hai để gầy dựng tài sản”.
Tiêu
chí này được Đức Phật đề cập cho hàng đệ tử tại gia là hướng
đến bạn bè thân hữu. Sau khi thể hiện tấm lòng của mình đối với
người thân, bạn cần thực tập đời sống hướng thiện là quan tâm đến người khác. Bằng
hữu là đối tượng gần gũi thứ hai sau những người thân trong gia đình.
Thực tế không ai lớn lên, trưởng thành, mà không có đôi lần nhờ vả
bạn bè. Thực tế ở đời người ta nói: “Giàu nhờ bạn, sang nhờ vợ”,
cho nên khi trở thành người thành đạt trong xã hội, bạn phải biết chia
sẻ niềm vui của mình đối với những bạn bè thân hữu đã từng hết
lòng hết dạ giúp đỡ chúng ta.
3.
Lý do làm giàu thứ ba
Phật
dạy “Lại nữa, này gia chủ, vị Thánh đệ tử được tài sản nhờ nỗ
lực tinh tấn, thâu góp với sức mạnh bàn tay, kiếm được do đổ mồ hôi
ra, thâu được một cách hợp pháp. Các tai
họa từ hỏa, từ nước, từ vua, từ ăn trộm, từ kẻ thù hay từ các người
thừa tự được chặn đứng và nó
giữ tài sản được an toàn cho nó. Đây là lý do thứ ba để gây dựng
tài sản”.
Với
toàn bộ tài sản do tự mình làm ra, được tích lũy giàu có do công sức
đem lại, hẳn nhiên bạn sẽ được an nhiên hưởng thọ, không có thái độ
sợ hãi, lo âu. Các tai họa bên ngoài như lửa, nước, hoặc người khác
không thể vô cớ phá hủy hay chiếm hữu tài sản của bạn. Tự mình làm
ra của cải tài sản, thì tự mình sẽ biết gìn giữ tài sản, duy trì
tài sản đúng với chánh pháp.
4.
Lý do làm giàu thứ tư
Phật
dạy “Lại nữa, này gia chủ, vị Thánh đệ tử được tài sản nhờ nỗ
lực tinh tấn, thâu góp với sức mạnh bàn tay, kiếm được do đỗ mồ hôi
ra, thâu được một cách hợp pháp có thể làm năm hiến cúng - Hiến cúng
cho bà con, hiến cúng cho khách, hiến cúng cho hương linh đã chết, hiến
cúng cho vua, hiến cúng cho chư thiên. Đây
là lý do thứ tư để gầy dựng tài sản”.
Điểm
đáng chú ý ở lý do làm giàu này là Đức Phật chỉ dạy cho hàng đệ tử
tại gia thực tập đời sống hướng thượng. Sinh ra ở đời, mỗi người
đều có vô số mối quan hệ, con người không thể sống một mình, mà phải
sống với mọi người. Việc thực thi năm sự hiến cúng là thực thi nếp
sống báo đáp tứ ân, hay nói một cách sâu xa là thực tập đời sống biết
nghĩ đến “ân tình nghĩa cảm” giữa người còn kẻ mất trong cuộc sống
vô thường luôn biến đổi.Trên hết, bạn là người thực tập hạnh xả
ly, gieo phước lành cho chính mình và cho người khác.
5.
Lý do làm giàu thứ năm
Phật
dạy “Này gia chủ, đối với vị Thánh đệ tử được tài sản nhờ nỗ
lực tinh tấn, thâu góp với sức mạnh bàn tay, kiếm được do đổ mồ hôi
ra, thâu được một cách hợp pháp, đối với các Sa môn Bà la môn nào ly
kiêu mạn, ly phóng dật, an trú, nhẫn nhục nhu hòa, nhiếp phục tự mình,
an tịnh tự mình, làm lắng dịu tự mình, đối với những Sa môn, Bà la
môn như vậy, vị ấy tổ chức sự cúng dường tối thượng, đưa đến cảnh
giới chư Thiên, được quả dị thục đưa đến cõi Trời. Đây là lý do thứ năm gầy dựng tài sản”.
Xem
ra, đây là một những lý do cao đẹp để bạn có cơ hội thân cận gần
gũi các vị thầy khả kính nhằm nghe pháp học pháp hành pháp. Từ đó, tự
thân được an lạc ngay trong hiện tại, khi chết đi do công đức gieo phước
lành mà được sanh vào thiện thú.
Cuối
cùng, điều đáng nói ở đây là Phật dạy: khi đã trở thành người giàu
có, người thành đạt thì cần thực thi, cần thể hiện sự giàu có đó
đúng như tâm nguyện, sở nguyện của mình đối với chánh pháp Như Lai từng
tuyên thuyết. Có như vậy, khi tài sản bị hủy diệt, hoặc tăng trưởng
thì cả hai phương diện này đều không bị dao động tâm, hay hối hận
phiền não.
“Này
gia chủ, đối với Thánh đệ tử gầy dựng tài sản với năm lý do này,
khi tài sản có được với năm lý do này nếu khi tài sản bị hoại diệt,
nó suy nghĩ như sau: “các tài sản do những lý do để gầy dựng, ta đã gầy
dựng chúng. Nay các tài sản ấy của ta đi đến hoại diệt, nó không hối
hận”. Này gia chủ, đối với vị Thánh đệ tử gầy dựng với năm lý
do này, nếu tài sản ấy đi đến tăng trưởng nó suy nghĩ như sau: “Các
tài sản ấy của ta đi đến tăng trưởng”. Như vậy cả hai phương diện,
nó không có hối hận”.
Đến
đây mong rằng khát vọng làm giàu của bạn từng ấp ủ được hóa hiện
giữa đời thường. Nhất là trong đời sống kinh tế thị trường này, mọi
giá trị hầu như được quy chiếu vào giá trị vật chất. Vấn đề đặt
ra là bạn phải biết chuyển hóa tâm thức sử dụng tài sản cũng như của
cải vật chất phải đúng giáo pháp mới thiết lập trật tự ổn định
đời sống hạnh phúc cho chính mình và cho mọi người. Xem ra, đầu xuân
“chúc nhau phát tài” là chúc nhau thành đạt trên mọi phương diện, mọi
lĩnh vực mà con người hằng mong muốn. Thực thi lời cầu chúc này là thực
thi đời sống an lành hạnh phúc đúng như lời Phật dạy.
- “Tài
sản được thọ hưởng
- Gia
nhân được nuôi dưỡng
- Chính
nhờ có tài sản
- Do
ta tránh tai họa
- Là
cúng dường tối thượng
- Làm
năm loại hiến vật
- Dành
cho bậc trì giới
- Bậc
tự điều phạm hạnh
- Mục
đích gì bậc trí
- Trú
nha, cầu tài sản
- Mục
đích ấy ta đạt
- Được
làm không hối hận
- Người
nào nhớ nghĩ vậy
- An
trú trên thánh pháp
- Đời
này được tán thán
- Đời
sau được hoan hỉ
- Trên
cảnh giới chư Thiên”.
(1) Tham
khảo kinh Tăng Chi, tập II, trang 50-51-52, Trường Cao cấp Phật học VN ấn
hành.