- DU
XUÂN
Quốc
lộ số một nối liền Nam Bắc như một đường rẽ ngôi, bên non bên nước.
Bãi Đại Lãnh cùng đèo Cả thật hữu tình. Rải rác trên mặt biển
thiên thanh, những hòn đảo nhỏ to châu đầu nói chuyện, từng mảng thạch
nhũ nhểu lên đồi non, vòng qua lượn lại rồi de ra đại dương như đùa
bỡn. Sóng biển thất thường chợt vui chợt buồn đã tập cho hòn đảo
biết chịu đựng, biết yêu thương nên nó càng trở nên đẹp lạ thường!
Tối nay, xe nghỉ lại Qui Nhơn. Quán trọ. Đường dài. Nghĩ về đời người
như ốc đảo giữa đại dương mênh mông, quên sao được hàm ân của
sóng vỗ với triều dâng...
o0o
Trên
đỉnh Hải Vân, thật là không còn gì để nói. Biển xanh biêng biếc màu
trời, núi gấm lồng lộng màu mây. Ngẩng lên bất tận, cúi xuống vô
cùng. Con người chỉ còn là một hạt bụi trong cõi hư vô. Bất chợt tôi
nhớ đến hai câu chót trong bài thơ của một thi nhân Trung Hoa:
Hoàn
nhĩ thiên sinh ngã,
Hoàn
ngã vị sinh thời.
Cái
tôi hoàn lại đất trời,
Trả
tôi mặt mũi muôn đời chưa sanh.
Mượn
đôi câu thơ, tôi tặng Hải Vân thay cho lời giao cảm sau lần đầu gặp gỡ.
Bận về không biết có chơi lâu được không? Xe xuống chân đèo, bọc
quanh bãi biển rồi bất ngờ xuyên giữa đôi bờ đại dương trước khi vào
đất liền. Tuyệt quá! Lăng Cô. Tôi nhớ hoài hai bên nước, chính giữa một
con đường. Giữa đôi bờ sinh tử, vẫn còn một lối đi.
o0o
...
Hà Nội, thủ đô Việt Nam với hồ Hoàn Kiếm đẹp và lặng yên, không
ồn ào như TP. Hồ Chí Minh. Rồi cũng có mùa xuân tôi ra thăm Hà thành. Đến
chùa Trường Lâm là tám giờ tối. Trời lạnh. Vừa đặt chân xuống xe,
tôi sững người. Các cụ già đang đứng trong mưa phùn gió rét, thắc thỏm
mong chờ quý cô. Một cụ đã ôm chằm lấy tôi: - Già đợi các sư ở đây
đã lâu lắm rồi. Tôi vịn chặt đôi vai gầy của cụ và nhìn thật sâu.
Cụ nhoẻn miệng cười, không còn một cái răng. Tôi thấy cả bầu trời
Xuân trong nụ cười ấy.
o0o
Đó
là những trích đoạn nhật ký, tôi đã viết lại trong chuyến đi từ Nam
ra Bắc vào mùa Xuân năm ấy. Chuyến đi còn dài và dĩ nhiên nhật ký cũng
còn dài. Bởi chuyện một ngày đâu không là chuyện một đời người
trong từng khoảnh khắc. Nhưng thôi, nhắc lại bao nhiêu đó cũng tạm đủ
để nhớ rồi.
Ở
đây tôi không muốn nhớ để mà thương mà tiếc, mà lưu luyến hoài niệm.
Vì như thế sẽ càng làm cho lòng mình yếu đuối, buộc ràng. Nhớ để thấy
mỗi đoạn đường ta đi qua, dù là trời xuân nhưng vẫn có đầy đủ sắc
hạ, thu, đông. Và ngược lại, trong cái hạ trưởng, thu phai, đông tàn vẫn
phưởng phất hơi hướm xuân sang. Cho nên không phải ngẫu nhiên mùa xuân
trở nên rực rỡ tươi đẹp ấm áp trong lòng muôn vật, mà tại vì có
thu đông điểm màu. Một đời người cũng thế, có đầy đủ bốn mùa.
Vua
Trần Thái Tông trong bài tựa Thiền tông chỉ nam đã nói: Tướng sanh của
người là mùa xuân của năm. Trời trong, trăng sáng, nơi nơi liễu thắm
hoa hồng, muôn dặm phong quang, chốn chốn oanh kêu bướm lượn. Tướng già
của người là mùa hạ của năm. Tiều tụy như liễu úa, tàn phai như hoa
tiết xuân qua. Bóng chiều vừa ngả non Tây, dòng nước sắp chảy về biển
đông. Tướng bệnh của người là mùa thu của năm. Rừng rậm xum xuê, một
trận gió lùa đã lơ thơ rũ rượi. Núi biếc non xanh, móc ngọc mới sa liền
thành trơ trọi. Tướng chết của người là mùa đông của năm. Cuồn cuộn
việc đời trôi chẳng đoái, vầng ô gác núi nước trôi xuôi. Thế là
tròn một vòng dạo chơi trong chốn nhân gian.
Và
như thế, phải chăng du xuân là bắt đầu dạo vào một đời người, ta
không thể ở lâu trong đó được đâu. Đi chơi rồi cũng phải về nhà.
Chỉ về sớm hoặc muộn thôi. Ngày xưa Đức Phật biết tìm đường về
nhà từ năm mười chín tuổi, đến ba mươi tuổi thì tới nhà. Còn ta? Chịu.
Chưa trọn một kiếp đi rong vẫn chưa muốn về. “Lang thang làm khách
phong trần, quê hương ngày một muôn ngần cách xa”. Hai câu thơ này của
vua Trần Thái Tông, diễn đạt rất chân xác về cuộc rong chơi của chúng
ta.
Tôi
nghĩ lẽ ra con người không nên than khổ, mà phải cảm thấy sướng vì khổ
mới đúng. Tại vì ta tự nguyện mà, không có ai bắt buộc cả. Ngay khi đến
trong cuộc đời này, ta cũng tự chọn. Phật bảo chúng sanh tạo nghiệp
gì thì theo nghiệp ấy mà thọ sanh. Không ai bắt mình hiền, cũng không ai
bắt mình dữ. Không ai bắt mình vui, cũng không ai bắt mình buồn. Ta tự
trói thì ta tự mở. Thật là đơn giản. Muốn chơi xuân thì cứ đi, mà muốn
dạo hè hay thưởng thức đông sang cũng chẳng ai cấm cản. Chỉ tự ta thôi.
Song
làm thế nào để về nhà mới là điều đáng nói? Phật bảo thì cứ bỏ
hết đi, nghỉ chơi mà về. Nói thế không có nghĩa là ta từ bỏ mọi việc
trên đời. Chỉ nhớ đã là trò chơi thì không thật, sống và làm việc
trong tinh thần vô úy. Không say đắm, không tiếc nuối nhưng vẫn rất lạc
quan yêu đời. Ngày xưa vua Trần Thái Tông khổ quá, đang đêm chạy lên
Yên Tử, tìm Quốc sư Trúc Lâm đòi làm Phật ở chốn non thâm. Quốc sư nắm
tay vua bảo: “Trong núi vốn không có Phật, Phật chỉ ở trong tâm. Tâm lặng mà biết gọi là chơn Phật. Nay bệ
hạ nếu ngộ tâm này thì tức khắc thành Phật, không nhọc tìm cầu bên
ngoài”. Từ đó vương xuống núi và trở thành vì vua ngộ đạo ngay
trên ngôi cửu trùng. Trọn việc mình, vẹn việc nước. Lịch sử Phật giáo
Việt Nam đến bây giờ vẫn còn sáng chói những “mái nhà xưa” của các
đấng quân vương đời Trần.
Vậy
thì, rất có thể sau nhiều chuyến du xuân mệt mỏi, ta lại trở về mái
nhà xưa. Đường về chỉ thế thôi. Ở trong tâm.
- (Báo
Giác Ngộ, số Xuân 2002)