Trẻ con đi thành bầy
Người lớn đi thành đôi
Người già đi một mình...
chơi vơi...
Bài thơ trên tôi tình cờ đọc được ở đâu đó và từ "chơi vơi" cứ đeo đẳng
tôi hoài. Từ đó, tôi hình thành một thói quen, quan sát người già ở mọi
góc cạnh, hoàn cảnh. Quả là người già mà đi một mình thì chơi vơi thật.
Theo bước chân của người già
Có ai trong những người còn trẻ
dành một khoảng thời gian lắng lòng mình lại để nhận ra quy luật: "Ai
trong chúng ta rồi cùng phải già" và “Muốn lúc mình già được đối xử như
thế nào thì ngay bây giờ hay đối xử với người già như thế ấy". Lòng
chúng ta hoàn toàn thanh thản khi cả nhà đi làm, có người còn khóa cửa
lại, để ông bà già ở nhà (có khi chỉ còn một mà thôi) với một lu gạo đầy
và thức ăn trong tủ lạnh. Đó là cách đối xử của những người được cho là
tử tế, còn những người không tử tế thì sao? Thì... thôi, không còn phải
kể ra đây làm gì. Lẽ nào cuộc sống của người già chỉ là có cái ăn?
Tôi đã từng lén theo chân của
người già để rồi chạnh lòng biết rằng: người già cứ rong ruổi mãi ngoài
đường mà không biết đi đâu. Sáng sáng, trên các nẻo đường ở Quận 1 –
Quận 3 (TP.HCM), tôi thường gặp và trò chuyện với những người lớn tuổi
có hoàn cảnh: chồng hoặc vợ đá qua đời, các con bận đi làm các cháu phải
đi học, nhà chỉ còn ông (bà) thui thủi một mình. Không chịu nổi cảnh tù
túng, cô đơn, ông (bà) bước ra đường dạo chơi, tha thẩn. Họ cứ đi như
thế cho đến khi còm cõi không còn đi được nữa. Tôi giật mình khi tự nhận
ra tuy chưa già nhưng mình cũng không còn trẻ nữa.
Lời giải cho bài toán người
già
Có lời giải nào cho bài toán
người già thôi chơi vơi không? Tôi đem tâm tư này trao đổi với người bạn
lớn của mình và được nghe đáp lại: “Có đấy!" Người bạn lớn của tôi nói
rằng: "Bài toán cho người già từ lâu đã được các nước đang phát triển và
phát triển giải quyết. Có điều, cách giải của mỗi quốc gia mỗi khác.
Nhưng để ta tìm hiểu, học tập và áp dụng được thì nên nghiên cứu mô hình
này ở Trung Quốc - quốc gia này có nhiều đặc thù khá giống nước ta. Chủ
trương mỗi gia đình chỉ được có một đứa con kéo dài nhiều năm đã hạn chế
được mức sinh sản khoảng 200 triệu người và làm lợi cho Trung Quốc hàng
trăm tỉ USD, đã góp phần đẩy nhanh tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại
hóa. Nhưng đồng thời, cũng để lại hậu quả là từ nay đến năm 2030, một
cặp vợ chồng trẻ phải lo cho mười hai người già...
Nhìn từ Quảng Đông
Nhân chuyến đi công tác, được sự
giúp đỡ của Lãnh sự quán Trung Quốc tại TP.HCM và Sở Ngoại vụ tỉnh Quảng
Đông, tôi và cộng sự đến Quảng Châu để tìm hiểu và học tập nhằm tìm lời
giải cho bài toán người già. Trong những ngày ở đây, chúng tôi đã được
Nhà nước Trung Quốc đưa đi thăm nhiều nơi dành riêng cho người già với
nhiều hình thức đầu tư khác nhau: Loại hình 100% vốn Nhà nước được dành
riêng cho cán bộ về hưu.
- Loại hình lấy thu bù chi, còn
thiếu bao nhiêu Nhà nước bù, dành cho mọi đối tượng tuổi từ năm mươi trở
lên.
- Loại hình 100% vốn tư nhân thì
kết hợp như một khu phố dành cho người già có bán phòng, thuê phòng,
bệnh viện, nhà hàng, chỗ chơi và chổ học. Ai yếu quá thì có thể thuê
riêng hộ lý để lo cho mình và “giúp việc nhà".
Chủ đề sinh hoạt, học tập gồm:
Anh văn, tin học, thư pháp, hội
họa, nhiếp ảnh nghệ thuật, thể dục, thể thao, khiêu vũ, múa, thanh nhạc,
đánh cờ, dạy dinh dưỡng và tự chăm sóc sức khỏe.v.v… Về mô hình hoạt
động, thì giống
như các Nhà văn hóa ở Việt Nam
nhưng ở đây được gọi là trường vì sau khi học thì học viên được cấp
bằng, đến một cấp nào đó cái bằng này đủ cho người học được công nhận là
thầy và được dạy lại cho những người già khác ở trường này hoặc trường
kia. Các giáo viên đứng lớp là những người thầy nổi tiếng nhưng cũng đã
về hưu, họ lại được tiếp tục sống có ích với sở trường của mình. Còn
người học thì được chọn lựa những môn mình thích mà lúc trẻ không có thì
giờ để học. Mỗi trường có từ 1.800 người đến 2.200 người sinh hoạt
thường xuyên, ở những môn cần phải viết, cách bố trí lớp học giống như
trường cấp III của mình. Người dạy do không còn bị áp lực thời gian nên
dạy rất thanh thản và nhiệt tình. Người học thì bây giờ mới được học môn
mình thích cho nên học rất say mê. Tôi được đứng từ dưới lớp nhìn lên,
từ trên lớp nhìn xuống và điểm nổi bật đập vào mắt tôi là mái đầu ai
cũng bàng bạc điểm sương. Ông, bà ngồi san sát bên nhau, tôi thấy họ
bình yên và tự tại khi được sinh hoạt trong cộng đồng cùng trang lứa của
mình. Dù ở hình thức hoạt động do Nhà nước hay tư nhân đầu tư. Tôi đều
bắt gặp cái chung nhất: Những gương mặt rạng ngời, những ánh mắt ấm áp
và nụ cười luôn đọng trên môi. Nếu già mà an nhiên, tự tại như thế thì
cho tôi được già với.
Cần một chủ trương
Người ta nói “Chăm già như chăm
trẻ”, sau chuyến đi thực đã tìm ra lời giải của bài toán già: nếu chúng
ta tổ chức được người già "đi thành bầy" như thời còn trẻ thì người già
sẽ thôi không chơi vơi nữa. Cuộc đời là một chuỗi các vấn đề phải giải
quyết, khi ra lời giải của bài toán này thì bài toán mới phát sinh có
phần gai hơn. Thực tế ở nước ta, để người già được "đi thành bầy" thì
không chỉ có ý tưởng, có tiền, có tấm lòng, mà còn cần có một chính sách
từ cấp Trung ương, cần có sự phối hợp nhịp nhàng, đồng bộ từ trên xuống,
từ dưới lên, từ ngành ngang qua ngành dọc để tạo môi trường sống vui
khỏe, sống có ích thích hợp cho người già.
Một ý tưởng tốt đẹp chỉ thật sự
có giá trị khi đưa vào thực tiễn và được chấp nhận. Chuyến đi thực tế
vừa qua của chúng tôi là bước khởi đầu thăm dò, tìm hiểu và học tập để
phác thảo một mô hình đầu tư và kinh doanh lĩnh vực kinh tế nhân văn
này. Chúng ta không thể để "người già đi một mình chơi vơi" mãi được!
Cuối cùng, tôi xin thêm rằng tôi có nghĩ đến một câu chuyện “Thiền” khi
lấy tựa đề cho bài viết này.
Chuyện như sau :
"Một bà già, già lắm rồi, mới có
được đứa cháu ngoại đầu lòng. Một hôm, khi tắm cho cháu sơ sinh, bà ngắm
nghía bàn tay bé tí của cháu, nước da mơn mởn như cánh hoa vừa hé, móng
tay vừa mọc mỏng như một sợi mây, năm ngón mềm như nhung lụa, rồi bà
nhìn bàn tay của mình nơi tay cháu, nhăn nheo, khô cằn như củi mục, cỏ
cháy. Trước đây, bàn tay của bà đâu có khô mục như vậy; trước đây, bà
cũng tươi đẹp như cháu của bà sẽ tươi đẹp.
Bà bâng khuâng... nhưng trong mộ
chớp nhoáng sáng suốt, bà bỗng thấy hai bàn tay giống nhau. Cái khác
nhau giữa bàn tay này và bàn tay kia là thời gian. Mỗi bàn tay có cái
đẹp riêng của nó, hoàn hảo, vẹn toàn trong vẻ đẹp riêng; mỗi bàn tay có
chức năng riêng của nó, hoàn hảo, vẹn toàn tùy thời, tùy lúc.
Và bà già chợt nhận ra bàn tay
mình cũng đẹp, chỉ khác thôi! Đức Phật dạy rằng cuộc đời là vô thường,
biến đổi. Chân lý đó hiển nhiên. Nhưng đạo Phật vượt lên trên nhận thức
đó, biết như vậy để chấp nhận nó trong màu nhiệm phong phú tràng đầy của
nó khi nào nó đến.
Trẻ có cái đẹp của trẻ, già có
cái đẹp của già. Giữa trẻ và già không có gì khác nhau.
Cái khác là thời gian. Và mục đích
của nhà trẻ" không phải là kéo lui lại thời gian, mà làm thế nào để thời
gian đang sống lúc nào cũng tràn đầy phong phú, mầu nhiệm.
http://phatphap.wordpress.com