Hai Quyết Tâm
Tỳ kheo VISUDDHACARA
TTQ dịch, trích Loving and Dying
Nguồn: Văn hóa Phật Giáo số 70
Khi tôi
viết những dòng này, tôi nhớ lại mới hôm qua một nhà sư bạn tôi chết.
Thầy ấy bị ung thư, giai đoạn cuối cùng đã tám tháng. Khi tôi ở bên cạnh
thầy tại bệnh viện một vài ngày trước khi thầy chết, thầy đang ở trong
cơn đau đớn. Tôi cố gắng đút cho thầy ăn một chút canh nhưng thầy không
ăn được. Thầy trông rất hốc hác và khủng khiếp. Thầy hầu như không nói
được. Bệnh ung thư đã tàn phá thân thể thầy và không phải là một nhiệm
vụ dễ dàng để chịu đựng cho tinh thần của thầy. Tôi cố nài thầy lưu ý
quan sát cái đau đớn như ông thường làm trong lúc hành thiền, để càng
giữ được bình tĩnh và thanh thản càng tốt. Thầy là một người có khả năng
thiền định vững vàng và tôi chắc chắn thầy đã thiền vào chính phút cuối
cùng này.
Tôi nhớ
lại một dịp khác khi tôi đến thăm một ông già khả ái bị bệnh bạch cầu.
Ông cũng ở trong cơn đau đớn. Đau đớn hiện trên nét mặt ông. Có những
giọt mồ hôi trên trán và mặt ông. Tôi ghé vào tai ông thì thầm cố gắng
làm cho ông giảm đau. Ông này cũng là người hành thiền và tôi lại nhắc
nhở ông giữ chánh niệm quan sát cái đau càng điềm tỉnh càng tốt. Tôi cảm
thấy vui khi nhìn thấy vẻ đau đớn biến mất trên mặt ông. Một lúc sau đó
thân nhân đến và tôi ra về. Một vài giờ sau, ông chết. Tôi vui vì đã có
thể giúp ông một chút trước khi ông tắt thở.
Mặt dù
có hạnh phúc trong cuộc sống, những vẫn có khổ đau. Hạnh phúc hình như
rất phù du – nó ra đi không đợi chờ chỉ để rồi được thay thế bằng phiền
muộn và bất mãn. Bởi vì, sự sống kết thúc bằng cái chết nên tự nó là một
thảm kịch. Có người nói đời sống giống như một củ hành: bạn bóc nó làm
chảy nước mắt. Đức Phật nói sinh là khổ đau vì sinh dẫn đến suy tàn và
chết. Chúng ta nên hiểu rõ điều này. Nếu chúng ta chấp nhận sự sống,
chúng ta phải chấp nhận cái chết. Nếu chúng ta muốn khóc khi người nào
đó chết thì chúng ta cũng nên khóc vào lúc người ấy ra đời. Vào lúc đứa
trẻ sinh ra thì mầm mống của cái chết đã ở trong nó. Nhưng chúng ta lại
mừng rỡ khi đứa trẻ được sinh ra. Chúng ta cười và chúc mừng cha mẹ đứa
trẻ. Nếu chúng ta hiểu sinh – nó phải dẫn đến cái chết – thì khi cái
chết đến chúng ta có thể đối mặt với nó bằng một nụ cười.
Nhìn con
người chết trong đau đớn ra sao, thân thể của họ bị suy sụp vì bệnh, và
thấy tất cả đời sống phải kết liễu bằng cái chết (sự việc đó đã làm cho
tôi hiểu mỗi lần đi đến nhà quàn để tụng kinh), hai quyết tâm phát sinh
trong tâm tôi:
Trước
nhất: đến lúc tôi chết, tôi muốn chết với một nụ cười trên môi. Tôi muốn
tôi có thể giữ được chánh niệm và được thanh thản. Nói một cách khác,
tôi muốn giữ bình tĩnh. Tôi muốn có thể vẫn mỉm cười dù cái đau đớn nó
hành hạ tôi đến thế nào đi nữa. Tôi muốn tôi có thể mỉm cười với tất cả
khách khứa đến thăm viếng tôi. Tôi muốn tôi có thể mỉm cười với tất cả
các bác sĩ và y tá tốt bụng săn sóc tôi. Tôi muốn tôi có thể mỉm cười
với những bệnh nhân tôi bạn tôi để giúp họ làm bất cứ cách nào có thể ở
bệnh viện, hoặc để truyền cảm hứng hoặc để an ủi.
Thứ hai:
Thay vì những bác sĩ và y tá hỏi tôi có khỏe không, tôi muốn hỏi họ “Bác
sĩ có khỏe không? Chị có khỏe không? Hôm nay quý vị thế nào? Quý vị biết
không quý vị đang làm một công việc cao cả. Chúng tôi rất may mắn có quý
vị. Xin tiếp tục công việc tốt đẹp này. Xin cảm ơn quý vị nhiều”. Và với
những khách là Phật tử, tôi sẽ nói Phật pháp. Tôi sẽ nói: Hãy nhìn tôi.
Tôi sắp chết rồi. Kết thúc rồi! Quý bạn biết đấy, hành thiền lúc sắp
chết không phải dễ. Vậy nên, trong khi bạn còn khỏe hãy cố gắng tận dụng
điều đó. Hãy hành thiền! Hãy thực hành Pháp! Không còn hối hận sau này.
Đừng đợi đến lúc bạn đau nặng thì đã quá trễ. Nhưng nếu ngay bây giờ bạn
thực hành thiền, khi bạn bệnh, bạn sẽ không bị khó khăn nhiều lúc phải
đối phó với cơn đau. Bạn có thể quan sát nó và thậm chí vượt qua nó.
Các bạn
biết đấy, Đức Phật bảo chúng ta rằng mọi thứ đều vô thường. Nếu chúng ta
hành thiền chăm chỉ đầy đủ, chúng ta có thể hiểu được sự thật về vô
thường sâu xa hơn, như vậy chúng ta không bị trói buộc vào tâm và thân
này. Chúng ta biết chắc chắn thân này không phải của chúng ta, tâm này
cũng chẳng phải của chúng ta. Hiểu biết, chúng ta có thể buông bỏ. Chúng
ta sẽ không bị trói buộc vào những dục lạc thô thiển của sự sống. Chúng
ta có thể sống một cách khôn ngoan hơn. Chúng ta về già một cách thanh
nhã. Và chúng ta không cần sợ chết.
Đức Phật
nói khổ đau gắn liền với đời sống. Và chúng ta phải học hỏi cách sống
với nó và vượt qua nó. Chỉ bằng cách áp dụng chánh niệm vào cuộc sống
hàng ngày và hành thiền, chúng ta có thể thâm nhập vào chân lý của khổ
đau. Khi chúng ta hiểu được khổ đau một cách sâu xa, chúng ta sẽ tranh
đấu để loại bỏ nguyên nhân của nó, đó là tham ái, bị trói buộc vào đời
sống, vào sức cám dỗ của những cảnh tượng vui thích, âm thanh dịu dàng,
những mùi vị dễ chịu, và những đụng chạm êm đềm. Chúng ta sẽ cố gắng
thanh tịnh tâm trước tất cả các ô nhiễm.
Theo Đức
Phật, khi tâm chúng ta được tẩy sạch tham, sân, si, chúng ta sẽ vượt qua
được tất cả khổ đau. Chúng ta sẽ không bao giờ phản ứng lại bằng luyến
chấp và ác cảm với bất cứ gì. Thay vào điều đó sẽ có trí tuệ và từ bi
trong chúng ta. Chính điều này chính là chấm dứt khổ đau. Không bám víu
nữa, chúng ta sẽ không bao giờ khổ đau. Cả đến cái đau thể xác cũng
không làm tinh thần đau vì tâm không phản ứng bằng ác cảm và giận dữ.
Tâm sẽ bình an. Có chấp nhận và hiểu biết. Khi chúng ta chết trong lúc
có loại trí tuệ và an bình này, Đức Phật nói điều đó là sự chấm dứt khổ
đau. Không còn tái sanh, không còn trở lại vòng sinh tử. Nếu chúng ta
không tái sanh, không còn suy tàn và chết kèm theo khổ đau. Chấm dứt! Hạ
màn! Cái khối đau khổ bị dập tắt. Và chúng ta có thể nói giống như các
vị thánh thời cổ đã nói: Làm được cái đáng phải làm. Được sống là
cuộc đời thánh thiện.
Đương
nhiên, ngay bây giờ chúng ta có thể vẫn còn xa mục tiêu. Nhưng người ta
nói, hành trình ngàn dặm bắt đầu bằng một bước đi. Cho nên tôi là người
lạc quan. Vâng, tôi là một Phật tử và một người lạc quan (Ai nói người
Phật tử là người bi quan?) Và tôi tin rằng mỗi bước đi trên con đường
chánh niệm sẽ mang chúng ta bước gần hơn tới mục tiêu – mục tiêu Niết
bàn, sự kết thúc của mọi khổ đau. Và là một người lạc quan, tôi thích
nghĩ rằng sớm hay muộn chúng ta sẽ đạt tới Niết bàn.
phatphap.wordpress.com & phatphapnhiemmau.com
Đánh máy: Cư sĩ T.Mai
***