Không Thể Nghĩ Đến
Được
Quảng Tánh
Một thời Thế
Tôn trú ở Kosambi, gọi các Tỷ kheo:
Có bốn điều này
không thể nghĩ đến được, này các Tỷ kheo, nếu nghĩ đến, thời người suy
nghĩ có thể đi đến cuồng loạn và thống khổ.
Phật giới của
các Đức Phật, này các Tỷ kheo, không thể nghĩ được, nếu nghĩ đến, thời
người suy nghĩ có thể đi đến cuồng loạn và thống khổ.
Thiền giới của
người ngồi thiền, này các Tỷ kheo, không thể nghĩ được, nếu nghĩ đến,
thời người suy nghĩ có thể đi đến cuồng loạn và thống khổ.
Quả dị thục của
nghiệp, này các Tỷ kheo, không thể nghĩ được, nếu nghĩ đến, thời người
suy nghĩ có thể đi đến cuồng loạn và thống khổ.
Tâm tư thế giới,
này các Tỷ kheo, không thể nghĩ được, nếu nghĩ đến, thời người suy nghĩ
có thể đi đến cuồng loạn và thống khổ.
Có bốn điều này
không thể nghĩ được, này các Tỷ kheo, nếu nghĩ đến, thời người suy nghĩ
có thể đi đến cuồng loạn và thống khổ.
( ĐTKVN, Tăng
Chi Bộ 1, chương IV, phẩm Không hý luận,
Phần Không thể
nghĩ đến được, VNCPHVN ấn hành 1996, tr 706)
LỜI BÀN
Con người
dùng những giác quan và vô số công cụ hỗ trợ khác để nhận thức, khám phá
thế giới khách quan cũng như ngay chính thân tâm của mình. Dù nhân loại
ngày nay đã hiểu biết tường tận rất nhiều lãnh vực nhưng không phải họ
biết tất cả. Còn vô số công trình nghiên cứu đang bỏ ngỏ, hy vọng sẽ
hoàn tất trong tương lai. Quan trọng hơn, có bốn điều mà một người bình
thường ( với nghiệp lực của loài người ) vĩnh viễn không bao giờ nhận
thức được.
Trước hết là
cảnh giới của chư Phật. Cảnh giới chân như thực tướng của chư Phật vượt
ra ngoài tâm thức ngã chấp hữu hạn của phàm phu nên mọi cố gắng của
chúng ta để nhận thức về chân như đều không thể. Như một người ngồi
trong cái thùng rồi tìm cách nhấc cái thùng lên, vĩnh viễn không thể
được.
Cảnh giới
thiền định của các thiền giả cũng không thể nghĩ đến được. Từ Sơ thiền
cho đến Tứ thiền hoặc cao hơn nữa là cảnh giới của Sắc giới và Vô Sắc
giới hoàn toàn khác biệt với tâm thức của con người ( Dục giới ) nên
chúng ta không thể nhận thức được. Đó là chưa kể đến việc thiền giả an
trụ tâm nơi vô trụ, vô tâm thì không chỉ con người mà ngay cả chư Thiên
cũng không thể biết được.
Kế đến là quả
nghiệp dị thục của chúng sanh, tức quá trình từ nghiệp nhân đến nghiệp
quả với tác động và chi phối bởi vô vàn các mối tương hệ “trùng trùng
duyên khởi”. Nhân-duyên-quả là một chu trình rất phức tạp và không đơn
thuần chỉ là nhân nào thì quả nấy. Do vậy, quả nghiệp dị thục là điều mà
phàm phu không thể biết và nghĩ đến được.
Sau hết là
những suy nghĩ về thế giới. thế giới là hữu biên hay vô biên, hữu hạn
hay vô hạn, tồn tại hay không tồn tại v.v… đều là những vấn đề khi được
hỏi Thế Tôn đều im lặng, không trả lời. Đơn giản là Ngài không muốn nói
cho người hỏi “có thể đi đến cuồng loạn và thống khổ” trước những vấn đề
không thể.
Chỉ khi nào
tâm đạt đến thanh tịnh hoàn toàn, thành tựu tuệ giác vô ngã thì thực
tướng các pháp tự hiển bày.
Nguồn: Báo Giác Ngộ số 460
--- Cám ơn Tịnh Tú đã gởi bài này ---
***