- Thuyết Bốn
Ðế
Lời nói đầu
Thuyết bốn
Ðế, tức bốn Chân lý là căn bản, là cốt lõi tinh túy của đạo Phật,
là nội dung bài thuyết pháp đầu tiên của Phật ở Vườn Nai (Bénarès).
Cũng là một trong những lời căn dặn cuối cùng với các đệ tử trước
khi Phật nhập Niết Bàn. Kinh Di Giáo kể lại lời Phật :
“Này các Tỷ
kheo, đối với thuyết bốn Ðế, có điều gì nghi hoặc thì mau mau hỏi
đi, đừng để còn nghi hoặc mà không gạn hỏi...”. Lúc bấy giờ, Thế
Tôn hỏi lại ba lần mà không ai nói cả. Vì sao như vậy ? Là vì trong Tăng
chúng, không còn ai nghi hoặc về thuyết bốn Ðế nữa. Khi ấy, tôn giả A
nậu lâu Ðà (Anuruddha) quan sát tâm tư trong chúng thấy như vậy bèn bạch
Phật rằng: “Bạch Thế Tôn, mặt trăng có thể nóng lên, mặt trời có
thể lạnh đi, còn Thế Tôn giảng bốn Chân lý thì không bao giờ đổi khác
được. Thế Tôn nói chân lý về sự khổ thì thực là khổ, khổ không thể
biến thành vui được. Tập đế là nhân của khổ không thế có nhân
khác. Nếu khổ diệt tức là nhân diệt. Nhân diệt cho nên quả diệt. Ðạo
diệt khổ là đạo chân chính. Không còn có đạo khác. Bạch Thế Tôn,
trong Tăng chúng tâm tư đối với bốn Ðế đã quyết định, không còn
nghi hoặc điều gì nữa...”
Chúng ta học
pháp môn Tinh Ðộ, đọc Kinh A Di Ðà, cũng biết ở Cõi Cực Lạc, tiếng
chim Ca lăng tần già hót cũng thành pháp âm giảng thuyết bốn Ðế.
Tầm quan trọng
của thuyết bốn Ðế được tất cả các bộ phái Phật giáo thừa nhận,
dù là Nam phương hay Bắc phương, dù là Ðại hay Tiểu Thừa. Ðược phân
công giảng dạy chủ đề này ở năm thứ tư nhiều khóa ở Trường Phật
học cao cấp thành phố Hồ Chí Minh, tôi đã tham khảo nhiều tư liệu, nhằm
lựa chọn một hình thức diễn đạt tương đối hợp lý và dễ hiểu nhất.
Trong các tư
liệu tham khảo, tôi tâm đắc nhất là tập bài giảng Bốn đế của giáo
sư Trung Quốc Trương Trừng Cơ, trong cuốn “Phật học kim thuyên”. Đồng
thời, tôi cũng tham khảo thêm hai tập sách : “Phật giáo căn bổn vấn đề
nghiên cứu” do Trương Mạn Ðào chủ biên. Tập bài giảng của Giáo chủ
Ðạt Lai Lạt Ma về bốn Ðế ớ Trường Ðại học Mỹ Harvard tháng 8 năm
1981 cũng giúp cho tôi nhiều tư liệu quý báu. Ngoài ra, có một số tài liệu
tham khảo có giá trị khác, như bài viết về bốn Ðế của Giáo sư S.
Radhakrishnan, trong bài tựa của ông cho bản dịch của ông của Kinh
Dhammapada (Pháp Cú) v.v... các phần nói về bốn Ðế trong Luận Câu Xá và
Luận Trung Quán (các bản sớ giải của Ðại sư Ấn Thuận và đại sư Diễn
Bồi...)
Với tư cách
là kẻ hậu học. tôi xin bày tỏ lòng tri ân sâu sắc đến các học giả
uyên bác đó.
Các từ
sanskrit thường đặt trước từ Pali. Có ghi các từ viết tắt Skt. và P.
Không thể
ghi tất cả chữ Hán vì sẽ khó cho việc in ấn. Chỉ ghi một số chữ
Hán cần thiết, ít gặp. Khi giảng, sẽ ghi thêm trên bảng đen.
Tôi thành thật
bày tỏ lòng cảm ơn chân thành đối với quý vị Ni sinh đã giúp hết
mình trong việc in ấn tập bài giảng này.
MINH CHI 6/96
-
- Dàn bài
- - Nội dung
bài thuyết pháp đầu tiên.
- - Ba giai đoạn
nhận thức và thực hành thuyết Bốn đế
- - Thuyết bốn
đế và lý duyên khởi.
- - Bốn đế và
nguyên lý trị bệnh.
- I. Khổ Ðế
- - Chân lý về
sự khổ.
- - Cách phân
tích khổ theo Phật giáo Nam tông.
- - Khổ ở cõi
ác
- - Khổ ở cõi
người và cõi Trời.
- II. Tập Ðế
- A.Phiền não.
- Giải thích từ
ngữ. Các từ đồng nghĩa với từ phiền não.
- a) Ba kết.
- b) Năm thượng
phần kết.
- c) Năm hạ phần
kết.
- d) Bảy kết
- e) Chín kết
- f) Mười kết
.
- - Phân biệt
kiến hoặc với tư hoặc.
- - Căn bổn phiền
não và tùy phiền não.
- B. Nghiệp
- 1. Nguồn gốc
của tư tưởng nghiệp lực.
- 2. Nghiệp lực
và một sức mạnh.
- 3. Nghiệp lực
là sức mạnh bồi dưỡng nhân cách.
- 4. Nghiệp lực
là qui luật đạo đức công bằng.
- 5. Nghiệp lực
là một loại quan hệ (kèm theo biểu đồ bảy vòng nghiệp).
- 6. Nghiệp lực
là một cái gì khó hiểu.
- 7. Lưới nghiệp
và 12 nhân duyên.
- 8. Phân loại
nghiệp.
- 9. Tổng kết
bài “nghiệp”. Tầm quan trọng của nghiệp và bài học của nghiệp -
Kinh Hạt muối.
- Phụ lục bài
Tập đế :
- -
Lý duyên khởi
với Tập dế. Các đoạn Kinh Phật có liên quan tới Khổ và Tập đế. Trích
dẫn các Kinh Di giáo, Hỏa dụ, Lăng Nghiêm, Niết bàn.
- III. Diêt đế
- 1. Niết Bàn
không phải là hư vô mà là một sự tồn tại tích cực, siêu việt mọi
nghĩ bàn.
- 2. Niết Bàn
là bất tử.
- 3. Niết Bàn
là sự an toàn, không có điều ác.
- 4. Niết Bàn
là cảnh giới siêu việt.
- 5. 66 từ ngữ
định nghĩa Niết Bàn, theo cuốn “Bàn về bốn Ðế” (Xem Ðại Tạng (chữ
Hán) Ðại Chính 1647.P390-391)
- 6. Niết Bàn của
Ðại thừa.
- - Bốn loại
Niết Bàn của Ðại thừa
- - Phụ lục
bài Diệt đế : bài Niết Bàn luận
- IV. Ðạo đế
- 1. Bốn niệm
xứ.
- 2. Bốn chánh
cần.
- 3. Bốn thần
túc.
- 4. Năm căn.
- 5. Năm lực.
- 6. Bảy giác
chi.
- 7. Tám con đường
đạo chân chính
- - Bát chánh đạo
và ba môn học giới đinh tuệ.
- - Quan hệ giữa
bảy giác chi và ba môn học.
- V. Ba môn học
- V.I. Giới học
- - Giới và luật.
- - Sự thành lập
của Luật tạng.
- - Chỉ trì giới
và tác trì giới.
- - 8 loại giới
điều của Tỷ kheo và Tỷ kheo Ni.
- - Hai mươi kiền
độ của tác trì môn.
- - Giới thể,
giới tướng và giới hạnh.
- - Tín và giới.
- - Giới Ðại
thừa.
- V.II Ðịnh học
- - Giải thích
các từ ngữ
- - Các phương
pháp thiền định
- - 40 nghiệp xứ,
và quan hệ giữa tính cách con người và các đối tượng quán nghiệp xứ.
- - 5 phép quán
định tâm và ngũ môn thiền.
- - 25 phuơng tiện
chuẩn bị cho tu thiền.
- - Mục đích
và lợi ích tu thiền quán.
- V.III Tuệ học
- - Các loại
trí tuệ - các từ ngữ đồng nghĩa với trí tuệ
- - Tuệ và
trí. Các loại trí theo Duy Thức học.
- - Các loại
trí theo luận Câu Xá.
- - Bốn tuệ
và những từ ngữ đồng nghĩa với tuệ.
- - Phân biệt
trí và vô phân biệt trí.
-
- Cư
sĩ Mỹ Hồ sưu tầm và đánh máy
Mục lục | 1 | 2
| 3 | 4
| 5 | 6