“Lên chùa hái
một cành sen
Ăn cơm bằng
đèn đi cấy sáng trăng”
Câu hát này
đã theo tôi suốt những năm tháng
tuổi thơ, đặc biệt là vào những
ngày mồng Một đầu năm theo bà
lên chùa cúng Phật trong tiếng
tụng kinh đều đều “Nam mô a di đà Phật”. Hình ảnh về đức
Phật khi đó thật linh thiêng,
huyền bí. Nó vẫn còn huyền bí
với tôi ngay cả khi tham gia sản
xuất các chương trình truyền
hình về vẻ đẹp của chùa triền,
văn hoá Phật giáo Việt Nam và các nước trên thế giới. Đạo
Phật là một trong những tôn giáo
lớn nhất thế giới hiện nay, và
đức Phật Thích Ca là một bậc
thầy đạo cao đức trọng đã xây
dựng nền tảng hạnh phúc cho nhân
loại với những tinh hoa của
triết học Phật giáo.Trong tất cả
những chương trình kiến trúc
chùa triền và đạo Phật ở Việt
Nam mà tôi đã làm, từ khắp các
tỉnh miền Bắc, miền Trung , miền
Nam, nơi đâu cũng có nhiều công
trình kiến trúc nghệ thuật Phật
giáo, và đặc biệt là có rất
nhiều các tác phẩm nghệ thuật
đặc sắc về hình ảnh của đức Phật
Thích Ca. Trong các chương trình
“Thế giới nghệ thuật” sản xuất
tại Campuchia, Thái Lan vv, cũng
về đề tài Phật giáo tôi làm và
đã được phát sóng, tôi cũng nhận
thấy hình ảnh của Đức Phật Thích
Ca luôn hiện diện trong các công
trình kiến trúc và đền đài ở nơi
này. Vậy đức Phật Thích Ca,
Người là ai mà linh thiêng và
huyền bí đến vậy ? Tôi tham khảo
nhiều sách báo và hy vọng sẽ
được đến thăm Ấn Độ, quê hương
của Ngài. Khi đến Thư viện của
Giáo Hội Phật giáo Việt Nam, tôi
tìm được cuốn sách “Phật tích Ấn
Độ và Nepal” của Tiến sỹ, đại
đức Thích Nhật Từ và chú Võ Văn
Tường. Cuốn sách này có rất
nhiều bức ảnh đẹp, khái quát lên
những nét đẹp của kiến trúc, văn
hoá Phật giáo tại Ấn Độ, Nepal,
nơi khởi nguồn của đạo Phật trên
thế giới và những câu chuyện kể
về cuộc đời của đức Phật. Trong
cuốn sách này còn có cả số điện
thoại của thầy Thích Nhật Từ….Cuốn
sách của Thầy Nhật Từ cùng với
nhiều tài liệu khác đã giúp tôi
có thêm niềm tin và nguồn cảm
hứng để viết nên kịch bản cho
chương trình hành hương đi thăm
các thánh tích Phật giáo tại Ấn
Độ với nội dung phục vụ cho
chuyên mục “Thế giới nghệ thuật”
phát sóng trên kênh VCTV1,
Truyền hình Cáp và DTH của Đài
truyền hình Việt Nam. Đại đức
Thích Nhật từ cùng Công ty Cổ
phần Bảo vệ thực vật An Giang,
Công ty cổ phần công nghệ- thiết
kế Việt Nam đã giúp đỡ chúng tôi
thực hiện chương trình này. Qua
các di tích phật giáo và công
trình kiến trúc còn lại ở Ấn Độ
và Nepal hiện nay, chúng tôi có
dự định kể lại câu chuyện về
cuộc đời của đức Phật bằng một
bộ phim tài liệu nhiều tập, với
tựa đề “Cuộc đời đức Phật”, sau
này được đạo diễn Nguyễn Nghiêm
Nhan đổi tên thành “Thích Ca
Phật ký”. Đại đức Thích Nhật Từ
cũng đã đồng ý tham gia làm
người dẫn chương trình, nhân vật
chính của bộ phim ký sự dài tập
này. Sau khi thăm các thánh tích
ở Ấn Độ và thực hiện xong toàn
bộ phần tiền kỳ, anh Nghiêm Nhan
quyết định đổi tên phim thành
“Những nẻo đường của đức Phật
Thích Ca”. Cái tên này, theo
chúng tôi nó chứa đựng những nội
dung sâu sắc nhất về cuộc đời
của đức Phật, từ khi Người sinh
ra, đến qúa trình tu luyện khổ
hạnh, từ một vị thái tử, vượt
qua mọi trầm luân khổ ải để trở
thành một bậc thầy đạo cao đức
trọng. Trong suốt hành trình làm
việc tại Ấn Độ, nơi đức Phật
Thích Ca đã từng rảo bước trên
nhân gian từ hơn 2500 năm trước,
chúng tôi nhận ra rằng, Ngài
thật gần gũi và cũng thật huyền
bí. Gần gũi bởi chính Ngài là
nhân vật có thật trong lịch sử,
bởi những việc Ngài đã làm thật
hữu ích và gần gũi với đời sống
của chúng sinh, đặc biệt là với
những người dân nghèo. Cũng
chính bởi đức tính giản dị và
đạo đức cao siêu của Ngài, những
câu chuyện sau khi Ngài nhập
cõi niết bàn đã trở nên thật
huyền bí và linh thiêng.
Phật giáo
được xem là một trong những tôn
giáo có mặt sớm nhất trong thời
văn minh Ấn Độ cổ đại, vào thế
kỷ thứ 6 trước kỷ nguyên Tây
lịch. Một điều đặc biệt là, Phật
giáo không mang tính tôn giáo
đơn thuần chỉ phục vụ tín ngưỡng
lễ hội, mà ngoài tính triết lý
siêu thế đạo Phật còn là một
phương pháp sống hết sức thiết
thực nhằm xóa đi nỗi khổ đau và
giúp con người trong mỗi thời
đại tìm được hạnh phúc an lạc
cho chính bản thân mình ngay tại
cõi đời này. Vì vậy, ngày nay
đạo Phật ngày càng được nhiều
người biết đến; sự quan tâm của
các ngành khoa học, giới học giả
và những nhà nghiên cứu xem
những lời dạy của đức Phật là
một đề tài lớn, cần được tìm
hiểu và thảo luận một cách kỹ
càng để lấy những tinh hoa Phật
giáo xây dựng nền tảng hạnh phúc
cho nhân loại.
Câu chuyện về
Phật giáo bắt đầu ở miền Đông
Bắc Ấn và Nepal, vào thế kỷ thứ
sáu trước Công nguyên, khi Ấn
giáo đang là hệ thống tôn giáo
xã hội chiếm ưu thế trong vùng-
Nơi vương quốc Kapilavastu (
hiện nay ở Nepal) người lãnh đạo
của bộ tộc Shakya, vua
Shuddhodana và vợ ngài, hoàng
hậu Maya sinh ra được một hoàng
tử Siddhartha. Những gì chúng ta
biết về cuộc đời của Siddhartha
được đan xen nhau từ nhiều
truyền thuyết Phật giáo được ghi
lại sau khi Người mất khá lâu.
Tuy nhiên, một vài yếu tố trong
Phật tích vẫn có mặt thường
xuyên trong mọi truyền thuyết.
Ngay từ khi
mới chào đời, dường như
Siddhartha đã được dành cho một
cuộc sống phi thường. Một thời
gian ngắn sau khi Người sinh ra,
vị hiền nhân nổi danh của Ấn Độ,
Ashita, đã xem tướng cậu bé và
tiên đoán rằng sau này cậu sẽ
trở nên hoặc là một vị quân
vương lừng lẫy hoặc là một bậc
thầy tâm linh vĩ đại. Quyết định
rằng người con mình phải trở
thành một quân vương hùng mạnh,
vua cha bèn bao bọc hoàng tử
trong cung cấm, vây quanh chàng
với mọi tiện nghi xa hoa và ngăn
ngừa chàng khỏi phải chứng kiến
mọi khổ đau trên đời. Siddhartha
sống trong cung vàng điện ngọc
với cuộc sống bọc trong những
lụa là gấm vóc cho đến khi Ngài
hai mươi chín tuổi. Ngài có một
người vợ đẹp là Yasodhara và
sinh được một người con, Rahula.
Tuy nhiên, dù
sống trong cung vàng điện ngọc
với vợ đẹp con ngoan nhưng tâm
hồn chàng hoàng tử trẻ vẫn luôn
bất an, không biết vì đâu. Phụ
vương ra lệnh xây cho chàng bốn
lạc viên ở kế bên cung điện
Hoàng gia. Một ngày nọ, trên
đường đến 3 lạc viên đầu,
Siddhartha gặp một ông già mặt
mày nhăn nheo, méo mó vì tuổi
tác, yếu đuối run rẩy, một người
khác đau ốm rên la chờ chết, và
một đám tang đi qua với những
người khóc lóc tiếc thương. Ba
cuộc gặp gỡ nọ đánh thức trong
Ngài về nỗi khổ đau của kiếp
người làm Ngài thấm nhuần quyết
định tìm đường giải thoát khỏi
đau khổ. Trên đường đến lạc viên
thứ tư, Ngài gặp một tu sỹ khất
thực đang xin của bố thí. Khuôn
mặt này dường như mang vẻ bình
an nội tâm mà Siddhartha chưa
từng thấy bao giờ. Nghĩ rằng
mình cũng nên đi vào con đường
đạo hạnh, Siddhartha rời cung
điện và bắt đầu cuộc sống mới
của một du sỹ dưới cái tên
Gautama ( Cồ Đàm).
Trong sáu
năm, Gautama học tập và quán
triệt giáo huấn của nhiều bậc
thầy tâm linh và thực hành khổ
hạnh nghiêm ngặt, nhịn đói cho
đến khi chỉ còn trơ gầy bộ
xương. Tuy nhiên, ngay lúc đó
Ngài nhận thức rằng không thể
đạt được giác ngộ qua những kiểu
hành xử cực đoan, nên Ngài bắt
đầu ăn uống trở lại và tái tạo
sức khoẻ. Một khi hồi phục sinh
lực, Ngài bắt đầu cảm thấy rằng
sự giác ngộ của mình sắp sửa xảy
ra, chẳng còn xa vời nữa. Ngài
đi đến Bodh Gaya và ngồi kiết
già dưới một gốc cây bồ đề. Ngài
ngồi dưới tàn cây, mặt quay về
phía Đông và trầm tư trong bốn
mươi chín ngày. Vào ngày thứ bốn
mươi chín, Ngài đạt quả vị “ Vô
thượng Chánh đẳng Chánh giác”.
Tình trạng giác ngộ đó, tín đồ
Phật giáo gọi là nirvana- Cốt
yếu là sự hiểu biết sâu xa bản
chất của đời sống và con đường
thoát khỏi vòng luân hồi sinh tử
bất tận. .
Giờ đây, là
một người giác ngộ, Gautama trở
thành Phật hay Đấng Giác Ngộ.
Người cũng được suy tôn là
Shakyamuni, Bậc hiền nhân của
dòng họ Shakya, là Đấng Thế Tôn.
Người gọi triết lý của mình là
Trung Đạo, bác khước mọi ứng xử
cực đoan như sống đời khổ hạnh
khắc nghiệt hay ngược lại xa hoa
quá đáng, mà đề xướng sự điều độ
trong mọi phương diện của đời
sống. Lời dạy của Ngài nhấn mạnh
vào lòng từ bi đối với chúng
sinh như là một phương tiện vun
trồng an lạc nội tâm và hướng
đến giải thoát. Phật đã chu du
khắp Ấn Độ để giảng thuyết triết
lý của Ngài- Theo thuật ngữ nhà
Phật gọi là “Hoằng pháp”- Cho
người thường cũng như vua chúa
và lôi cuốn được nhiều môn đồ.
Ngài viên tịch ở tuổi tám mươi
nốt- Nhà Phật gọi là nhập đại
niết bàn (parinirvana)- ở
Kushinagara, miền Bắc Ấn Độ.
Trong hành
trình đến thăm quê hương của đức
Phật Thích Ca, đoàn làm phim đã
ghi lại được nhiều hình ảnh
tuyệt đẹp của các công trình
kiến trúc cổ kính Sanchi, niềm
tự hào của Phật giáo và các tác
phẩm điêu khắc đẹp nhất của đạo
Phật được gắn liền với các
truyền thuyết Phật giáo trong
các tạo tích điêu khắc ở hang
động Ellora và Ajanta, thuộc
quận Aurangabat, tỉnh
Maharashtra – Nơi được coi là di
sản thế giới của UNESCO. Cùng
hành hương với đoàn chiêm bái
Phật tích của Đạo Phật Ngày nay,
chúng tôi có dịp được ghi nhận
nhiều nét đẹp của lễ hội văn hoá,
tôn giáo và đời sống của người
dân Ấn Độ và ghi nhận những tấm
lòng hảo tâm cũng như nhiều hoạt
động giàu lòng nhân ái của các
tăng ni phật tử Việt Nam tại đất
nước này. Chúng tôi sẽ chuyển
tải đến quý vị và các bạn những
thông tin này qua bộ phim tài
liệu nhiều tập “Những nẻo đường
của đức Phật Thích Ca” và các
bài viết đăng trên các số báo
tiếp theo.