- cNghĩa
Huyền Thiền Sư
LÂM
TẾ NGỮ LỤC
Thích
Duy Lực
dịch
Từ
Ân Thiền Ðường Hoa Kỳ Xuất Bản Năm 1993 Phật lịch 2536
- ~~oOo~~
Phần 4
Tri
Phủ Vương-Thường-Thị cùng các quan trong phủ thỉnh sư thăng tòa. Sư
thượng đường bảo: "Hôm nay, do sự bất đắc dĩ, Sơn tăng thuận
theo nhân tình mới lên tòa này. Nếu theo dưới cửa Tổ Tông hoằng dương
đại sự thực là mở miệng chẳng được, chẳng có chỗ để đứng chân.
Hôm nay, do quan Thường Thị cố thỉnh, sơn tăng không dám ẩn dấu cương
tông, chẳng biết có tác gia, chiến tướng nào cầm cờ xuất chiến chăng
? Nếu có thì trước mắt đại chúng để chứng cớ xem".
Tăng
hỏi: "Thế nào là đại ý Phật Pháp ?"
Sư
bèn hét ! Tăng lễ bái, sư nói: "Tăng này lại kham trì luận".
Tăng
hỏi: "Sư tuyên nói gia khúc tông phong nào ? nối pháp vị nào ?"
Sư
đáp: "Ta ở nơi Hoàng Bá ba lần hỏi Phật Pháp, ba lần bị đánh".
Tăng do dự muốn nói, Sư bèn hét rồi nói rằng: "Không lẽ hướng vào
hư không mà đóng đinh chăng ?"
*****
Có
Tọa chủ hỏi: "Ba thừa và mười hai phần giáo há chẳng phải là Phật
tánh ư ?"
Sư
đáp: "Cỏ hoang chưa từng cuốc".
Tọa
chủ nói: "Phật há có chê người sao ?"
Sư
nói: "Phật ở chỗ nào ?"
Tọa
chủ không trả lời. Sư nói tiếp: "Trước mắt thường trụ, muốn lừa
lão tăng, lui mau! lui mau ! Chớ làm chướng ngại người khác thưa hỏi".
Sư
lại nói, Hôm nay pháp hội này vì một đại sự, có kẻ nào muốn hỏi
thì mau mau hỏi đi ? Nhưng mới mở miệng đã không dính dáng rồi. Tại
sao như thế ? Chẳng nghe Phật Thích Ca nói: "Pháp lìa văn tự, chẳng
thuộc nhân, cũng chẳng thuộc duyên" vì các ông tin chẳng được, cho
nên hôm nay mới có sự dây dưa, e rằng Thường Thị cùng các quan viên chưa
rõ Phật tánh, chi bằng hãy lui. Sư hét một tiếng ! nói tiếp, người thiếu
căn tin, chẳng có ngày xong, đứng lâu mỏi chân, trân trọng!.
*****
Sư
thượng đường, Tăng hỏi: "Thế nào là việc trên lưỡi kiếm ?"
Sư
đáp: "Tai họa ! Tai họa !"
Tăng
do dự muốn nói, Sư bèn đánh.
Tăng
hỏi: "Cũng như hành giả trong phòng giã gạo, chân đạp xuống mà
quên nhấc lên, vậy ý hướng chỗ nào ?"
Sư
đáp: "Bị chìm mất trong suối sâu".
Sư
lại nói: "Hễ có kẻ không thiếu nợ đến, họ đều biết chỗ họ
đến, nếu đến như thế thì giống như mất hẳn, chẳng đến như thế
thì không giây tự trói, bất cứ lúc nào chớ nên đoán mò bậy bạ, hội
với không hội đều là sai lầm, rõ ràng nói như thế, mặc cho người thiên
hạ bình phẩm, đứng lâu mỏi chân, trân trọng".
*****
Sư
thượng đường, nói: "Một người ở trên đỉnh núi chẳng có đường
đi ra, một người ở giữa ngã tư đường cũng không biết chỗ xu hướng.
Vậy người nào ở trước, người nào ở sau. Không làm Duy Ma Cật, không
làm Bố Ðại Sĩ, trân trọng".
*****
Sư
thượng đường nói: "Có một người suốt kiếp ở giữa đường mà
chẳng lìa nhà cửa, có một người lìa nhà cửa mà chẳng ở giữa đường,
vậy người nào đáng thọ cúng dường của trời người ?" rồi xuống
tòa.
*****
Sư
thị chúng rằng: "Hiện nay người học đạo cần phải tự tin, chớ
hướng ngoại tìm cầu mà lọt vào cảnh trần của người khác, không
phân biệt được tà chánh cũng như có Tổ, có Phật đều là việc trong
giáo tích. Có người đề ra một câu nói, hoặc ẩn hoặc hiện liền sanh
ra nghi ngờ, chiếu khắp trời đất, thăm hỏi từng nhà cũng không hiểu
được. Nếu là kẻ đại trượng phu chớ nên luận chủ, luận khách, luận
thị, luận phi, luận sắc, luận tài, luận thuyết..., những lời nói nhàm
qua ngày. Sơn tăng ở đây, không kể tăng tục, hễ có kẻ đến đều biết
được y, mặc cho y từ chỗ nào đến. Hễ có tên gọi ngữ cú đều là mộng
huyễn. Người gặp cảnh được làm chủ, là huyền chỉ của chư Phật. Cảnh
Phật chẳng thể tự xưng ta là cảnh Phật, người làm chủ vẫn là đạo
nhân vô y này. Nếu có người ra hỏi ta cầu Phật, thì ta liền ứng cảnh
thanh tịnh mà ra. Có người hỏi ta Bồ Tát thì ta liền ứng cảnh từ bi
mà ra. Có người hỏi ta Bồ Ðề, ta liền ứng cảnh tịnh diệu mà ra. Có
người hỏi ta Niết Bàn ta liền ứng cảnh tịch tĩnh mà ra. Cảnh tức là
muôn điều sai biệt, người thì chẳng sai biệt, cho nên ứng vật hiện
hình như mặt trăng trong nước".
Các
đạo hữu ! Nếu muốn đúng như pháp, càng phải là đại trượng phu mới
được. Nếu qua loa chẳng tự chủ thì chẳng được, như là kẻ đại
căn khí chẳng bị mê hoặc, nơi nơi đều làm chủ, thì chỗ đứng đều
là chân thật. Hễ có kẻ đến, nói gì ta cũng chẳng thọ nhận. Có một
niệm nghi, ma liền nhập tâm, cũng như lúc nghi Bồ Tát thì ma sanh tử được
phương tiện để nhập. Hễ được ngưng niệm, chớ hướng ngoại tìm cầu.
Việc đến thì chiếu soi, ngươi chỉ tin cái dụng hiện nay một việc gì
cũng KHÔNG. Ngươi trong tam giới sanh một niệm, liền tùy duyên bị cảnh
chia làm sáu trần. Chỗ ứng dụng hiện nay của ngươi đâu có thiếu cái
gì. Trong một sát na vào tịnh vào uế, vào lầu các Di Lặc, vào tam nhãn
quốc độ, nơi nơi du lịch chỉ thấy danh không ?
Hỏi:
"Thế nào là tam nhãn quốc độ ?"
Sư
nói: "Ta cùng ngươi vào tịnh diệu quốc độ, mặc áo thanh tịnh, thuyết
pháp thân Phật; lại vào vô sai biệt quốc độ, mặc áo vô sai biệt, thuyết
Báo Thân Phật ; lại vào trong quốc độ giải thoát mặc áo quang minh, thuyết
Hóa Thân Phật. Cái tam nhãn quốc độ này đều là y biến. Theo nhà kinh luận,
lấy Pháp thân làm căn bản, báo hóa hai thân là dụng. Chỗ thấy của sơn
tăng thì Pháp thân lại chẳng hiểu thuyết pháp, như người xưa có nói:
"Thân y nghĩa lập, Pháp tánh thân, Pháp tánh độ", biết rõ là
pháp kiến lập, là quốc độ y thông, là lá cây vàng, là nắm tay không,
dùng để lừa gạt con nít. Trong xương khô tìm nước tủy, ngoài tâm chẳng
có pháp, ở trong cũng bất khả đắc, vậy muốn cầu vật gì? Các ngươi
nghe các nơi nói rằng có tu có chứng. Chớ sai lầm ! Nếu do tu mà đắc
được, đều là nghiệp sanh tử. Ngươi nói Lục Ðộ Vạn Hạnh cùng tu,
ta thấy đều là tạo nghiệp. Cầu Phật, cầu Pháp tức là tạo nghiệp địa
ngục, cầu Bồ Tát cũng là tạo nghiệp, xem kinh, xem giáo cũng là tạo nghiệp,
Phật với Tổ là người vô sự, cho nên hữu lậu, hữu vi, vô lậu, vô vi
là nghiệp thanh tịnh".
*****
Phổ
Hóa thường đi khắp đường phố rung chuông rao rằng: "Bên sáng đến
thì đánh bên sáng, bên tối đến thì đánh bên tối, bốn phương tám hướng
đến thì xoay vần đánh, hư không đến thì cả mình đánh".
Sư
nghe người ta kể lại, bèn sai thị giả đi gặp ông ấy. Khi vừa nghe ông
ấy nói như thế liền đến ôm chặt rồi hỏi: "Lúc tất cả đều không
đến thì phải như thế nào ?"
Phổ
Hóa liền xô ra nói: "Ngày mai trong viện Ðại Bi có cơm chay ăn".
Thị
giả về kể lại với Sư, Sư nói: "Ta lúc nào cũng nghi ông này!".
*****
Sư
nghe trụ trì đời thứ nhì Ðức Sơn thị chúng rằng: "Nói được
cũng cho ba mươi gậy, nói không được cũng cho ba mươi gậy".Sư bèn
sai Lạc Phổ đi hỏi: "Tại sao nói được cũng cho ba mươi gậy ?"
Ðợi y sắp đánh, ngươi liền tiếp nắm cây gậy rồi đẩy một cái xem
y làm thế nào! Lạc Phổ vâng lời làm theo, đẩy một cái thì Ðức Sơn bèn
trở về phương trượng.
Lạc
Phổ về kể lại với Sư, Sư nói: "Ta lúc nào cũng nghi ông này".
Mặc dù như thế ngươi còn thấy được Ðức Sơn chăng ? Lạc Phổ do dự
chưa nói, Sư bèn đánh.
*****
Vương
Thường Thị, một hôm đến thăm sư, cùng sư đến trước tăng đường
xem và hỏi rằng: "Cả tăng chúng trong tăng đường này còn có xem kinh
chăng ?"
Sư
nói: "Không xem kinh".
Thường
Thị hỏi: "Còn có học thiền chăng ?"
Sư
nói: "Không học thiền".
Thường
Thị nói: "Kinh không xem, thiền cũng không học, rốt cuộc làm cái
gì?"
Sư
nói: "Trọn bảo họ thành Phật thành Tổ đi !"
Thường
Thị nói: "Mạt vàng dù quí, lọt vào mắt cũng làm xốn mắt, đâu có
ích gì !"
Sư
nói: "Tưởng ngươi là một kẻ tục hán (kẻ tầm thường)".
*****
Sư
hỏi Lạc Phổ rằng: "Xưa kia, có một người hay dùng gậy, một người
hay dùng hét, vậy người nào hay ?"
Lạc
Phổ nói: "Ðều không hay".
Sư
hỏi: "Chỗ hay là thế nào ?"
Lạc
Phổ bèn hét, Sư bèn đánh.
*****
Sư
thấy tăng đến, đưa hai tay ra, tăng không nói gì, sư hỏi: "Lãnh hội
chăng ?"
Vị
tăng đáp: "Không lãnh hội".
Sư
nói: "Sức mạnh mở không ra, cho ngươi hai điếu tiền".
*****
Có
Thượng Tọa Ðịnh đến tham vấn, hỏi: "Thế nào là đại ý của Phật
Pháp ?"
Sư
xuống thiền sàn, nắm chặt Ðịnh rồi cho một bạt tay, liền xô ra.
Ðịnh
đứng chưng hửng. Vị tăng bên cạnh nói: "Thượng-tọa Ðịnh sao
không lễ bái?". Ðịnh vừa lễ bái, hoát nhiên đại ngộ.
*****
Sư
hỏi một ni: "Thiện đến hay ác đến ?"
Vị
ni bèn hét, Sư đưa gậy lên bảo rằng: "Nói lại đi! nói lại
đi!"
Ni
cũng hét, Sư bèn đánh.
*****
Long
Nha hỏi Sư: "Thế nào là ý Tổ Sư từ Tây Trúc đến ?"
Sư
nói: "Ðưa thiền bảng cho ta".
Nha
bèn đưa thiền bảng cho sư, sư cầm được bèn đánh. Nha nói: "Ðánh
thì cứ đánh, nhưng không có ý Tổ sư".
Sau
đó Nha đi tham vấn Thúy Vi, hỏi: "Thế nào là ý Tổ sư từ Tây Trúc
đến?".
Thúy
Vi nói: "Ðưa bồ đoàn cho ta"
Nha
bèn đưa bồ đoàn cho Thúy Vi, Vi cầm được bèn đánh. Nha nói: "Ðánh
thì cứ đánh, nhưng không có ý Tổ Sư".
Sau
này Nha trụ trì ở tu viện. Có một vị tăng vào thỉnh ích (hỏi đạo) rằng:
"Lúc Hòa-thượng đi hành cước đối với nhân duyên tham vấn hai vị
tôn túc, Ngài cho họ là đúng hay không đúng ?"
Nha
nói: "Ðúng thì thật đúng, nhưng không có ý Tổ Sư".
*****
Một
hôm, Phổ Hóa đi dạo khắp đường phố, gặp ai cũng xin cái áo, mọi người
đều cho, nhưng Phổ Hóa không nhận. Sư sai viện chủ đi mua một cái quan
tài. Khi Phổ Hóa về, sư nói: "Ta làm cho ngươi một cái áo rồi đây
!" Phổ Hóa liền tự vác cái quan tài đi dạo khắp phố và rao rằng:
"Lâm Tế đã cho tôi cái áo rồi, nay ta đi ra thành cửa đông để viên
tịch". Người trong chợ tranh nhau đi theo xem, Phổ Hóa nói, "Hôm
nay ngày không tốt, ngày mai đi cửa nam tịch". Cứ như thế đi luôn ba
hôm qua ba cửa thành, mọi người đều không tin nữa. Ðến ngày thứ tư,
không có ai đi theo, một mình ra ngoài thành, tự nằm vào quan tài, nhờ người
đi đường đậy nắp đóng đinh giùm. Tin tức truyền đi khắp cả chợ, mọi
người trong chợ tranh nhau mở quan tài ra xem, thì thấy ngài đã viên tịch,
chỉ nghe trong hư không có tiếng rung chuông dần dần đi xa.
*****
Một
hôm, Sư biết sắp tịch nên nói kệ truyền pháp rằng:
"Theo
dòng chẳng ngưng hỏi cái chi
Chiếu soi vô
biên nói cho y
Lìa danh lìa tướng
người không hiểu Xuy-mao (*) dùng xong liền quên đi".
(Duyên lưu bất
chỉ vấn như hà
Chơn chiếu
vô biên thuyết tợ tha
Ly tướng ly
danh nhân bất bẩm
Xuy-mao dụng
liễu cấp tu mồ)
Rồi
Sư dạy chúng: "Sau khi ta nhập diệt, không được diệt mất Chánh
Pháp Nhãn Tạng của ta".
Tam
Thánh ra nói: "Ðâu dám diệt mất Chánh Pháp Nhãn Tạng của Hòa Thượng".
Sư
bảo: "Về sau có người hỏi ngươi, ngươi nói với họ thế nào
?"
Tam
Thánh hét !
Sư
nói: "Ai dè Chánh Pháp Nhãn Tạng của ta đến bên con lừa mù này diệt
mất". Nói xong, sư ngồi an nhiên thị tịch, nhằm niên hiệu Hàm Thông
nhà Ðường, năm thứ tám (868 Tây lịch), ngày 10 tháng 4 năm Ðinh Hợi. Vua
ban cho sư hiệu là Huệ Chiếu Thiền sư. Toàn thân nhập tháp nơi Phủ Tây
núi hướng Bắc Trấn Châu.
(*)
Xuy-mao: là một thành ngữ ám chỉ một sợi tóc để trên lưỡi cây bảo
kiếm, chỉ thổi một cái là đứt liền.
Lời
dịch giả | phần 1 | phần
2 | phần 3 | phần 4