- Thâm ý qua hình tượng
Phật, Bồ Tát
Mục
Lục
TỰA
DẪN KHỞI
Phần
I
TƯỢNG PHẬT THÍCH CA MÂU NI
TƯỢNG PHẬT A DI ĐÀ
TƯỢNG ĐỨC DI LẶC
BỔ TÁT QUÁN THẾ ÂM
Phần
II
BỔ TÁT ĐẠI THẾ CHÍ
BỔ TÁT VĂN THÙ SƯ LỢI
BỔ TÁT PHỒ HIỀN
BỔ TÁT ĐỊA TẠNG |
-ooOoo-
- TỰA
Thờ Phật
và Bồ-tát là cốt tỏ lòng nhớ ơn, cung kính và học đòi theo hạnh nguyện
của các Ngài. Bởi vì chư Phật đã trải vô số kiếp cần khổ tu hành
và đã biết bao nhiêu lần hy sinh thân mạng để mưu cầu sự an vui lợi
ích cho chúng sanh. Chư Bồ-tát cũng thực hành theo hạnh nguyện của chư Phật,
nhưng chưa được viên mãn. Cho nên, các Ngài đã phát đại nguyện lăn xả
vào cuộc đời khổ đau ô trược này để cứu độ chúng sanh. Mỗi vị
đều đầy đủ tất cả công hạnh như nhau, song tuy sở nhân tu hành từ
vô lượng kiếp của mỗi vị mà có hiển bày ưu liệt khác nhau. Chúng ta
họa, tạc, tô tượng các Ngài để thờ, là vì ngưỡng mộ hạnh nguyện
cao cả của các Ngài và tỏ lòng tri ân, kính mến tâm vị tha không bờ bến
của các Ngài.
Nhưng, gần
đây có nhiều Phật tử thờ tượng Phật, Bồ-tát mà không đúng ý nghĩa
nói trên. Họ thờ Phật, Bồ-tát với tính cách nhờ sự có mặt của các
Ngài ở trong nhà để bọn ma quỷ tinh quái sợ oai không dám đến phá
phách. Hoặc họ thờ Phật, Bồ-tát để nhờ sự ban ân cho gia đình hạnh
phúc, làm ăn phát đạt. Hoặc họ thờ theo cổ lệ ông bà để lại, mà
không biết ý nghĩa gì. Do đó, Phật, Bồ-tát đã mất tư cách bậc thầy
sáng suốt của người dẫn đường chúng sanh, mà trở thành vị thần linh
có đủ uy thế ban phúc giáng họa.
Bởi thấy
những sai lầm ấy, tôi không ngại chỗ nghiên cứu chưa thấu đáo, sự hiểu
biết còn nông cạn, cũng cố gắng viết thành tập sách này. Mong rằng tập
sách nhỏ này đóng góp được một chút trong công cuộc xiển dương chánh
pháp. Tập sách này chỉ phác họa sơ qua tiểu sử hoặc tiền thân, hạnh
nguyện, biểu tượng và thâm ý của mỗi tượng Phật, Bồ-tát. Trong đây,
tôi nhắm vào những vị Phật, Bồ-tát được hàng Phật tử kính thờ nhiều
nhất để giải thích, ngoài ra còn nhiều vị nữa, chưa đề cập đến.
Chờ tập sách này ra đời, nếu được sự ủng hộ nồng nhiệt của các
Phật tử và sự chỉ bảo thêm của các bậc cao minh, chúng tôi sẽ cố gắng
viết tập thứ hai bàn đến tượng những vị Bồ-tát có thờ ở chùa, nhưng
ít được các Phật tử biết đến.
- Kính
ghi,
THÍCH THANH TỪ
Pháp Lạc Thất, đầu mùa hạ PL. 2511 (27-5-1967)
-
- -ooOoo-
-
- DẪN KHỞI
Bất cứ một
tôn giáo nào phần nghi lễ thờ phụng vẫn được coi là phần thiêng
liêng quan trọng. Nhờ hình thức ấy gây cho tín đồ thêm vững niềm tin
và thánh hóa tâm hồn họ trong những khi hành lễ. Nhưng, riêng về Phật
giáo về mặt thờ phụng, chúng ta thấy mỗi chùa của mỗi Tông phái đều
có lối thờ phụng khác nhau, nhất là giữa Nam tông và Bắc tông.
Nam tông Phật
giáo trong chùa thờ Phật, chỉ thờ duy nhất một đức Phật Thích Ca.
Ngoài ra, có thờ các vị La-hán đều là những vị đệ tử tôn túc của
đức Phật Thích Ca. Tượng đức Phật Thích Ca, tạc hình lúc Ngài đang tu
khổ hạnh trong khổ hạnh lâm, thân thể gầy ốm chỉ còn da bọc xương;
hoặc tạc hình lúc Ngài thành đạo ngồi dưới cội cây Bồ-đề; hoặc
khi Ngài nhập Niết-bàn thân nằm ngay thẳng nghiêng bên hữu dưới cội cây
Ta-la song thọ. Những hình tượng ấy đều căn cứ vào lịch sử đức Phật
Thích Ca, với hình thức người Ấn Độ rõ ràng.
Bắc tông
Phật giáo trong chùa không những thờ đức Phật Thích Ca, mà còn thờ Phật
Di Đà, Phật Di Lặc (là Phật tương lai), Phật Đại Nhật, Phật Dược
Sư... Ngoài ra, còn thờ các vị Bồ-tát như: Bồ-tát Quan Thế Âm, Đại Thế
Chí, Văn Thù, Phổ Hiền, Địa Tạng...; các vị La-hán như: Thập lục La-hán,
hay Thập bát La-hán, Ông Tiêu, Ông Hộ, Ông Thiện, Ông Ác... Những hình tượng
này đa số có tính cách siêu thực, những vị Phật, Bồ-tát không có
trong lịch sử ở thế giới chúng ta.
Sự thờ phụng
dị biệt đó, là kết quả của hai quan niệm khác nhau.
Nam tông Phật
giáo quan niệm hiện thân đức Phật Thích Ca là một con người, như bao
nhiêu con người khác, cũng già, cũng bệnh, cũng chết... Đức Phật chỉ
khác con người ở chỗ giác ngộ chân lý, cổi được vòng sanh tử luân hồi,
tự tại giải thoát không còn tái sanh đời sau. Ngoài đức Phật Thích Ca
Mâu Ni do hoàng tử Sĩ- đạt-ta, người Ấn Độ xuất gia tu hành thành đạo,
không còn vị Phật nào khác, ngoại trừ bảy đức Phật tiếp nối ra đời
trên thế giới này. Quan niệm ấy là y cứ bốn bộ kinh Nikaya.
Bắc tông
Phật giáo quan niệm hiện thân đức Phật Thích Ca Mâu Ni chỉ là sự thị
hiện, là một hóa thân. Nếu có già, bệnh, chết..., chẳng qua Ngài thị
hiện cho giống người đời để hóa độ họ, kỳ thật Pháp thân Ngài
là như như bất động, không sanh không diệt. Bởi thị hiện nên không nơi
nào xứ nào mà chẳng có Phật, hiện thân người Ấn Độ chỉ là một
giai đoạn trong muôn triệu giai đoạn, một hóa thân trong muôn triệu hóa
thân. Cho nên, Bắc tông Phật giáo không thấy đức Phật Thích Ca thật là
người Ấn Độ, mà là người của tất cả chúng sanh, tùy người nước
nào tưởng nhớ Ngài thì Ngài hóa thân người nước ấy để giáo hóa.
Ngoài đức Phật Thích Ca còn có vô số đức Phật ở nhiều cõi khác, hiện
thời cũng tùy duyên hóa độ chúng sanh như đức Phật Thích Ca. Chư Phật
hỗ tương hóa độ nên hỗ tương giới thiệu công hạnh, thệ nguyện của
nhau cho chúng sanh cõi mình biết, tùy sở thích của họ phát nguyện tu
hành để được sanh vào cõi Phật nào cũng quý. Đến chư Bồ-tát cũng thế,
chẳng phải chỉ riêng ở cõi này, mà ở khắp các cõi trong mười
phương, thường tùy tùng chư Phật trợ lực giáo hóa chúng sanh, mỗi vị
có mỗi công hạnh, thệ nguyện đặc biệt riêng. Quan niệm này xuất xứ
từ trong các bộ kinh Bát Nhã, Lăng Nghiêm, Bảo Tích, Pháp Hoa, Hoa Nghiêm...
Nhận
xét qua hai quan niệm trên, những hình thức Phật và La-hán thờ trong chùa
Nam tông, chúng ta tìm hiểu chắc không khó lắm, vì có lịch sử rõ ràng.
Chỉ những hình tượng Phật, Bồ-tát thờ trong các chùa Bắc tông mới thật
khó hiểu, vì thờ với tính cách tượng trưng siêu thực. Giờ đây, chúng
ta thử tìm hiểu từng tượng một xem ý nghĩa thế nào?
http://www.buddhismtoday.com/viet/vh/hinhtuong_Phat_Botat.htm
Trích từ trang
Thiền tông Việt
Nam
do
cư sĩ Bình Anson chuyển tặng
Mục lục | Phần I | Phần
II