- Cầu siêu có phải là nghi lễ
Phật giáo không?
- Câu hỏi:
- Xin cho biết ý nghĩa cầu siêu thất tuần cho người
qúa cố. Đó có phải là nghi lễ Phật giáo không?
- Tân (Ly Khanh).
-
- Trả lời:
- Quý Phật tử cư sĩ mến,
- Câu hỏi của Phật tử gồm có 2 phần, chúng
tôi xin lần lượt trả lời theo thứ tự.
-
1. Ý nghĩa cầu siêu thất
tuần cho người quá cố
Vì Phật giáo cho rằng, không phải con người chết là
hết. Sau khi xác thân này hư hoại thì thần thức tuỳ theo nghiệp báo mà
tái sanh vào các cõi tương ứng với nghiệp nhân mà người kia đã gieo tạo,
ngoại trừ các bậc đại giác như Đức
Phật, các bậc Bồ-tát, các bậc A-la-hán đã cắt đứt dòng tham ái, đã
thoát khỏi vòng sanh tử luân hồi. Thế giới tình thức này không chỉ có
cảnh giới con người, mà còn có các cảnh giới khác nữa, nếu tính từ
dưới lên thì có: địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh, a-tu-la, nhân và thiên.
Việc cúng cầu siêu thất tuần cho người quá cố chỉ
được tổ chức tại các nước theo truyền thống Bắc Phương Phật giáo.
Theo Kinh Địa Tạng, phẩm thứ 8 “Chúa
Tôi Xiêm La Xưng Tụng” trình bày sự kiện trong vòng 49 ngày, người chết
như ngây như điếc, tâm thức không biết đường đi lối về, nên thân
nhân cầu thỉnh chư Tăng, Ni vì lòng bi mẫn trì tụng tôn kinh để nhắc
nhở thần thức của người mới mất. “Kính bạch đức Thế Tôn ! Kẻ
nam, người nữ nơi mặt địa cầu đến lúc lâm chung, thần thức của họ
tối tăm mờ mịt, chẳng biện biệt được điều lành, điều dữ, đến
đỗi mắt tai không còn nghe thấy. Những người thân quyến của kẻ lâm
chung hãy nên sắm sửa sự cúng-dường lớn, chuyển đọc kinh sám, niệm
danh hiệu Phật, danh hiệu Bồ-tát, thì duyên lành ấy có thể giúp cho người
thân đã mất lìa các nẻo ác, chúng ma, quỷ thần thảy đều lui tan” (bản
dịch mới Kinh Bổn Nguyện của Bồ-tát Địa
Tạng do Thầy Thích Thiện Thông dịch).
Như vậy, cúng 49 ngày thật sự có ý nghĩa chỉ đối với
những người đã mất chưa quyết là được tái sanh về cảnh giới nào,
hoặc đang trong trạng thái mê mê tỉnh tỉnh của thân trung ấm. Việc
cúng cầu siêu như vậy có tác dụng
nhắc nhở, gợi cho người quá vãng hướng tâm về các thiện sự đã làm
hoặc thiết tha thực hiện những tư tưởng tốt đẹp, nhờ đó thần thức
được tái sanh về cảnh giới tốt đẹp hơn. Nhân tiện, xin giới thiệu
đến Phật tử bài Ý Nghĩa Cầu Nguyện của đại đức
Thích Viên Giác và bài Ý
Nghĩa của Cầu Nguyện, Cầu An và Cầu Siêu của đại đức
Thích Nhật Từ, để quý Phật tử đọc thêm, và bài Năm Hình Ảnh trước
Cửa Tử của Hoà Thượng Rastrapal, do Hải Trần dịch
ra tiếng Việt.
Cúng cầu siêu trong vòng 49
ngày như vậy thật sự luôn luôn cần thiết không?
Theo thiển ý của chúng
tôi, các lễ cầu siêu không chỉ là lúc thân quyến cùng tưởng niệm đến
người quá cố, cùng chia sẻ nỗi mất mát lớn lao, mà quan trọng còn là
dịp tốt cho thân bằng quyến thuộc của người quá cố làm nhiều công
đức như cúng dường Tam Bảo, hoặc bố thí cho người nghèo khổ, v.v…
Trong thực tế, cũng như nhiều trường hợp trong Kinh đề cập,
nhiều Tăng Ni, hoặc nam nữ cư sĩ sau khi bỏ thân này liền được
sanh về các cảnh giới chư Thiên do nghiệp nhân thiện lành, hoặc lập tức
bị sanh vào cảnh giới a-tu-la, ngạ quỷ, địa ngục vì những nghiệp
nhân quá xấu ác. Như vậy, việc cúng cầu siêu cho người quá cố trong trường
hợp này chỉ là để thể hiện lòng biết ơn hoặc lòng hiếu thảo của
người còn sống đối với người đã khuất mà thôi. Tương tự, cho trường
hợp cúng 49 ngày, cúng kỵ 100 ngày hoặc kỵ giỗ hàng năm của người đã
khuất cũng là để bày tỏ lòng nhớ ơn hoặc nhân dịp đó làm trai cúng
dường để cầu an, siêu trong gia đình, làm duyên cho con cái hoặc thân
nhân đến với giáo pháp cao thượng.
Kinh Địa Tạng, phẩm thứ 7, cũng nói rõ vấn đề này, nếu người
cư sĩ tại gia vì người chết mà cúng dường thì bảy phần công đức
người chết chỉ hưởng một phần. Sáu phần công đức còn lại những
người thân nhân tổ chức cúng dường sẽ được hưởng. Điều này rất
phù hợp với tinh thần của Đạo Phật: tha lực chỉ là phần hỗ trợ, nghiệp lực của mỗi người phải tự nhận
lấy, không ai có thể gánh chịu thế cho nhau được.
2. Việc cúng cầu siêu như vậy có phải là nghi lễ của
Phật giáo không?
Nói một cách tổng quát, việc tổ chức cúng cầu nguyện
như vậy là một trong những nghi lễ Phật giáo. Nhưng cũng xin trình bày
là đạo Phật nhắm đến mục tiêu vì lợi ích cho chúng sanh, vì mục
tiêu làm vơi bớt nỗi đau khổ của chúng sanh, chứ không phải vì nhu cầu
cần có hình thức bày biện để làm đẹp mắt, vui tai hoặc cho dễ coi đối
với xã hội. Do đó, nếu chúng ta chấp nhận chữ nghi lễ với định
nghĩa là một hình thức bày tỏ lòng biết ơn, tôn kính hay thương xót nguời
đã khuất thì các hình thức cúng cầu siêu như vậy thuộc về nghi lễ của
Phật giáo. Cũng xin nói thêm rằng, nghi lễ của Phật giáo không phải là
một tập tục của một dòng họ hay thuộc xã hội nào, không hề liên hệ
đến đời sống tâm linh của người sống hoặc người đã khuất mà nghi lễ của Phật giáo xuất phát từ
tinh thần độ sanh của hàng xuất gia cũng như trách nhiệm của người Phật
tử tại gia. Ngoài ra, những chuyện bày biện màu mè, hình thức âm thanh sắc
tướng, nhưng không liên hệ mục tiêu như đã trình bày thì không phải
là nghi lễ của Phật giáo.
Mến chúc quý Phật tử đạo tâm tăng trưởng, thâm
tín Phật Pháp và chuẩn bị hành trang thật tốt cho những hành trình thật
xa mà ai cũng sẽ phải đi qua.