- Kinh Tập (Sutta Nipata)
Chương III-B
(VII) Kinh Sela (Sn 102-112)
(Xem kinh Sela, Trung Bộ Kinh, Tập II)
(VIII) Kinh Mũi Tên (Sn 112)
574. Sinh mạng của loài Người,
Ở đời không ai biết,
Không tướng, nhiều phiền toái,
Nhỏ nhoi, liên hệ khổ.
575. Không có sự gắng nào,
Khiến sống thoát khỏi chết,
Sau khi già là chết,
Pháp hữu tình là vậy.
576. Như các trái chín muồi,
Có sợ bị rơi sớm,
Cũng vậy, người được sanh,
Thường có sợ bị chết.
577. Như người thợ làm ghè
Làm chén bát đất sét,
Cuối cùng, bể tất cả,
Mạng sống người là vậy.
578. Trẻ tuổi và lớn tuổi,
Người ngu và kẻ trí,
Tất cả đi đến chết,
Cuối cùng rồi cũng chết.
579. Những ai chết chi phối,
Đi qua đến đời sau,
Cha không cứu được con,
Hay bà con cứu nhau.
580. Hãy xem, các bà con
Đứng nhìn và than khóc,
Từng người, đi đến chết,
Như bò mang đi giết,
581. Như vậy, thế giới này
Bị già chết chi phối,
Do vậy, bậc nhiều trí,
Biết đời, nên không sầu
582. Ai không biết con đường,
Đường đến và đuờng đi,
Do không thấy hai ngã,
Than khóc, không lợi ích.
583. Nếu thật sự than khóc,
Đem lại lợi ích gì,
Kẻ ngu tự hại mình,
Người có mắt sẽ làm.
584. Không với sầu, nước mắt,
Khiến nội tâm an tịnh,
Khổ càng tăng trưởng thêm,
Thân càng bị gia hại.
585. -m yếu, sắc da tái,
Tự mình hại chính mình,
Kẻ chết không được hộ,
Than khóc thật vô ích.
586. Chúng sanh không bỏ sầu,
Càng gặp nhiều đau khổ,
Càng rên khóc kẻ chết,
Càng bị sau chi phối.
587. Hãy xem các người khác
Đi theo hạnh nghiệp mình,
Rơi vào giới thần chết,
Hữu tình đầy hoảng sợ.
588. Loài Người còn mong ước,
Thế này hay thế khác,
Nhưng sự việc xảy ra,
Hoàn toàn thật sai khác,
Như vậy tánh không có,
Xem định tánh của đời.
589. Nếu loài Người sống được,
Sống hơn một trăm năm,
Rồi không có bà con,
Ở đây, bỏ mạng sống.
590. Do vậy, sau khi nghe
Bậc La-hán thuyết giảng,
Hãy nhiếp phục than van,
Khi thấy kẻ bị chết,
Hãy suy nghĩ như sau,
Ta không còn vị ấy.
591. Như nhà lửa bị cháy,
Nhờ nước, lửa dập tắt,
Cũng vậy, bậc Hiền trí,
Có tuệ trí, thiện xảo,
mau chóng nhiếp phục sầu,
Như bông gió thổi bay.
592. Ai tự tìm hạnh phúc,
Hãy tự mình rút tên,
Mũi tên là than khóc,
Tham cầu tư ưu sầu.
593. Ai đã rút mũi tên,
Không nương tựa nhờ cậy,
Tâm vị ấy đạt được,
Sự an lành an tịnh,
Vượt khỏi mọi ưu sầu,
Tâm không sầu, tịch tịnh.
(IX) Kinh Vàsettha (Sn 115)
(Kinh này giống với kinh Vàsettha, số
98 của Trung Bộ Kinh, Tập II)
(X) Kinh Kokàliya (Sn 123)
Như vầy tôi nghe:
Một thời, Thế Tôn trú ở Sàvatthi,
tại Jetavana, trong khu vườn của ông Anàthapindika. Rồi Tỷ-kheo
Kokàliya đi đến Thế Tôn sau khi đến đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi
xuống một bên. Ngồi xuống một bên, Tôn giả Kokàliya bạch Thế
Tôn:
- Bạch Thế Tôn, Sàiputta và Moggallàna
là ác dục, bị ác dục chinh phục.
- Này Kokàliya, chớ có vậy!
Này Kokàliya, chớ có vậy! Này Kokàliya, tâm hãy tinh tấn đối
với Sàriputta và Moggallàna. Hiền thiện Sàriputta và Moggallàna.
Lần thứ hai, Tỷ-kheo Kokàliya bạch
Thế Tôn:
- Bạch Thế Tôn, dầu Thế Tôn có
lòng tin và tin tưởng, đối với con, Sàriputta và Moggalàna là
ác dục, bị ác dục chinh phục.
- Này Kokàaliya, chớ có vậy!
Này Kokàliya, chớ có vậy! Này Kokàliya, tâm hãy tinh tấn đối
với Sàriputta và Moggallàna. Hiền thiện Sàriputta và Moggallàna
Lần thứ ba, Tỷ-kheo Kokàliya bạch
Thế Tôn... Hiền thiện là Sàriputta và Moggallàna...
Rồi Tỷ-kheo Kokàliya từ chỗ
ngồi đứng dậy đảnh lễ Thế Tôn, thân bên hữu hướng về Ngài rồi
ra đi. Tỷ-kheo Kokàliya ra đi không lâu, toàn thân của Tỷ-kheo Kokàliya
nổi lên những mụt to bằng hạt cải; sau khi lớn lên bằng hột đậu;
chúng lớn lên bằng hột đậu lớn; sau khi lớn bằng hột đậu lớn, chúng
lớn lên bằng hòn đá; sau khi lớn lên bằng hòn đá, chúng lớn lên bằng
trái táo; sau khi lớn lên bằng trái táo, chúng lớn lên bằng trái 譡la; sau khi lớn lên bằng trái 譡la, chúng lớn lên bằng trái vilva; sau khi lớn lên
bằng trái vilva, chúng lớn lên bằng trái billi, chúng bị phá vỡ,
mủ và máu chảy ra.
Rồi Tỷ-kheo Kokàliya do bệnh
này bị mệnh chung. Bị mệnh chung, Tỷ-kheo Kokàliya sanh trong địa ngục
Sen hồng, với tâm hận thù đối với Sàriputta và Moggallàna.
Rồi Phạm thiên Sahampati sau
khi đêm đã gần mãn, với dung sắc thù thắng chói sáng toàn vùng Jetavana,
đi đến Thế Tôn, sau khi đến đảnh lễ Thế Tôn và đứng một bên. Đứng
một bên, Phạm thiên Sahampati bạch Thế Tôn:
- Bạch Thế Tôn, Tỷ-kheo Kokàliya
phải sanh vào địa ngục Sen hồng, với tâm hận thù đối với Sàriputta
và Moggallàna.
Phạm thiên Sahampati nói như vậy,
sau khi nói xong, đảnh lễ Thế Tôn, thân bên hữu hướng về Ngài rồi biến
mất tại chỗ ấy.
Rồi Thế Tôn, sau khi đêm ấy đã
qua, liền bảo các Tỷ-kheo:
- Này các Tỷ-kheo, hồi hôm Phạm
thiên Sahampati, khi đêm gần mãn, với dung sắc thù thắng chói sáng
toàn vùng Jetavana đi đến Ta, sau khi đến đảnh lễ Ta rồi đứng một
bên. Đứng một bên, này các Tỷ-kheo, Phạm thiên Sahampati bạch với
Ta: "Bạch Thế Tôn, Tỷ-kheo Kokàliya đã mệnh chung và Bạch Thế
Tôn, Tỷ-kheo Kokàliya sau khi mệnh chung đã sanh địa ngục Sen hồng với
tâm hận thù đối với Sàriputta và Moggallàna".
Này các Tỷ-kheo, Phạm thiên Sahampati
nói như vậy. Sau khi nói xong, đảnh lễ Ta, thân phía hữu hướng về Ta rồi
biến mất tại chỗ.
Được nghe nói vậy, một Tỷ-kheo
bạch Thế Tôn:
- Bạch Thế Tôn, bao nhiêu là tuổi
thọ trong địa ngục Sen hồng?
- Thật dài, này Tỷ-kheo, là tuổi
thọ trong địa ngục Sen hồng, không dễ gì tính được bao nhiêu năm, bao
nhiêu trăm năm, bao nhiêu ngàn năm, hay bao nhiêu trăm ngàn năm.
- Bạch Thế Tôn, có thể tính được
chăng bằng ví dụ?
Thế Tôn đáp:
- Có thể được, này Tỷ-kheo. Này
Tỷ-kheo, ví như có hột đậu mè nặng hai mươi khàrika, theo đo lường
nước Kosala. Ví dụ sau một trăm năm, một người lấy ra một lần
một hột mè. Này Tỷ-kheo, còn mau hơn là bao hột mè, nặng hai mươi ngàn khàrika
ấy, theo đo lường của nước Kosala, đi đến tiêu hao, đi đến hao
mòn do phương tiện ấy, so sánh với tuổi thọ ở địa ngục Abbuda.
Này Tỷ-kheo hai mươi tuổi thọ ở địa ngục Abbuda; bằng một tuổi
thọ ở địa ngục Nirabbuda. Này Tỷ-kheo, hai mươi tuổi thọ ở địa
ngục Nirabbuda, bằng một tuổi thọ ở địa ngục Ababa. Này Tỷ-kheo,
hai mươi tuổi thọ ở địa ngục Ahaha bằng một tuổi thọ ở địa
ngục Atata. Này Tỷ-kheo, hai mươi tuổi thọ ở địa ngục Atata
bằng một tuổi thọ ở địa ngục Kumuda. Này Tỷ-kheo, hai mươi tuổi
thọ ở địa ngục Kumuda bằng một tuổi thọ ở địa ngục Sogandhika.
Này Tỷ-kheo, hai mươi tuổi thọ ở địa ngục Sogandhika bằng một
tuổi thọ ở địa ngục Uppala (Hoa sen xanh). Này các Tỷ-kheo, hai mươi
tuổi thọ ở địa ngục Uppala bằng một tuổi thọ ở địa ngục Pundarika
(Hoa sen). Này Tỷ-kheo, hai mươi tuổi thọ ở địa ngục Pundarika
bằng một tuổi thọ ở địa ngục Pudumà. Này Tỷ Kheo Kokàliya sanh
tại địa ngục Pudumà với tâm hận thù Sàripputta và Moggallàna.
Thế Tôn nói như vậy. Sau khi nói
như vậy, bậc Thiện Thệ lại nói thêm:
657. Phàm con người đã sanh,
Sanh với búa trong miệng,
Kẻ ngu khi nói bậy,
Tự chặt đứt lấy mình.
658. Ai khen kẻ đáng chê,
Ai chê người đáng khen,
Tự chất chứa bất hạnh,
Do lỗ miệng của mình,
Chính do bất hạnh ấy,
Nên không được an lạc.
659. Nhỏ thay bất hạnh này,
Trong canh bạc rủi may,
Do quăng con xúc xắc,
Tài sản bị hoại vong,
Lớn hơn bất hạnh này,
Tự mình gây cho mình,
Với người có ác ý,
Đối chư Phật, Thiện Thệ.
660. Trải thời gian trăm ngàn
Ở Nirabbuda,
Ba mươi sáu và năm
Ở tại Abbuda,
Với lời và ác ý,
Ai phỉ báng bậc Thánh,
Người ấy sẽ rơi vào
Các cõi dữ địa ngục.
661. Kẻ nói không chân thật,
Đi đến cõi địa ngục,
Ai tự mình có làm,
Lại nói: "Tôi không làm",
Cả hai sau khi chết,
Đều được xem đồng đẳng,
Hành động họ hạ liệt,
Đời sau, đồng làm người.
662. Ai khởi lên ác tâm,
Đối người không ác ý,
Đối người sống thanh tịnh,
Không có gì uế nhiễm,٣ ấy trở lui lại,
Đến với kẻ ngu ấy,
Như bụi bặm nhỏ nhiệm
Quăng ngược chiều gió thổi.
663. Ai hệ lụy đắm trước,
Các chủng loại tham dục,
Người ấy với lời nói,
Chỉ trích các người khác,
Không lòng tin, xan lấn,
Không rộng rãi với người,
Xan tham và keo kiết,
Quen thói nói xấu người.
664. Này Ông, miệng ác độc,
Không chân thật, không thánh,
Kẻ giết hại sanh linh,
Kẻ ác, kẻ làm ác,
Người hạ liệt, bất hạnh,
Thuộc về loại hạ sanh,
Ở đời, chớ nói nhiều®g là dân địa ngục.
665. Ông rắc rải bụi trần,
Khiến mọi người bất hạnh,®g nói xấu bậc hiền,
Làm ác điều tội ác,
Sau khi Ông đã làm
Rất nhiều điều ác hạnh,®g đi đến vực thẳm,
Trong thời gian dài dài
666. Hành động bất cứ ai,
Không đi đến tiêu diệt,
Rồi nó cũng đến Ông,
Bắt gặp được nghiệp chủ,
Kẻ ngu làm điều ác,
Đời sau thấy mình khổ.
667. Nóù đi đến tại chỗ
Bị đánh bằng roi sắt,
Tại chỗ có cọc sắt,
Với cạnh lưỡi bén nhọn
Ở đấy nó có được
Các món ăn thích đáng,
Giống như những hòn sắt,
Được nung nấu cháy đỏ,
668. Tại đấy không ai nói
Lời nhẹ nhàng an ủi,
Không có ai vội vã,
Đến che chở hộ trì,
Họ bước vào hầm lửa,
Đang cháy đỏ hừng hực.
669. Với lưới, kẻ giữ ngục,
Trùm kín bao phủ họ,
Tại đấy với gậy sắt,
Họ hành hạ đánh đập,
Họ đi qua vực đen,
Tối tăm không thấy đường,
Như đi qua đám mù,
Đang dầy đặc tràn rộng.
670. Họ đi đến bước vào
Các chum ghè bằng sát,
Họ bước vào hầm lửa,
Đang cháy đỏ hừng hực,
Tại đấy, họ bị nấu,
Trong thời gian lâu dài,
Họ nổi lên chìm xuống,
Trong những hầm lửa ấy.
671. Rồi kẻ làm điều ác,
Bị nung nấu tại đấy,
Giữa đống mủ và máu,
Xen kẽ và lẫn lộn,
Tùy theo phương hướng nào,
Nó theo chiều hướng nằm,
Ở đấy, bị rửa nát,
Khi bị xúc chạm vào.
672. Trong nước, chỗ trú ẩn
Của các loài côn trùng,
Kẻ làm các điều ác,
Bị nung nấu tại đấy,
Cho đến những bờ bến
Không có cho nó đi,
Vì chum ghè mọi phía,
Đều tròn đầy như nhau.
673. Trong rừng đầy lá gươm,
Sắc bén và mũi nhọn,
Họ đi vào rừng ấy,
Chân tay bị chém đứt
Sử dụng các câu móc,
Chúng móc lưỡi dài ra
Rồi những kẻ ngục tối
Hành hạ đánh giết họ,
674. Họ đi vào cảnh giới,
Gọi Vêtarani,
Khó vượt qua, tràn đầy,
Lưỡi dao, búa sắc bén,
Tại chỗ ấy, kẻ ngu,
Bị rơi, bị rớt vào,
Những kẻ làm điều ác,
Sau khi tạo nghiệp ác.
675. Tại đấy, các chim thú,lʮ thịt kẻ rên la,
Những bầy, đàn quạ đen,
Đen thui và lốm đốm,
Các loài chó, dã can,
Cùng với các chim kên,
Các diều hâu, chim quạ,
Xé xác những kẻ ấy.
676. Thật rất là đau khổ
Nếp sống này, tại đấy,
Nếp sống kẻ làm ác,
Loài Người thấy được vậy,
Do vậy, ở đời này,
Với mạng sống còn lại,
Là người làm công việc,
Không biếng nhác thụ động.
677. Những hột mè mang lại,
Địa ngục Paduma,
Được kẻ trí đếm kỹ,
Số đến Nahuta,
Lên đến số năm tỷ,
Tức năm ngàn vạn triệu,
Còn nữa lên đến số,
Một trăm hai mươi ức.
678. Khổ cho đến như vậy,
Địa ngục được nói đến,
Tại đấy cần phải sống,
Lâu cho đến như vậy.
Như vậy, giữa những người,
Trong sạch, thiện tốt lành,
Hãy luôn luôn hộ trì,
Lời nói và ý nghĩa.
(XI) Kinh Nàlaka (Sn 131)
679. ẩn sĩ Asita,
Trong lúc giữa ban ngày,
Thấy chúng các chư Thiên
Cõi trời Ba mươi ba,
Họ hoan hỷ vui vẻ,
Với y áo, thanh tịnh,
Họ cung kính In-đa,
Các vị ấy cầm áo
Với nhiệt tình nói lên,
Những lời khen tán thán.
680. Thấy chư Thiên hoan hỷ,
Dõng dạc và phấn chấn,
Với tâm tư cung kính,
Ở đây, vị ấy nói.
Asita:
Vì sao chúng chư Thiên
Lại nhiệt tình hoan hỷ?
Họ cầm áo vui múa,
Là do nhân duyên gì?
681. Trong thời gian chiến trận,
Với các Asura,
Dững sĩ được thắng trận
Asura bại trận,
Thời gian ấy họ không,
Lông tóc dựng ngược dậy,
Họ thấy gì hy hữu,
Chư Thiên hoan hỷ vậy.
682. Họ la lớn ca hát,
Và họ tấu nhạc trời,
Họ múa tay, vỗ tay,
Họ múa nhảy vũ điệu,
Nay ta hỏi các Ông,
Trú đảnh núi Meru,
Các Ngài hãy mau chóng,
Giải tỏa điều ta nghĩ.
Chư Thiên:
683. Tại xứ Lumbini
Trong làng các Thích-ca,
Có sanh vị Bồ Tát,
Báu tối thắng, vô tỷ,
Ngài sanh, đem an lạc,
Hạnh phúc cho loài Người,
Do vậy chúng tôi mừng,
Tâm vô cùng hoan hỷ.
684. Ngài, chúng sanh tối thượng,
Ngài loài Người tối thắng,
Bậc Ngưu vương loài Người,
Thượng thủ mọi sanh loại;
Ngài sẽ chuyển Pháp luân,
Trong khu rừng ẩn sĩ,
Rống tiếng rống sư tử,
Hùng mạnh nhiếp loài thú.
685. Sau khi nghe lời ấy,宠sĩ Asita,
Liền vội vàng bước xuống,
Và đi đến đầu đài,
Của đức vua Tịnh Phạn.
Đến nơi Ngài ngồi xuống,
Nói với các Thích-Ca:
"Hoàng tử nay ở đâu,
Ta nay muốn thấy Ngài".
686. Thấy Thái tử chói sáng
Rực rỡ như vàng chói
Trong lò đúc nấu vàng,
Được thợ khéo luyện thành,
Bừng sáng và rực rỡ,
Với dung sắc tuyệt mỹ,
Họ Thích trình Thái-tử,
Cho ẩn sĩ Tư-đà.
687. Sau khi thấy Thái tử
Chói sáng như lửa ngọn,
Thanh tịnh như sao ngưu
Vận hành giữa hư không,
Sáng chiếu như mặt trời
Giữa trời thu, mây tịnh,堳ĩ tâm hân hoan
Được hỷ lạc rộng lớn.
688. Chư Thiên cầm ngôi lọng
Đưa lên giữa hư không,
Cây lọng có nhiều cành,
Có hàng ngàn vòng chuyền.
Họ quạt với phất trần,
Có tán vàng, lông thú,
Nhưng không ai thấy được,
Kẻ cầm lọng, phất trần.
689. Bậc ẩn sĩ bện tóc,
Tên Kà-ha-xi-ri,
Thấy Thái tử nằm dài
Trên tấm chăn màu vàng,
Như đồng tiền bằng vàng,
Lại trên đầu Thái tử
Có lông trắng đưa lên,
Tâm ẩn sĩ phấn khởi,
Đẹp ý, lòng hân hoan
Đưa tay bồng Thái tử.
690. Sau khi ẩm bồng lên
Con trai dòng họ Thích,
Bậc cầu đạo tìm hiểu,
Vượt khổ, nhờ tướng, chú,
Tâm tư được hoan hỷ,
Thốt lên lời như sau:
Vị này bậc Vô thượng,
"Tối thượng loài hai chân".
691. Khi vị ấy nghĩ đến,
Số mệnh của tự mình,
Số mệnh không tốt đẹp,
Vị ấy rơi nước mắt,
Thấy vậy, các Thích Ca,
Hỏi ẩn sĩ đang khóc;
"Có sự gì chướng ngại
Sẽ xảy cho Thái tử?".
692. Thấy họ Thích lo lắng,
Vị ẩn sĩ trả lời:
"Ta không thấy bất hạnh
Xảy đến cho Thái tử,
Đối với Thái tử ấy,
Chướng ngại sẽ không có,
Vị này không hạ liệt,
Chớ có lo lắng gì.
693. Thái tử này sẽ chứng
Tối thượng quả Bồ đề,
Sẽ chuyển bánh xe pháp,
Thấy thanh tịnh tối thắng,
Vì lòng tử thương xót,
Vì hạnh phúc nhiều người,
Và đời sống Phạm hạnh,
Được truyền bá rộng rãi.
694. Thọ mạng ta ở đời
Còn lại không bao nhiêu,
Đến giữa đời sống Ngài
Ta sẽ bị mệnh chung.
Ta không được nghe pháp,
Bậc tinh cần vô tỷ,
Do vậy ta sầu não,
Bất hạnh và khổ đau".
695. Sau khi khiến họ Thích,
Sanh hoan hỷ rộng lớn,
Bậc sống theo Phạm hạnh,
Bước ra khỏi nội thành.
Vị ấy vì lòng từ,
Thương con trai của chị,
Khích lệ nó học pháp,
Bậc tinh cần vô tỷ.
696. Khi Ông nghe tiếng Phật,
Từ người khác nói lên,
Bậc đã đạt Bồ-đề,
Đã đi con đường pháp,
Hãy đi đến chỗ ấy,
Hỏi kỹ về đạo pháp,
Và sống đời Phạm hạnh,
Dưới bậc Thế Tôn ấy.
697. Như vậy, được khuyên bảo,
Bởi vị nghĩ hạnh phúc,
Vị thấy ở tương lai,
Đường tối thắng thanh tịnh.
Do vậy Nà-la-ka,
Với phước đức chất chứa,
Sống với căn hộ trì,
Chờ đợi bậc chiến thắng.
698. Khi nghe tin Pháp luân,
Được bậc chiến thắng chuyển,
Đến thấy được hoan hỷ,
Bậc ẩn sĩ Ngưu vương,
Hỏi Mâu ni tối thắng,
Pháp Mâu ni tối thượng,
Như A-xi-ta khuyên
Trong buổi gặp gỡ trước.
(Kệ mở đầu đã xong)
699. Lời A-xi-ta này,
Con biết là như thật,
Con hỏi Gotama,
Đường giải thoát mọi pháp.
700. Không nhà, con đi đến
Tìm hạnh người khất sĩ,
Con hỏi bậc ẩn sĩ
Hãy nói lên cho con,
Con đường đạo tối thượng,
Đưa đến đạo Mâu-ni,
701. Thế Tôn đáp như sau:
Khó hành, khó thực hiện,
Là đạo hạnh Mâu ni,
Ta sẽ cho Ông biết,
Hãy đến lắng tai nghe,
Ta sẽ nói cho Ông,
Hãy vững trí, an thần,
Hãy kiên trì bền chí.
702. Hãy tu hạnh Sa-môn,
Không để bị dao động,
Giữa khen chê trong làng,
Hãy chế ngự tâm sân,
Sống hạnh thật an tịnh,
Không cống cao kiêu mạn.
703. Tiếng cao thấp phát ra,
Như ngọn lửa trong vườn,
Nữ nhân hay cám dỗ,
Chớ cám dỗ ẩn sĩ.
704. Hãy từ bỏ dâm dục,
Xả mọi dục cao thấp.
Đối hữu tình yếu mạnh,
Không đối nghịch, tham đắp.
705. Ta thế nào, họ vậy,
Họ thế nào, Ta vậy,
Lấy ngã làm ví dụ,
Chớ giết, chớ bảo giết.
706. Hãy bỏ dục, bỏ tham,
Đây phàm phu bị nắm,
Bậc có mắt hành đạo,
Vượt địa ngục, loài Người.
707. Bụng đói, ăn chừng mực,
Ít dục, không tham lam.
Vị ấy không ham dục,
Không dục, thật tịch tịnh.
708. Sau khi đi khất thực,堳ĩ vào rừng sâu,
Đi đến dưới gốc cây,
Sửa soạn ngồi an tịnh.
709. Bậc Hiền trí hành thiền,
Hoan hỷ trong rừng sâu,
Hành thiền dưới gốc cây,
Thỏa mãn sở thích mình.
710. Khi đêm hết, sáng đến,
Cần phải đi đến làng,
Chớ hân hoan khất thực,
Đồ mang từ làng đi.
711. ẩn sĩ không đi gấp,
Đến làng, giữa gia đình,
Tìm ăn, cắt nói chuyện,
Không nói chuyện liên hệ.
712. Nếu được, thật là tốt,
Không được, cũng là tốt,
Nghĩ vậy, cả hai mặt,
Vị ấy trở về cây.
713. Đi với bát cầm tay,
Không câm, dáng như câm,
Chớ khinh, đồ cho ít,
Không chê người đem cho.
714. Bậc Sa-môn thuyết giảng,
Con đường cao và thấp,
Nhưng đến bờ bên kia,
Không có hai con đường,
Tuy vậy chớ nghĩ rằng,
Đường này chỉ là một.
715. Với ai, không có tham,
Tỷ-kheo cắt dòng nước,
Đoạn tận hành thiện ác,
Vị ấy không sầu não.
716. Thế Tôn lại nói thêm:
Ta dạy cho các Ông
Thức tri hạnh ẩn sĩ,
Hãy tu như lưỡi dao,
Với lưỡi ấn nóc họng,
Hãy hạn chế bao tử.
717. Tâm chớ có thụ động,
Nhưng chớ nghĩ quá nhiều.
Không hôi hám, độc lập,
Sống cứu cánh Phạm hạnh
718. Hãy tập ngồi một mình,
Sống đúng hạnh Sa-môn.
Sống một mình được gọi
Là hạnh bậc ẩn sĩ,
Nếu tự mình tìm được
Thoải mái trong cô độc.
719. Hãy chói sáng mười phương,
Sau khi nghe tiếng nói,
Của các bậc hiền sĩ,
Hãy hành thiền, bỏ dục,
Mong đệ tử của Ta,
Tăng trưởng tâm và tín.
720. Hãy học các dòng nước,
Từ khe núi vực sâu.
Nước khe núi chảy ồn,
Biển lớn động im lặng.
721. Cái gì trống kêu to,
Cái gì đầy yên lặng,
Ngu như ghè vơi nước,
Bậc trí như ao đầy.
722. Khi Sa-môn nói nhiều,
Nói liên hệ đến đích,
Tự biết nên thuyết pháp,
Tự biết nên nói nhiều.
723. Ai biết, biết tự chế,
Ai biết, không nói nhiều,
Vị ấy là ẩn sĩ,
Xứng đáng hạnh ẩn sĩ,
Vị ấy là ẩn sĩ,
Đạt được hạnh ẩn sĩ.
(XII) Kinh Hai Pháp Tuỳ Quán (Sn 139)
Như vầy tôi nghe:
Một thời Thế Tôn trú tại Sàvatthi,
ở Đông Viên, tại lâu đài mẹ của Migàra. Lúc bấy giờ, trong ngày trai
giới Uposatha, vào ngày rằm, trăng tròn, trong đêm rằm, Thế Tôn ngồi giữa
trời với chúng Tỷ-kheo đoanh vây. Rồi Thế Tôn nhìn xung quanh chúng Tỷ-kheo
đang yên lặng, nói v穠các Tỷ-kheo:
- Này các Tỷ-kheo, phàm có những
thiện pháp nào thuộc bậc Thánh có khả năng hướng thượng, đưa đến
giác ngộ; này các Tỷ-kheo, đối với các thiện pháp thuộc bậc Thánh có
khả năng hướng thượng đưa đến giác ngộ ấy do lý do gì các Thầy
nghe những pháp ấy? Này các Tỷ-kheo, các Thầy có thể được hỏi như vậy,
các Thầy có thể trả lời cho những người câu hỏi ấy như sau: "Vì
muốn có như thật trí đối với hai pháp". Và nếu các Thầy nói:
"Thế nào là hai?". - "Đây là khổ, đây là khổ tập", đây
là tuỳ quán thứ nhất. "Đây là khô diệt, đây là con đường đưa
đến khổ diệt", đây là tùy quán thứ hai.
Này các Tỷ-kheo, như vậy do Tỷ-kheo
chơn chánh tuỳ quán hai pháp, không có phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần,
được chờ đợi là một trong hai quả sau đây: Được chánh trí ngay trong
hiện tại, và nếu có dư y, chứng quả Bất hoàn.
Thế Tôn nói như vậy, Thiện Thệ
nói như vậy xong, bậc Đạo Sư lại nói thêm:
724. Ai không tuệ tri khổ,
Và hiện hữu của khổ,
Và chỗ khổ hoàn toàn
Được đoạn tận không dư,
Vị ấy không biết đường,
Đưa đến khổ an tịnh.
725. Không có tâm giải thoát,
Không có tuệ giải thoát,
Vị ấy không có thể
Đoạn tận sanh và già.
726. Những ai tuệ tri khổ
Và hiện hữu của khổ
Và chỗ khổ hoàn toàn
Được đoạn tận không dư,
Vị ấy biết con đường,
Đưa đến khổ an tịnh.
727. Đầy đủ tâm giải thoát,
Với trí tuệ giải thoát,
Những vị ấy có thể
Với trí tuệ giải thoát,
Đoạn tận sanh và già.
Này các Tỷ-kheo, có thể các Thầy
được hỏi thêm nữa như sau: "Có thể có chân chánh tuỳ quán hai
pháp, theo một pháp môn khác không?" Các Thầy cần phải trả lời:
"Có thể có". Có thể có như thế nào? "Phàm có khổ gì hiện
hữu, tất cả đều do duyên sanh y", đây là tuỳ quán pháp thứ nhất.
"Do sự đoạn diệt, ly tham, các sanh y không có dư tàn, khổ không có
hiện hữu", đây là tùy quán thứ hai.
- Này các Tỷ-kheo, do Tỷ-kheo chơn
chánh tuỳ quán hai pháp, không có phóng dật, nhiệt tâm tinh cần, được
chờ đợi là một trong hai quả sau đây: Được chánh tri ngay trong hiện tại,
và nếu có dư y, chứng quả Bất hoàn.
Thế Tôn nói như vậy, Thiện Thệ
nói như vậy xong, bậc Đạo Sư lại nói thêm:
728. Chính do duyên sanh y,
Các khổ được sanh khởi,
Tất cả các khổ đau,
Sai biệt ở trên đời,
Ai chính do vô minh
Tạo lên sự sanh y,
Kẻ ngu ấy gặp khổ
Nối tiếp nhau sanh trưởng,
Do vậy vị hiểu biết,
Không tạo lên sanh y,
Tuỳ quán được hiện hữu
Của sanh và của khổ.
Này các Tỷ-kheo, có thể các Thầy
được hỏi thêm nữa như sau: "Có thể có chân chánh tùy quán hai pháp
theo một pháp môn khác không?" Các Thầy cần phải trả lời: "Có
thể có". Có thể có như thế nào? "Phàm có khổ gì hiện hữu, tất
cả đều do duyên vô minh", đây là tùy quán thứ nhất. "Do đoạn
diệt, ly tham, vô minh không có dư tàn, khổ không có hiện hữu", đây
là tùy quán pháp thứ hai.
Này các Tỷ-kheo, do Tỷ-kheo chơn chánh
tùy quán hai pháp, không có phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần, được chờ đợi
là một trong hai quả sau đây: Được chánh trí ngay trong hiện tại, và nếu
có dư y, chứng quả Bất hoàn.
Thế Tôn nói như vậy, Thiện Thệ
nói như vậy xong, bậc Đạo sư lại nói thêm:
729. Những ai tiếp tục rơi,
Dòng luân chuyển sanh tử,
Đến hữu này hữu khác,
Sanh thú do vô minh.
730. Vô minh này, đại si,
Đưa đến luân chuyển dài,
Chúng sanh, minh đạt được,
Không còn phải tái sanh.
Này các Tỷ-kheo, có thể các Thầy
được hỏi thêm nữa như sau:... "Phàm có khổ gì hiện hữu, tất cả
đều do duyên các hành", đây là tuỳ quán pháp thứ nhất. "Do đoạn
diệt, ly tham, các hành không có dư tàn, khổ không có hiện hữu", đây
là tùy quán pháp thứ hai. Này các Tỷ-kheo, do Tỷ-kheo chơn chánh tùy quán
hai pháp.
Bậc Đạo sư lại nói thêm:
731. Phàm khổ gì hiện hữu,
Tất cả duyên các hành,
Do đoạn diệt các hành,
Khổ không có hiện hữu.
732. Do biết nguy hiểm này,
Khổ do duyên các hành,
Tịnh chỉ tất cả hành,
Do phá hoại các tưởng,
Như vậy, khổ được diệt,
Biết như thực là vậy.
733. Bậc Hiền trí chánh kiến,
Hiểu biết, với chánh trí,
Nhiếp phục Ma kiết sử,
Không đi đến tái sanh.
Này các Tỷ-kheo, có thể các Thầy
được hỏi thêm nữa như sau:... "Phàm có khổ gì hiện hữu, tất cả
đều do duyên thức", đây là tùy quán pháp thứ nhất. "Do đoạn
diệt, ly tham thức không có dư tàn, khổ không có hiện hữu", đây là
tùy quán pháp thứ hai.
Này các Tỷ-kheo, do Tỷ-kheo chơn chánh
tùy quán hai pháp, bậc Đạo sư lại nói thêm:
734. Phàm khổ gì hiện hữu,
Tất cả do duyên thức,
Với thức được đoạn diệt,
Khổ không có hiện hữu.
735. Do biết nguy hiểm hày,
Khổ do duyên các thức,
Tỷ-kheo tịnh chỉ thức,
Không dục ái, tịch tịnh.
Này các Tỷ-kheo, có thể các Thầy
được hỏi thêm nữa như sau:.... "Phàm có khổ gì hiện hữu, tất cả
đều do duyên xúc", đây là pháp tùy quán thứ nhất. "Do đoạn diệt,
ly tham xúc không có dư tàn, khổ không có hiện hữu", đây là tùy
quán pháp thứ hai.
Này các Tỷ-kheo, do Tỷ-kheo chơn chánh
tùy quán hai pháp. Bậc Đạo Sư lại nói thêm:
736. Những ai, xúc chi phối,
Chạy theo dòng sanh hữu,
Những người hành tà đạo,
Xa vời diệt kiết sử.
737. Những ai liễu tri xúc,
Nhờ trí, thích an tịnh,
Do họ thắng tri xúc,
Không dục ái, tịch tịnh.
Này các Tỷ-kheo, có thể các Thầy
được hỏi thêm nữa như sau:... "Phàm có khổ gì hiện hữu, tất cả
đều do duyên thọ", đây là pháp tùy quán thứ nhất. "Do đoạn diệt,
ly tham thọ không có dư tàn, khổ không có hiện hữu", đây là tùy
quán pháp thứ hai. Này các Tỷ-kheo, do Tỷ-kheo chơn chánh tùy quán hai
pháp.
Bậc Đạo Sư lại nói thêm:
738. Với lạc thọ, khổ thọ,
Hay bất khổ, bất lạc;
Nội thọ và ngoại thọ,
Phàm có cảm thọ gì.
739. Biết được đây là khổ,
Giả dối bị hủy hoại.
Thấy các xúc hoại diệt,
Như vậy, đây ly tham,
Tỷ-kheo diệt các thọ,
Không dục ái, tịch tịnh.
Này các Tỷ-kheo, có thể các Thầy
được hỏi thêm nữa như sau:... "Phàm có khổ gì hiện hữu, tất cả
đều do duyên ái", đây là pháp tùy quán thứ nhất. "Do đoạn diệt,
ly tham ái, không có dư tàn, khổ không có hiện hữu", đây là tùy
quán pháp thứ hai. Này các Tỷ-kheo, do Tỷ-kheo chơn chán tùy quán hai pháp.
Bậc Đạo Sư lại nói thêm:
740. Người có ái bạn đường,
Bị luân chuyển dài dài,
Đến hữu này, hữu khác,
Luân chuyển không dừng nghỉ.
741. Do biết nguy hiểm nầy,
Chính ái tác thành khổ,
Ly ái, không chấp thủ,
Chánh niệm, Tỷ-kheo hành.
Này các Tỷ-kheo, có thể các Thầy
được hỏi thêm nữa như sau:.... "Phàm có khổ gì hiện hữu, tất cả
đều do duyên thủ", đây là pháp tùy quán thứ nhất. "Do đoạn diệt,
ly tham thủ không có dư tàn, khổ không có hiện hữu", đây là tùy
quán pháp thứ hai. Này các Tỷ-kheo, do Tỷ-kheo chơn chánh tùy quán hai
pháp.
Bậc Đạo Sư lại nói thêm:
742. Do duyên thủ, có hữu,
Do hữu, đi đến khổ,
Từ sanh nên có chết,
Đây hiện hữu của khổ.
743. Do vậy, bậc Hiền trí,
Diệt thủ, nhờ chánh trí,
Nhờ thắng trí sanh diệt,
Không đi đến tái sanh.
Này các Tỷ-kheo, có thể các Thầy
được hỏi thêm nữa như sau:... "Phàm có khổ gì hiện hữu, tất cả
đều do duyên khởi xướng", đây là pháp tùy quán thứ nhất. "Do
đoạn diệt ly tham khởi xướng không có dư tàn, khổ không có hiện hữu",
đây là tùy quán pháp thứ hai. Này các Tỷ-kheo, do Tỷ-kheo chơn chánh tùy
quán hai pháp.
Bậc Đạo Sư lại nói thêm:
744. Phàm khổ gì hiện hữu,
Tất cả duyên khởi xướng,
Do đoạn diệt khởi xướng,
Khổ không có hiện hữu.
745. Do biết nguy hiểm này,
Khổ do duyên khởi xướng,
Từ bỏ mọi khởi xướng,
Không khởi xướng, giải thoát.
746. Do đoạn tận hữu ái,
Tâm Tỷ-kheo tịch tịnh,
Vượt khỏi sanh luân chuyển
Vị ấy không tái sanh.
Này các Tỷ-kheo, có thể các Thầy
được hỏi thêm nữa như sau:... "Phàm có khổ gì hiện hữu, tất cả
đều do duyên thức ăn", đây là pháp tùy quán quán thứ nhất. "Do
đoạn diệt, ly tham thức ăn không có dư tàn, khổ không có hiện hữu",
đây là tùy quán pháp thứ hai. Này các Tỷ-kheo, do Tỷ-kheo chơn chánh tùy
quán hai pháp.
Bậc Đạo Sư lại nói thêm:
747. Phàm khổ gì hiện hữu,
Tất cả duyên thức ăn,
Do đoạn diệt thức ăn,
Khổ không có hiện hữu.
748. Do biết nguy hiểm này,
Khổ do duyên thức ăn,
Liễu tri mọi thức ăn,
Không y mọi thức ăn.
749. Nhờ chánh trí không bệnh,
Đoạn diệt các lậu hoặc,
Thọ dụng các thức ăn,
Giác sát, trú Chánh pháp,
Vị đạt được trí tuệ,
Không rơi vào ước lượng.
Này các Tỷ-kheo, có thể các Thầy
được hỏi thêm nữa như sau:... "Phàm có khổ gì hiện hữu, tất cả
đều do duyên dao động", đây là pháp tùy quán quán thứ nhất.
"Do đoạn diệt, ly tham dao động không có dư tàn, khổ không có hiện
hữu", đây là tùy quán pháp thứ hai. Này các Tỷ-kheo, do Tỷ-kheo chơn
chánh tùy quán hai pháp.
Bậc Đạo Sư lại nói thêm:
750. Phàm khổ gì hiện hữu,
Tất cả duyên dao động,
Do đoạn diệt dao động,
Khổ không có hiện hữu.
751. Do biết nguy hiểm này,
Khổ do duyên dao động,
Do vậy, bỏ dao động,
Chận dừng lại các hành,
Không có gì chướng ngại
Không chấp thủ, chánh niệm,
Vị Tỷ-kheo bộ hành,
Khắp tất cả chân trời.
Này các Tỷ-kheo, có thể các Thầy
được hỏi thêm nữa như sau:... "Ai có nương tựa, thì bị dao động",
đây là pháp tùy quán quán thứ nhất. "Ai không có nương tựa, không bị
dao động", đây là pháp tùy quán thứ hai. Này các Tỷ-kheo, do Tỷ-kheo
chơn chánh tùy quán hai pháp.
Bậc Đạo Sư lại nói thêm:
752. Không nương tựa, không động,
Nương tựa có chấp thủ,
Chấp hữu này, hữu khác,
Không chinh phục luân chuyển.
753. Sau khi rõ biết được,
Nguy hiểm tai hại nầy,
Trong các sự nương tựa,
Có sợ hãi lớn lao,
Không nương tựa y chỉ,
Không chấp thủ, chánh niệm,
Vị Tỷ-kheo bộ hành,
Khắp tất cả chân trời.
Này các Tỷ-kheo, có thể các Thầy
được hỏi thêm nữa như sau: "Có thể có như thế nào?" Này các
Tỷ-kheo "Các pháp vô sắc an tịnh hơn các sắc pháp", đây là
pháp tùy quán thứ nhất. "Sự đoạn diệt an tinh hơn các pháp vô sắc",
đây là pháp tùy quán thứ hai. Này các Tỷ-kheo, do Tỷ-kheo chơn chánh tùy
quán hai pháp.
Bậc Đạo Sư lại nói thêm:
754. Chúng sanh thuộc sắc giới,
Chúng sanh trú vô sắc,
Không tuệ tri đoạn diệt,
Chúng đi đến tái sanh.
755. Những ai liễu tri sắc,
Khéo an trú vô sắc,
Giải thoát trong đoạn diệt,
Họ từ bỏ sự chết.
Này các Tỷ-kheo, có thể các Thầy
được hỏi thêm nữa như sau: "Có thể có như thế nào?" Này các
Tỷ-kheo, "Cái gì được thế giới với chư Thiên, các Ma, các Phạm
thiên, được thế giới này với quần chúng Sa-môn và Bà-la-môn, với chư
Thiên và loài Người suy tưởng: "Đây là sự thật", cái ấy được
các vị Thánh khéo thấy như thật với chánh trí tuệ là: "Cái này là
hư vọng", đây là pháp tùy quán thứ nhất. Này các Tỷ-kheo, "Cái
gì được thế giới với chư Thiên, các Ma, các Phạm thiên, được thế
giới này với quần chúng Sa-môn và Bà-la-môn, với chư Thiên và loài Người
suy tưởng: "Đây là hư vọng", cái ấy được các vị Thánh khéo
thấy như thật với chánh trí tuệ là: "Cái này là chân thật", đây
là pháp tùy quán thứ hai. Này các Tỷ-kheo, do Tỷ-kheo chơn chánh tùy quán
hai pháp.
Bậc Đạo Sư lại nói thêm:
756. Hãy xem thế giới nầy,
Với thế giới chư Thiên,
Hoan hỷ với phi ngã,
An trú trên danh sắc,
Nghĩ rằng danh sắc này
Là chân thật không ngụy.
757. Dầu họ nghĩ thế nào,
Khi danh sắc đổi khác,
Danh sắc là hư vọng,
Giả dối sống tạm bợ,
758. Niết-bàn không hư ngụy,
Bậc Thánh chân thật biết,
Họ thắng tri chân thật,
Không ái dục, tịch tịnh.
Này các Tỷ-kheo, có thể các Thầy
được hỏi thêm nữa như sau: "Có thể có như thế nào?" Này các
Tỷ-kheo, "Cái gì được thế giới với chư Thiên, các Ma, các Phạm
thiên, được thế giới này với quần chúng Sa-môn và Bà-la-môn, với chư
Thiên và loài Người suy tưởng: "Đây là an lạc", cái ấy được
các vị Thánh khéo thấy như thật với chánh trí tuệ là: "Cái này là
khổ", đây là pháp tùy quán thứ nhất. Này các Tỷ-kheo, "Cái gì
được thế giới với chư Thiên, các Ma, các Phạm thiên, được thế giới
này với quần chúng Sa-môn và Bà-la-môn, với chư Thiên và loài Người suy
tưởng: "Đây là khổ", cái ấy được các vị Thánh khéo thấy như
thật với chánh trí tuệ là: "Cái này là lạc", đây là pháp tùy
quán thứ hai. Này các Tỷ-kheo, do Tỷ-kheo chơn chánh tùy quán hai pháp.
Bậc Đạo Sư lại nói thêm:
759. Sắc, tiếng, hương, vị, xúc,
Tất cả những pháp này,
Khả lạc, hỷ, khả ý,
Khi nào chúng hiện hữu.
760. Thế giới với chư Thiên
Xem chúng là khả lạc,
Khi chúng bị hoại diệt,
Mới thấy chúng là khổ.
761. Bậc Thánh thấy là lạc,
Khi có thân đoạn diệt,
Đây hoàn toàn trái ngược,
Điều mọi giới được thấy.
762. Điều người khác gọi lạc,
Bậc Thánh gọi là khổ,
Điều người khác gọi khổ,
Bậc Thánh biết là lạc,
Hãy xem pháp khó biết,
Kẻ không thấy mê mờ.
763. Kẻ bị che, tối tăm,
Kẻ không thấy, tối mù,
Bậc thiện, được rộng mở,
Bậc thấy, được ánh sáng,
Khẻ ngu dầu có gần,
Cũng không biết con đường,
Cũng không có thiện xảo,
Đối Chánh pháp Phật dạy.
764. Bị hữu tham chiến bại,
Bị trôi theo dòng hữu,
Rơi vào Ma chi phối,
Pháp này khó chánh giác.
765. Ai ngoài các bậc Thánh,
Xứng đáng đạo chánh giác.
Do chánh trí đạo ấy
Chứng vô lậu Niết-bàn.
Thế Tôn thuyết như vậy. Các Tỷ-kheo
ấy hoan hỉ tín thọ lời Thế Tôn dạy. Trong khi pháp này được giảng, tâm
của hơn sáu mươi Tỷ-kheo giải thoát khỏi các lậu hoặc, không có chấp
thủ.
Giới thiệu | Chương 1 | Chương 2 | Chương 3A | Chương 3B | Chương 4 | Chương 5