- Tiểu Bộ Kinh
- HT. Thích Minh Châu dịch
Mục lục
- Giới thiệu kinh Tiểu
Bộ (Khuddaka Nikàya)
- Gs. Trần Phương Lan
Tiểu Bộ kinh có nhan đề "Tiểu
Bộ", nhưng lại chứa đựng số lượng kinh lớn nhất trong năm bộ
Nikàya là 15 tập, so với Trường Bộ (3 tập), Trung Bộ (3 tập), Tương
Ưng Bộ (5 tập) và Tăng Chi Bộ (3 tập). Chữ "Tiểu" ở đây, theo
các vị luận sư, muốn chỉ tính cách hỗn hợp nhiều đề tài được diễn
tả bằng nhiều thể văn khác nhau, từ các kinh kệ ngắn gọn do Đức Phật
thuyết giảng, các tiền thân Đức Phật với hàng ngàn bài kệ do các vị
Tỳ kheo cảm tác, tiểu sử các Đức Phật, các vị A la hán, sự tích
Thiên cung, Ngạ quỷ do chư vị kết tập kinh điển biên soạn..., đến các
luận thư phân tích giáo lý mở đầu cho văn học A Tì Đàm (Abhidhamma) của
Luận tạng về sau. Tóm lại Tiểu Bộ kinh là một hợp tuyển đa diện gồm
15 tập theo thứ tự như sau:
1) Khuddaka Pàtha (Tiểu tụng):
gồm 9 kinh và kệ ngắn gọn do Đức Phật thuyết về Tam quy, Thập giới,
Các điềm lành, Phật bảo, Lòng từ v.v. cho các đệ tử mới học đạo.
2) Dhammapada (Pháp cú): gồm
423 bài kệ do Đức Phật thuyết được sắp theo các chủ đề trong 26 phẩm,
là tập kinh phổ biến nhất trong các nước theo đạo Phật Nam truyền vì
tính cách cô đọng phần cốt tủy của giáo lý qua các bài kệ ngắn gọn
làm nền tảng của nếp sống đạo, từ đó nhiều bộ kinh lớn được phát
triển về sau.
3) Udàna (Cảm hứng ngữ, Phật tự
thuyết): gồm 80 chuyện gợi niềm cảm hứng để Đức Phật phát biểu
những vấn đề hoan hỉ có tính cách giáo dục và khích lệ hội chúng,
được chia làm 8 phẩm.
4) Itivuttaka (Phật thuyết như vậy):
gồm 112 kinh chia ra 4 chương theo lối văn xuôi pha lẫn thơ kệ. Tập này cũng
trích dẫn những cảm hứng ngữ trang nghiêm của Đức Phật nhưng bắt đầu
bằng câu "Đây là điều được Đức Thế Tôn thuyết và tôi nghe như
vậy".
5) Suttanipàta (Kinh tập): gồm
71 kinh trong 5 chương viết theo thể kệ, miêu tả hoàn cảnh xã hội cổ
Ấn Độ và bàn luận những lời dạy đầy tính cách triết học và đạo
đức của Đức Phật, cùng lý tưởng trong nếp sống thanh tịnh của các
Tỳ kheo.
6) Vimanavatthu (Chuyện Thiên cung):
gồm 85 chuyện chia ra 7 chương, miêu tả mọi cảnh huy hoàng của các lâu
đài Thiên giới ở đời sau dành cho những người sống theo chánh đạo và
làm thiện sự ở đời này.
7) Petavatthu (Chuyện Ngạ quỷ):
gồm 51 chuyện trong 4 chương miêu tả cảnh giới khổ đau của các loài quỷ
do ác nghiệp của chúng tạo ra ở đời này. Cả hai tập chuyện Thiên cung
và Ngạ quỷ này nhằm nói lên tương quan giữa Nghiệp và Quả, cùng khích
lệ sự tu tập của giới tại gia.
8) Theragàthà (Trưởng lão Tăng kệ):
gồm 1,360 bài thơ kệ do 264 vị Tỷ kheo cảm tác từ đời sống tu tập của
chư vị.
9) Therigàthà (Trưởng lão Ni kệ):
gồm 524 bài kệ do 73 Tỷ kheo ni cảm tác. Cả hai tập thi kệ Theragàthà
và Therigàthà được đánh giá là những tác phẩm đẹp nhất trong văn học
Ấn Độ vì tính cách mang nặng tình người hòa lẫn thiền vị của các
đệ tử Phật. Đây là những khúc hoan ca phản ánh đời sống thanh tịnh
của những người tầm cầu giải thoát giác ngộ, chân hạnh phúc.
10) Jàtaka (Bổn sanh hay Chuyện tiền
thân Đức Phật): gồm 547 chuyện ngắn và dài theo thể văn xuôi xen lẽ
thi kệ trong 22 chương, theo thứ tự các bài kệ tăng dần từ chương một
với một bài kệ cho đến chương 22, chấm dứt với tiền thân Vessantara nổi
tiếng qua cả ngàn bài kệ. Các chuyện tiền thân có mục đích tạo niềm
tin vào đạo pháp trong mọi tầng lớp xã hội từ vua chúa, Bà la môn cho
đến các giới bình dân cùng khổ. Đối với các học giả, các chuyện tiền
thân có tầm quan trọng lịch sử vì chúng được xây dựng trong khung cảnh
Ấn Độ cổ đại.
11) Nidesa (Nghĩa tích): là một
luận thư trình bày sự phân tích bình giải các vấn đề giáo lý của tập
kinh Sutta Nipata. Sách này gồm hai phần: Đại nghĩa tích và Tiểu nghĩa tích.
12) Patisambhidàmagga (Vô ngại giải
đạo): một luận thư trình bày các vấn đề phân tích giáo lý theo
hình thức hỏi đáp như trong bộ A Tì Đàm. Hai tập kinh này được đánh
giá là các tác phẩm tiền phong của văn học A Tì Đàm và được xem là
do Tôn giả Sariputta (Xá Lợi Phất) thuyết giảng và bình luận 32 vấn đề
giáo lý trong 3 phẩm.
13) Apadana (Sự nghiệp anh hùng):
kể theo thể thơ kệ cuộc đời Đức Phật và các Thánh đệ tử của Ngài.
Tập kinh gồm 4 phần: cuộc đời Đức Phật Gotama (Thích Ca), 41 vị Độc
giác Phật, và 559 vị Tỷ kheo và Tỷ kheo ni đã trải qua những cuộc chiến
đấu anh hùng cao thượng để đạt cứu cánh giải thoát giác ngộ.
14) Buddhavamsa (Phật sử): tập
kinh theo thể thơ kệ nói về sự tích 24 vị cổ Phật từ Đức Phật
Dipankara (Nhiên Đăng) đến Đức Phật Kassapa (Ca Diếp) và phương cách các
Đức Phật chuyển Pháp luân. Tất cả đều do Đức Phật Gotama kể lại từ
khi Ngài còn là Bồ tát được Đức Phật Dipankara thọ ký cho đến khi Ngài
diệt độ trong Niết bàn Vô dư y.
15) Cariyà Pitaka (Sở hạnh tạng):
gồm 35 chuyện tiền thân Đức Phật được kể theo lời thỉnh cầu của
Tôn giả Sariputta, với mục đích nêu rõ ý chí tầm cầu giải thoát với
nỗ lực cao độ và sự hy sinh vô thượng mà Bồ tát đã thực hiện qua mười
công hạnh Ba la mật (viên mãn) của Ngài.
http://buddhismtoday.com/viet/kinh/pali/tieubo-mucluc.htm
- Chân thành cảm ơn cư sĩ Hứa Dân Cường
đã tổ chức đánh máy
- và cư sĩ Bình Anson đã tặng bản
điện tử. ĐPNN, 1-2-2001