| ...... ... |
. |
. |
. |
. |
. |
- Ngữ lục của thiền
sư Hư Vân
II
VIII. Khai thị tại Đại Hội Hoan Nghinh Các Giới Chức, tại hội
quán Trung Sơn ở Quảng Châu vào ngày 18-8-1946 [^]
Lần này, bốn chúng cùng quý vị đại hộ pháp tại các tỉnh
hội mời Hư Vân tôi đến đây để hoằng dương Phật pháp. Hư Vân tôi
tri thức cạn cợt, thẹn thùng chẳng dám đảm nhận. Hôm nay cùng quý vị
đại biểu phân rõ ba điều: Thứ nhất, cung kính hoan nghinh quý vị đến
đây. Thứ hai cám ơn quý vị đã cúng dường trai tăng. Thứ ba, không thể
ở đây lâu được. Do quý vị đại biểu yêu cầu, Hư Vân tôi mới xuống
núi. Đến đây, lại được sự ân cần tiếp đãi của quý vị. Chùa Lục
Dong nhỏ hẹp. Người đến đây không phải ai ai cũng được tiếp đón nồng
hậu. Hôm nay, đại chúng đồng thỉnh tôi đến đây giảng vài lời. Có vị
bảo rằng người như Hư Vân tôi thật rất khó gặp. Thật ra, tôi chỉ
là một cây gỗ già nua mục nát rất vô dụng, chẳng có tài cán, lời hay
ho, hoặc pháp gì để nói.
Hôm nay, các giới chức đồng phát tâm kiến lập pháp hội
Thủy Lục để truy điệu các chiến sĩ trận vong, đồng bào tử nạn. Vì
vậy, tôi sẽ giảng thuyết sơ về duyên khởi của sự kiến lập đàn
tràng Thủy Lục.
Sao gọi là Thủy Lục ? Thủy tức là nước tại sông biển
ao hồ. Lục tức là đất đai tại núi non, cao nguyên, đồng bằng. Thủy Lục
(đất nước) bao hàm cả hư không. Nếu là vật có hình tướng thì không
vượt ngoài ba vật này (đất, nước, hư không).
Đấng Như Lai của chúng ta khởi tâm đại từ bi, cứu tế
khắp loài hữu tình, nên mới lập ra pháp môn này. Duyên khởi của pháp hội
Thủy Lục là khi tôn giả A Nan tu tập thiền định trong rừng, có một con
quỶ chúa đến cầu xin cứu độ. Tôn giả A Nan liền trở về núi Linh Thứu,
cầu Phật dạy bảo. Đức Phật Thích Ca Mâu Ni nhân đó mà thuyết pháp Thủy
Lục. Con quỶ chúa vốn là hóa thân của Bồ Tát Quán Thế Âm. Vì thương
xót chúng sanh trên đất liền đang chịu bao thống khổ, và muốn giúp cho
âm hồn trong cõi địa ngục U Minh được vãng sanh lên cõi Cực Lạc, nên
thiết pháp siêu độ.
Pháp hội này khởi đầu từ đời vua Lương Võ Đế ở
nước Tàu. Nhà vua phát tâm Bồ Đề rất mực chân thành mà cung thỉnh
hòa thượng Chí Công, định chế nghi thức lập đàn tràng "Thủy Lục"
để làm lợi ích cho các oan hồn uổng tử. Sắp đặt đèn cầy xong, vua Lương
Võ Đế lễ một lạy; kế đến thắp đèn "Tận Minh", rồi lễ
thêm một lạy. Khi đó, cung điện chấn động. Vua lễ lần thứ ba thì trời
mưa hoa báu. Công đức đàn tràng "Thủy Lục" như thế.
Đời Đường, tại chùa Pháp Hải, thiền sư Anh Công lại
kiến lập đàn tràng Thủy Lục để cầu siêu độ cho vua Tần Trang Nhượng,
Phạm Tuy, Bá Khởi, Vương Long Vũ, Trương Nghị, Chẩn Muội, v.v... đã bị
trầm luân cả ngàn năm, khiến họ siêu thăng cõi trời. Cư sĩ Tô Đông
Pha đời Tống, đại sư Liên Trì đời Minh, v.v..., cùng chư thánh hiền bao
đời bổ sung thêm vào, khiến cho nghi thức lập đàn tràng Thủy Lục ngày
một hoàn bị. Muôn pháp do tâm tạo. Mọi người đều thành tâm, tất sẽ
có cảm ứng.
Hư Vân tôi thể theo lời khẩn thỉnh của các vị đại hộ
pháp mà làm pháp chủ cho đàn tràng này, thật khó từ chối được.
Các chiến sĩ trận vong trong thời kỳ kháng chiến, xả
thân báo quốc, nhưng hồn họ vất vưỡng, không nơi nương tựa. Vì tôn
sùng ân đức này, chúng ta kiến lập đàn tràng để cầu siêu độ cho họ.
Nghĩa dân bất khuất, lưu lạc đường hoang, nhà tan người mất, không
hàng phục quân địch, trung thành vì nước. Cô hồn vô chủ, lang thang khắp
nơi. Lại có những vong hồn uổng tử, chết vì bị trúng đạn, xe cán, bịnh
dịch, chết đuối, chết oan v.v... Chúng ta phải đều cầu siêu độ hết
để an ủi chúng sanh ở cõi u linh. Kẻ chết được an, người sống được
ích lợi, tức là làm lợi ích khắp cõi dương và cõi âm.
Đây là lý nhân quả tuần hoàn. Xoay lại đạo lý nhân
tâm, không ngoài các việc ác chớ làm mà phải hành theo những việc lành.
Bao việc khổ sở trên thế gian đều do đã trồng nhân xấu đời trước.
Nếu tán tận lương tâm, bỏ quên hiếu để, trung tín, lễ nghĩa, khiêm, sĩ,
cứ làm càn làm bậy, thì khiến lụy đến người hiền, và thế giới
mãi mãi vẫn còn loạn lạc. Đất nước vừa được trùng quang độc lập,
phải cực lực hưng thiện dẹp trừ việc xấu, cải ác theo lành, thì mới
không bị nước ngoài xâm lăng. Nếu không lo chuyện đại cuộc mà vẫn cứ
khởi nội loạn, thì nhân dân không biết sẽ chết nơi nào. Lúc này, nếu
người có lương tâm phải sớm giác ngộ, biết đoàn kết, giải trừ kiếp
vận cho đất nước. Nước Tàu từ lúc Hoàng Đế khởi binh đánh vua nước
Cửu Lệ cho đến ngày nay, chiến tranh mãi không dừng.
Nếu muốn hòa bình mãi mãi thì mọi người phải nên phát
tâm Bồ Đề, và tâm đại từ đại bi. Bồ Đề là chữ Phạn, nghĩa tức
là giác. Giác tức là đất tâm sáng chiếu. Sự khác biệt giữa chư Phật
và chúng sanh là việc giác ngộ hay chưa giác ngộ. Những vị đã giác ngộ
tất cả các pháp trên thế gian đều do duyên sanh như mộng như huyễn, và
thể tánh vốn không, chẳng bị nhiễm ô, được gọi là thánh hiền. Bất
giác tức là vô minh. Một khi vô minh khởi lên thì mê mờ sự lý. Từ tự
tâm của chúng ta, sanh ra mười pháp giới. Mười pháp giới đều do tâm tạo.
Mười pháp giới gồm có bốn pháp giới thánh hiền và sáu pháp giới
phàm phu. Bốn pháp giới thánh hiền là pháp giới của Thanh Văn, Duyên
Giác, Bồ Tát, Phật. Gọi là cảnh giới thánh hiền vì nơi đó các ngài
đã vượt ngoài ba cõi, không còn thọ luân hồi. Nếu phân biệt thì giữa
bốn pháp giới thánh hiền có phân chia cao thấp. Pháp giới tối thượng tức
là pháp giới của chư Phật. Kế tiếp là pháp giới của Bồ Tát, rồi đến
pháp giới của Duyên Giác, và cuối cùng là pháp giới của Thanh Văn. Sáu
pháp giới phàm phu vẫn còn nằm trong biển khổ luân hồi là pháp giới của
trời, người, A Tu La, súc sanh, địa ngục, ngạ quỶ. Pháp giới của cõi
trời có ba mươi hai tầng trời. Sau khi thọ hết phước báu, chư thiên vẫn
bị luân hồi như thường. Con người từ đế vương, tể tướng cho đến
nông dân, công thương, sĩ thứ, đều thọ hết tất cả khổ của sanh già
bịnh chết. Loài A Tu La có phước nhưng không có đức như chư Thiên nên
cuối cùng vẫn phải bị hoại diệt. Trong loài súc sanh, cũng có sự khác
nhau về việc hưởng lạc và thọ khổ, như loài rồng phượng, sư tử, lân
giác thì thường hưởng lạc, và ít thọ khổ hơn loài trùng kiến thấp
sanh, hóa sanh. Khổ nhọc hay an lạc trong loài quỶ cũng không đồng. Các quỶ
vương như Diêm Vương và Thành Hoàng đều hưởng lạc nhiều mà thọ khổ
ít hơn những loài quỶ cô hồn vô chủ. Khổ nhất là loài ngạ quỶ.
Chúng sanh trong địa ngục thường thọ vô biên khổ cực, chẳng hề được
sung sướng.
Mười pháp giới không ngoài một tâm. Giác ngộ hay chưa giác
ngộ cũng từ tâm này ra. Đức Phật của chúng ta thật rất đại từ đại
bi. Ngài giảng kinh thuyết pháp để khiến cho mọi người phát tâm Bồ Đề.
Phát tâm Bồ Đề cũng sai khác. Bậc lớn thì phát tâm tu hành thành Phật.
Bậc trung thì phát tâm tu hành thành Bồ Tát. Bậc nhỏ thì phát tâm tu
hành thành Thanh Văn Duyên Giác. Chư thiên cũng có vị phát tâm Bồ Đề. Do
sự phát tâm rộng hẹp, lớn nhỏ, nên việc thành tựu đạo quả mau chậm
không đồng. Chúng ta đang sống trong cõi người, phải nên phát tâm Bồ Đề
rộng lớn, cứu độ chúng sanh, thay họ chịu khổ. Lại nữa, nên nguyện
rằng sẽ dẹp trừ khổ lụy và khiến chúng sanh được siêu thăng. Nếu
người người đều phát tâm như thế thì cõi nhân gian sẽ không còn khổ
đau.
Có người hỏi tôi về thần thông biến hóa, thế giới chừng
nào hòa bình, vận nước tốt xấu như thế nào ? Tuy nhiên, tôi vốn là
phàm phu, không biết việc chi, lại chỉ là cây gỗ già nua khô mục, không
thể chạm khắc. Bất quá, so với quý vị thì ăn cơm hơn nhiều năm, ngu
si hơn nhiều năm, nghe các ngôn ngữ lời nói nhiều hơn, xem nhiều quyển
kinh hơn. Nhận biết làm người là khổ đau, nên tôi mới nói ra những lời
này. Quý vị chớ nên hỏi việc quốc gia có hòa bình an lạc hay không, mà
chỉ nên tự hỏi ngay tâm địa của mình. Ngày đêm sáng tối, chớ nên
phân biệt quan dân, nam nữ. Tự khắc phục tâm tánh, chớ để tự tâm mê
mờ. Phải thật hành hiếu để trung tín, và cùng mọi người hỗ tương
khích lệ. Phải nên trung thành với quốc gia, giáo dục con cái đàng
hoàng, hòa thuận vợ chồng, lễ kính thân bằng quyến thuộc bà con láng
giềng, có tín nghĩa khi giao hảo với bạn bè. Nếu người người làm được
như thế thì thế gian tự nhiên thái bình. Ngược lại, nếu biết sai mà
không sửa đổi thì khổ não tất sẽ chạy theo, không thể tránh được.
Dầu nhân tâm có phức tạp như thế nào, vẫn tự giữ bổn phận của
mình, không chìm đắm trong muôn ngàn mong cầu.
Hôm nay, tôi bàn đến việc nước nhà bị ngoại xâm. Từ
đời Thanh niên hiệu Đạo Hàm cho tới nay, người ngoại quốc đến nước
Tàu, không phải hoàn toàn muốn chiếm đất đai mà chỉ có mục đích quan
trọng nhất là muốn thông thương vì tiền tài lợi lộc. Chúng ta phải tự
giữ bổn phận của người quân tử: Thân không cầu an, ăn không cầu no,
mến đạo không sợ nghèo, chẳng ham hưởng nhàn. Lịch sử mấy ngàn năm
đều có những bậc quân tử như thế. Tại sao hiện nay lại không có được
những vị như vầy ? Nếu mọi người đều đồng tâm nhất chí, giữ bổn
phận của mình, dùng đồ nội hóa thì người ngoại quốc không thể mưu
đồ lợi ích gì cả, và tự nhiên sẽ không sanh tâm xâm lược. Vàng bạc
tiền tài nếu không mang ra nước ngoài thì dân giàu nước mạnh mà không
cần phải dùng đến máy bay, bom đạn.
Hiện tại, con người tham dục vô cùng. Ai ai cũng đều bỏ
quên, khinh rẻ học đạo đức làm người. Kẻ có lương tâm, ưu sầu sống
ẩn dật, vì sợ không có cách dạy bảo kẻ hậu lai, nhưng cũng không
tránh được kiếp đao binh chiến nạn. Chúng ta chớ bị truyền thống
phong tục của người thế gian lôi cuốn; phải rõ nhân quả, biết báo ứng;
trồng nhân xấu tức gặt quả ác; cố đề xướng đạo đức. Thế nên,
nhà nào tích tụ hạnh lành thì luôn có việc vui, và tự nhiên được trời
rồng ủng hộ, khiến con cháu đầy đàn sung túc; người người nếu an phận
thủ thường thì quốc gia cũng nhờ đó mà được thái bình an lạc.
Hư Vân tôi tri thức cạn cợt, nay chỉ nhờ duyên khởi của
thắng hội tế trai, lược nói đại khái, khiến quý vị thêm mệt nhọc.
IX. Khai
thị tại Đông Liên Giác Uyển, Hồng Kông, năm 1947 [^]
Tuy cơ duyên khó gặp, nhưng bảo rằng tôi nói lời khai thị
thì thật rất hổ thẹn. Quý vị thiện tri thức ! Nhân duyên tới Quảng
Châu lần này của tôi là do sự thỉnh mời của tướng quân Trương Phát
Khuê và chủ tịch La Trác Anh đến đây kiến lập pháp hội Thủy Lục để
cầu siêu độ cho các vong hồn chiến sĩ, đồng bào tử nạn trong đại
chiến thế giới lần thứ hai. Lại vì ước hẹn với hội Phật giáo tại
Hồng Kông cùng muốn gặp gỡ các đệ tử hộ pháp, nên nay tôi mới đến
đây. Hôm nay gặp quý vị tại pháp đường, thật là một cơ duyên khó
được. Nếu nói khai thị pháp yếu, tôi cảm thấy rất xấu hổ muôn phần.
Thứ nhất ngôn ngữ không thông, mình người ngăn cách. Thứ hai, tự không
thể khai thị cho chính mình, sao dám nói đến việc khai thị cho người ?
Thế nên, chỉ có thể cùng quý vị tùy duyên mà đàm luận.
"Thường nghe được Phật pháp, người Hồng Kông quả
thật có phước báu".
Chúng ta là đệ tử Phật, biết rõ Phật pháp khó được
nghe. Tuy nhiên, tại Hồng Kông, thường có chư vị đại pháp sư từ các
đạo tràng Phật giáo khắp nơi, qua đây giảng kinh giảng luận. Sao không
thể bảo là người Hồng Kông có phước báo nhiều ư ? Pháp sư giảng
kinh nhiều; người hiểu rõ giáo lý cũng nhiều. Tuy nhiên, trong việc hoằng
pháp, điều trọng yếu là phải dạy người chẳng nên chấp trước hình
tướng bên ngoài. Kinh nói: "Đối với tất cả vật có hình tướng,
đều là hư vọng".
Kinh lại bảo: "Chúng sanh trên cõi đất này đều có
đầy đủ trí huệ phước đức của Như Lai".
Chúng sanh đều đầy đủ đức tướng trí huệ phước đức
của Như Lai, nhưng chưa có thể thành Phật chỉ vì trần lao phiền não
làm mê hoặc. Phước đức và trí huệ của Phật đà viên mãn tròn đầy;
chân tâm thường trụ không còn bị mê hoặc. Thường tức là bất biến.
Trụ tức là bất động. Chân tức là không giả dối. Tâm bất biến, bất
động, không giả dối này giác ngộ liễu tri được hết tất cả pháp,
nên gọi là chân tâm thường trụ.
"Khởi hoặc tác nghiệp, tạo vô lượng bịnh khổ".
Chúng sanh vì mê mờ chân tâm thường trụ nên khởi mê hoặc
mà tạo nghiệp xấu. Trong bân khuân rối rít hiện ra vô lượng thống khổ.
Đại Thừa Khởi Tín Luận viết: "Vô minh bất giác sanh ba tế. Cảnh
giới do duyên khởi thành sáu thô".
Thô tức là tướng sự vật có thể thấy được. Những
hiện tượng trước mắt trên thế gian như tham sân si, cùng bao nghiệp ác
giết hại, ăn cắp, tà dâm, nói láo, v.v... đầy dẫy khắp cả. Do những
nghiệp ác này, chúng dẫn dắt chúng ta lưu chuyển thọ quả báo, cho đến
có sự lưu chuyển liên tục của chúng sanh và thế giới. Truy cứu nhân
duyên luân hồi, biết rõ chỉ vì tâm mê chấp ngoại cảnh. Nếu thường
giác ngộ, bỏ vọng xoay về chân thì sẽ tiêu diệt bao thống khổ của
dòng sanh tử luân hồi.
Vì sao có tham sân si khiến sanh khởi những nghiệp ác, giết
hại, ăn cắp, tà dâm ?
"Nếu tâm mọi người đều thanh tịnh thì thế giới sẽ
được thanh bình, và nhân dân được an lạc".
Như trong một gia đình, cha mẹ luôn thương mến ái hộ con
cái, trai lẫn gái. Vì có ái nên có tham. Vì tham đắm ái dục này, nên thường
thích hưởng thụ những việc sung sướng. Vì tham cầu không được nên
tâm sân hận nổi lên. Tâm sân nổi lên hừng hực nên khởi tranh đấu. Việc
nhỏ thì nhà này cùng nhà khác tranh. Việc lớn thì nước này cùng nước
khác tranh, rồi khởi bao chiến tranh khốc liệt. Nếu muốn thế giới hòa
bình nhân dân an lạc thì mỗi người phải tự thanh tịnh thân tâm. Có
tham sân si cũng như người có tâm bịnh. Nếu muốn dẹp trừ tâm bịnh
này thì phải y theo lời chỉ bảo, rồi dùng toa thuốc vi diệu của thầy
thuốc. Đức Phật là vị lương y, trị tâm bịnh cho tất cả chúng sanh. Tất
cả Phật pháp đều là những toa thuốc vi diệu. Tâm bịnh của chúng sanh
có rất nhiều loại, nên phải có nhiều pháp môn để trị liệu.
"Học Phật pháp phải nên chú ý phần thực hành".
Nếu tin tưởng sự chẩn bịnh và toa thuốc của thầy thuốc,
rồi tự dùng thuốc đó thì bịnh tất sẽ tiêu trừ. Ngược lại, tuy tin
thầy thuốc và toa thuốc vi diệu, nhưng lại không uống thì bịnh vẫn y
nhiên còn mãi. Cũng như thế, người tu học Phật pháp nếu muốn tự thanh
tịnh thân tâm thì phải chú trọng phần thực hành. Vì tâm bịnh của
chúng sanh không đồng, nên Phật thiết lập ra bao loại pháp môn. Đối với
người có tâm sân hận nặng nề thì dạy tu quán từ bi. Để trị tâm
tán loạn, phải dạy tu chỉ quán. Để trị bịnh nghiệp chướng nặng nề,
phải dạy niệm Phật. Đức Như Lai thuyết ba tạng kinh điển, mười hai
phần giáo mà không thiên vị gì là trọng (nặng) hay gì là khinh (nhẹ); thật
không thể nghĩ bàn !
"Bất ly bổn tông, chuyên tâm tín lại".
Chỉ nên chọn lựa pháp môn nào thích hợp cho chính mình,
rồi dùng pháp môn đó làm chính, còn những pháp môn khác thì làm phụ.
Trong bốn oai nghi đi đứng nằm ngồi thường chuyên tâm tu học mà không rời
tông chính. Ví dụ, niệm Phật thì lúc nào cũng không quên niệm. Kinh nói:
"Thọ trì danh hiệu sáu mươi hai ức hằng hà sa số chư Bồ Tát cũng
đồng như nhất tâm niệm một danh hiệu của Quán Thế Âm Bồ Tát. Công
đức trì niệm này, thật không khác biệt".
Vì miễn cưỡng, muốn khích lệ chúng sanh chuyên tâm tin tưởng
tông này, nên đức Phật mới thuyết như thế. Người học Phật, nếu không
biết gì là chủ bạn, và không chuyên tu học, thì kết quả nhất định sẽ
không đạt chi cả.
"Nỗ lực phá trừ tất cả vọng tưởng".
Lại nữa, người học Phật phải y theo giới luật Phật
chế. Giới là cội gốc của đạo Bồ Đề vô thượng. Nếu y theo giới
luật của Phật chế thì không luận tham thiền, niệm Phật, giảng kinh,
v.v... tất cả đều là Phật pháp. Nếu không y theo giới luật Phật chế
mà cuống quẩn tham thiền, niệm Phật, giảng kinh, thì cùng đạo cách xa
muôn trùng, và dễ dàng lạc vào ngoại đạo. Người tu hành học Phật, chớ
hướng ngoại truy cầu, chỉ nên tự trừ khử nghiệp chướng, thì sẽ
không lưu chuyển trong dòng sanh tử. Nếu cắt đứt được dòng sanh tử
thì không cần hành trì chi nữa.
Kinh thuyết: "Phật thuyết hết thảy pháp, để đối
trị hết thảy tâm. Nếu không có tất cả tâm, thì không có tất cả
pháp".
Tâm này chỉ cho tâm vọng tưởng. Ý của đoạn kinh này
là nếu không có bịnh thì cần gì đến thuốc.
Lại nữa, người học Phật phải có đầy đủ niềm tự
tin. Trong kinh Phạm Võng, đức Phật nói:
- Ta đã thành Phật. Các ông trong tương lai cũng sẽ thành
Phật. Phải có niềm tin như thế thì giới phẩm mới đầy đủ.
Đoạn kinh này bảo rằng nếu người người tự tin là
mình có đầy đủ đức tánh của chư Phật thì đời tương lai sẽ thành
Phật. Vì thế, phải nỗ lực giải trừ hết tất cả vọng tưởng khách
trần.
"Lại như một tuồng kịch, đời người vốn là mộng
huyễn".
Phải tự tin tâm mình vốn là Phật. Tất cả phiền não, tất
cả tướng, tất cả chướng ngại, đều là vọng tưởng điên đảo. Do
đó, người tu đạo chớ nên chấp trước mà phải xả bỏ hết tất cả.
Vì thế bảo rằng muôn pháp đều là không, nên chẳng thể chứng đắc một
pháp gì. Kinh Kim Cang thuyết:
- "Tất cả pháp hữu vi,
- Như mộng huyễn, như bong bóng nước
- Như sương mai, như điện chớp
- Phải nên quán sát như thế".
Tại sao tất cả pháp hữu vi trên thế gian đều như mộng
huyễn không thật ? Lấy một ví dụ để hiểu rõ ràng. Như trong một tuồng
kịch cải lương, khi đánh trống khởi nhạc lên, các nghệ sĩ nam nữ già
trẻ y theo vai tuồng của mình mà lên sân khấu diễn xuất. Trong khi diễn
xuất, có bao tình tiết vui buồn, nóng giận, ghen ghét, v.v... Có người đóng
vai làm Hoàng Đế oai phong lẫm liệt, nhưng khi xuống sân khấu thì trở lại
làm người dân bình thường. Khi lên sân khấu thì diễn xuất bao cảnh giết
người phạm pháp, hung ác, cùng bao cảnh tượng kinh hoàng khủng khiếp,
hay ưu sầu buồn bã. Tuy nhiên, khi xuống sân khấu thì cười bảo:
- Chỉ đóng tuồng thôi.
"Phải nên hiểu rõ, vì sao có khổ đau sung sướng
?"
Khi diễn tuồng thì những tình tiết trên sân khấu trông
giống như thật, nhưng lúc hạ màn thì chẳng có một tình tiết nào là thật
cả. Chúng sanh cũng như thế. Lúc chưa cắt đứt hết phiền não thì vinh
hoa phú quý, vui buồn giận tức, xuất hiện rõ ràng. Ai ai cũng vốn là Phật,
giống như người đóng kịch. Lúc lưu chuyển theo phiền não, cũng giống
như đang đóng tuồng trên sân khấu. Phải nên hiểu rõ cảnh tượng thế
gian giống như kịch trường sân khấu. Được lên tận thiên đường chưa
phải là vui. Bị đọa xuống địa ngục chẳng phải là khổ. Người nam vốn
chẳng phải nam. Người nữ vốn chẳng phải nữ. Phật tánh đồng một thể.
Người thế gian không biết, trong mộng tự phân biệt rằng đây là mình,
đây là người, đây là thân, đây là oán, nên mê muội không ngừng nghỉ.
Người xuất gia tuy xả bỏ thân bằng quyến thuộc, nhưng vẫn phân biệt
chấp trước mê muội rằng đây là chùa viện, là thầy, là đệ tử, là
pháp hữu, và là bạn thân của tôi.
"Bỏ vọng xoay về chân. Tự lợi chính mình và làm lợi
ích cho người".
Người tại gia bị ái dục thế tình làm mê mờ. Người
xuất gia cũng bị pháp hữu, và pháp quyến thuộc làm mê hoặc. Những người
như thế, vẫn chưa đắc được giác ngộ chân thật. Nếu cố gắng thoát
ly hết tất cả mê hoặc, bỏ vọng xoay về chân thì mới thành Phật. Do
đó, Lục Tổ đại sư khi nghe đến đoạn "ưng vô sở trụ, nhi sanh kỳ
tâm" trong kinh Kim Cang liền đột nhiên đốn ngộ. Tám chữ này, nếu
dùng ngôn từ để giải thích thì không thể được mà nội tâm phải
lãnh hội. Chân lý Phật giáo tuy không thể dùng ngôn ngữ để biểu thị,
nhưng nếu phế bỏ hoàn toàn thì không thể được. Phải y theo văn tự mới
có thể hiểu rõ nghĩa lý. Ngày nay, người học Phật phải nghiên cứu tất
cả giáo lý, nhưng vẫn lấy sự hành trì làm căn bản, rồi hoằng dương
Phật pháp, khiến ngọn đuốc chánh pháp mãi mãi tiếp tục lan truyền.
"Tương thử thâm tâm phụng trần sát. Thị tắc danh vi
báo Phật ân", tức là dùng thâm tâm này để phụng sự chúng sanh như
số cát vi trần. Đây gọi là báo ân chư Phật".
Hy vọng tất cả người học Phật, nên lấy hai câu này
làm tiêu chuẩn cho việc tự lợi và lợi người.
X. Khai
thị tại Áo Môn, hý viện Bình An vào 1-8-1947 [^]
Do sự yêu cầu của hội Phật giáo tại hý viện Bình An,
Hư Vân tôi nay đến đây để cùng quý vị đàm luận.
"Pháp" tức là tâm chúng sanh. Tâm chúng sanh cùng
tâm Phật vốn không khác biệt. Tâm này đầy đủ tất cả pháp. Pháp tức
là tâm, và tâm tức là pháp. Luận Khởi Tín viết: "Gọi là pháp, tức
tâm chúng sanh. Tâm này vốn đầy đủ tất cả pháp thế gian và xuất thế
gian".
"Pháp thế gian" tức là trời, người, A Tu La, địa
ngục ngạ quỶ, súc sanh. Hết thảy loài hữu tình và vô tình hoặc những
pháp y báo hay chánh báo, v.v... đều thuộc về sáu pháp giới của phàm
phu.
"Pháp xuất thế gian" tức là Thanh Văn, Duyên Giác,
Bồ Tát, Phật, cũng được gọi là bốn pháp giới Thánh Hiền. Gom chung bốn
pháp giới của Thánh Hiền và sáu pháp giới của phàm phu, thành mười pháp
giới. Mười pháp giới này chẳng ngoài một tâm niệm tạo nên. Nếu chạy
theo duyên điên đảo ô nhiễm mê mờ thì sanh ra sáu pháp giới của phàm
phu. Nếu không chạy theo duyên điên đảo ô nhiễm mê mờ mà tịnh tâm
giác ngộ thì sẽ nhập vào bốn pháp giới của Thánh Hiền. Quán sát như
thế, thấy rằng Thánh Hiền hay phàm phu đều do tâm cấu uế hay thanh tịnh
mà hiển hiện. Tâm cấu uế của sáu loài phàm phu khiến hiện ra tướng của
sáu đường thiện ác, tội phước. Bốn pháp giới Thánh Hiền, do tâm tịnh
nên hiện oai đức tự tại, quang minh sáng chói, đức tướng dung mạo từ
bi. Kinh nói: "Bồ Tát như vầng trăng sáng thanh tịnh mát lành, thường
đi khắp hư không. Trong tâm thanh tịnh và cấu uế của chúng sanh, Bồ Đề
thường ảnh hiện".
Thế nên khổ đau hay an lạc đều do tâm. Nóng lạnh do
mình. Tự tâm tạo nghiệp, rồi tự thân thọ quả báo. Cảnh Thánh cùng
phàm hãy hỏi lại tự tâm thì sẽ rõ !
Phàm phu ngu muội hôn ám chẳng biết yếu chỉ tất cả đều
do tâm tạo, nên vọng khởi nghi hoặc. Nếu gặp nghịch cảnh thì oán trời
hận người. Nếu gặp thuận cảnh thì kiêu căng tự thị. Hoặc cả đời
làm việc thiện nhưng lại bị quả báo ác, hoặc làm ác nhưng hưởng quả
báo lành, nên hủy báng nhân quả. Phải biết rằng lý nhân quả rất thâm
sâu; ví như sau khi gieo giống trồng cây, quả nào chín trước thì rụng trước.
Đời nay, tuy mình luôn làm nghiệp lành, nhưng lại chiêu quả báo xấu; phải
biết đó là do nghiệp ác trong đời quá khứ đã thành thục chín mùi,
nên đầu tiên phải thọ quả báo xấu. Nghiệp lành làm trong đời nay, vì
chưa thành thục, nên hiện tại không thể thọ quả báo lành. Nếu tin lý
này thì không nghi hoặc gì hết. Từ đời vô thủy, lầm đường lạc lối,
tạo bao nghiệp chướng thâm trọng. Ngày nay quả báo chín muồi, nên phải
thọ biết bao đắng cay khổ nhọc, không có lối thoát. Muốn thoát khổ
thì phải làm sao ? Kinh Lăng Nghiêm nói: "Tất cả chúng sanh, bị sanh tử
liên tục, đều do không biết chân tâm thường trụ, tánh tịnh thể sáng.
Vì sống với vọng tưởng không chân thật, nên mới bị luân hồi".
Nếu muốn không bị thọ quả báo trong vòng sanh tử thì phải
thường thanh tịnh hóa các vọng tưởng. Vọng tưởng nếu được thanh tịnh
thì dòng luân hồi sẽ ngưng ngay. Do đó, tâm mê thì gọi là chúng sanh.
Tâm giác gọi là Phật. Vì vậy, Phật và chúng sanh chỉ khác nhau ở mê
và ngộ. Nên biết tâm giác tri linh minh sáng suốt này tức là Phật tánh tự
nhiên mà ai ai cũng có đầy đủ, mỗi mỗi hiện thành. Phàm phu tuy có đủ
Phật tánh, như vàng thật trong mỏ vàng, nhưng chỉ vì đất cát phiền
não che lấp, nên trước mắt không thể dùng được. Đức Như Lai bao kiếp
tu hành, đã đào thải cát đá hoặc nghiệp. Ngày nay, Ngài đã được một
khối vàng tinh khiết, không lẫn lộn với cát đá, nên đại dụng hoàn
toàn hiện rõ, và được gọi là bậc vượt khỏi chướng ngại, bậc viên
minh, bậc Thế Tôn đại giác.
Hiện tại, chúng ta nếu muốn tu hành thành Phật, đầu tiên
phải xem thử nhân địa phát tâm tu hành của mình như thế nào. Phải trừ
khử cội gốc phiền não. Gốc khổ của phiền não nếu diệt thì Phật
tánh hiển hiện tròn đầy. Nếu nhân địa tu hành không chân chánh, thì sẽ
chịu quả báo cong vạy.
Luận về phương pháp tu hành, có ba thành phần: Thượng,
trung, hạ khác nhau. Pháp cũng có ba thừa. Pháp môn tu học của loài người
và loài trời đều không đồng. Đối với người căn cơ bậc thượng thì
thuyết giảng pháp môn Đại Thừa vi diệu. Người căn cơ bậc trung thì
thuyết giảng các pháp môn giải thoát xuất thế gian. Đối với những kẻ
căn cơ bậc kém, thì thuyết pháp môn giải thoát khiến họ thoát khỏi những
đường khổ nhọc của địa ngục, ngạ quỶ, súc sanh. Phật tuy thuyết
bao pháp môn, như giới luật Đại Thừa và Tiểu Thừa, nhưng đều dùng
tam quy ngũ giới làm căn bản, khiến người thọ những giới luật này, thường
không làm các việc ác, và luôn hành các điều lành. Phải y theo những lời
bên trên mà lập thân, tề gia, trị quốc, thì đó mới là điều rốt ráo
của chủ nghĩa nhân đạo. Nếu ngừng gieo nhân khổ thì quả khổ sẽ tự
diệt mất. Thoát khỏi ba đường khổ và sanh trong cõi trời người thì dễ
dàng nhập vào Phật thừa. Đó là nền tảng căn bản học Phật. Tam quy
ngũ giới là bờ bến của thế gian, và là diệu pháp an lạc cứu khổ. Đầu
tiên giải nghĩa tam quy y, sau đó nói rõ về ngũ giới.
Tam quy y: Thứ nhất là quy y Phật. Thứ hai là quy y Pháp. Thứ
ba là quy y Tăng.
Tại sao đầu tiên phải quy y Phật ? Phật là đấng Thế Tôn
đại giác, cứu cánh thường lạc, mãi mãi xa lìa khổ não, dạy dỗ chúng
sanh, xuất ra khỏi lưới mê, đi trên đường giác. Phật Thích Ca là vị
giáo chủ ở cõi Ta Bà, nên đầu tiên phải quy y Phật.
Thứ hai, quy y Pháp, tức là những pháp môn của Phật truyền
dạy. Ba đời chư Phật đều y theo những giáo pháp này mà tu hành, thành tụu
vô lượng công đức thanh tịnh. Ngày nay muốn xoay về cội gốc, tịnh trừ
tâm cấu uế, cần phải tu trì theo Phật pháp. Vì thế, phải quy y Pháp.
Thứ ba là quy y Tăng. Xả thân vì Phật pháp, và xiển dương
chánh pháp, phải có người đảm đương hoằng truyền. Dùng phương tiện
văn, tư, tu mới chứng quả thành Phật. Nếu Phật pháp không có người
thuyết giảng, tuy biết mà khó có thể lãnh hội. Phật pháp thâm sâu khó
hiểu, phải nghe chư tăng giảng giải, nên ân đức của các ngài vô cùng
cực. Do đó, phải quy y Tăng.
Lại nữa, nghĩa của sự quy y Tam Bảo được phân biệt
thành ba. Thứ nhất là nhất thể Tam Bảo. Thứ hai là biệt tướng Tam Bảo.
Thứ ba là trụ trì Tam Bảo.
Nhất thể Tam Bảo tức là tự thể của nhất tâm. Phật
đà là tiếng Phạn, dịch là Giác Giả. Nhất niệm linh minh tâm giác liễu,
tức là tự tánh nhất thể Phật Bảo. Pháp đã đầy đủ ba đức Phật
Pháp Tăng, Tam Bảo. Pháp nghĩa là quỸ trì. Tâm tánh này có thể giữ gìn
quy tắc của tất cả pháp thế gian lẫn xuất thế gian, tức là tự tánh
nhất thể Pháp Bảo. Tăng, tiếng Phạn là Tăng Già Da, nghĩa là một đoàn
thể hay chúng hòa hợp. Tâm giác có khả năng hằng trì tất cả pháp. Tâm
tức là pháp. Mọi pháp đều là một tâm. Pháp tức là tâm. Tâm và pháp
không hai, lý sự hòa hợp, tức tự tánh nhất thể Tăng Bảo. Một tâm như
thế đầy đủ Phật Pháp Tăng. Tam Bảo chỉ là một tâm, nên gọi là nhất
thể Tam Bảo. Chúng sanh vì mê mờ tâm này mà hướng ngoại truy cầu, nên
lưu chuyển trong sanh tử. Chư Phật nhờ giác ngộ được tâm này nên chứng
được đạo Bồ Đề.
Thứ hai là biệt tướng Tam Bảo. Danh tướng của ba danh tự
Phật, Pháp, Tăng khác nhau. Phật, tiếng Phạn là Phật Đà Da, nghĩa là bậc
giác ngộ. Giác ngộ tận nguồn tâm, đạt tận thật tướng, gọi là tự
giác. Dùng pháp môn tự chứng mà giác ngộ cho tất cả chúng sanh, gọi là
giác tha. Tự giác đã viên mãn, giác tha cũng đã đạt đến cứu cánh,
nên gọi là giác hạnh viên mãn. Ba giác viên mãn, muôn đức đều tròn đầy,
nên cuối cùng thành Phật. Đầu tiên, Phật Thích Ca thành đạo dưới cội
Bồ Đề, thị hiện thân vàng sáu trượng. Nơi pháp hội Hoa Nghiêm, Ngài
thị hiện pháp thân Phật Lô Xá Na. Đó là biệt tướng của Phật Bảo.
Đức Như Lai tùy cơ thiết giáo, trong năm thời thuyết giảng các kinh điển
quyền thiết và chân thật. Ba tạng mười hai phần giáo, lý, hạnh, chứng,
nhân, quả, trí, đoạn, các loại không đồng, gọi là biệt tướng Pháp Bảo.
Theo giáo lý mà tu hành. Do tu hành mà khế hợp, rồi chứng ba thừa, như
Thanh Văn, Duyên Giác, Bồ Tát, nhưng giai đoạn thứ lớp không đồng, nên
gọi là biệt tướng Tăng Bảo. Nơi đây đã bàn xong về biệt tướng Tam
Bảo.
Thứ ba là trụ trì Tam Bảo. Sau khi Phật diệt độ, tượng
Phật được đắp bằng xi măng, khắc trên gỗ, hay đúc bằng năm loại
kim khí, hoặc vẽ trên giấy lụa; những tượng Phật này làm ruộng phước
cho chúng sanh. Nếu cung kính như đức Phật còn tại thế thì công đức thật
khó nghĩ bàn. Trụ trì mãi không tuyệt mất, gọi là trụ trì Phật Bảo.
Vô luận sách màu vàng, hay lá Cụ Diệp đều là ba tạng kinh điển; mười
hai phần giáo của Đại Thừa và Tiểu Thừa khiến người thấy nghe, y
theo đó mà hành trì thì đều được hết khổ, đắc an lạc, cho đến thành
Phật. Ba tạng kinh điển giáo hóa chúng sanh liên tục không ngừng, nên gọi
là trụ trì Pháp Bảo. Cạo bỏ râu tóc, đắp y hoại sắc, hoằng tông diễn
giáo, hóa độ chúng sanh, nối tiếp Phật chủng, đó gọi là trụ trì Tăng
Bảo. Nơi đây, đã bàn xong về trụ trì Tam Bảo.
Trụ trì, biệt tướng, nhất thể, đều gọi là Châu Báu
mà không thể bị pháp thế gian xâm lấn tổn hại, hoặc phiền não làm
nhiễm ô. Bảy loại châu báu ở thế gian tuy được gọi là quý báu, nhưng
thọ hưởng trong một thời gian, cuối cùng sẽ hết, vì chỉ dưỡng sanh
chứ không cứu độ cái chết. Tam Bảo có thể chấm dứt vô biên sanh tử,
khiến xa rời tất cả sợ hãi lo âu, mãi mãi hưởng thọ thường lạc.
Bàn về quy y Tam Bảo, không chỉ đặc biệt quy y trụ trì
Tam Bảo, biệt tướng Tam Bảo, hay nhất thể Tam Bảo. Theo ngôn thuyết thì
có ba loại Tam Bảo, nhưng thật ra chỉ sanh từ một tâm mà chẳng có pháp
nào khác, vì tất cả sự vật đều do tâm tạo. Tâm nhiếp thọ hết muôn
vật, viên mãn tròn đầy, như hạt châu Như Ý. Thế nên bảo rằng tự quy
y Phật, tự quy y Pháp, tự quy y Tăng, chứ không nói là quy y tha, tức y tựa
nơi người khác.
Lục Tổ dạy:
- Tự tánh chẳng quy, không chỗ để nương vào.
"Quy" nghĩa là xoay về cội gốc. Sáu căn của chúng
sanh từ một tâm khởi, chỉ vì bỏ gốc mà chạy đuổi theo sáu trần.
Ngày nay dùng mạng căn nhiếp sáu tình, xoay về nguồn tâm, nên gọi là quy
mạng. Vì vậy, quy y cũng nghĩa là quy mạng.
"Y" nghĩa là y chỉ. Chúng sanh luôn chạy theo âm
thanh sắc tướng, niệm niệm lưu chuyển, nên bị chìm đắm trong biển khổ
mà không biết chỗ ngừng và không có nơi nương tựa. Ngày nay quy y Tam Bảo,
tức thân có chỗ quy về, và tâm có chỗ nương tựa. Từ nay về sau, nhờ
tôn kính Tam Bảo làm thầy nên có thể xuất ra khỏi ba cõi u mê, phát tâm
Bồ Đề, và quả vị Phật có kỳ chứng đắc. Nghĩa quy y Tam Bảo đã giải
thích đầy đủ. Hiện tại, nói rõ về năm giới cấm.
Quy y Tam Bảo rồi, phải y theo pháp mà tu hành, mới thoát
khỏi khổ đau trong ba cõi. Nếu không y theo pháp mà tu hành thì không thể
nào thoát khỏi vòng triền phược của thế gian. Nếu muốn thoát khỏi
vòng sanh tử, dứt dây phiền não, ngoài năm giới ra không còn pháp nào
khác. Vì vậy, có câu rằng nếu không giữ năm giới cấm thì đường sanh
làm trời người bị cắt đứt.
Thế nên, "Giới" là nền tảng căn bản, sanh ra điều
thiện lành, diệt bỏ điều ác, và là cội gốc của đạo đức, cùng là
công cụ vượt ra khỏi cõi phàm mà nhập vào dòng thánh. Từ giới sanh định.
Từ định phát huệ. Nhờ giới định huệ, mới bước trên đường Bồ
Đề mà thành chánh giác. Vì vậy, đạt được giới phẩm thì quả vị Phật
sẽ có kỳ chứng đắc.
"Giới là cội gốc của đạo Bồ Đề vô thượng".
Đức Phật của chúng ta mở pháp môn phương tiện, bằng cách
đầu tiên thuyết tam quy y, rồi lại dạy năm giới; cứ như thế lần lượt
thiết lập giới Đại Thừa, Tiểu Thừa, v.v...
Do căn cơ và tâm hạnh của chúng sanh không đồng nhất, nên
mới lập giới từ thô thiển đến thâm sâu, từ vi tế đến hiển lộ,
nhưng cứu cánh luôn xoay về nguồn, chẳng có hai hoặc ba.
Năm giới: Thứ nhất là giới cấm giết hại. Thứ hai là
giới cấm ăn cắp. Thứ ba là giới cấm tà dâm. Thứ tư là giới cấm
nói láo. Thứ năm là giới cấm uống rượu. Năm giới này được gọi là
học xứ và học tích. Nam nữ tại gia phải nên học theo. Những giới này
cũng được gọi là đường lộ, vì nếu đi trên đường đó có thể thăng
lên cung điện trí huệ. Tất cả luật nghi diệu hạnh thiện pháp đều xuất
phát từ con đường này. Chúng cũng được gọi là học bổn mà người
người phải học theo, nên gọi là căn bổn; chúng cũng được gọi là năm
đại thí. Năm giới này nhiếp thọ vô lượng chúng sanh, khiến họ thành
tựu vô lượng công đức. Năm giới này nơi trời thì gọi là năm tinh
sao; nơi núi thì gọi là năm ngọn; nơi con người thì gọi là năm tạng,
trong nhà Nho thì gọi là ngũ thường. Người nhân đức không giết hại.
Người nghĩa khí không ăn cắp. Người lễ mạo không tà dâm. Người trí
không uống rượu. Người tín không nói láo. Nếu giữ năm giới hoàn toàn
thì không cầu thành bậc nhân đức cũng vẫn thành người nhân đức. Không
thích nghĩa mà nghĩa vẫn vẹn toàn. Không cầu lễ mà lễ vẫn lập. Không
hành mà trí vẫn sáng. Không mong được tin tưởng mà chữ tín vẫn nổi.
Thế nên, "giăng lưới thì được lưới" cần gì gia công sức
thêm. Đây là nói tổng quát về năm giới.
Hiện tại, bàn về nghĩa của năm giới. Thứ nhất là bàn
về giới không giết hại. Chủng tử giết hại nằm ẩn tàng trong tâm của
mỗi người mà ai ai cũng có. Mạnh Tử còn bảo:
- Nghe tiếng kêu la của con vật, không đành lòng ăn thịt
chúng.
Huống chi người học Phật, sao lại hàm hồ có tâm niệm
giết hại, để chịu quả khổ sau này ? Thế nên, đức Phật chế giới
không giết hại cho các đệ tử; nếu muốn hành đạo nhân từ thì đầu
tiên phải giữ giới không giết hại. Nếu giữ được giới không giết hại
thì đường luân hồi sẽ chấm dứt. Nghiệp giết hại khởi đầu không
ngoài việc Ỷ sức mạnh mà giết hại kẻ yếu. Hoặc vì tham đắm mùi vị
thức ăn, hoặc vì tiền tài mà giết hại kẻ khác. Người giết hại người,
và súc vật giết hại súc vật v.v... đều do tâm sân hận, kiêu căng ngã
mạn. Nếu vì tham đắm mùi vị thơm ngon mà giết hại loài vật thì đó
là do ngu si. Dùng thịt loài khác để tẩm bổ cho thân mình, người quân tử
sao lại nhẫn tâm ? Sao không biết rằng nếu tạo nghiệp giết hại bừa
bãi thì cừu oán tự khởi ? Kinh Lăng Nghiêm thuyết: "Sau khi ăn thịt dê,
dê chết trở lại thành người. Người chết trở lại thành dê. Mười loài
như thế. Chết rồi lại sanh. Ăn nuốt lẫn nhau. Ác nghiệp đầy dẫy, cho
đến cùng tận đời vị lai, cũng chỉ vì gốc tham lam trộm cướp".
Bị quả báo xấu, trải qua bao số kiếp khó mà tránh khỏi.
Giết người hại mạng thì phải đền mạng. Giết súc vật cũng phải đền
mạng. Tích xưa, khi vua Lưu Ly giết sạch dòng họ Thích Ca, đức Thế Tôn
bị đau đầu nhức nhối; quả báo này do nhân nào tạo ? Trong thời quá khứ,
vua Lưu Ly vốn là một con cá lớn. Lúc đó, dòng họ Thích Ca bắt giết, rồi
ăn thịt con cá lớn. Đức Phật thuở đó là đồng tử, giỡn chơi lấy cây
côn đánh vào đầu con cá lớn ba lần, nên nay mới thọ quả báo nhức đầu.
Dòng họ Thích Ca vì ăn thịt con cá lớn, nên ngày nay bị vua Lưu Ly, tức
tiền thân của con cá lớn, giết sạch hết.
Quán sát kỸ càng, nhân quả vay trả lẫn nhau, thật rất
đáng sợ. Kinh Lăng Nghiêm bảo: "Trên thế gian, những loại thai sanh,
thấp sanh, noãn sanh, hóa sanh tùy theo sức mạnh yếu mà ăn nuốt lẫn nhau.
Đó là do gốc tham ăn nên mới giết hại."
Không những đức Phật khởi lòng từ bi đến với nhân loại,
mà Ngài còn trải lòng từ đến với loài trùng kiến. Phật pháp vốn
bình đẳng, không có cao hay thấp. Theo mắt đức Phật quán sát thì chúng
sanh trên cõi đất đều có thể thành Phật. Kinh Phạm Võng bảo: "Tất
cả người nam là cha mình. Tất cả người nữ là mẹ mình. Chúng sanh
trong sáu đường thọ sanh trong đời này, đều là cha mẹ của mình. Nếu
giết hại ăn nuốt chúng sanh, tức là giết hại ăn nuốt cha mẹ mình".
Người thế gian không biết nên ăn nuốt lẫn nhau. Vì vậy,
đức Thế Tôn mới chế ra giới không giết hại sanh mạng chúng sanh. Tất
cả sanh linh động vật đều có Phật tánh. Ngay cả côn trùng còn không thể
giết hại, sao lại nỡ lòng tương tàn tương sát đồng loại ? Tất cả
chúng sanh đều có Phật tánh. Đời vị lai họ sẽ thành Phật. Họ là cha
mẹ chúng ta trong đời quá khứ, và sẽ là những vị Phật trong đời
tương lai. Sao lại dám giết hại ? Phàm phu tục tử chúng ta nếu muốn
được lợi lạc chớ nên giết hại đồng loại. Mạnh Tử nói:
- Kẻ thất nhân chỉ lo sợ không hại được người.
Hiện nay, người người luôn tranh thắng bại, nên tạo vũ
khí giết hại lẫn nhau ở trên đất liền, trên hư không và dưới nước.
Nhân tâm ngày càng hiểm ác. Thế đạo ngày càng cuồng loạn. Tương sát tương
tàn đến khi nào mới ngưng ? Nếu không tìm cách cứu vãn thì thế gian
này mãi mãi biến thành biển khổ. Kẻ sĩ quán sát thế đạo nhân tâm
không khỏi buồn thương. Phải nên nỗ lực cầu hòa bình, cứu vãn nhân
tâm mê muội, khiến họ quay về đường chánh. Trọng nhân từ, chứ không
trọng võ lực. Chẳng tham đắm mùi vị ngon hay thấy lợi mà quên nghĩa,
thì tâm giết hại không thể khởi lên. Nghiệp giết hại nếu ngưng thì vận
kiếp hoại sẽ ngừng. Sao lại lo tâm không hợp với người xưa ? Nghe đến
lý nhân quả liền thấu rõ nghĩa thâm sâu, như hình với bóng, như âm với
hưởng. Nếu thâm tín nghĩa lý nhân quả thì nhân tâm không cần sửa đổi
mà vẫn luôn lành thiện. Gặp cảnh thuận nghịch, tâm không ưu sầu hay
vui thích. Nên biết những nghiệp khổ trong đời hiện tại, như nạn binh
đao, kiếp hỏa tai, lụt lội v.v... đều do tự mình tạo ra trong đời quá
khứ. Như trong hai đại chiến thế giới, chiến tranh lan tràn khắp nơi, chỉ
có các người Tàu cư ngụ tại Úc Châu là được bình an, vì do đời tiền
kiếp, không gieo nghiệp giết hại thâm trọng. Những người thường gặp
tai nạn, đều do biệt nghiệp chiêu cảm. Phải nên thấu triệt lý nhân quả,
thật không thể nghĩ bàn. Nếu thâm tín lý này thì tâm giết hại sẽ ngừng.
Nếu người thế gian thường trì giới không giết hại thì tất cả khí
giới sát cụ đều là vô dụng.
Đức Như Lai đầu tiên chế ra giới không giết hại vì muốn
khiến cho người người đều khởi lòng nhân từ, thương người thương vật,
tự trừ khổ cho mình và người, đồng chứng cảnh giới an lạc thường
hằng. Đây là sơ lược giảng giải về nghĩa của giới không giết hại.
Thứ hai là bàn về giới không ăn cắp. Ăn cắp do từ tâm
tham phát khởi. Đức Phật dạy hàng đệ tử rằng ngay cả một cây kim cọng
cỏ mà người khác không cho thì mình chẳng dám lấy, còn nói chi đến việc
trộm cướp. Tuy nhiên, chúng sanh chỉ vì thấy lợi trước mắt nên lập
bao chước mưu, không cho mà lấy. Tìm kiếm lợi lộc, ác cầu đa cầu, không
bao giờ biết đủ, đều do tâm tham lam sai sử. Hình tướng vi tế của tâm
trộm cắp là như thế. Phạm tội nặng nề nhất là ăn cắp và lạm dùng
vật dụng của mười phương tăng chúng, vật dụng của hiện tiền tăng,
cho đến vật dụng của Phật, Pháp, Tăng. Tuy vật chỉ nhỏ như cây kim cọng
cỏ mà lấy càn, rồi tự mình dùng hay cùng người dùng, đều là phạm tội
trộm cắp nặng nề. Đại sĩ Hoa Thủ nói:
- Đối với năm tội nghịch hay mười nghiệp nặng, tôi đều
có thể cứu hộ. Tuy nhiên, nếu ăn cắp mười phương tăng vật thì tôi
không thể cứu được.
Đối với vật dụng của cha mẹ hay sư trưởng, không được
cho chớ lấy, nếu lấy thì phạm tội nặng. Nếu thâm tín nhân quả, chẳng
phạm tơ hào, thì tuy chẳng trì giới không trộm cắp mà vẫn tự hành
trì. Nếu được như thế thì cùng đạo chẳng đổi dời. Tối ngủ chẳng
cần đóng cửa. Người người trên thế gian đều kết nghĩa với nhau thì
làm sao bị gông cùm lao ngục ? Đây là bàn xong về giới không ăn cắp.
Thứ ba là bàn về giới không tà dâm. Đệ tử Phật xuất
gia hay tại gia đều phải nghiêm thủ giới này. Người tại gia giữ năm
giới. Tuy được có vợ chồng chánh thức, nhưng không thể tà dâm. Đối
với vợ của người khác, được họ bảo bọc, không nên nói lời bậy bạ
hàm hồ, còn nói chi đến việc xâm phạm tiết trinh, làm ô nhiễm phạm hạnh
? Đức Phật chế giới cho người tại gia là không được tà dâm. Đối với
đệ tử xuất gia, chánh dâm hay tà dâm đều ngăn cấm hẳn. Kinh Lăng Nghiêm
nói: "Người khác thương mến mình. Mình mến yêu hình sắc của người.
Vì do nhân duyên này, trải qua trăm ngàn kiếp thường bị
triền phược trói buộc. Vì ba nghiệp giết hại trộm cướp dâm dục làm
cội gốc, nên mới có nhân duyên nghiệp quả liên tục".
Nếu thường trì giới này thì không cầu mà lễ vẫn lập,
không răn nhắc mà vẫn uy nghiêm, oai nghi tự thủ. Pháp đình không cần xử
án lao hình. Đây là nghĩa của giới tà dâm.
Thứ tư là bàn về giới không nói láo. Việc nói láo phải
nên dứt hẳn. Thấy thì nói thấy. Nghe thì nói nghe. Lời nói không giả dối.
Những việc nhỏ nhít còn phải nói thật, huống hồ là những việc quan
trọng ! Quán sát nhân duyên nói láo, đa số do cầu danh thơm lợi dưỡng,
hoặc vì giấu diếm dục tình mà tráo trở, hoặc vì che tâm giấu mặt. Lại
nữa, chưa chứng thánh quả mà nói là đã chứng, hay chưa chứng tâm Phật
mà bảo đã chứng đắc, tức khi dễ thánh hiền, làm mê hoặc thế nhân,
đó gọi là đại vọng ngữ. Nếu tạo tội đại vọng ngữ thì sẽ bị
đọa lạc vào địa ngục vô gián. Thế nên, phải cẩn trọng, chớ phạm
giới này. Phật giáo dùng tâm chánh trực làm đạo tràng. Tại sao không y
đó mà tu học ? Nếu trì giới này thì sẽ được người người tín nhiệm;
không cầu danh mà danh tự đến; không cầu lợi mà phước tự về. Đây
là bàn về giới nói láo.
Thứ năm là bàn về giới không uống rượu. Rượu tuy không
phải là thức ăn mặn, nhưng thường khiến cho mê tâm loạn tánh. Luận Đại
Trí Độ nói uống rượu có ba mươi sáu điều tội lỗi. Kinh Phạm Võng
nói: "Đưa rượu cho người uống thì năm trăm đời không có tay, hà
huống tự uống cùng dạy người uống ?"
Thuở xưa, một vị tỳ kheo có khả năng hàng phục độc
long, nhưng lại thích uống rượu. Ngày nọ, thầy uống rượu say sưa, nằm
trên đường lộ, ói mửa hôi hám, không ai muốn đến gần, chỉ có một
con cóc nhảy đến liếm mép. Sau đó, thầy lảo đảo trở về chùa. Phật
thấy liền mắng:
- Ông có thần lực, hàng phục được độc long. Hôm nay
say sưa nằm trên đường lộ, lại bị con cóc hàng phục. Thần thông của
ông ở đâu rồi ?
Kể từ đó, Phật cấm các tỳ kheo không được uống rượu.
Rượu khiến làm loạn tâm tánh và chiêu vời tai họa. Như thuở xưa, có một
đệ tử tại gia của Phật, vì phạm giới uống rượu nên phạm luôn bốn
giới giết hại ăn cắp tà dâm nói láo. Thật rất đáng thương !
Rượu khiến làm nhân duyên tạo tội, sao lại tham uống ?
Nếu người thế gian trì được giới này thì họa do say sưa không thể đến
mình. Đây là giải thích xong về giới cấm uống rượu.
Nếu muốn không phạm năm giới này, điều quan trọng là
phải nhiếp tâm. Vọng tâm nếu được nhiếp phục, không khởi phân biệt,
không còn thương yêu oán ghét, thì bao loại nghiệp ác, do đâu mà sanh ?
Kinh Lăng Nghiêm nói: "Nhiếp tâm là giới. Nhân giới mà sanh định. Từ
định mà phát huệ".
Nên biết hai chữ "Nhiếp Tâm" bao hàm ba môn học
vô lậu: Giới, định, huệ. Đoạn trừ tham, sân, si thì các việc ác
không thể khởi, và tự mình luôn hành những việc lành. Hai chữ "Nhiếp
Tâm" đơn độc có thể cứu hộ nhân tâm, duy trì được thế đạo;
chỉ việc nhiếp tâm một chỗ thì chẳng có việc gì là không thể giải
quyết được; nếu nhiếp tâm được thì công phu ngày càng thâm sâu, và
đạo Bồ Đề càng sáng tỏ.
Nhờ hồng ân của chư Phật, trước xướng tam quy y, sau lại
ban năm giới. Dùng phương tiện này để cứu khổ chúng sanh. Thâm ân chư
Phật lớn lao vô ngần; dẫu đập nát thân này thì chỉ báo đền được
một trong muôn phần.
Nghe thuyết nghĩa của năm giới rồi, phải do từ liễu giải
mà thực hành. Trăm gia đình trong làng nếu có mười người trì năm giới
thì mười người đó được an vui. Trăm người tu mười điều thiện thì
trăm người hòa kính. Nếu mọi nhà đều y theo cách thức tu trì giáo pháp
này thì trăm vạn người đều nhân từ. Hành một việc lành thì bỏ một
việc ác, và tiêu một hình phạt. Một hình phạt tiêu mất trong một nhà
thì trăm hình phạt tiêu mất trong một quốc gia. Vị nguyên thủ quốc gia
không cần trị mà vẫn ngồi hưởng thái bình. Thế nên, thọ trì năm giới,
tức là không những y theo lời Phật dạy, được thọ hưởng quả lành,
mà còn trợ người khác y theo luật lệ quốc gia, khiến nước nhà thạnh
trị, nhân dân an lạc.
Đây là hành tướng cùng danh đức của tam quy y và năm giới
cấm. Quý vị nếu thường chân thật hành trì thì gieo trồng được chủng
tử thành Phật. Hạnh và giải tương ưng thì sẽ đạt đến bờ giác. Xin
cầu nguyện cho quý vị, từ đây về sau do nghe mà sanh kiến giải. Do có
kiến giải mà sanh tư duy. Do tư duy mà phát tâm tu hành, thì thành Phật sẽ
có kỳ. Mọi người phải nên thường chuyên cần tinh tấn, rồi chỉ bảo
người khác, thì mới mong báo được ân Phật. Hy vọng quý vị, mỗi người
luôn luôn nỗ lực, khiến giải trừ tai ách, tiêu trừ hoạn nạn. Nếu thọ
tam quy y và năm giới cấm, tức là các việc ác chẳng làm, mà luôn hành
các điều thiện, thì tự có khả năng cùng đạo tương ưng và có thể đạt
thành tựu Phật đạo vô thượng viên mãn.
XI. Bài
diễn thuyết tại xã Liên Nghĩa ở Quảng Châu vào ngày hai mươi bảy tháng
chín năm 1947 [^]
Quý vị thiện tri thức ! Hư Vân tôi lần này trên lộ
trình từ Hồng Kông trở về núi Vân Cư, ghé ngang qua đây. Hôm nay do lời
mời của quý vị, nên tôi mới ở lại đàm luận, chứ chẳng vì lụy
duyên trần thế.
Quý vị thiện tri thức ! Hai chữ "Phật Pháp" thật
cùng tất cả thiện pháp nơi thế gian đều đồng không khác. Chư hào kiệt
do tu dưỡng học vấn mà tiên tri tiên giác, thành tựu kiến thức siêu việt
thường tình, vượt hơn sở học kẻ khác, khiến an định thế gian.
Chư Phật tổ do bao kiếp tu hành mà thành tựu, chánh tri
chánh giác, phát tâm từ bi rộng lớn, độ khắp ba cõi. Chư thánh hiền tại
thế gian hay xuất thế gian, do tu hành mà chứng được thánh vị và an lạc
nơi đạo.
Quý vị thiện tri thức ! Phật pháp tức là pháp thứ và bổn
phận của mọi người. Điều quan trọng là phải đi từng bước vững chắc,
xa rời vọng tưởng chấp trước thì mới đạt đến đạo Bồ Đề vô thượng.
Cổ đức nói:
- Tâm bình thường là đạo.
Đạo của ông Khổng Tử không ngoài "Trung Dung".
Bàn về lý thuyết thì không thiên chấp tức là "Trung". Không biến
đổi tức là "Dung". Bàn về sự thì "Trung" tức là trung
đạo. Việc gì cũng không thái quá hay không thiếu thốn. Dung tức là dung
thường, xa rời tất cả quái lực loạn thần, thuận theo bổn phận làm
người, chẳng làm điều kỳ lạ. Phật pháp cũng như thế. Chúng ta phải
vận dụng tâm bình thường chân thật mà xem xét thì mới thấy chân tâm
thân thiết. Nhờ làm việc bình thường chân thật mà thấy được chân
tâm thân thiết, nên mới có ít phần tương ưng, khiến không phạm tội
nói khoác.
Pháp của tâm bình thường chân thật, không khác mười điều
thiện, tức trì giới không tham lam, sân hận, si mê, giết hại, ăn cắp, tà
dâm, Ỷ ngữ, vọng ngữ, lưỡng thiệt, ác khẩu. Mười việc thiện này,
lão tăng đã từng đàm luận rồi. Nếu có thể hành trì thật tiễn thì
đó là nền tảng căn bản của việc tu hành thành Phật Tổ, cũng khiến
cho thế giới
thái bình, tạo nên nhân gian Tịnh Độ. Lục Tổ bảo:
- Tâm bình thì nhọc gì trì giới.
Đó là nói về bậc thượng căn lợi trí; các ngài nghe một
lời đạo pháp thì hạnh giải đều tương ưng, như voi vượt sông theo
dòng mà qua đến bờ kia. Tướng thiện lành còn không có, hà huống có tướng
ác !
Đối với người trung căn và hạ căn, họ thường bị gió
chuyển. Hai chữ "Tâm Bình", đàm luận thì dễ. Gió có tám loại:
Lợi ích, suy đồi, hủy hoại, khen ngợi, tán thán, chửi mắng, khổ nhọc,
an lạc. Phàm phu gặp gió lợi lạc thì sanh tâm tham trước. Gặp gió sầu
thảm thì sanh tâm bi lụy khổ sở. Gặp gió hủy báng thì sanh tâm sân hận.
Gặp gió khen ngợi thì sanh tâm vui thích. Gặp gió tán thán thì tâm trụ
không nghi. Gặp gió quở trách thì sanh tâm xấu hổ, khiến trở thành hờn
oán. Gặp gió khổ đau thì tâm đầy bi thương. Gặp gió an lạc thì liên tục
chạy theo vọng tưởng. Tám gió khởi lên, tâm liền theo đó mà chuyển.
Lúc sanh lúc chết, làm sao đối kháng được ? Phải đi từng bước, tức
từ sự tướng mà nhận thức thể tánh; khi khởi tâm động niệm, luôn tu
hành mười điều lành. Sự tướng tuy là cành lá, nhưng phải nhiếp thọ
cành lá trở về cội gốc, thì mới mau đạt đạo Bồ Đề.
Lại nữa, Phật giáo lược khai có mười tông và hơn bốn
mươi phái mà bốn tông như Thiền, Tịnh, Luật, Mật nhiếp căn cơ chúng
sanh rất rộng rãi.
Quý vị thiện tri thức ! Cảnh giới của chư Phật như
vương đô, mà các tông phái như những đại lộ. Dẫu đại lộ nào cũng
dẫn về vương đô. Chúng sanh phân tán khắp bốn phương, do điểm xuất
phát không đồng, nhưng khi đến nơi vua trú thì đồng một dạng giao cảm.
Kinh Kim Cang nói: "Pháp này bình đẳng, không có cao thấp !"
Tuy nhiên, nếu hôm nay đi đại lộ này, rồi ngày mai lại
chạy qua đại lộ khác, cứ chạy qua đường này lộ nọ, nên cuối cùng
chẳng đi đến đâu.
Lục Tổ bảo:
- Rời đạo mà tìm đạo, thì cả đời chẳng thấy đạo.
Lang thang suốt cuộc đời, chẳng đạt được gì, phải nên tự trách.
Thật là lời răn nhắc thâm sâu ! Vì vậy, chúng ta phải
thâm nhập vào một pháp môn mà không để phân tâm, hay thối chuyển. Như
chuột gặm quan tài, phải từ một nơi mà dụng công thì hồi lâu sẽ đục
thủng. Nếu muốn thông đạt hết các tông, phải nên nhận ra chủ bạn.
Người hành Thiền tông, phải nên lấy pháp môn của Thiền tông làm chủ
(chính), còn giáo lý của những tông khác, phải xem là bạn (phụ). Người
hành tông Tịnh Độ, phải lấy pháp môn Tịnh Độ làm chủ, và xem giáo
lý của các tông khác là bạn. Luật tông và Mật tông cũng như thế, thì
mới tránh việc Hàn Lô tranh khoảnh đất bùn.
Đối với giới luật trong nhà Phật, các tông phái đều
phải nghiêm trì. Biết chủ bạn như đi trên đường biết phương hướng.
Trì giới luật như đi trên đường có lương thực. Yếu chỉ của các
tông phái tuy không đồng, nhưng lên đến đảnh thì cùng một dạng. Thế
nên bảo:
- Trở về nguồn tánh không hai, nhưng phương tiện thì lại
có nhiều môn.
Hôm nay, trong chúng hội đều là những bậc thượng thiện
nhân, cùng Phật có phần. Hư Vân tôi nói nhiều lời, bất quá chỉ như vạch
hư không mà thôi. Trân trọng !
| Mục lục và giới thiệu
| I
| II
| III
| IV
| V
| VI
| VII
| VIII
| IX
|
|
|