- những khó khăn ban đầu
- mục đích cho vấn đề thiền định này
- tại sao sự phấn khởi được chọn như là điểm
khởi đầu.
- Bản chất của tâm
- Lý do về những khó khăn và cách khắc phục
chúng
- Những nnguy hiểm cần phải tránh
Ngày thứ
nhất chúng ta thường gặp nhiều khó khăn và không mấy thoải mái, một
phần vì chúng ta không quen ngồi lâu suốt ngày và cũng không quen trong việc
nỗ lực thiền định, nhưng phần lớn là do phương pháp thiền định mà
chúng ta đang thực tập: đó là chánh niệm bằng hơi thở, và chỉ có hơi
thở.
Nếu không
có những trở ngại trên, thì việc định tâm theo dõi hơi thở kết hợp
với việc tụng niệm một lời nói, một câu chú, một danh xưng của một
vị thần nào đó hoặc nếu chúng ta tưởng tượng hình ảnh của một vị
thần linh sẽ dễ dàng và nhanh hơn. Nhưng ở đây phương pháp này chỉ
yêu cầu quý vị theo dõi hơi thở, đúng như bản chất tự nhiên của nó,
không có qui định nào cho hơi thở; không thể sử dụng thần chú hoặc phương
thức tưởng tượng hình ảnh nào đó trong phương pháp hành trì này.
Những hình
thức trên không được phép hành trì, vì mục đích tối hậu của phương
pháp thiền này không phải là sự định tâm. Sự định tâm chỉ là một
yếu tố hỗ trợ, một bước nối dẫn đến mục đích cao hơn: Đó là sự
thanh lọc tâm, loại trừ mọi cấu uế của tâm, mọi bất thiện trong
tâm, và giải thoát ra khỏi mọi khổ đau, thành tựu sự giác ngộ viên
mãn.
Cấu uế sinh khởi trong tâm chúng ta từng
sát na, như sân hận, thù hằn, tham lam, sợ hãi, v.v... làm chúng ta đau khổ.
Bất cứ lúc nào, những điều chúng ta không cầu mong lại đến, chúng ta
rơi vào hoàn cảnh khổ đau và tự tạo ra những nội kết. Khi nào những
điều mong muốn không được thoả mãn, một lần nữa chúng ta lại tự tạo
ra đau khổ cho bản thân. Những khổ đau này cứ tái diễn mãi trong cuộc
sống, cho đến khi thân và tâm chúng ta trở thành một khối phiền não rối
rắm. Và chúng ta không chỉ đau khổ riêng bản thân mà còn làm ảnh hưởng
đến những người thân ở quanh ta. Tất nhiên, đây không phải là một lối
sống thích hợp.
Quý vị
tham dự khóa tu này là để học nghệ thuật sống: đó là làm sao để sống
hạnh phúc và an lạc cho chính chúng ta, và cho mọi người; làm thế nào để
sống hạnh phúc trong mọi lúc đồng thời hướng đến hạnh phúc tối thuợng
với một tâm hồn hoàn toàn thanh tịnh, một tâm hồn tràn đầy tình thương
vị tha, lòng từ bi, niềm hân hoan trước thành công của người khác, và
tâm hỷ xả.
Để học
nghệ thuật sống hạnh phúc, trước nhất chúng ta phải tìm nguyên nhân của
đau khổ. Nguyên nhân này luôn tiềm ẩn bên trong vì vậy quý vị phải
khám phá thực tại ở nơi mình. Quý vị thực tập phương pháp thiền này
là để giúp quý vị quán sát lại thân và tâm của mình, chính thân tâm
là nơi chứa nhiều tham đắm dẫn đến kết quả là những tâm lý căng thẳng
và khổ đau. Ở cấp độ kinh nghiệm, chúng ta phải tuệ tri bản chất của
thân và tâm; có như vậy, chúng ta mới có thể kinh nghiệm những gì vượt
ra ngoài thân và tâm. Do đó, phương pháp tu tập này là phương pháp thể
nhập chân lý, phương pháp tự mình chứng ngộ bằng sự quán chiếu thực
tại của những gì chúng ta đã gán cho nó cái tên là “tự ngã”. Phương
pháp này cũng có thể được xem là phương pháp chứng ngộ - Thượng đế
(God-realization), bởi vì, đằng sau Thượng đế không có gì khác hơn là
chân lý, tình thương và thanh tịnh.
Kinh nghiệm
trực tiếp về thực tại là điều rất quan trọng. "Hiểu biết chính
mình” (know thyself) quý vị sẽ quán sát thực tại qua nhiều hình thức từ
đặc tính thô thiển, bên ngoài đến những hình thức có đặc tính vi tế
hơn và vi tế nhất biểu hiện qua thân và tâm của quý vị. Sau khi kinh
nghiệm qua những thực tại này, chúng ta có thể tiến xa hơn để kinh nghiệm
thực tại siêu việt nhất vượt ra ngoài kinh nghiệm của thân và tâm.
Hơi thở là
yếu tố thích hợp cho tiến trình thực nghiệm này. Sử dụng một đối
tượng do mình tự tạo ra (self-created), tập trung vào một đối tượng do
tưởng tượng - một câu thần chú hoặc một hình tượng - tất cả những
cách hành trì này dẫn chúng ta vào những trạng thái tưởng tượng, và những
ảo giác mơ hồ; nó không giúp được gì cho chúng ta trong việc khám phá
ra sự thật vi tế của chính chúng ta. Để thể nhập vào sự thật vi tế
này, chúng ta cũng phải bắt đầu bằng sự thật, đó là thực tại thô
như hơi thở ra, vào. Hơn nữa, nếu chúng ta hành trì theo hình thức đọc
tụng thần chú hoặc quán tưởng hình tượng của một vị thần nào đó
thì phương pháp hành trì này trở thành một phương pháp có đặc tính
giáo phái. Tụng đọc thần chú hoặc quán tưởng hình tượng có giá trị
tương đương với một hình thức tu tập, một hình thức tôn giáo hoặc một
hình thức khác, và ở đây việc thực tập không chấp nhận những hình
thức có nguồn gốc khác nhau này. Khổ đau là căn bệnh chung. Phương thuốc
điều trị cho căn bệnh này không thể là một phương thuốc của một môn
phái nào đó; mà nó phải là một phương thuốc chung cho tất cả. Sự chánh
niệm nhờ phương pháp theo dõi hơi thở sẽ đáp ứng yêu cầu này. Hơi thở
là thành tố quen thuộc đối với mọi người: ai cũng có thể áp dụng phương
pháp theo dõi hơi thở. Toàn bộ tiến trình
của phương pháp tu tập này phải hoàn toàn vượt ra ngoài chủ nghĩa môn
phái.
Hơi thở là
một công cụ và với công cụ này chúng ta có thể khám phá ra sự thật về
tự ngã của chúng ta. Thực ra, ở mức độ kinh nghiệm, quý vị biết rất
ít về bản thân. Quý vị chỉ biết những hình thức mang tính thô thiển
bên ngoài của thân, và quý vị có thể tự điều khiển những bộ phận
và chức năng của nó một cách có ý thức. Quý vị không biết gì về những
cơ quan bên trong, chúng hoạt động
ngoài sự kiểm soát của quý vị. Thân thể được kết cấu do sự phối
hợp của vô số tế bào, và những tế bào này luôn luôn thay đổi trong từng
sát na. Vô số phản ứng sinh lý và điện lực hấp dẫn liên tục xảy ra
trên khắp thân thể, nhưng quý vị không hề biết gì về những hoạt động
của chúng.
Thực tập
phương pháp này, quý vị sẽ biết những gì mà lâu nay quý vị chưa biết
về tự ngã của mình. Hơi thở sẽ giúp quý vị thành tựu mục tiêu này.
Hơi thở hoạt động như là một nhịp cầu nối tiếp từ chỗ phân biệt
đến chỗ không phân biệt, vì hơi thở đóng một vai trò quan trọng trong
thân thể và nó có thể nhận thức hoặc không thể nhận thức, có tác ý
hoặc tự nhiên. Chúng ta bắt đầu với sự hít thở có ý thức, có chủ
ý, và thực tập chánh niệm hơi thở một cách tự nhiên và bình thường.
Và từ đó quý vị sẽ tiến tới để làm lắng động những sự thật vi
tế hơn. Mỗi bước tu tập là mỗi bước tiến vào thực tại; mỗi ngày
quý vị thể nhập sâu hơn để khám phá những thực tại vi tế hơn về
thân và tâm của quý vị.
Hôm nay quý
vị chỉ được yêu cầu theo dõi vai trò của hơi thở đồng thời quý vị
cũng phải theo dõi tâm thức của quý vị, vì bản chất của hơi thở có
mối quan hệ rất mật thiết với các trạng thái tâm thức của quý vị.
Khi nào cấu uế, phiền não sinh khởi trong tâm, khi ấy hơi thở trở nên bất
thường - chúng ta bắt đầu thở nhanh và mạnh hơn một tí. Khi những phiền
não qua đi, hơi thở sẽ trở lại nhẹ nhàng. Vì vậy hơi thở có thể
giúp quý vị khám phá ra thực tại không chỉ ở cấp độ thân thể mà
còn ở tâm thức nữa.
Thực tại
của tâm mà quý vị bắt đầu kinh nghiệm hôm nay, thói quen của nó là
luôn luôn lang thang từ đối tượng này đến đối tượng khác. Nó không
muốn an trú trên hơi thở, hoặc tập trung trên bất cử đối tượng đơn
lẻ nào: thay vì nó chạy lung tung.
Và khi nào và nơi nào tâm thức lang thang
đến? Khi thực tập, quý vị sẽ nhận ra tâm thức của quý vị rong ruổi
về quá khứ hoặc tương lai. Đây là thói quen của tâm; nó không muốn an
trú trong giây phút hiện tại. Thực tế, chúng ta phải sống với hiện tại.
Quá khứ là những gì đã qua vượt ngoài ký ức; tương lai là những gì
chưa đến, ngoài tầm nắm bắt của chúng ta, cho đến khi nó trở thành hiện
tại. Nhớ lại quá khứ và suy nghĩ về tương lai có giá trị quan trọng
chỉ khi nào chúng giúp chúng ta giải quyết những vấn đề hiện tại.
Nhưng vì thói quen đã ăn sâu, tâm thức luôn luôn tìm cách trốn khỏi thực
tại và lang thang về quá khứ hoặc tuơng lai một cách vô vọng, và vì vậy
tâm hoang vu này cất chứa khổ đau và bất an cho chúng ta. Phương pháp mà
quý vị đang học ở đây gọi là “nghệ thuật sống”, và cuộc sống
thật sự có thể sống đúng nghĩa chỉ trong hiện tại. Vì vậy, bước đầu
tiên là học phương cách làm sao để sống với giây phút hiện tại, bằng
cách an trú tâm vào thực tại: Đó là hơi thở đang đi vào và ra từ lỗ
mũi của quý vị. Đây chính là thực
tại của sát na này, mặc dù nó là một thực tại không vi tế. Khi tâm thức
lang thang, hãy mỉm cười và không nên khởi lên bất cứ trạng thái căng
thẳng nào, chúng ta chấp nhận điều này, vì đây là những thói quen của
tâm. Ngay lúc chúng ta nhận ra tâm thức đã lang thang, ngay sau đó, nó sẽ
trở lại với chánh niệm của hơi thở một cách tự nhiên.
Quý vị dễ
dàng nhận ra thói quen của tâm là thường bị các vọng tưởng quá khứ
hoặc tương lai đoanh vây. Những thói quen gì có mặt ở đây? Hôm nay, quý
vị đã tự nhận ra rằng có những lúc các ý niệm khởi lên một cách ngẫu
nhiên, không theo một trật tự nào cả. Thói quen của tâm trong hình thức
như vầy thường được xem như một dấu hiệu của sự bất bình thường
(madness). Tuy nhiên, ở đây, tất cả quý vị đã khám phá ra rằng quý vị
đang ở trong một trạng thái tâm tương đồng với tâm của người bất bình
thường, khi nhận ra điều này tâm quí vị không còn vô minh, ảo giác, ảo
tưởng (moha). Ngay khi có một chuỗi ý
niệm phát sinh, chúng phát sinh theo đối tượng
và tuỳ thuộc vào đối tượng, tâm cảm thọ lạc hoặc khổ. Nếu đối
tượng làm cho tâm cảm thọ lạc thì chúng ta bắt đầu ưa thích, rồi
tham đắm, chấp thủ nó (rāga). Nếu tâm
cảm thọ một đối tượng là khổ thì chúng ta bắt đầu phản ứng với
tâm không thích, rồi oán ghét, sân giận (dosa).
Tâm thức luôn chứa đầy vô minh,
tham lam và sân hận. Tất cả những tâm bất thiện khác phát nguồn cũng từ
ba tâm bất thiện căn bản này, và mỗi tâm bất thiện tạo ra một đau khổ.
Mục đích
của phương pháp này là thanh lọc tâm, để tâm thoát khỏi khổ đau bằng
cách đoạn trừ dần những tâm bất thiện ngủ ngầm trong tâm. Đây là một
tiến trình giải phẫu đi sâu vào tâm vô thức của chúng ta, thực tập
theo tiến trình này để khai mở và loại trừ những tâm bất thiện vi tế
tiềm ẩn bên trong. Ngay bước đầu của phương pháp tu tập là phải thanh
lọc tâm thức, và đây là phương pháp quán sát hơi thở, quý vị đã
hành trì không chỉ tập trung vào việc định tâm mà còn phải thanh lọc
tâm nữa. Có lẽ suốt ngày hôm nay chỉ có vài giây phút nào đó tâm quý
vị tập trung hoàn toàn vào hơi thở, nhưng mỗi khi tâm quý vị ở vào trạng
thái này thì nó có năng lực chuyển hoá những thói quen của tâm thức. Tại
giây phút đó quý vị chánh niệm với thực tại hiện hữu, hơi thở vào
hoặc ra từ hai lỗ mũi, và không có bất cứ ảo tưởng nào sinh khởi.
Và quý vị không thể tham muốn thở nhiều hơn nữa hoặc cảm thấy nổi
giận đối với hơi thở: quý vị chỉ đơn giản theo dõi, đừng phản ứng
với nó. Trong tâm niệm như vậy, tâm sẽ xuất ly khỏi ba căn bản phiền não tham, sân và si mê,
đây là tâm thanh tịnh. Tâm niệm thanh tịnh ở cấp độ tỉnh thức này
có tác động mạnh đến các phiền não đã tích tụ từ lâu trong vô thức.
Sự tiếp xúc giữa các động lực thiện và bất thiện tạo ra một sự
bùng nổ. Một số phiền não tiềm ẩn trong vô thức phát sinh trên tầng
ý thức, và nó biểu hiện như những trạng thái bất an khác nhau của
thân và tâm.
Khi chúng ta
gặp tình huống như vậy, những nguy hiểm sẽ phát sinh, và những chướng
ngại tâm sẽ tăng trưởng. Tuy nhiên, nên sáng suốt nhận ra rằng những
gì có vẻ như chướng ngại khó khăn, thật ra chính nó là dấu hiệu của
sự tiến bộ trong việc tu tập thiền định, nói tóm lại, điều này cho
thấy phương pháp tu tập bắt đầu có hiệu nghiệm. Việc giải phẩu tâm
vô thức đã bắt đầu, và chút ít mủ bị khuất bên trong đã bắt đầu
xuất hiện ra ngoài vết thương. Mặc dù tiến trình giải phẩu tâm thức
gặp nhiều trở ngại, chỉ có phương pháp duy nhất này mới lấy được
mủ ung độc, loại bỏ mọi cấu uế của tâm. Nếu chúng ta tiếp tục
hành trì đúng phương pháp, tất cả chướng ngại lần lượt tiêu tan.
Ngày mai quý vị sẽ cảm thấy dễ chịu hơn và ngày mốt lại dễ chịu hơn
một tí nữa. Từng tí một, tất cả khó khăn sẽ được khắc phục, nếu
quý vị nhẫn nại thực hành.
Không ai có
thể tu tập thế cho quý vị; quý vị phải tự thực hành. Quý vị phải
khám phá thực tại ở nơi quý vị. Và quý vị phải tự giải thoát.
VÀI LỜI KHUYÊN VỀ CÁCH HÀNH TRÌ
Suốt những
giờ thiền định, quý vị luôn luôn hành trì trong nhà thiền. Nếu thiền
định ở ngoài trời có sự tiếp xúc trực tiếp của mặt trời và gió,
quý vị sẽ không thể tập trung đi sâu vào chiều sâu của tâm thức. Khoảng
thời gian giải lao quý vị có thể ở ngoài.
Quý vị phải
tu tập trong khuôn viên của trung tâm. Quý vị đang thực hành giải phẩu
tâm thức của quý vị; vì vậy quý vị phải có mặt ở trong phòng giải
phẩu (thiền đường).
Quyết tâm
hành trì trong suốt khóa tu, nhẫn nại trước mọi khó khăn. Khi những khó
khăn sinh khởi trong thời gian tu, hãy nhớ đến việc quyết tâm mạnh mẽ
này. Có thể gây tác hại cho bản thân nếu từ bỏ khoá tu nửa chừng.
Tương tự,
quyết tâm mạnh mẽ tuân thủ các nội qui, qui luật, trong đó điều quan
trọng nhất là giới tịnh khẩu. Cũng quyết tâm tuân thủ nội qui trong thời
khắc biểu, và đặc biệt mỗi ngày phải có mặt ba lần ngồi thiền tập
thể mỗi lần một giờ.
Tránh ăn quá
nhiều, tránh hôn trầm, và tránh nói những điều vô ích.
Khi được
hướng dẫn, quý vị hãy hành trì một cách chính xác và nghiêm túc. Không
than phiền bất cứ điều gì, trong suốt khoá tu hãy bỏ đi tất cả mọi
việc, ngay việc đọc hoặc học tập bất cứ điều gì khác. Sự pha trộn
phương pháp tu tập là một điều vô cùng nguy hiểm. Nếu quý vị chưa rõ
điều gì hãy đến vị Thầy hướng dẫn để làm rõ vấn đề. Chỉ nên
tuân thủ hành theo phương pháp này; nếu thực hành đúng như vậy, quý vị
sẽ gặt hái kết quả mỹ mãn.
Quý vị
hãy vận dụng thời giờ quí báu, cơ hội, phương pháp, để tự giải thoát
khỏi những trói buộc của tham, sân, si, và thưởng thức chân an lạc,
chân an hoà, và chân hạnh phúc.
Chân
hạnh phúc đến với quý vị.
Nguyện
cầu tất cả chúng sanh đều hạnh phúc.